nghiên cứu về cây thuốc địa phương nấm hồng chi đà lạt (ganoderma lucidum) chủng dl1 trong điều trị hội chứng rối loạn lipid máu

Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO Bộ Y Tế
TRờng đại học y hà nội
phạm thị bạch yến
ĐáNH GIá TíNH AN TOàN Và HIệU QUả ĐIềU TRị
HộI CHứNG RốI LOạN LIPID MáU CủA NấM HồNG CHI
Đà LạT (GANODERMA LUCIDUM)
Luận án tiến sĩ y học
Hà nội - 2009
Bộ GIáO DụC Và ĐàO TạO Bộ Y Tế
TRờng đại học y hà nội
PHạM THị BạCH YếN
ĐáNH GIá TíNH AN TOàN Và HIệU QUả ĐIềU TRị
HộI CHứNG RốI LOạN LIPID MáU CủA NấM HồNG CHI
Đà LạT (GANODERMA LUCIDUM)
Chuyên ngành Y học cổ truyền.
Mã số: 62.72.60.01
Luận án tiến sĩ y học
Ngời hớng dẫn khoa học:
1. PGS.TS. Nguyễn Nhợc Kim
2. GS.TS. Đào Văn Phan
Hà nội - 2009
Lời cảm ơn
Với lòng chân thành và kính trọng tôi xin bày tỏ lời cảm ơn
sâu sắc nhất tới:
PGS.TS Nguyễn Nhợc Kim, Trởng Khoa Y hc c truyn - Trờng
Đại học Y Hà Nội, ngời thầy đã luôn tận tình hớng dẫn tôi trong suốt
quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận án.
GS.TS Đào Văn Phan, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Dợc Lý - Trờng
Đại học Y Hà Nội, ngời thầy đã luôn tận tình hớng dẫn tôi trong suốt quá
trình học tập, nghiên cứu, thực hiện luận án.
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn tới:

PGS.TS. Phạm Nhật An Nguyên Phó Hiệu trởng trờng Đại học
Y Hà Nội đã giúp đỡ, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình
học tập và hoàn thành luận án.
PGS.TS. Nguyễn Thị Hà - Nguyên Phó Hiệu trởng trờng Đại học
Y Hà Nội đã giúp đỡ, góp nhiều ý kiến quý báu và tạo điều kiện thuận
lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn:
- PGS.TS. Nguyễn Trọng Thông Chủ nhiệm Bộ môn Dợc lý-
Trờng Đại học Y Hà Nội.
- TS KH. Trần Văn Thanh Phó Chủ nhiệm Bộ môn Dợc liệu -
Trờng Đại học Dc Hà Nội.
- TS. Đặng Kim Thanh Phó Chủ nhiệm Khoa Y hc c truyn -
Trờng Đại học Y Hà Nội.
- PGS.TS. Lê Thị Hin - Phó Chủ nhiệm Khoa Y hc c truyn -
Trờng Đại học Y Hà Nội.
- TS. Đỗ Văn Chính - Giám đốc Sở Y tế, Ban Giám đốc Sở cùng
toàn thể Cán bộ công chức Sở Y tế - Lâm Đồng.
- BS CKII Mai Xuân Tờng Nguyên Giám đốc, BS CKII Bùi Văn
Khôi Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Y học Cổ truyền Hà Nội.
Những ngời đã tạo điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi rất nhiều trong
quá trình thực hiện đề tài và hoàn thành luận án.
Tôi xin chân thành cảm ơn:
- Ban Giám hiệu, Phòng Đào tạo sau đại học, Khoa Y hc c
truyn - Trờng Đại học Y Hà Nội, Bộ môn Dợc lý - Trờng Đại học Y Hà
Nội, Bộ môn Dợc liệu - Trờng Đại học Dợc Hà Nội đã tạo mi điều kiện
và giúp đỡ tôi trong quá trình học nghiên cứu sinh và hoàn thành luận
án.
- , Ban Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Y học Cổ truyền Hà Nội,
Ban Giám đốc Bệnh viện Y học Cổ truyền Phạm Ngọc Thạch Lâm Đồng.
Phòng Khám, Phòng Kế hoạch tổng hợp, Khoa Xét nghiệm - Cận lâm sàng,

Khoa Nội, Khoa Lão của hai Bệnh viện đã tạo điều kiện, giúp đỡ tôi tiến
hành nghiên cứu lâm sàng phục vụ cho luận án.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới những ngời thân trong
gia đình và bạn bè, đồng nghiệp - những ngời đã thờng xuyên chia sẻ khó
khăn, giúp đỡ, động viên tôi trong suốt những năm tháng học tập, nghiên
cứu vừa qua, mà thiếu sự giúp đỡ chia sẻ này chắc chắn tôi không có đợc
kết quả của ngày hôm nay.
Phạm Thị Bạch Yến
Lời cam đoan
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các
số liệu, kết quả nghiên cứu đợc nêu trong luận án là trung thực và ch-
a từng đợc ai công bố trong bất kỳ một công trình nào.
Tác giả luận án
Ph m Th B ch Y n

 : Acyl coA cholesterol acyl transferase
 : Apolipoprotein

: Alanin transaminase

: Aspartat transaminase
 : (Body Mass Index), Chỉ số khối cơ thể
 : Bệnh mạch vành
 : Chylomicron
 : Cholesterol toàn phần


 : Ngày thứ 0 (thời điểm trước nghiên cứu)



 : Ngày thứ 15 (thời điểm sau điều trị)


 : Ngày thứ 30 (thời điểm sau điều trị)


 : Ngày thứ 40 (thời điểm sau điều trị)
 : Huyết áp
 : Huyết áp tâm thu
 : Huyết áp tâm trương
 : Hemoglobin

