TIẾT 90 CHIẾU DỜI ĐÔ

CHIẾU DỜI ĐÔ
(THIÊN ĐÔ CHIẾU)
Lý Công Uẩn
Ng÷ v¨n - TiÕt 90
V¨n b¶n
Ng÷ v¨n - TiÕt 90
V¨n b¶n
I. Vài nét về tác giả, tác phẩm:
- Lí Công Uẩn (974 - 1028).
- Quê : Từ Sơn - Bắc Ninh.
- Là ng ời thông minh, nhân ái, có chí lớn.
- Là ng ời sáng lập v ơng triều Lí.
1. Tác giả:
a) Hoàn cảnh ra đời :
- Viết năm 1010.
- Khi có ý định dời đô từ Hoa L về Đại La.
b) Thể loại :
-
Chiếu (còn gọi là chiếu th , chiếu chỉ): Lời ban bố mệnh
lệnh của vua cho thần dân.
-
Chiếu dời đô : Viết bằng văn xuôi chữ Hán có xen
câu văn biền ngẫu.
2. Tác phẩm: Chiếu dời đô
Chiếu
dời đô
Mệnh lệnh (ý muốn chủ quan)
ý kiến (ý t ởng khách quan)
Lí Công Uẩn
(974 - 1028)
Nhà vua ban chiếu

Chiếu dời đô
X a nhà Th ơng đến vua Bàn Canh năm lần dời đô.
Phải đâu các vua thời Tam Đại theo ý riêng mình mà tự
tiện chuyển dời? Chỉ vì muốn đóng đô ở nơi trung tâm,
m u toan nghiệp lớn, tính kế muôn đời cho con cháu; trên
vâng mệnh trời, d ới theo ý dân, nếu thấy thuận tiện thì
thay đổi. Cho nên vận n ớc lâu dài, phong tục phồn thịnh.
Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng mình, khinh th
ờng mệnh trời, không noi theo dấu cũ của Th ơng, Chu,
cứ đóng yên đô thành ở nơi đây, khiến cho triều đại
không đ ợc lâu bền, số phận ngắn ngủi, trăm họ phải hao
tổn, muôn vật không đ ợc thích nghi. Trẫm rất đau xót về
việc đó, không thể không đổi đời.
Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao V ơng: ở
vào nơi trung tâm của trời đất, đ ợc thế rồng cuộn hổ
ngồi. Đã đúng ngôi Nam, Bắc, Đông, Tây lại tiện h ớng
nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng, đất đai cao mà
thoáng. Dân c khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn
vật cũng rất mực phong phú, tốt t ơi. Xem khắp n ớc Việt
ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu
của bốn ph ơng đất n ớc; cũng là nơi kinh đô bậc nhất
của đế v ơng muôn đời.
Trẫm muốn dựa vào sự thuận lợi của đất ấy để định
chỗ ở. Các khanh nghĩ thế nào?
A. 2 phần: - Từ đầu không thể không dời đổi.
- Phần còn lại.
B. 3 phần: - Từ đầu không thể không dời đổi.
- Tiếp đế v ơng muôn đời.
- Phần còn lại.
C. 4 phần: - Từ đầu phồn thịnh.

- Tiếp không thể không dời đổi.
- Tiếp đế v ơng muôn đời.
- Phần còn lại.
Chọn cách chia bố cục nào
trong các cách sau đây ?
Chiếu dời đô
Chiếu dời đô
1/ Lý do dời đô cũ
(
Từ đầu không thể không dời đổi
)
1/ Lý do dời đô cũ
(
Từ đầu không thể không dời đổi
)
2/ ý chí định đô mới
(Phần còn lại)
2/ ý chí định đô mới
(Phần còn lại)
G ơng
sáng
đời
x a
G ơng
sáng
đời
x a
Thực tế
triều
Đinh

Lê
Thực tế
triều
Đinh
Lê
Lợi thế
của
Đại
La
Lợi thế
của
Đại
La
Quyết
định
của
nhà vua
Quyết
định
của
nhà vua

Lịch sử từng có những cuộc dời đô.

Việc dời đô làm đất n ớc vững bền, thịnh v ợng.
dời đô.
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Lí do dời đô cũ:
a. G ơng sáng đời x a.
b. Thực tế triều Đinh Lê:

- Nhà Đinh, Lê không dời đô:
+ Triều đại ngắn ngủi.
+ Trăm họ hao tốn.
+ Đất n ớc không phát triển.
- Lập luận sắc bén :
+ Phần trên làm chỗ dựa, làm tiền đề cho lí lẽ ở phần d ới.
+ Có lí, có tình.

