TIỂU LUẬN VỊ TRÍ, VAI TRÒ của GIAI cấp CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRONG bối CẢNH TOÀN cầu HOÁ HIỆN NAY

1
VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN VIỆT NAM TRONG
BỐI CẢNH TOÀN CẦU HOÁ HIỆN NAY
MỞ ĐẦU
Giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử vô cùng trọng đại, xóa bỏ xã hội
cũ, lạc hậu, xây dựng xã hội mới tiến bộ, giải phóng giai cấp mình đồng thời
giải phóng toàn nhân loại trên phạm vi toàn thế giới. Ngày nay đứng trước
tình hình phát triển mới của đất nước và thế giới, nhân loại đang bước vào
thiên niên kỷ mới, nhiều ý kiến đặt ra cho việc xây dựng và phát triển giai cấp
công nhân. Đảng ta khẳng định giai cấp công nhân Việt Nam vẫn là lực lượng
đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trong bài thu
hoạch này, tôi xin đề cập tới việc nhận thức vị trí, vai trò của giai cấp công
nhân trong bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay để xây dựng và phát triển giai
cấp công nhân đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
NỘI DUNG
Toàn cầu hoá đã và đang là đề tài mang tính thời sự được nhiều chính
trị gia, nhiều học giả và các nhà quản lý trên tất cả các nước không phân biệt
thể chế chính trị đều rất quan tâm một cách đặc biệt. Thuật ngữ "toàn cầu
hoá" được hiểu trong bối cảnh hiện nay là toàn cầu hoá ở cấp độ quốc tế hoá
kinh tế đã và đang phát triển trên qui mô toàn cầu, được diễn ra một cách
khách quan theo hai quá trình song song là tự do hoá kinh tế và và hội nhập
quốc tế - Theo đó, các quốc gia hoặc chủ động hoặc bị động phải nhận thức
và thiết lập các thể chế, qui chế trong quan hệ kinh tế quốc tế để cùng tuân
theo những cam kết mang tính toàn cầu đa dạng đó - Toàn cầu hoá theo đó
2
nếu nhìn nó dưới lăng kính chính trị thì có thể hiểu đó là quá trình phủ định
chiến tranh nóng, chiến tranh lạnh để từng bước biến chiến tranh thành cạnh
tranh trong hoà bình, hợp tác và phát triển. Có thể điểm qua một số thiết chế
quản trị toàn cầu nổi bật đã hình thành và đang đóng vai trò phi biên giới rất
rõ rệt trong lĩnh vực kinh tế - xã hội quốc tế như: Quĩ tiền tệ quốc tế (IMF),
Ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS), Ngân hàng thế giới (WB), Tổ chức

thương mại thế giới (WTO), Chương trình môi trường của Liên hợp quốc
(UNEB), Tổ chức Y tế thế giới (WHO), Tổ chức lao động quốc tế (ILO) v.v.
Cái đích cuối cùng mà toàn cầu hoá sẽ vận động tới chính là tạo nên một nền
kinh tế toàn cầu thống nhất không còn biên giới quốc gia về kinh tế.
Việt Nam chính thức bước vào thời kỳ đổi mới từ năm 1986, giã từ chế
độ bao cấp và chuyển sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa. Một nền kinh tế mở đang ngày càng đặt những bước chân mạnh mẽ
vào quá trình toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế, bộc lộ tính hai mặt (tích cực
lẫn tiêu cực) tác động hai chiều đến tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội
trong nền kinh tế chuyển đổi.
Toàn cầu hoá vừa có tác động tích cực, vừa có tác động tiêu cực đến
phong trào cộng sản và giai cấp công nhân trong tình hình hiện nay. Việc tìm
hiểu thực trạng đó là rất cần thiết cho quá trình xây dựng, phát triển số lượng
và chất lượng giai cấp công nhân có trình độ cao, nguồn nhân lực mới trong
các nước xã hội chủ nghĩa nói chung và ở Việt Nam nói riêng, làm cho phong
trào cộng sản và công nhân quốc tế ngày càng hồi phục và phát triển.
1. Trong thời đại hiện nay, giai cấp công nhân vẫn là lực lượng đi
đầu trong quá trình xây dựng và bảo vệ chế độ mới, trong sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Những thay đổi của cục diện thế giới cùng sự tác động mạnh mẽ của
toàn cầu hóa sau “chiến tranh lạnh” đã làm cho phong trào cộng sản và công
3
nhân quốc tế rơi vào khủng hoảng nặng nề. Đó là sự khủng hoảng về lý luận,
đường lối phát triển, về cơ cấu giai cấp - xã hội, đặc biệt là cơ cấu giai cấp
công nhân - lực lượng xã hội nền tảng cho phong trào này. Phong trào còn
chịu sự chống phá của các thế lực thù địch; mất đi một phần sự tín nhiệm, ủng
hộ của các lực lượng truyền thống trước đây. Các Đảng Cộng sản bị công
kích, chèn ép trong cơ chế đa nguyên chính trị của các chính phủ tư sản, từ đó
dẫn đến nhiều thua thiệt trong tranh cử. Toàn cầu hóa tạo ra tình trạng cạnh
tranh quyết liệt về việc làm, điều kiện sống làm nảy sinh mâu thuẫn, dẫn