: (High density lipoprotein - Cholesterol),
Lipoprotein tỉ trọng cao.
 !"# : β hydroxy - β metyl - glutaryl CoA –
reductase
 : Hepatic - triglycerid lipase

: (Intermediate density lipoprotein -
Cholesterol) , Cholesterol của lipoprotein tỉ trọng
trung gian.
 : Lecithin cholesterol acyl transferase

: (Low density lipoprotein - Cholesterol),
Cholesterol của lipoprotein tỉ trọng thấp.
 : Lipoprotein a
$ : Lipoprotein
$ : Lipoprotein Lipase
% : Nấm Linh chi
% : Nấm Hồng chi

&$ : Rối loạn lipid máu
 : Tăng huyết áp
 : Triglycerid

: (Very low density Lipoprotein -
Cholesterol), Cholesterol của lipoprotein tỉ
trọng rất thấp.
'( : Vữa xơ động mạch.
) : Y học cổ truyền
)( : Y học hiện đại
)% : Yếu tố nguy cơ


MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ
TỔNG QUAN
1.1. LIPID MÁU, LIPOPROTEIN
1.2. R I LO N LIPID MÁU:Ố Ạ
1.3. QUAN NI M C A Y H C C TRUY N V H I CH NG R IỆ Ủ Ọ Ổ Ề Ề Ộ Ứ Ố
LO N LIPID MÁUẠ
1.4. T NG QUAN V N M LINH CHIỔ Ề Ấ
CHƯƠNG 2 36
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 36
2.1. CH T LI U NGHIÊN C UẤ Ệ Ứ
2.2. I T NG NGHIÊN C UĐỐ ƯỢ Ứ
2.3. PH NG PHÁP NGHIÊN C UƯƠ Ứ
2.4. X LÝ S LI U NGHIÊN C U:Ử Ố Ệ Ứ
S li u thu đ c trong nghiên c u đ c x lý theo ph ng pháp xác su tố ệ ượ ứ ượ ử ươ ấ
th ng kê y sinh h c. S d ng các thu t toán:ố ọ ử ụ ậ
- Tính t l %.ỉ ệ

- Tính s trung bình ()ố
- Tính đ l ch chu n (SD).ộ ệ ẩ
- T tr nghi m t thu đ c, tìm ng ng tin c y xác su t p v i n b c từ ị ệ ượ ưỡ ậ ấ ớ ậ ự
do b ng test student (t-test).ằ
- So sánh hai t l b ng thu t toán 2 , n u s nh s d ng hi u ch nhỉ ệ ằ ậ χ ế ố ỏ ử ụ ệ ỉ
Yatest
- Toàn b s li u thu th p đ c x lý b ng ch ng trình SPSS vàộ ố ệ ậ ượ ử ằ ươ
STATA
2.5. V N O C TRONG NGHIÊN C UẤ ĐỀ ĐẠ ĐỨ Ứ
CHƯƠNG 3 51
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 51
3.1. NGHIÊN C U THÀNH PH N HOÁ H C VÀ XÁC NH C TÍNHỨ Ầ Ọ ĐỊ ĐỘ
C P (LD50), C TÍNH BÁN TR NG DI N C A N M H NGẤ ĐỘ ƯỜ Ễ Ủ Ấ Ồ
CHI À L T (Ganoderma lucidum) CH NG DL1.Đ Ạ Ủ
3.2. ÁNH GIÁ TÁC D NG H LIPID MÁU C A N M H NG CHI TRÊNĐ Ụ Ạ Ủ Ấ Ồ
MÔ HÌNH GÂY T NG LIPID MÁU TH C NGHI M:Ă Ự Ệ
3.3. ÁNH GIÁ TÁC D NG C A N M H NG CHI À L T TRONGĐ Ụ Ủ Ấ Ồ Đ Ạ
I U TR H I CH NG R I LO N LIPID MÁU NG I THÔNGĐ Ề Ị Ộ Ứ Ố Ạ Ở ƯỜ
QUA M T S CH S LÂM SÀNG VÀ C N LÂM SÀNG:Ộ Ố Ỉ Ố Ậ
CHƯƠNG 4 90
BÀN LUẬN 90
4.1. C TÍNH C P (LD50) VÀ C TÍNH BÁN TR NG DI NĐỘ Ấ ĐỘ ƯỜ Ễ
C A N M H NG CHI À L T (Ganoderma lucidum) CH NG DL1:Ủ Ấ Ồ Đ Ạ Ủ

4.2. TÁC D NG C A N M H NG CHI À L T (GANODERMAỤ Ủ Ấ Ồ Đ Ạ
LUCIDUM) CH NG DL1 TRÊN MÔ HÌNH GÂY T NGỦ Ă
CHOLESTEROL MÁU TH C NGHI MỰ Ệ
4.3. TÁC D NG C A N M H NG CHI À L T TRONG I U TRỤ Ủ Ấ Ồ Đ Ạ Đ Ề Ị
H I CH NG R I LO N LIPID MÁU NG I THÔNG QUAỘ Ứ Ố Ạ Ở ƯỜ
M T S CH S LÂM SÀNG VÀ C N LÂM SÀNGỘ Ố Ỉ Ố Ậ

