MỘT số GIẢI PHÁP cơ bản TRONG xây DỰNG QUÂN đội về CHÍNH TRỊ TRƯỚC ẢNH HƯỞNG của NHỮNG BIẾN ĐỘNG cơ cấu xã hội

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CƠ BẢN TRONG XÂY DỰNG QUÂN ĐỘI
VỀ CHÍNH TRỊ TRƯỚC ẢNH HƯỞNG CỦA NHỮNG BIẾN ĐỘNG
CƠ CẤU XÃ HỘI – GIAI CẤP
3.1. Nhóm giải pháp nhằm nâng cao chất lượng chính trị của thanh
niên nhập ngũ.
Nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ là quá trình giáo dục, rèn luyện
và tuyển chọn những thanh niên ưu tú, đáp ứng được những tiêu chí ban đầu
của người quân nhân cách mạng trong từng giai đoạn nhất định, về các phẩm
chất chính trị - tinh thần cần thiết, bổ sung cho quân đội.
Trong mỗi giai đoạn cách mạng, tuỳ tình hình cụ thể, trước hết và suy đến
cùng là từ tình hình biến đổi các quan hệ kinh tế, sau đó và trực tiếp là từ
tình hình biến đổi trong các quan hệ xã hội-chính trị, mà CLCT của thanh
niên nhập ngũ có thể được xác định bởi các tiêu chí, yêu cầu nhiều ít khác
nhau. Nhưng, việc thường xuyên nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ là
một vấn đề có tính quy luật tong quá trình xây dựng quân đội cách mạng, là
một yêu cầu có tính cấp bách của quá trình xây dựng quân đội ta về chính trị
hiện nay.
3.1.1. Những định hướng cơ bản trong quá trình nâng cao CLCT của
thanh niên nhập ngũ
* Nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ trên cơ sở giữ vững tính
nhân dân thực sự của quân đội
Nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ, thực chất là tăng cường cho họ
những phẩm chất chính trị-tinh thần cần thiết, tạo ra những tiền đề thuận lợi
để xây dựng quân đội về chính trị của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Do lôgic của lịch sử qui định, trước kia cũng như hiện nay, cơ sở xã hội-
giai cấp của quân đội ta luôn mang tính chất toàn dân rộng rãi. Kết hợp
nhuần nhuyễn giữa tăng cường bản chất giai cấp công nhân với việc xây
dựng và phát huy tính nhân dân thực sự, tính dân tộc chân chính trong xây
dựng quân đội ta về chính trị là một vấn đề có tính qui luật, là bài học vô giá
rút ra từ lịch sử [48,37].
Hiện nay, cùng với quá trình đổi mới toàn diện đất nước, cơ sở xã hội-giai

cấp của quân đội đang có những biến đổi nhất định. Nhưng mục tiêu xây
dựng quân đội ta thành một quân đội cách mạng, thực sự là của dân, do dân
và vì dân không những không bị coi nhẹ mà trái lại, càng phải được coi
trọng, tăng cường.
Theo đó hiện nay, mọi giải pháp nâng cao CLCT cho thanh niên nhập ngũ,
một mặt, phải trên cơ sở dựa vào và phát huy sức mạnh của toàn dân; mặt
khác, phải trên cơ sở hiện trạng và xu hướng phát triển tất yếu của CCXH-
GC mà xác định nội dung, hình thức, bước đi cho phù hợp, nhằm nâng cao
chất lượng, hiệu quả của quá trình này.
Thực tiễn chỉ ra rằng, để phù hợp với tính chất phát triển không đều về
chất lượng của các giai tầng trong CCXH-GC hiện nay, cần phải xác định
một hệ thống các khung CLCT để tiến hành giáo dục, rèn luyện và tuyển
chọn thanh niên nhập ngũ. Điều đó cho phép chúng ta có thể tuyển chọn
được những thanh niên ưu tú thuộc nhiều giai tầng xã hội khác nhau bổ sung
cho quân đội, đông thời sẽ góp phần thiết thực vào việc khắc phục tình trạng
mất cân đối nghiêm trọng về CCXH của quân đội ta hiện nay (bằng việc
“mở rộng diện” gọi thanh niên các vùng sâu, vùng xa, miền núi, hải đảo,
Nam Bộ nhập ngũ và thi vào các trường quân sự).