Khẳng định việc dời đô khỏi Hoa L là một tất yếu.
Nghệ thuật:
không dời đô.
Đ ờng vào cố đô Hoa L
Cố đô Hoa L
2. ý chí định đô mới
Câu hỏi: Theo tác giả, địa thế
thành Đại La có những thuận lợi
gì để có thể chọn làm nơi đóng
đô ? (Chú ý vị trí địa lý, hình thế
sông núi, sự thuận tiện trong
giao l u phát triển.)
0
123456789
10
20
30
40
5060
70
80
90

a. Lợi thế của Đại La
- Lịch sử: kinh đô cũ của Cao V ơng
- Vị thế địa lý: thuận lợi cho phát triển
+ Vị trí: trung tâm trời đất, mở ra bốn h ớng
+ Địa hình, quy mô: Có núi, có sông, đất rộng, bằng, cao, thoáng
+ Địa thế: rồng cuộn, hổ ngồi
- Tiềm năng: muôn vật phong phú, tốt t ơi
Nơi trung tâm của quốc gia Đại Việt
Nơi dựng nghiệp đế v ơng.
2. ý chí định đô mới
Nghệ thuật:
+ Lập luận chặt chẽ.
+ Lời văn biền ngẫu cân xứng, đăng đối, súc tích.
trạch
thiên
địa
khu
vực
chi
trung
đắc
long
bàn
hổ
cứ
chi
thế
chính
Nam
Bắc

Đông
Tây
chi
vị
tiện
giang
sơn
h ớng
bội
chi
nghi
b. QuyÕt ®Þnh cña nhµ vua
⇒ Kh¼ng ®Þnh ch¾c ch¾n chän §¹i La lµm kinh ®«.
a. Lîi thÕ cña §¹i La
TrÉm dôc nh©n thö ®Þa lîi dÜ ®Þnh quyÕt c ,
khanh ®¼ng nh hµ ?
2. ý chÝ ®Þnh ®« míi
quyÕt c ,
CHïA MéT CéT
V¡N MIÕU
X¦A
V¡N MIÕU NGµY NAY
a) Nghệ thuật :
Chiếu dời đô có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi
lập luận sắc bén và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
III. Tổng kết
A. Chứng tỏ triều đình nhà Lý đủ sức chấm dứt nạn
phong kiến cát cứ
B. Thế và lực của dân tộc Đại Việt sánh ngang hàng

với ph ơng Bắc
C. Thể hiện ý chí nguyện vọng của nhân dân thu
giang sơn về một mối và dựng xây đất n ớc độc
lập tự c ờng
Khoanh tròn vào chữ cái câu trả lời đúng nhất cho ý kiến sau:
Việc chiếu dời đô ra đời đã phản ánh ý chí độc lập tự c ờng và
sự phát triển lớn mạnh của dân tộc Đại Việt
D. Cả ba ý kiến trên
a) Nghệ thuật :
Chiếu dời đô có sức thuyết phục mạnh mẽ bởi
lập luận sắc bén và sự kết hợp hài hoà giữa lí và tình.
III. Tổng kết
b) Nội dung :
Thể hiện khát vọng của nhân dân về một đất n ớc độc
lập thống nhất đồng thời phản ánh ý chí tự c ờng của dân
tộc Đại Việt đang trên đà lớn mạnh.
* Ghi nhớ:
SGK trang 51
III- LuyÖn tËp: (Th¶o luËn nhãm)
Vẽ sơ đồ nội dung phần
Lợi thế của Đại La .
Nhận xét về cách lập luận của
phần này ?
0
123456789
10
20
30
40
5060

70
80
90
Đại La mảnh đất định đô lý t ởng
Về lịch sử:

Cao V ơng
đã định đô
Về tiềm năng:

dồi dào
Về Địa lý:

thuận lợi
ý tổng quát:
lý t ởng về mọi mặt
ý 1:

Về lịch sử
ý 3:

Về tiềm năng
ý 2:

Về Địa lý
Mô hình quy nạp
ý t ởng
dời đô
(mệnh lệnh
+

ý kiến)
Lý do dời đô cũ
(Hoa L không còn phù hợp)
ý chí định đô mới
(Đại La mảnh đất lý t ởng)
G ơng sáng đời x a
(Dời đô đúng nên phát triển)
Thực tế triều Đinh Lê
(Định đô ch a đúng, khó phát triển)
Lợi thế của Đại La
(Lý t ởng về mọi mặt)
Quyết định của nhà vua
(Quyết định dời đô)
- Học thuộc lòng văn bản Chiếu dời đô
- Hoàn thiện sơ đồ bài học
- Soạn bài Hịch t ớng sĩ