đến phân hóa trong nội bộ giai cấp công nhân ở từng nước cũng như trên
phạm vi khu vực và toàn cầu, gây chia rẽ khối đoàn kết thống nhất của giai
cấp công nhân.
Thực trạng trên đòi hỏi các Đảng Cộng sản và giai cấp công nhân muốn
tồn tại và phát triển phải tuyệt đối trung thành với chủ nghĩa Mác – Lênin,
vận dụng một cách sáng tạo vào nước mình từng bước vượt qua những khó
khăn, thách thức, tiếp tục thực hiện cải cách, đổi mới thắng lợi về mọi mặt và
nâng cao vị thế quốc tế của mình trên trường quốc tế.
Chúng ta đều biết, một trong những phát hiện vĩ đại của Mác, Ăngghen
là đã sớm biết tách riêng giai cấp vô sản ra đời từ khối quần chúng bị áp bức,
phát hiện ra vị trí đặc biệt và những xu hướng lịch sử của nó. Từ đó, khẳng
định sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản và chỉ ra những hình thức và phương
pháp thực hiện sứ mệnh đó.
Lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là một trong những
vấn đề chủ yếu nhất của chủ nghĩa Mác - Lênin. Nó đã được Mác, Ăngghen
luận chứng một cách khoa học xuyên suốt trong nhiều tác phẩm và được
Lênin tiếp tục phát triển trong những điều kiện lịch sử mới. Ngay từ cuối năm
1844, trong tác phẩm “Góp phần phê phán triết học Pháp quyền của Hêghen”,
lần đầu tiên Mác đã nêu lên vấn đề sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản và
4
những điều kiện mà qua đó nó xóa bỏ quan hệ bóc lột, tư bản chủ nghĩa, thiết
lập quan hệ xã hội mới. Đến bản “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” và bộ “Tư
Bản” thì lý luận về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân đã được phát triển
đến một mức độ nhất định. “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản” là một sự khái
quát về lý luận phong trào cách mạng của giai cấp công nhân giữa thế kỷ thứ
XIX. Bộ “Tư Bản” đã giải phẫu xã hội tư bản chủ nghĩa vạch rõ cơ sở kinh tế
của cơ cấu xã hội và những xu hướng tiếp tục phát triển của nó, đặt cơ sở cho
việc giải thích vai trò của giai cấp công nhân trong việc tạo ra những giá trị
vật chất, trong việc thủ tiêu phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa và xây
dựng xã hội mới. Đến thời kỳ này, nhiều phạm trù, khái niệm cơ bản nhất đã

được xác lập và về sau nó sẽ được tiếp tục phát triển.
Trong điều kiện mới Lênin đã phát triển lý luận Mácxít về giai cấp
công nhân như là “điều chủ yếu của học thuyết Mác”
1
. “Trong tất cả mọi giai
đoạn đấu tranh vì một thế giới mới, vì chủ nghĩa cộng sản, giai cấp công nhân
là lãnh tụ của phong trào cách mạng, là người lãnh đạo của nhân dân lao
động”
2
. Lênin đã cụ thể hóa sự lãnh đạo của giai cấp công nhân trong điều
kiện của cách mạng vô sản và chuyên chính vô sản.
Lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân được thể hiện ở một số luận điểm cơ bản sau:
- Giai cấp công nhân là người đào mồ chôn chủ nghĩa tư bản và người
sáng tạo ra xã hội mới.
- Giai cấp công nhân là người lãnh đạo trong phong trào cách mạng giải
phóng của quần chúng bị áp bức trong xã hội hiện tại.
- Lợi ích giai cấp tư sản và vô sản là đối lập và không điều hòa được.
Cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống giai cấp tư sản là tất yếu và sẽ dẫn
1
. V.I Lênin toàn tập, Tập 23. NXB Tiến Bộ Maxcơva, 1980. Trang 1.
2
. V.I Lênin toàn tập, Tập 15. NXB Tiến Bộ Maxcơva, 1980. Trang 380.
5
đến chuyên chính vô sản. Trong những điều kiện nhất định, giai cấp công
nhân có thể tham gia lãnh đạo cách mạng tư sản, như là sự chuẩn bị tiền đề
cho cách mạng vô sản.
- Giai cấp vô sản phải hiểu rõ sứ mệnh lịch sử của mình. Chủ nghĩa
Mác - Lênin là điều kiện ắt có, cơ bản để giai cấp vô sản từ giai cấp “tự nó”
chuyển thành giai cấp “vì nó”.