* Nâng cao chất lượng của thanh niên nhập ngũ phải nhằm thu hút
nhân tài cho quân đội.
Cũng như mọi lĩnh vực khác, công cuộc bảo vệ Tổ Quốc, bảo vệ chế độ
luôn cần đến những nhân tài, những tài năng quân sự. Những nhân tài,
những tài năng quân sự này được lựa chọn chủ yếu không phải từ đâu khác
ngoài nhưng thanh niên đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn đã được nâng cao
về CLCT như đã đề cập trên đây.
Vì vậy, về mặt nhận thức, không nên quan niệm việc nâng cao CLCT cho
thanh niên nhập ngũ chỉ đơn giản là một giải pháp tình thế nhằm đối phó với
ảnh hưởng tiêu cực của những biến động CCXH-GC đến quân đội, mà phải
coi đây là định hướng đầu tiên, cơ bản của chiến lược thu hút và phát huy
nguồn lực con người – giai cấp cho quá trình xây dựng quân đội về chính

trị.
Điều đó đòi hỏi chúng ta phải đưa ra và sắp xếp hợp lý các tiêu chuẩn
trong mỗi khung CLCT nhằm tạo ra một cơ cấu CLCT có sức cuốn hút cao
đối với thanh niên hiện nay. Theo đó, bên cạnh việc chú ý thích đáng đến
các tiêu chuẩn về thành phần xuất thân, truyền thống gia đình, quê hương…,
cần phải quan tâm đặc biệt đến những thuộc tính phản ánh sự phát triển
phẩm chất chính trị cá nhân của thanh niên như: năng lực nhận thức chính
trị, thái độ đối với các vấn đề, các hoạt động chính trị - xã hội, thiên hướng
quân sự… Nâng cao CLCT cho thanh niên nhập ngũ, do đó, phải gắn chặt
với việc phát hiện, tạo và bồi dưỡng nguồn cho quân đội ở từng giai tầng,
từng địa bàn, từng lĩnh vực hoạt động của thanh niên.
Để việc nâng cao CLCT cho thanh niên nhập ngũ có tác dụng như một giải
pháp thu hút nhân tài, ngay từ đầu chúng ta cần hình thành một số chính
sách có tính chất khuyến khích trực tiếp. Theo đó, những thanh niên thực sự
đáp ứng được các tiêu chuẩn cao về CLCT sẽ có thể được tuyển thẳng vào
học tập tại các trung tâm dự bị đào tạo của quân đội theo nguyện vọng chính
đáng của cá nhân.
* Nâng cao CLCT phải gắn liền với việc nâng cao chất lượng tổng
hợp cho thanh niên nhập ngũ.
Mô hình nhân cách của cán bộ, chiến sĩ quân đội ta trước đây, hiện
nay cũng như tương lai, đang và sẽ vẫn là mô hình nhân cách “Bộ đội Cụ
Hồ”. Đó chính là mô hình nhân cách của người chiến sĩ cách mạng hoạt
động trong lĩnh vực quân sự-một mô hình nhân cách, do tính chất của lĩnh
vực hoạt động qui định mà trong khi đòi hỏi phải đặc biệt coi trọng phẩm
chất chính trị - tinh thần, vẫn không ngừng yêu cầu nâng cao chất lượng tổng
hợp của mỗi người lính.