KẾT LUẬN 118
KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT 119
DANH MỤC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Đặc điểm của các lipoprotein chính trong huyết tương [1],
[18]
Bảng 1.2: Rối loạn lipid máu thứ phát [10], [18]
Bảng 1.3: Phân loại rối loạn lipid và lipoprotein máu theo Fredrickson
[11], [128]
Bảng 1.4: Tăng lipid máu tiên phát [1]
Bảng 1.5: Phân loại nồng độ cholesterol máu [47], [109] 14
Bảng 1.6: Khuyến cáo ATP III-NCEP Hoa Kỳ năm 2004 (sửa đổi) về
mức LDL-C cần đạt [14], [15] 15
Bảng 1.7: Khuyến cáo điều trị RLLPM theo mức độ LDL-C [14], [15].
16
Bảng 1.8 : Các yếu tố nguy cơ bệnh mạch vành [14], [15], [47] 16
Bảng 1.9: Hiệu quả điều chỉnh rối loạn lipid máu của một số nhóm
thuốc chính [87], [109] 23
Bảng 1.10: Thành phần hoá học của nấm Linh chi [8], [40] 31
Bảng 3.1: Kết quả định tính các nhóm chất trong nấm Hồng chi Đà Lạt.
51
Bảng 3.2: Diến biến trọng lượng thỏ 52
Bảng 3.3: Diễn biến số lượng hồng cầu thỏ 53
Bảng 3.4: Diễn biến về thể tích trung bình hồng cầu thỏ 53
53
Bảng 3.5: Diễn biến hàm lượng hemoglobin của thỏ 53
Bảng 3.6: Diễn biến số lượng bạch cầu thỏ 54
Bảng 3.7: Diễn biến về công thức bạch cầu của thỏ 55

Bảng 3.8: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến hematocrit thỏ 56
Bảng 3.9: Diễn biến về số lượng tiểu cầu thỏ 56
Bảng 3.10: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến hoạt độ AST của thỏ 56
Bảng 3.11: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến hoạt độ ALT của thỏ 57
Bảng 3.12: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến albumin trong máu thỏ.
57
Bảng 3.13: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến bilirubin toàn phần 58
Bảng 3.14: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến nồng độ ure huyết thanh
58
Bảng 3.15: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến creatinin huyết thanh 59
Bảng 3.16: Ảnh hưởng của uống cholesterol qua chỉ số lipid máu chuột.
66
Bảng 3.17: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đối với hàm lượng
cholesterol 66
Bảng 3.18: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đối với hàm lượng triglycerid.
67
Bảng 3.19: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đối với hàm lượng LDL-C 67
Bảng 3.20: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đối với hàm lượng HDL-C 69
Bảng 3.21: Chỉ số nhân trắc và huyết áp trước lúc điều trị 70
Bảng 3.22: Phân bố bệnh nhân theo tuổi, giới 71
Bảng 3.23: Nghề nghiệp của bệnh nhân 71
Bảng 3.24: Một số thói quen sinh hoạt của bệnh nhân 72
Bảng 3.25: Đặc điểm về các thành phần lipid máu 73
Bảng 3.26: Phân loại lipid máu 73
Bảng 3.27: Đặc điểm thể bệnh theo YHCT 74
Bảng 3.28: Đặc điểm về mối liên quan giữa các biến lipid và huyết áp 74
Bảng 3.29: Sự thay đổi triệu chứng theo Vọng chẩn 75
Bảng 3.30: Sự thay đổi triệu chứng theo Văn chẩn 76
Bảng 3.31: Sự thay đổi triệu chứng theo Vấn chẩn 76
Bảng 3.32: Sự thay đổi triệu chứng theo Thiết chẩn 78

Bảng 3.33: Sự thay đổi các chỉ số nhân trắc nhóm 1 và 2 78
Bảng 3.34: Sự thay đổi các chỉ số nhân trắc ở nhóm 3 78
Bảng 3.35: Thay đổi huyết áp trên bệnh nhân THA nhóm 1 và 2 79
Bảng 3.36: Thay đổi huyết áp trên bệnh nhân THA nhóm 3 79
Bảng 3.37: Thay đổi huyết áp trên bệnh nhân HA bình thường nhóm 1
và 2 79
Bảng 3.38: Thay đổi huyết áp trên bệnh nhân HA bình thường nhóm 3.
80
Bảng 3.39: Tác dụng của nấm Hồng chi trên nồng độ cholesterol 81
Bảng 3.40: Tác dụng của nấm Hồng chi trên nồng độ triglycerid 81
Bảng 3.41: Tác dụng của nấm Hồng chi trên nồng độ HDL-C 82
Bảng 3.42: Tác dụng của nấm Hồng chi trên nồng độ LDL-C 82
Bảng 3.43: Tác dụng của nấm Hồng chi trên chỉ số CT/HDL-C 83
Bảng 3.44 : Tác dụng của nấm Hồng chi trên chỉ số LDL-C/HDL-C 84
Bảng 3.45: Diễn biến số lượng hồng cầu 84
84
Bảng 3.46: Diễn biến hàm lượng hemoglobin 85
Bảng 3.47: Diễn biến số lượng bạch cầu 85
Bảng 3.48: Diễn biến về số lượng tiểu cầu 86
Bảng 3.49: Đánh giá kết quả điều trị theo tiêu chuẩn YHHĐ 86
Bảng 3.50: Đánh giá kết quả điều trị theo tiêu chuẩn YHCT 86
Bảng 3.51: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến hoạt độ AST 87
Bảng 3.52: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi đến hoạt độ ALT 88
Bảng 3.53: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi trên nồng độ ure huyết thanh
88
Bảng 3.54: Ảnh hưởng của nấm Hồng chi trên nồng độ creatinin huyết
thanh 89
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1: Phân bố bệnh nhân theo giới 70
Biểu đồ 3.2: Đặc điểm BMI trước lúc điều trị 72