- Sự ra đời của Đảng Cộng sản là tất yếu khách quan. Đảng Cộng sản là
sản phẩm của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và
là nhân tố quyết định thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản.
“Vai trò, sứ mệnh lịch sử của giai cấp vô sản” luôn là vấn đề trung tâm trong
suốt một cuộc đấu tranh chính trị - tư tưởng lâu dài và quyết liệt từ khi chủ
nghĩa Mác - Lênin ra đời và các giai đoạn phát triển sau đó.
Hình thức khá phổ biến của sự phủ nhận vai trò của giai cấp vô sản là
sự công kích khái niệm khoa học của Mác - Ăngghen về giai cấp và giai cấp
vô sản. Một số người nêu lên tư tưởng “phi kinh tế” về giai cấp để xóa mờ
quan niệm của chủ nghĩa Mác cho rằng giai cấp vừa là một phạm trù kinh tế
vừa là một phạm trù xã hội. Không thể định nghĩa giai cấp vô sản một cách
tùy tiện, không tính đến vấn đề chiếm hữu - sở hữu tư liệu sản xuất, hơn nữa
lại chỉ coi đó “là một hiện tượng tâm lý”
1
. Một số người khác lại cho rằng
“không có một giai cấp công nhân được xác định rõ ràng”
2
. Điểm tựa của
những luận điểm xuyên tạc phạm trù giai cấp nói trên là ở chỗ không xem
quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất như là một tiêu chuẩn khách quan để xem xét
giai cấp.
Ngày nay trước sự phát triển mạnh mẽ của cuộc cách mạng khoa học -
kỹ thuật và những hệ quả mà nó tạo ra, một lập luận phổ biến chống lại sự
1
. Xem W.L.Warner, Structure of American life. Edinburgh, 1952.
2
. Xem C.Kerr Marshall, Marx and modern Time. The multi - dimensional society. Cambridge, M.A, 1969,
Trang 96 - 98.
6
lãnh đạo của giai cấp công nhân là cho rằng lý luận Mác - Lênin về vấn đề

này đã lỗi thời; giai cấp vô sản sẽ bị xói mòn, thậm chí tiêu vong trước sự
phát triển của cách mạng khoa học kỹ thuật. Theo họ, cuộc cách mạng khoa
học kỹ thuật đã và đang tạo ra những biến đổi sâu sắc trong sự phân công lao
động xã hội, hiện tượng “trí thức hóa lao động” phát triển mạnh, tỷ lệ lao
động trí óc ngày càng tăng cao so với lao động chân tay, cơ cấu xã hội của
chủ nghĩa tư bản sẽ thay đổi mạnh.
Họ cũng cho rằng vai trò kinh tế của giai cấp công nhân sẽ giảm dần và
trong tương lai, giai cấp công nhân sẽ biến mất. Một số nhà lý luận tư sản
khác tuy không đồng ý rằng giai cấp công nhân sẽ biến mất, nhưng lại cho
rằng “giai cấp công nhân không còn là nhân vật chủ yếu của lịch sử”
1
.
Cách mạng khoa học kỹ thuật có đem đến những biến đổi trong phân
công lao động xã hội, trong nội dung, phương thức lao động, trong thành phần
giai cấp vô sản; thế nhưng, điều đó hoàn toàn không xóa mờ quan hệ sản xuất
tư bản chủ nghĩa và mâu thuẫn giữa lao động với tư bản. Trí thức không phải
là một giai cấp mà chỉ là một tầng lớp đặc biệt thuộc nhiều giai cấp khác
nhau. Sự ngăn cách giữa lao động chân tay và lao động trí óc là một sai lầm
về lý luận. Cách mạng khoa học kỹ thuật làm cho thành phần giai cấp công
nhân thêm đa dạng, bao gồm cả lao động chân tay và lao động trí óc, lao động
trong khu vực sản xuất vật chất và dịch vụ Quá trình trí thức hóa phát triển
sẽ có thể đưa tới một tầng lớp đặc biệt trong giai cấp công nhân chứ không hề
xóa bỏ giai cấp công nhân. Nhìn chung, cách mạng khoa học kỹ thuật sẽ làm
cho giai cấp công nhân phát triển cả về số lượng lẫn chất lượng.
Ngày nay, sau sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở nhiều nước,
các nhà lý luận tư sản lại một lần nữa cao giọng cho rằng họ đang nói “những
lời cuối cùng cho Mác” (“the last words to Marx”) và cho lý luận về sứ mệnh
1
. Xem A.Tourain, The post - industrial Society, NewYork, 1969. Trang 17.
7

lịch sử của giai cấp công nhân. Sự sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội ở một
số nước vừa qua không phải là sự sụp đổ của chủ nghĩa Mác và lý luận về sứ
mệnh lịch sử của giai cấp công nhân. Trái lại, ở nhiều nguyên nhân của cuộc
khủng hoảng, sự sụp đổ đó là xuất phát từ chỗ không nắm vững vai trò lãnh
đạo của giai cấp công nhân và không thực hiện chuyên chính vô sản một cách
đúng đắn, mơ hồ về mâu thuẫn giai cấp trên bình diện thế giới. Chủ nghĩa đa
nguyên chính trị với huyền thoại về nền dân chủ đa nguyên chủ nghĩa đã đối
lập với quan niệm về đấu tranh giai cấp của chủ nghĩa Mác và do đó nó có tác
dụng chia rẽ giai cấp công nhân, phá hoại Đảng Cộng sản từ bên trong.
Ở Việt Nam, vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân đối với cách mạng
đã sớm được khẳng định cả về lý luận cũng như trong thực tiễn. Đó là một
trong những bài học hàng đầu của mọi thắng lợi của cách mạng nước ta trên
nửa thế kỷ qua.
Lịch sử đã trao quyền lãnh đạo cách mạng cho giai cấp công nhân mà
Đảng Cộng sản Việt Nam là đại biểu. Trước khi Đảng ta ra đời, các phong
trào yêu nước chống Pháp mang ý thức hệ phong kiến, tư bản đều lần lượt
thất bại. Cách mạng Việt Nam rơi vào cuộc khủng hoảng sâu sắc về đường lối
cứu nước mà thực chất sâu xa là khủng hoảng về vai trò lãnh đạo của một giai
cấp tiên tiến. Trong cơ cấu xã hội của Việt Nam lúc bấy giờ chỉ có giai cấp
công nhân, do đặc điểm độc đáo của mình, là có vai trò lãnh đạo cách mạng.
Thế nhưng giai cấp công nhân chưa tiếp thu được chủ nghĩa Mác - Lênin, và
chưa trở thành giai cấp “vì nó”. Trong bối cảnh như vậy, những đóng góp của
Nguyễn Ái Quốc trong cuộc tiếp thu chủ nghĩa Mác - Lênin và truyền bá vào
Việt Nam là hết sức to lớn. Chủ nghĩa Mác - Lênin truyền bá vào phong trào
công nhân và phong trào yêu nước Việt Nam đã đưa đến sự ra đời của Đảng
ta, bước ngoặt vĩ đại của cách mạng Việt Nam, mở đầu cho thời kỳ giai cấp
công nhân lãnh đạo cách mạng. Khác với lý luận và thực tiễn ra đời của các
8
chính Đảng chính trị của giai cấp công nhân, sự ra đời của cách chính Đảng
Cộng sản Việt Nam dựa trên cả ba yếu tố (Chủ nghĩa Mác - Lênin với phong