Hiện nay, cùng với quá trình đổi mới toàn diện đất nước, nhiệm vụ
của quân đội cũng đang có những thay đổi theo hướng ngày càng nặng nề
hơn. Trong quá trình thực hiện chức năng chiến đấu, công tác và sản xuất,
Đảng yêu cầu quân đội phải thực sự hành động với tính cách là một đội quân

có văn hoá; mỗi cán bộ, chiến sĩ quân đội phải trở thành một chiến sĩ trên
mặt trận văn hoá; mỗi đơn vị trong toàn quân phải trở thành một điểm sáng
văn hoá. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải lựa chọn được những thanh niên có
chất lượng tổng hợp ngày càng cao để bổ xung cho quân đội. Ngày nay, bên
cạnh những phẩm chất chính trị, những thanh niên nhập ngũ còn phải đáp
ứng những tiêu chí ngày càng cao về học vấn, phẩm chất đạo đức, thiên
hướng quân sự và thể lực. Chỉ với điều kiện ấy, quân đội mới thực sự trở
thành và mới hoàn thành được vai trò “trường học lớn” để đào luyện con
người cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc XHCN.
3.1.2. Các giải pháp chủ yếu dể nâng cao chất lượng chính trị của
thanh niên nhập ngũ.
Trên cơ sở quán triệt những định hướng cơ bản vừa nêu, để nâng
cao CLCT cho thanh niên nhập ngũ, cần thực hiện các giải pháp chủ yếu
dưới đây.
Giải pháp thứ nhất: Đẩy mạnh quá trình phát triển của
CCXH-GC hiện nay theo những định hướng XHCN.
Những biến động CCXH-GC là nhân tố đầu tiên ảnh hưởng đến chất
lượng thanh niên nhập ngũ. Về thực chất, giải pháp này đòi hỏi chúng ta
phải coi đẩy mạnh quá trình tăng trưởng kinh tế-xã hội là phương tiện, là
điều kiện và tiền đề giữ vai trò quyết định đến cùng, còn giữ vững định
hướng XHCN là mục tiêu, là bản chất, là nhân tố quyết định trực tiếp đến
quá trình phát triển của CCXH-GC ở nước ta hiện nay. Thực tế cho thấy, khi
mối quan hệ trên đây được giải quyết thành công thì sẽ tạo ra một cơ sở xã
hội-giai cấp thuận lợi cho việc nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ.
Nhưng vấn đề lại là ở chỗ giải quyết mối quan hệ trên đấy như thế nào. Dưới
đây là hai yêu cầu, đồng thời cũng là hai biện pháp cơ bản để giải quyết mối
quan hệ trên.
* Giữ vững định hướng chính trị - giai cấp trong quá trình đẩy
mạnh CNH, HĐH.
Lâu nay, các công trình nghiên cứu ở nước ta về CNH, HĐH phần

lớn được tiếp cận từ góc độ kinh tế mà ít được tiếp cận từ góc độ chính trị -
giai cấp. Tình hình ấy có thể, một mặt, là do CNH, HĐH đã có một lịch sử
phát triển lâu dài, phức tạp mà điểm xuất phát của nó là CNH (TBCN) - một
quá trình thuần tuý kinh tế; mặt khác, là do về lĩnh vực này, chúng ta là nước
đi sau, đang trong quá trình tìm tòi, chưa thể tính toán và lường hết được
mọi vấn đề. Hơn nữa mục tiêu cơ bản, đầu tiên, ưu tiên của quá trình CNH,
HĐH ở nước ta cũng là mục tiêu kinh tế.
Nhưng bản thân những lý do trên không thể làm thay đổi thực tế mà
chúng ta đang phải đối mặt là, mọi chiến lược CNH, HĐH, dù muốn hay
không, đều liên quan trực tiếp và đều là một phương thức phát triển con
người theo lăng kính của giai cấp thống trị xã hội, là một phương thức
chuẩn bị con người của giai cấp thống trị cho cuộc đấu tranh giai cấp của
mình và còn là vấn đề chính trị chứ không phải chỉ là vấn đề kinh tế - xã
hội.
Do đó, để nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ, tất phải giữ
vững định hướng chính trị - giai cấp trong quá trình đẩy mạnh CNH, HĐH.