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Phân loại thuốc điều trị rối loạn lipid máu 18
Sơ đồ 1.2: Cơ chế bệnh sinh hội chứng rối loạn lipid máu theo 27
quan niệm của YHCT 27
Sơ đồ 2.1: Sơ đồ bào chế 37
Sơ đồ 2.2: Mô hình nghiên cứu tính an toàn của nấm Hồng chi 42
Sơ đồ 2.3: Đánh giá tác dụng của nấm Hồng chi trên mô hình gây tăng
cholesterol máu chuột cống trắng 44
Sơ đồ 2.4: Quá trình nghiên cứu trên bệnh nhân 47
DANH MỤC CÁC HÌNH
3
Hình 1.1: Cấu trúc của lipoprotein (theo G. Turpin, 1991) [18],[134]
Hình 1.2: Các con đường chuyển hoá lipoprotein
Hình 1.3: Sự hình thành mảng xơ vữa động mạch 13
Hình 3.1: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô chứng 60
(Tế bào gan bình thường - He x 250) 60
Hình 3.2: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô NHC 2g/kg/24h 60
(Tế bào gan không có tổn thương - He x 100) 60
Hình 3.3: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô NHC 2g/kg/24h 61
(Một vài thỏ xung huyết nhẹ - He x 100) 61
Hình 3.4: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô NHC 10g/kg/24h 61
(Một phần nang thanh dịch ở một vài thỏ - He x 100) 61
Hình 3.5: Hình ảnh vi thể thận thỏ - Lô chứng 62
(Thận bình thường - He x 250) 62
Hình 3.6: Hình ảnh vi thể thận thỏ - Lô NHC 2g/kg/24h 62
(Xung huyết cầu thận và mô kẽ ở một vài thỏ - He x 250) 62
Hình 3.7: Hình ảnh vi thể cầu thận thỏ - Lô NHC 10g/kg/24h 63
(Thoái hoá teo và xung huyết ở một vài thỏ - He x 250) 63
Hình 3.8: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô NHC 10g/kg/24h 64
(Tế bào gan tái tạo để thay thế - He x 400) 64

Hình 3.9: Hình ảnh vi thể gan thỏ - Lô NHC 10g/kg/24h 64
(Tế bào gan giàu glycogen - He x 100) 64
Hình 3.10: Hình ảnh vi thể cầu thận - Lô NHC 2g/kg/24h 65
(Thận bình thường - He x 100) 65
Hình 3.11: Hình ảnh vi thể cầu thận - Lô NHC 10g/kg/24h 65
(Thận bình thường - He x 100) 65
Hình 4: Hắc chi Hình 5: Tử chi 137
Hình 7 : Ganodema lucidum (W.Curt.: Fr.) Karst. – chủng Dalat 139
ĐẶT VẤN ĐỀ
&*+, ,++ /0!123""+,4/5.6!7"89!.:.6";#<;=.;;4.;>
;0+?."@A.;BCD815.6/-";'(E'(1F6G7.;+H!+I.
";J.6.6;+K/:.61 :1I.L.;/ 6"..62M+.;2N.;O+/0!"8+/>D!P
;!7I.FQR>QR>QSRE
.6B4+.T/6U.1G7>K.;I6+V+"WX+A!.62M+YB.6 
.6!7K..;G.+//-";Z <0.628.6,+1I..T/[[NA.;15.6
/-";B4.;>159!\,4.6!7K..;G.6G7YB.6B44.;I;4.61U!K.4.
;I6+V+>YB.6 +//-";T.6,K.[+A!.62M+.61W"W"0"7I!*
].;;2^.61I._,AYB.6#V/.;2NT.6";,#,YB.6>+A!>T.6
;!7I0YB.6X>+A!>;`;!*",0YB.6>a+A!.62M+>EEEQSREb
c>;4.6.T/"Wd;].6+A!.62M+";IBHA.;,e+//-";>.61W
'(6G7YB.6,+K.9!.V+[>fgEb$;0>/h+.T/"Wd;].6E
".;O+/0!"8+/B4E"YB.6,+K.9!.1I.'(Eb+A%/>
;$;-/i;!K>$;-/Y28.6aSfYB.6 '(6G7.K.";@
7I!,4++I./-";/0!.FS>gB415.6/-";B4.;>SfgQR>
Q[RE5+";J.6*+, ,++ /0!1.6,4BP.1H;M+#<123""0".;4)
23";:"K.;I6+V+B4.6.2V"9!.G/.6;+K."J!E;1I..7"W
.;+H!.;W/;!*""W0" j.61+H!";_.;*+, ,++ /0!1M+6W;U.;
";I"0";k!9!] *+, ,++ /0!6G7.;2N l.D!P+.>"+ m++">
"0"";P6n."+ /kQfR>QSR>EEE%67"]#<;0+?."@"0";!*"J"";I
 !"#,4/5+I.5,V..61+H!oT.6";,#,B4T.6