trào công nhân và phong trào yêu nước) chứ không chỉ có hai yếu tố (Chủ
nghĩa Mác và phong trào công nhân). Thực tiễn cách mạng Việt Nam chứng
minh rằng sự tham gia của phong trào yêu nước vào sự thành lập Đảng không
làm yếu đi tính giai cấp của Đảng và vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân,
mà trái lại nó còn củng cố thêm sự lãnh đạo của giai cấp công nhân trong điều
kiện giai cấp này chiếm tỷ lệ rất thấp trong dân cư (1 - 2%) và đang lãnh đạo
một cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ, thực chất là cuộc cách mạng tư sản
kiểu mới.
Từ năm 1930 trở đi ở miền Bắc và từ năm 1945 trở đi trên cả nước,
trong phong trào cách mạng không có sự tranh giành quyền lãnh đạo cách
mạng nào với giai cấp công nhân; giai cấp công nhân trở thành giai cấp độc
quyền lãnh đạo, không chia quyền đó với ai và cũng không lực lượng, giai
cấp nào có đủ khả năng để chia quyền lãnh đạo ấy. Nhờ đứng vững trên lập
trường của giai cấp công nhân để giải quyết yêu cầu ruộng đất của nông dân,
nêu ngay từ đầu khẩu hiệu trong cao trào cách mạng 1930 - 1931 giai cấp
nông dân đã thực sự thừa nhận sự lãnh đạo của giai cấp công nhân đối vơi họ
và khối liên minh công nông đã ra đời trong thực tiễn máu lửa của cao trào
cách mạng này. Cũng nhờ đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân,
Đảng ta đã giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược
phản đế và phản phong, đại đoàn kết toàn dân trong mặt trận dân tộc thống
nhất, tạo nên thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám - 1945. Vận dụng sáng tạo
chủ nghĩa Mác - Lênin, luôn kiên trì sự lãnh đạo của giai cấp công nhân đối
với cách mạng, Đảng ta đã giải quyết đúng đắn hàng loạt vấn đề về đường lối
chính trị, quân sự và phương pháp cách mạng, đưa cuộc kháng chiến chống
Pháp và chống Mỹ đi đến thắng lợi hoàn toàn.
9
Công cuộc đổi mới toàn diện tiến hành công nghiệp hóa và hiện đại hóa
ở đất nước ta hiện nay diễn ta trong bối cảnh quốc tế phức tạp, đan xen những
thuận lợi và những khó khăn lớn. Do vậy, việc tiếp tục khẳng định vai trò lãnh
đạo của giai cấp công nhân đối với cách mạng Việt Nam là một vấn đề sống

còn khi xây dựng một nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần định hướng xã
hội chủ nghĩa. Thế nhưng, trong những điều kiện mới của thời đại toàn cầu
hoá, kinh tế tri thức, dưới những quan điểm mới của Đảng ta từ Đại hội lần
thứ VI đến Đại hội lần thứ X, những quan niệm mới về giai cấp công nhân
Việt nam và lập trường của giai cấp công nhân cần phải được nhận thức lại,
mà trong đó những điểm cơ bản nhất là: giai cấp công nhân “phải tự mình trở
thành dân tộc”, tiêu biểu cho quyền lợi của dân tộc, đặt quyền lợi của dân tộc
lên trên quyền lợi của giai cấp;giai cấp công nhân hiện đại không còn là giai
cấp công nhân - vô sản như trong thế kỷ XIX; giai cấp công nhân mà trong đó
tầng lớp công nhân trí thức chiếm một vị trí ngày càng to lớn, khối liên minh
công - nông - trí thức là cơ sở của khối đại đoàn kết toàn dân; giai cấp công
nhân rất phong phú, đa dạng theo thành phần kinh tế mà họ tham gia vào; giai
cấp công nhân phải là đại diện cho lực lượng sản xuất tiên tiến nhất của xã hội
hiện đại, được vũ trang bằng những tri thức hiện đại nhất,…Vì vậy, không
được máy móc giáo điều, không dựa vào những quan niệm lạc hậu để xem xét
lập trường của giai cấp công nhân, không được xem xét vấn đề lập trường giai
cấp đi ngược với quan điểm lấy tiến bộ về lực lượng sản xuất làm điểm xuất
phát, đảng viên cán bộ phải lấy việc học tập những tri thức hiện đại như một
trong những nhiệm vụ quan trọng nhất, chủ nghĩa Mác - Lênin cũng luôn
được vận dụng sáng tạo và bổ sung không ngừng bằng những tri thức hiện đại
nhất của nhân loại. Kinh nghiệm của nhân loại và dân tộc ta trong thế kỷ XX
chỉ ra rằng, đứng vững hay không vững trên lập trường của giai cấp công
10
nhân hiện đại là điểm cốt tử nhất để có được mô hình chủ nghĩa xã hội phù
hợp hay không.
2. Vị trí, vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam trong tình hình
mới - xu thế toàn cầu hoá hiện nay
Sự nghiệp đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo trong suốt hơn
20 năm qua đã đem lại những thành tựu hết sức to lớn và cơ bản. Đời sống
của nhân dân không ngừng được cải thiện. Nền kinh tế liên tục phát triển năm