CNH, HĐH mà chúng ta đang tiến hành là CNH, HĐH XHCN. Mục
tiêu của nó nằm thực sự giải phóng con người ra khỏi mọi đối kháng và tha
hoá. Nội dung giai cấp của nó chính là kiên định mục tiêu “dân giàu nước
mạnh, xã hội công bằng văn minh”. Tiền đề, nền tảng vật chất cho việc
thực hiện mục tiêu ấy chính là tăng trưởng kinh tế. Đòn xeo cho tăng trưởng
kinh tế ở nước ta hiện nay, như thực tiễn đã chỉ rõ, là phải kiên trì thực hiện
một nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vận động theo cơ chế thị trường,
có sự điều tiết của Nhà nước, theo định hướng XHCN.
Hơn lúc nào hết, hiện nay chúng ta đã nhận thức rõ rằng, kinh tế thị
trường không đồng nghĩa với CNTB, kinh tế kế hoạch không chỉ có dưới
CNXH; kinh tế thị trường cũng phải có kế hoạch, kế hoạch phải tuân thủ
những mệnh lệnh từ thị trường; cả kế hoạch và thị trường đều là những đòn
xeo, những công cụ để tăng trưởng kinh tế.
Tất nhiên, chúng ta không nhấn mạnh một chiều đến tăng trưởng

kinh tế. Bản chất giai cấp của CNH, HĐH XHCN đòi hỏi tăng trưởng kinh
tế phải bảo đảm nâng cao chất lượng phát triển con người, do đó phải luôn
gắn liền với tiến bộ và công bằng xã hội trong từng bước đi và trong suốt
quá trình phát triển. Sự công bằng xã hội hiện nay được biểu hiện trước hết
trong phân phối sản phẩm xã hội, nhưng quyết định là bảo đảm công bằng
trong phân phối lợi thế và cơ may trong sản xuất, kinh doanh. Theo đó, Nhà
nước phải có những giải pháp hữu hiệu để mọi ngành nghề (trong khuôn khổ
luật pháp) được mở ra cho tất cả mọi người một cách bình đẳng; tạo điều
kiện để mọi người đều có cơ hội tham gia chiếm lĩnh và cơ may chiến thắng
trong cạnh tranh trên thị trường; bảo đảm pháp luật được áp dụng một cách
bình đẳng đối với mọi chủ thể đang sản xuất, kinh doanh… Đây cũng là điều
kiện để những người lao động chân chính được hưởng quyền dân chủ trong
phát triển kinh tế, do đó, mà có điều kiện để phát triển những phẩm chất
chính trị tương ứng.
Hơn nữa, hiện nay và trong tương lai lâu dài, đại đa số cán bộ chiến
sĩ quân đội ta vẫn xuất thân từ giai cấp nông dân và nông thôn vẫn là nơi
cung cấp nhân lực chính cho lực lượng vũ trang. Vì thế, để nâng cao CLCT
của thanh niên nhập ngũ, trước hết cần hướng vào việc nâng cao CLCT
cho tầng lớp thanh niên nông dân hoặc sống ở nông thôn. Và cũng với ý
nghĩa ấy, CNH, HĐH chỉ được coi là giữ vững định hướng chính trị - giai
cấp khi xác định việc giải quyết các vấn đề nông nghiệp, nông dân, nông
thôn là nhiệm vụ trung tâm. Theo đó, chúng ta phải ban hành và hoàn thiện
một hệ thống chính sách theo hướng khuyến khích làm giầu hợp pháp,
chống làm giầu phi pháp, đi đôi với tích cực xoá đói giảm nghèo trong nông
dân. Hệ thống chính sách này phải có tác dụng tôn vinh những người lao
động mới - những người luôn biết vươn lên làm giầu cho quê hương, gia
đình và bản thân bằng trí tuệ, sức lực, tính năng động của mình và theo pháp
luật của Nhà nước. Bên cạnh đó, hệ thống chính sách ấy phải luôn dành sự
quan tâm, ưu đãi đối với những vùng sâu, vùng xa, vùng căn cứ cách
mạng…để thực hiện mục tiêu thu hẹp dần khoảng cách về trình độ phát

triển, về mức sống và do đó về vị thế giữa các vùng, các dân tộc, các tầng
lớp dân cư.
Đó chính là một bảo đảm cho việc giữ vững định hướng XHCN
trong quá trình biến động CCXH-GC ở nước ta hiện nay.