,++./0!.;W/;!*"1+H!o*+, ,++ /0!.4.B4;+A!9!]
.;P,4+..;2.6Bl.,4/T.6.p7/6.>1!"8>B+K/"8>;-+Y"8B4
"W/5_,A6G79!0+;+Z;k!9!]#![1I..T/,+K.j"1+H!oq.6
+.Bl.";2123"+IrZ"j;?.;2N#!#Y j.6;!*"+B#+.
Baycol"@"s.677"W.62M+";I,+K.9!.1I.A.;+K!"8BG.
;!*"d;s.6"t.123",2!;4.;K.;o2M.6.CQfR>Q[R>Qf[R>Q[RE
8..CB+A"1+H!o*+, ,++ /0!;2M.6du 4+.K.6G7P.;+H!*.
-1-
du/";.62M+A.;E(?d;n";j".;C.6O.-+.47>.;+H!.;4d;;:"
K.;I6+V+1.6"WD!;2V.6=/"0";!*""W.6!O.6*"<.;+K.1v"+A
,4 w.6;] 23",4/;!*";t.6B4";CA.;QR>QfSR>QaRE
b+A%/>BV+!7H.;*.6x%/ 23"o%/.;G.y>.;+H!4+;!*"
"z;28.6>.6;+A/;28.6>.;+H!Bo;!*";]/5"1F123"#Y j.65.6F+
.6.2V"1?";C";J.6A.;.47.;24+Ny%;oU.;.6y>y*+/l!9!,G!
0.y>y;.;d;L;014/;.6y>y0.;--";!k;+K./;.6y>y+0.6";_
{/yB+K..62!P>B+K..6;A.u.";,#.EEEQaR>Q[R>Q[[RE
%P/+.;";+Ganoderma lucidum ;!5";:.P/6h. /"
,4/5,-+;!*"9!L1F/:"B4123".!s+O.6.;+H!^G/(O.6QRE
!7H.;!7ID2"t."+1G7.;2/5,-+;!*"2M.6#+.;P,F^+0"
j.61.T.6.61+H!o.;+H!";J.6A.;E+A".6;+K."J!#Y j.6.P/
+.;";+.61+H!o;5+";J.6*+, ,++ /0!1F123"!.6|!*">
%;k].>}.(510.;6+0"W;+A!9!]QR>QfSR>QaREb.2V"w+;L
+I!>(4T.$;.>%6!7~.;o+.;1F#85.6;+K."J!K.;<"
.6;+A/";;P7.P/+.;";+"W0" j.6;-,++ /0!K.";!5Q[R>Q[RE
-+(4-G/(O.6"0".;4 23";:"B4#+.;;:"1F=/;P7.P/+.;";+
/:"<.;+K..6"0"d;!•.6>;+A..71.6123".;G. G..!s+O.6B4
#Y j.65.6F+>.;2.6";2"W"s.6=.;.4.6;+K."J!BH);:"E.6
;-/B+1H4+.471F+I.;4.;.6;+K."J!BH"G7;!*"1o;28.6.P/
O.6";+(4-Ganoderma lucidum";@.6.61+H!o;5+";J.6
*+, ,++ /0!BV+.;C.6/j"+K!"j;?#!N

1. Xác định độc tính cấp (LD50) và độc tính bán trường diễn của
nấm Hồng chi Đà Lạt (Ganoderma lucidum) chủng DL1 .
2. Đánh giá tác dụng của nấm Hồng chi Đà Lạt trên mô hình gây
tăng cholesterol máu thực nghiệm.
3. Đánh giá tác dụng của nấm Hồng chi Đà Lạt trong điều trị hội
chứng rối loạn lipid máu ở người thông qua một số chỉ số lâm sàng và cận
lâm sàng.
-2-
CHƯƠNG I
TỔNG QUAN
1.1. LIPID MÁU, LIPOPROTEIN
1.1.1. Lipid máu:++ ,4/5;4.;;U.9!.:.6"@/4.6I4. 0"
,++ 1H!d;s.6..6.2V".K.1?!U.;4.123".6;!7I28.6>";`.6
;]+dI;3BV++.-;4.;;J";36:+,4,++.$QSRE
1.1.2. Thành phần và cấu trúc của lipoprotein:
++.,4.;C.6;G.Y;=.;"U!6O/;U..;G.B4;U.B€QR>QSR>QRN

Hình 1.1: Cấu trúc của lipoprotein (theo G. Turpin, 1991) [18],[134].
$;U..;G.!.6G/>";J+6,7"+ B4";,#,#;0d;s.6
;G."<"QSR>QRE
  $;U. ,V  B€  123"  "P! - ^+ "0"  ;G. Y  ,++  ;G. "<"  6O/
;#;,++ >";,#,< B4"0"+.E$;U.B€.471]/]L.;.
"@$.6;!7I28.6"W0" j.6Bk.";!7?."0",++ d;s.6.QSRE
1.1.3. Phân loại lipoprotein:
q.6;28.6;0#+K!,7G/,++.;!7I28.6123";G.";+
;•:.6E(5,n.6"@"0",-+$d;+#+K!,7G/•,A.6;o";BV+C
,23.6,++ QR>QSR>QRE++."W 6";L.;].6EN
-3-
‚ƒ;,#,
#;W

ƒ+6,7"+
+.
$;#;,++
;,#,< 
Bảng 1.1: Đặc điểm của các lipoprotein chính trong huyết tương [1], [18].
Các LP Tỷ trọng
g/ml
Đường
kính
(nm)
Tỉ lệ
TG/
CT
Nguồn gốc Chức năng
Loại apo
chính
CM
≤>af
S N &!5
k.";!7?.
.6-+#+.;
S>‚>
>
VLDL
>af÷>f
S N .
k.";!7?.
.5+#+.;
>‚>


IDL- C >f>a
].;{/";!7?.
;W"@
+H.";P"@

>‚>

LDL-C
>f÷>f
[ %
].;{/";!7?.
;W"@9!
!.66+.
k.";!7?.


HDL-C
>f÷>[
[ %
.>!5>#].;{/
";!7?.;W"@
B4
k.";!7?.
.623"
>[>‚>

1.1.4. Các con đường chuyển hóa lipoprotein:
;!7?.;W"@,++ .6/0!6O/[".12M.6N.6-+#+.;B4.5+
#+.;QSR>QSR>QaRE
Hình 1.2: Các con đường chuyển hoá lipoprotein.