sau cao hơn năm trước. Tình hình chính trị - xã hội ngày càng ổn định. Quốc
phòng, an ninh được giữ vững. Vị thế nước ta trên trường quốc tế ngày một
được nâng cao. Đây là kết quả tổng hợp của nhiều lực lượng, nhiều yếu tố
dưới sự lãnh đạo đầy bản lĩnh và sáng tạo của Đảng ta. Trong những lực
lượng và các yếu tố ấy, có vai trò của giai cấp công nhân.
Suốt quá trình cách mạng nước ta, từ khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra
đời và lãnh đạo, giai cấp công nhân nước ta cũng không ngừng trưởng thành
và là lực lượng cơ bản làm nên những thắng lợi long trời, chuyển đất. Đảng ta
là đội tiên phong của giai cấp công nhân, mang bản chất giai cấp công nhân,
Đảng của dân tộc và nhân dân lao động. Đảng dựa vào giai cấp công nhân,
dựa vào khối đại đoàn kết toàn dân tộc để lãnh đạo cách mạng, đánh thắng
thực dân Pháp và đế quốc Mỹ giành lại thắng lợi vẻ vang cho dân tộc. Suốt
chặng đường dài ngót thế kỷ đầy gian nan thử thách ấy, giai cấp công nhân
nước ta được tôi luyện và trưởng thành về mọi mặt, xứng đáng là lực lượng
nòng cốt của khối liên minh công nông, trí thức vững chắc.
Trong sự nghiệp đổi mới và trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay đặt ra
cho giai cấp công nhân những tình huống mới, những đòi hỏi mới, những thử
thách mới phải vượt qua. Đây thực sự cũng là giai đoạn cách mạng đầy cam
go đối với Đảng, với dân tộc, với các tầng lớp nhân dân ta, trong đó có giai
cấp công nhân. Để có được những thành tựu nêu trên, Đảng ta, nhân dân ta đã
11
vượt lên mọi thách thức, chủ động phát huy những truyền thống cách mạng
của một dân tộc anh hùng, vượt ra khỏi những tình huống hiểm nguy. Giai
cấp công nhân nước ta trong quá trình ấy một mặt đã phát huy bản chất cách
mạng của mình, đi đầu trong sự nghiệp đổi mới, góp phần tạo nên những
thắng lợi, mặt khác cũng không ngừng được trưởng thành và phát triển toàn
diện. Vì vậy nghiên cứu giai cấp công nhân nước ta trong công cuộc đổi mới
và toàn cầu hoá hiện nay để thấy được nét mới về vai trò của giai cấp công
nhân và những biến đổi, sự phát triển của giai cấp công nhân dưới những tác
động của quá trình toàn cầu hoá.

* Vai trò của giai cấp công nhân Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới,
phát triển đất nước
Khi tiến hành công cuộc đổi mới, chúng ta chuyển từ nền kinh tế hành
chính, bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Sự
tồn tại nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần, với nhiều hình thức sở hữu
trong thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta, là điều kiện khách
quan, buộc giai cấp công nhân phải thích nghi và họ đã thể hiện những bản
lĩnh cách mạng của mình.
Mặc dù tình hình trong nước và thế giới có nhiều khó khăn, diễn biến
phức tạp, nhưng giai cấp công nhân thông qua đội tiên phong của mình là
Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề ra cương lĩnh chính trị đúng đắn và các định
hướng chính sách thích hợp, chèo lái con thuyền cách mạng nước ta vượt qua
cơn khủng hoảng chính trị - xã hội của đất nước khá hiểm nghèo để tồn tại và
phát triển. Trên thực tế những năm qua, Đảng ta - đội tiền phong của giai cấp
công nhân đã quán triệt sâu sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng Hồ Chí
Minh, đi sâu nghiên cứu, tìm ra con đường đi đúng đắn, đầy sáng tạo cho
công cuộc đổi mới giữ vững mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa
xã hội. Giai cấp công nhân thông qua đội tiền phong của mình đã dẫn dắt toàn
12
xã hội thực hiện các nhiệm vụ đổi mới theo phương châm “phát triển kinh tế
là trọng tâm, xây dựng Đảng là then chốt, phát triển văn hóa là nền tảng tinh
thần của xã hội”. Giai cấp công nhân đã phát huy vai trò của mình trên tất cả
các lĩnh vực của đời sống.
Về mặt sản xuất, giai cấp công nhân là lực lượng cơ bản, chủ yếu, có
vai trò to lớn trong nền kinh tế quốc dân. Mặc dù về số lượng giai cấp công
nhân chiếm tỷ lệ không lớn trong tổng số dân cư (tính đến đầu năm 2007
khoảng 11%) và chiếm khoảng trên 21% lực lượng lao động xã hội nhưng lại
nắm giữ những cơ sở vật chất và các phương tiện sản xuất hiện đại nhất của
xã hội, quyết định phương hướng phát triển chủ yếu của nền kinh tế, giai cấp
công nhân là lực lượng lao động đóng góp nhiều nhất vào ngân sách nhà

nước. Hằng năm họ đóng góp khoảng 50% tổng sản phẩm xã hội bảo đảm
trên 60% ngân sách nhà nước.
Giai cấp công nhân đi đầu trong lao động sáng tạo xây dựng đất nước.
Chúng ta tự hào về sự thay đổi bộ mặt kinh tế - xã hội của đất nước với những
thành tựu kinh tế, văn hóa, các cơ sở hạ tầng mà hàng trăm năm trước đây vì
nhiều nguyên nhân, chúng ta chưa làm được. Đó là những công trình đô thị
hóa với các khu dân cư, nhà cao tầng, các siêu thị, đường giao thông, hệ thống
điện nước, dịch vụ tuy còn nhiều bất cập nhưng đã tạo nên diện mạo mới
với những sự khang trang của nó. Hệ thống đường giao thông quốc gia,
đường xuyên Việt dọc dãy Trường Sơn hùng vĩ; đường điện 500KV xuyên
quốc gia; hệ thống cầu cảng sân bay hiện đại vượt sông, vượt biển vượt đại
dương trước đây ít ai ngờ tới. Công nghiệp điện tử, tin học khai khoáng, hóa
chất, khai thác dầu khí v.v tuy non trẻ nhưng rất cường tráng tất cả đều đóng
vai trò trụ cột của nền kinh tế quốc dân.
Đội ngũ công nhân Việt Nam có mặt trong tất cả các lĩnh vực sản xuất,
các thành phần, các ngành kinh tế. Thực tế này trái ngược với nhận định của
13
một số người cho rằng vai trò của giai cấp công nhân ngày càng giảm đi trong
xã hội hiện đại. Từ đó họ muốn hạ thấp và đi đến thủ tiêu vai trò lãnh đạo của
giai cấp công nhân.
Giai cấp công nhân là lực lượng kiên định bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ
xã hội chủ nghĩa, không chấp nhận đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập. Lòng
tin của giai cấp công nhân vào sự lãnh đạo của Đảng, vào sự nghiệp đổi mới
ngày càng được củng cố và giữ vững. Tham gia vào đủ các thành phần kinh tế
rất phong phú, đa dạng và phức tạp, giai cấp công nhân luôn giữ vững bản
chất cách mạng, bản lĩnh chính trị của mình, lấy mục tiêu dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh để phấn đấu; lấy việc xây dựng
nền kinh tế độc lập tự chủ, chủ động hội nhập kinh tế quốc tế làm phương
châm và nguyên tắc hoạt động, là lực lượng tích cực, kiên quyết đi tiên phong
trong mặt trận đấu tranh chống tiêu cực, tham nhũng và các tệ nạn xã hội.

Giai cấp công nhân Việt Nam là lực lượng chính trị - xã hội quan trọng
bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Giai cấp công
nhân có vai trò quan trọng xây dựng nền quốc phòng toàn dân, nhất là trong
nền công nghiệp quốc phòng, yếu tố quan trọng tạo nên sức mạnh của lực
lượng vũ trang nhân dân. Là lực lượng lao động tiến bộ đại diện cho phương
thức sản xuất tiên tiến, có tổ chức kỷ luật chặt chẽ, giai cấp công nhân Việt
Nam rất nhạy cảm chính trị không hoang mang dao động, luôn cảnh giác với
mọi âm mưu thủ đoạn của kẻ địch, làm thất bại mọi âm mưu "diễn biến hòa
bình" giữ vững mục tiêu lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên
định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội. Giai cấp công nhân luôn chăm lo xây
dựng bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ
khối liên minh giai cấp công nhân, giai cấp nông dân và tầng lớp trí thức.
* Những biến đổi và phát triển của giai cấp công nhân Việt Nam trong
công cuộc đổi mới và bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay
14
Quá trình đổi mới xây dựng đất nước, giai cấp công nhân không chỉ
phát huy vai trò của mình, đóng góp vào sự nghiệp đổi mới mà còn là sản
phẩm của quá trình đổi mới; dưới tác động của quá trình đổi mới đã có nhiều
biến đổi và phát triển không ngừng.
Bản thân khái niệm giai cấp công nhân cũng được mở rộng về đối
tượng, nội hàm và phạm vi hoạt động. Có thể hiểu ở những nét chung nhất,
giai cấp công nhân Việt Nam là những người lao động công nghiệp và dịch vụ
mà lao động của họ mang tính công nghiệp. Họ là những kỹ sư, cán bộ kỹ
thuật, nghiên cứu, áp dụng những thành tựu của khoa học - kỹ thuật, công
nghệ vào sản xuất. Họ là những người trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào
quá trình sản xuất và tái sản xuất ra của cải cho xã hội. Họ lao động trong các
xí nghiệp quốc doanh, quốc phòng, công tư hợp doanh, tư bản tư nhân, hợp
tác liên doanh với nước ngoài, xí nghiệp cổ phần, tiểu công nghiệp khu vực
tập thể, các doanh nghiệp tư nhân, lao động hợp tác ở các doanh nghiệp nước
ngoài