-4-
1.1.4.1. Chuyển hóa lipid máu ngoại sinh:
.12M.6.47,+K.9!.1I.,++ ;J"T.>D]7#!CT."W.;+H!
/„>,4".12M.6Bk.";!7?.+6,7"+ B4";,#, ;J"T."!.6"P
1I."0"/sd;0".;!"@"8;?QSR>QaR>QRE
|!0=.;+K!;0,++ ^!5-6,7",>"+ u>/.6,7"+ E
!d;+;P;!"0"#].;{/.47>I4.+K//-"!5#…0+z.6;3
+6,7"+ >  1O.6  ;M+  .W "†.6 z.6  ;3  +.  1?  -  ";7,/+".E
;7,/+".123";P;!9!/4.6107B4/-";-";;!7I>9!*.6.6<"
B4;A!U.;4.>O+; t.6/0!1I."0"/sd;0".;!QSR>QaR>QRE
.6/0!!U.;4.>";7,/+"."W;M+6+.0.;!•B4+;`E|!0=.;
;.;,:"";7,/+".d;€+/0!!U.;4.123" +~.9!.;+H!6++1 N
‚.p7/$"W^H/v"0"I4.5+/s//-";"@/s/„>"8>
D28.6>"8+/>!7I.B`123";-;0^+#…;!•;G.+6,7"+ >6+]+
;W.6"+ u< ";.;C.6z";J".47E"+ u123"#Y j.61?#+.;.T.6
,23.6;v",-+123"#;0;4.;+6,7"+  <CQSR>QaR>QRE
 ;7,/+".o` U.+6,7"+ -;4.;";7,/+".4. 2E;4.;
;U.H/v"@";7,/+".4. 2"W";J";,#,>;#;,++ ZB4
#…123"";!7?.6+";1O.6;M+";7,/+".4. 2.;k.";,#,
#•123"Bk.";!7?.BH6.QSR>QaR>QRE
-+6.>‚"@";7,/+".4. 2#…6n.B4"‚"@I
46.B4;G.Y4. 2.47123"Bk.";!7?.B4.6I41I.+K!;j
^,7##/E5;U.";,#,123"#Y j.61?z.6;3"+ /k>/5
;U."w.6BV++6,7"+ -;4.;QSR>QaR>QRE
1.1.4.2. Chuyển hóa lipid máu nội sinh:
.12M.6.47,+K.9!.1I.,++ ";@7I!"W.6!O.6*"•6.>,4".
12M.6Bk.";!7?.+6,7"+ B4";,#,•6.1I."0"/sd;0".;!"@
"8;?B4.623",-+QSR>QaR>QRE
6+4!+6,7"+ 123"-;4.;^6.agB4/5;U.•
!5g#…123"";!7?.1I."0"/s.6-+B+E-+1G7>"W#*;k.

6+*.6.;2>;U.,V.+6,7"+ "@.W123";!•;G.^+.p7/$
6+]+;W.6"0""+ u";z";J"E;4.;;U.H/v"t.,-+"@
"W ";J";,#,< >;#;,++ >B4/5;U.‚#…123"
-5-
";!7?.6+";>^.K..;€;8.-;4.;EK." ;
1W>";,#,< 123"";!7?.6+";#…123"#;0B4123"12
.623"^,-+q.6"0";1z+BV++6,7"+ "@QSR>QaR>QRE
^,-+6.>/5;U..;€6n.B4"1v";+A!"@
"B4‚"@I46.>#!1W123";P;!B4I4B4+K!;j
.6,7##/E.6d;+1W>/5;U.,V.o,P71++6,7"+  0"
j.6"@,+#6.#…";!7?.;4.;EBV+;4.;;U.
";@7I!,4";,#,#B4>6+CB+t";L.;.6#<Bk.";!7?.
";,#,1I."0"/s.6-+B+E-+1G7>#….;k. +A."
1v";+A!^/4.6I4B46n.B4I4E+I;1W>123"12B4
.6I4q.6;+A.23.6;<"4O+o;0+;0.6,t.6,7##/>
6+]+;W.6";,#,< E;,#,< .6I4"WB+t1+H!;4
#*,23.6""@;"8";Im "dG/>6G7J"";I.p7/
 !"#B4.6T."].9!0=.;z.6;3";,#,^"0"/s.6-+
B+>1O.6;M+.W"†.6dL";;L";.p7/6G7#;0";L.;].;G..WE
i;+""@^/4.6I4o;+I!;jBH#*,23.6;v"o+I.1z+BH
";P,23.6>.O.615.6/0!T.6"B4o+I.1z+.;2oD7;0
;v"6,7"#7,;0Ei;+1W1-+;<"4"W;?n6+C+I.1z+.47;s.6
9!"0""1v";+A!E<,P71+^;4.;15.6/-";"@1-+;<"4
1W.6/5B+t9!.:.6.6"8";IA.;#+.;"@D8BC15.6/-";Ei;+
1-+;<"41F";J1U7"0"";,#,#>";`.6#…^;4.;.;C.6‡I4
:‡m/",,/5;4.;;U."@/].6D8BCQSR>QaR>QRE
 123"z.6;3.1U!^6.B4/5;U..;€^!5 2V+
6.;C.6;G.Y+H.";P>"W;+B+t9!.:.6N,4.6!O.
"!.6"P+.";>B4;/6+Bk.";!7?.";,#,
‡^BH‡6.";,#,B#QSR>QaR>QRE

=.;;2M.69!0=.;z.6;3B4;0+;W,++.,4"G.q.6
.;!>d;+"W#<P;2M.6.69!0=.;z.6;3B4;0+;W#…6G7.K.
*+, ,++ /0!E
1.2. RỐI LOẠN LIPID MÁU:
T.6,++ /0!123"";+,4/;+,-+,4T.6,++ /0!+K.;0B4
T.6,++ /0!;J;0ET.6,++ /0!+K.;0;2M.66v;8.T.6,++
/0!;J;0QR>QSR>QaR>Q[fR>QRE
-6-
1.2.1. Rối loạn lipid máu thứ phát:
Bảng 1.2: Rối loạn lipid máu thứ phát [10], [18].
Bệnh lý Rối loạn lipid huyết Rối loạn lipoprotein huyết
(0+;012M.6
↑ ↑>↑>↓
5+";J.6;k.;2
↑>↑ ↑>↑
T.6!K/0!
↑ ↑>↓
!7;k./
↑ ↑;v">↑
A.;6.n".6;….
↑ '↑
n"/k
↑
!76+0 6
↑>↑ ↑>↑
u;=
↑ ↑>↑
;J.6T.Bs15
↑ ↑>↑
%6;+A.;!*",0