Sự biến đổi trước hết là cơ cấu giai cấp công nhân. Họ không còn thuần
túy là những người lao động công nghiệp ở các xí nghiệp công nghiệp. Do
nền kinh tế phát triển với đa hình thức sở hữu, đa thành phần, đa cấp độ cho
nên giai cấp công nhân cũng xuất hiện với sự đa dạng ấy.
Đây là đội ngũ được đào tạo khá cơ bản, có hệ thống, trên nền tảng văn
hóa phổ thông và dạy nghề chuyên nghiệp. Họ sớm thích nghi với nền kinh tế
thị trường và phương thức sản xuất tiên tiến, hiện đại.
Giai cấp công nhân Việt Nam có mối quan hệ tự nhiên, máu thịt với
giai cấp nông dân, với tầng lớp trí thức và nhân dân lao động. Họ là lực lượng
nòng cốt xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Đó là những cơ sở kinh tế,
tình cảm xây dựng khối liên minh công nông, trí thức bền vững ở nước ta. Đó
15
cũng là cơ sở kinh tế xã hội vững chắc bảo đảm giữ vững vị trí lãnh đạo của
Đảng trong điều kiện hiện nay.
Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, toàn cầu hóa hiện nay, giai
cấp công nhân nước ta đã thể hiện xứng đáng là một bộ phận của giai cấp
công nhân quốc tế. Họ tiếp tục lấy ánh sáng chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư tưởng
Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho hành động của mình.
Họ luôn đặt nhiệm vụ của mình, đặt sự nghiệp đổi mới trong tiến trình phát
triển của lịch sử nhân loại.
Thông qua Đảng Cộng sản, đội tiên phong của giai cấp mình, họ đã
phân tích sâu sắc tình hình đặc điểm của thời đại; tìm ra xu thế phát triển của
lịch sử để chủ động định ra đường lối chiến lược xây dựng và bảo vệ đất nước
theo quy luật khách quan. Giai cấp công nhân chủ động tham gia giải quyết
tích cực những vấn đề quốc tế có tính thời đại như dân số, môi trường, văn
hóa, năng lượng, lương thực, bệnh tật, chiến tranh và hòa bình
Bên cạnh sự lớn mạnh về đội ngũ cũng nảy sinh sự mất cân đối về cơ
cấu giai cấp, bậc thợ, về trình độ tay nghề, về phân bổ ở thành phần kinh tế, ở
các khu vực kinh tế và khu vực dân cư, giữa số lượng và chất lượng. Sự phát
triển không ổn định không đồng đều về số lượng và chất lượng của giai cấp

công nhân, sự giảm sút nhanh đội ngũ công nhân ở các doanh nghiệp quốc
doanh, tăng nhanh ở các doanh nghiệp tư nhân. Sự tăng nhanh quá trình trẻ
hóa đội ngũ công nhân cùng với trình độ văn hóa, tay nghề và quá trình đào
tạo được chú ý hơn. Sự không thuần nhất, đa dạng hóa, phân hóa giàu nghèo,
chênh lệch về thu nhập, mức sống giữa các bộ phận trong giai cấp công nhân.
Ý thức học tập nâng cao trình độ văn hóa, chính trị ở không ít công nhân thiếu
quyết tâm, cốt có việc làm, lo thu nhập kinh tế, ổn định đời sống cho gia đình
họ thiếu hoài bão lý tưởng lớn lao cho quá trình công nghiệp hóa, hiện đại
hóa, xây dựng chủ nghĩa xã hội làm cho dân giàu, nước mạnh. Việc phát huy
16
quyền làm chủ của công nhân trong lao động, sản xuất và quản lý xã hội chưa
cao. Ở họ còn phần nào thụ động, dựa dẫm vào tập thể, bằng lòng với những
gì đã có ở mức thấp. Tỷ lệ đảng viên kết nạp trong công nhân chưa cao. Vai
trò tiền phong gương mẫu của đảng viên công nhân còn nhiều hạn chế. Một
bộ phận công nhân thoái hóa biến chất, sa vào các tiêu cực và tệ nạn xã hội
chậm được khắc phục
Giai cấp công nhân nước ta đang đứng trước những yêu cầu mới của sự
nghiệp cách mạng. Đó là tự khắc phục những yếu kém, những hạn chế thiếu
sót, vươn lên nhanh chóng về mọi mặt để phát huy vai trò lãnh đạo đủ sức
đảm đương những nhiệm vụ mới, nặng nề của công cuộc đổi mới đi vào chiều
sâu, thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Để đạt được điều đó, giai cấp công nhân nước ta cần thực hiện tốt
những vấn đề chính sau:
- Một là, chăm lo xây dựng giai cấp công nhân toàn diện về ý thức
chính trị, lập trường tư tưởng, năng lực tổ chức và hoạt động thực tiễn để đủ
sức đảm đương vai trò lãnh đạo của giai cấp tiên phong. Đảng cần có định
hướng chiến lược xây dựng giai cấp công nhân hiện đại ở nước ta trong tiến
trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
- Hai là, định hướng chiến lược phát triển nền kinh tế hiện đại tạo nền
tảng kinh tế vững chắc cho việc xây dựng giai cấp công nhân tiên tiến.

- Ba là, xây dựng khối liên minh giữa giai cấp công nhân giai cấp nông
dân, đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng làm nền tảng vững chắc củng
cố phát triển giai cấp công nhân.
- Bốn là, có kế hoạch cụ thể đào tạo, bồi dưỡng, xây dựng đội ngũ công
nhân về số lượng và chất lượng nhằm vào thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước lâu dài, vững chắc, bảo đảm cân đối về cơ cấu, toàn diện về chất
lượng và số lượng.
17
- Năm là, có chính sách cụ thể chăm lo đời sống vật chất và tinh thần
của người lao động nói chung, cho giai cấp công nhân nói riêng.
- Sáu là, thực hiện công khai, dân chủ, phát huy quyền làm chủ của
công nhân. Đấu tranh khắc phục các tiêu cực và tệ nạn xã hội, làm trong sạch
các tổ chức đảng và chính quyền.
- Bẩy là, phát triển lực lượng sản xuất, ứng dụng tiến bộ khoa học -
công nghệ vào sản xuất nhằm đẩy nhanh sự tiến bộ của giai cấp công nhân.
- Tám là, đổi mới hoạt động và tăng cường hệ thống chính trị ở cơ sở,
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng và phát huy vai trò tiền phong của giai cấp
công nhân.
Như vậy, sự nghiệp đổi mới mặc dù thời gian chưa nhiều nhưng cũng
đủ để chúng ta nhận rõ việc phát huy vai trò của giai cấp công nhân và những
biến đổi phát triển rất quan trọng của giai cấp công nhân nước ta. Đây là quá
trình thể hiện, làm đậm thêm những thuộc tính rất cơ bản của giai cấp công
nhân, những bản chất cách mạng và khoa học của giai cấp công nhân nước ta
hiện nay. Đó là quá trình vận động và phát triển không ngừng đầy triển vọng
của giai cấp công nhân cùng với quá trình đổi mới xây dựng đất nước.
KẾT LUẬN
Có thể nói, trong bối cảnh toàn cầu hoá hiện nay, tình hình thế giới có
nhiều diễn biến phức tạp, phong trào cộng sản và công nhân quốc tế tiếp tục
đấu tranh trong điều kiện vừa có những mặt thuận lợi, vừa có những bước khó
khăn. Song, hoà bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn của thế giới hiện

nay, phản ánh đòi hỏi bức xúc của các quốc gia dân tộc, các lực lượng tiến bộ.
Cuộc đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ, dân sinh, tiến bộ và
công bằng xã hội đang có những bước tiến mới. Cùng với phong trào cộng
18
sản và công nhân quốc tế và các lực lượng tiến bộ của loài người, giai cấp
công nhân Việt Nam đã góp phần quan trọng trong việc tạo nên những xu thế
tích cực đó.
Như vậy, sự tác động của quá trình hội nhập quốc tế và xu thế toàn cầu
hoá vừa có tác động tích cực, vừa ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời
sống kinh tế - xã hội nói chung và đến giai cấp công nhân Việt Nam nói riêng.
Tuy nhiên để giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế xã hội
đất nước, Đảng ta vẫn khẳng định rằng: “Giai cấp công nhân Việt Nam vẫn
là giai cấp lãnh đạo cách mạng Việt Nam thông qua đội tiền phong là
Đảng Cộng sản Việt Nam; giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên
tiến; giai cấp tiên phong trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội là lực
lượng đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; lực
lượng nòng cốt trong liên minh giai cấp công nhân với giai cấp nông dân
và đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng. Sự lớn mạnh của giai cấp
công nhân là một điều kiện tiên quyết bảo đảm thành công của công cuộc
đổi mới, CNH, HĐH đất nước”
1
.
Trước bối cảnh cuộc cách mạng khoa học - công nghệ đang phát triển
mạnh mẽ như vũ bão, quá trình toàn cầu hoá kinh tế trên thế giới cùng với sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, chủ động, tích cực hội nhập
kinh tế quốc tế đòi hỏi giai cấp công nhân Việt Nam phải ra sức phấn đấu
vươn lên mạnh mẽ, nâng cao trình độ học vấn nghề nghiệp, trau dồi bản lĩnh
chính trị và nghị lực mới có thể thực hiện được sứ mệnh lịch sử của giai cấp
mình, đóng góp xứng đáng vào việc thực hiện thắng lợi mục tiêu xây dựng
chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản trên phạm vi toàn thế giới.

1
. Văn kiện hội nghị lần thứ 6, Ban chấp hành trung ương khóa X, Nxb CTQG, H. 2008, tr. 47