↑B4;v"↑
%6;+A.23!
↑B4;v"↑
w.6;!*"0.;;+
↑ ↑>↓
;!*"  J"  ";I  K6+
"]/
↑ ↑>↓
#+.+.    ˆ  "+#
.+"+.+""+ 
↑ ↑>↑";7,/+".>
↓
%;C.67I!*].;;2^.61I./J",++ 6O/Nu;=Z"0";#*.6].;
;2^.6.;2N";I15T.T.9!0.;+H!/„15.6Bk>T.9!0.;+H!;J"T."W
";J.;+H!";,#,.;2;@ 615.6Bk>/„15.6Bk>J.6>8>#C
4.;U.EEE>,2M+Bk.15.6;?,<">;`;!*">!*.69!0.;+H!23!Z.;C.6*+
, .5++I.;2N10+;012M.6>#!76+0ZA.;6.B4;k.E%;C.6.6!7K.
.;G.9!.:.6d;0",4/T.6,++ /0!,4#Y j.6;!*"du 4+.;2N,3+
+?!>";‰.>6,!""+"+ >"0"6*""+ +.+">EEEQR>Qf[RE
1.2.2. Rối loạn lipid máu tiên phát:
%T/afŠ +"d#."T."JB4dc;!k1+A. +B4#+K!,7G/"0"
;4.;;U.,++.DI;5+";J.6*+, ,++ /0!;4.;7.61W
-7-
e123"";+;4.;[d+?!B4E•.T/aX"0";;G.,-+.471F
^;4.;;G.,-+9!*"IQR>Q[R>Q[SRE
Bảng 1.3: Phân loại rối loạn lipid và lipoprotein máu theo Fredrickson [11], [128].
Typ
Rối loạn
LP
Rối loạn lipid

huyết
Độ trong
huyết
tương
Tần số
xuất hiện
Mức độ
nguy hiểm
với XVĐM
I
↑ ↑
(j" &P;+I/ ‹
IIa
↑↑ ↑↑
.6
;2M.6
6v
ŒŒŒŒ
IIb
↑>
↑↑
↑↑↑>↑↑
(j"
;2M.6
6v
ŒŒŒŒ
III
•
↑
↑>↑↑

(j" Ž6v ŒŒŒ
IV
↑
↑;v"  >
↑↑
(j"
;2M.6
6v
ŒŒŒ
V
↑
↑
↑>↑↑↑
(j" +I/6v ŒŒ
•Týp I:T.6";7,/+"./0!E
•Týp II:T.6,++./0!>e.47123";G.,4/[e.;€,4N
B4E
Týp IIa: Tăng cholesterol máu nguyên phát";_T.6";,#,B4>
6O/"W[;?N;?16.B4;?18.6.E;?16.N d;!7Ik"@;j;?
Z"W[;=.;;0+1O.6;3YB4 o;3YE%6!7K..;G."@A.;,4 
15+I.6./F;W;j;?"@.q/K..;+~/#n";?#*aQaR>
QRE;?18.6.NT.6";,#,/0!18.6.6O/T.6";,#,/0!
;?6+1=.; +!7H.5+.;+~/#n";?;2M.6>T.6";,#,/0!;?6+
1=.; +!7H.,v.QaR>QRE
 Tăng cholesterol máu týp IIb (Tăng lipid máu hỗn hợp gia đình): T.6
,++ /0!;h.;3";,#,B4T.6P">+6,7"+ B4
"†.6T.6QaRE;?.47;2M.6d•/;*+, ";!7?.;W6,!"+ >T.6
"+ !+"/0!>T.6;!7I0E(G7,4 +#].du"@[;?*+, ,++ /0!
eB4e>.62M+A.;"W";;v"/‰oA.;T.6";,#,18.
-8-

;!U.eB4T.6+6,7"+ 18.;!U.E+!7H.;:""@T.6,++ /0!
;h.;36+1=.;6U.1G71F";;P7.;C.615+I.1O.6;3Y|S'B4
|a'.66.,++.QaR>QXR>QRE
- Tăng cholesterol máu týp III: &*+, ,++./0!T.6E
;?  A.;  ,e  .47  ;+I/  6v  ‘E  .62M+Z  ";,#,  4.  ;U.  T.6>
+6,7"+ /0!T.6B4T.61+?/.47,41v"2.6";e>A.;
;2M.6123";0;+A.#!!z+[>.;C.6;?^’/;=P.v.6QaR>QRE
- Tăng triglycerid máu týp IV: ;2M.6d;s.6"W+A!";J.6,G/#4.6>
123";0;+A..61+H!BH +!7H.Z.;-7"]/BV+23!>"0",-+6,!"+ >
"0"";PuB4=.; 6u;=Z/J"T.6"@";,#,,!s.;P;8.r
A#BV+/J"T.6+6,7"+ /0!>;P28.6J.6BV+/J"T.6
+6,7"+ /0!ET.6+6,7"+ /0!.5+#+.;e"W1v"L.;#+.;BCD8
7I!E(+H!.47123"6+]+;L";q.6>"W#<;*+;3"@+6,7"+ /0!T.6
"BV+;P;2V.6#+.;BCD8B4;P;2V.6]BA
";*.6BCD8QaR>QRE
- Tăng lipid máu týp IVN"W;?,4A.; +!7H.18.6.5+d;].6g
#*A.;.;G.;v";+I!6.E.6;?A.;.47>.62M+1F;+?!rB+t"@
"0"7I!*/s+2M.6.;2.6B+t"@6.Bl.";2123"#0.6€QaR>QRE
 Týp V:Tăng triglycerid máu hỗn hợpT.6";7,/+".B4
>7+K.;0P;+I/6v>e;J;0;76v.6"8.T.6,++
/0!  "@  e    6G7      23!>  1+H!  o  "+"+ >  10+  ;0  12M.6
.v.6“ET.6+6,7"+ /0!eP.;-7"]/BV+/„.6-+#+.;>A.; +
!7H.,v.K..;+~/#n";?;2M.6QaR>QRE
T.6,++ /0!+K.;0"W P!;+A!";L.;B4+A!";J.6,G/#4.6,4J
1:.6,++ ^"0"BoLd;0".;!"@"8;?QR>QSRE
Bảng 1.4: Tăng lipid máu tiên phát [1].
CT
(mg/ dl)
TG
(mg/dl)

LDL-C
(mg/dl)
VLDL-C
(mg/dl)
HDL-C
(mg/dl)
Typ rối
loạn LP
Tần số
Nguy cơ
ĐMV
Viêm
tụy
T.6
  6+
” •[ ”S • ;71z+ ;v"

‘ ŒŒŒ Œ
-9-
1=.;
&*+,
$
S S –
•
ŒŒ
;2M.6,4
•
 ‘ ŒŒŒ
T.6  
/0!;h.

;3  6+
1=.;
;2M.6,4
”[f
;2M.6
,4”[
•S
;2M.6
,4
—
;2M.6,4
—
>

‘ ŒŒ
5+
";J.6
T.6

•[f
”[f
—E •
•f
”f
•
;v"

‘E
‘
Œ ŒŒŒ

T.6
  6+
1=.;
;2M.6,4
”[f
[ SS —
;2M.6,4
•
;v"

‘
T.6
$/0!
;71z+
;2M.6,4”
[f
;71z+ ;71z+ ;71z+ ”a
7
$
”‘
T.6
  
.;+H!
7I!*
;2M.6,4
”[f
;71z+
”
;2M.6,4
”S

;71z+ ;71z+
;v"

[[

Œ
1.2.3. Các rối loạn lipid máu khác:
1.2.3.1. Tăng alpha - lipoprotein huyết tươngN"W;? n".6;….9!0
=.;;0+;W"@>6G7T.6;!7I28.6E
1.2.3.2. Giảm lipid huyết nguyên phát:
a) Hạalphalipoprotein máu (FHA) gia đình:
+]/,;,++./0!Š6+1=.; 6.";L.;1+H!d;+?.
";!7?.;0,++.:.6,23.6;G.Y">15+I.6G7Š,4N
,++.      >  $  6n.  ;5    >  B4  "+;+.
";,#,"7,.#m#QRE
WK.+I.;?"P!`"1F123".;k.+I>;+I!;j1O.6;3Y
l.1I.A.;.6+"W1v"2.6,4L";j.;C.61-+;<"4";P1U7,++
^;A;*.6,2V+.5+/sE;=.;;0+,G/#4.66O/N6G./4!B4.6>,V.Z6.,0";
;=1-+>A.;;U.d+.;.6-+B+>#V/B4";,#,;P/6‘
-10-
,^.;C.6A.;.;G.1O.6;3YB4[/6‘ ,^.;C.6.62M+/.6 o;3
Y>    •    /6‘  ,>  #+K!  ,+  G/  ;4.  4.  d;s.6  "W  E  +]/
,;,++./0!Š6+1=.; 6+]/z.6;3;v"T.6;0+;W
>B=Bk7.;C.6.62M+"W.O.615•[/6‘ ,"U.d;0/"0";4.;
B+K..66+1=.;QRE
b) Không có bêtalipoprotein huyết:P!;+A!,G/#4.6,41+"U!;G.
/„>!.66+k.;F."U!>B+K/Br.6/-"#n"*E'u.6;+A/;P7.O.615
";,#,P;P•[/6‘ ,>1+A. +d;s.6"W$B4#+K!,+G/;4.
4.d;s.6"W>;I/0!.6-++K.;P7Xg;O.6"U!"W6+E
%6!7K..;G.d;s.6"W,4 "8;?d;s.6z.6;3123"S

B4QRE
c) Giảm lipid huyết thứ phát:
+]/,++ /0!;J;0;2M.66v.6/5#*A.;#!QRN
&*+, +K!;WB4;P;!,++ ;J"T.6v.6"0"A.;BHj7>
B+K/!5>,u/+A.6>+K!";]7;G./„Eb"0"A.;.476+]/,++ ;!7I
;2M.6d•/;6+]/.+B4","+E
A.;/P+.;12M.6+K!;WE
2M.6.T.6!7I.6+0N6+]/";,#,;!7I T.6;0+;WE
!76.N6+]/z.6;3";,#,1v"+A,4";,#,# *+
, z.6;3.p7/E
%;+~/w.6>!.6;2>.;+H!BI;28.6;v"#!;l!;!k,V.>/P
/0!.;+H!;v"/0!o;t,F.6 !7H. o";E
1.2.4. Rối loạn lipid máu (RLLPM) và các bệnh tim mạch:
%6;+K."J!1+H! o";~BH";,#,/0!.6A.;'(+I.
;4.;  ^ Š/+.6;/  "; ;P7  "W  /*+  28.6  9!. ;!k.  6+C  .O.6  15
";,#,/0!B4•,AYB.6 '(QR>QfR>QRE'(,4#<
-11-