* Xây dựng giai cấp công nhân vững mạnh và không ngừng củng
cố khối liên minh giữa công nhân, nông dân và trí thức.
Nói đến CCXH-GC theo đinh hướng XHCN trước hết phải khẳng
định vai trò lãnh đạo của giai cấp công nhân; và không thể định hướng
XHCN cho sự phát triển của CCXH-GC nếu không xây dựng giai cấp công
nhân vững mạnh.
Theo đó, cần tiến hành bồi dưỡng, nâng cao ý chí và năng lực của
giai cấp công nhân, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp và
công nghệ theo hướng CNH, HĐH. Đồng thời, phải phát động sâu rộng
trong công nhân phong trào lao động sáng tạo, tích cực góp phần vào việc
phát triển CNH, HĐH nông thôn. Tất nhiên ở đó, các cấp uỷ đảng trong các
cơ quan, doanh nghiệp phải thực sự dựa vào công nhân để tiến hành cuộc
đấu tranh chống các hiện tượng thái hoá biến chất trong nội bộ, giữ vững
pháp luật thực hiện các qui chế dân chủ. Chúng ta cũng phải nhanh chóng
nghiên cứu hình thành cơ chế, chính sách tạo động lực, đổi mới và thực
hiện tốt các chính sách xã hội, chăm lo đời sống của công nhân, viên chức và
tri thức; phải phát huy hết vai trò tiên phong của Đảng, vai trò quyết định
của Nhà nước trong việc thể chế hoá quan điểm, đường lối, chủ trương của
Đảng về xây dựng giai cấp công nhân; phát huy vai trò của công đoàn và
các tổ chức chính trị xã hội khác trong việc giáo dục cho các thành viên
của mình nhận thức đúng về vai trò, vị trí và sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân, tăng cường mối quan hệ phối hợp trong xây dựng giai cấp công
nhân cũng như các giai tầng khác trong CCXH-GC hiện nay heo định hướng
XHCN
Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý rằng, chúng ta xây dựng CCXH-GC
theo định hướng XHCN trong điều kiện giai cấp công nhân mới có khoảng 6

triệu người, chiếm khoảng 8,6% dân số, 16% lực lượng lao động xã hội [18].
Đó là một khó khăn. Vì thế, việc xây dựng, củng cố khối liên minh công –
nông – trí thức như hiện nay luôn là một tất yếu khách quan, là một bảo đảm
cho thắng lợi của định hướng XHCN trong quá trình xây dựng CCXH-GC ở
nước ta. Thực chất của việc mở rộng liên minh này, trước hết, nhằm khẳng
định giai cấp nông dân Việt Nam vẫn luôn là động lực của cách mạng, luôn
là nguồn bổ sung chủ yếu và trực tiếp của giai cấp công nhân và tầng lớp trí
thức; sau đó,là khẳng định vai trò ngày càng tăng của tầng lớp trí thức Việt
Nam trong quá trình cách mạng nói chung và trong sự
nghiệp CNH, HĐH nói riêng.
Như thế cũng có nghĩa là, để xây dựng, củng cố liên minh công –
nông – trí thức thì trước hết phải quan tâm chăm lo xây dựng giai cấp nông
dân về mọi mặt (tạo điều kiện để họ sản xuất hàng hoá nông nghiệp, nâng
cao dân trí, thực hiện dân chủ hoá ở thôn xã…). Tiếp đến là phải có biện
pháp để thực hiện “trí thức hoá công nhân” (chẳng hạn như việc tìm cách
giải quuyết tốt công ăn việc làm cho sinh viên tốt nghiệp, có chính sách
“chiêu hiền đãi sĩ” để thu hút trí thức, chống “chảy máu chất xám”…). Sau
đó và cùng với quá trình đó, phải thực hiện quá trình “công nhân hoá tầng
lớp trí thức” (bằng việc gắn chặt các cơ sở nghiên cứu với các cơ sở sản
xuất, thực hiện các liên doanh liên kết trong nghiên cứu -đào-tạo-sản xuất…)
Tất nhiên, cùng với các biện pháp trên đây, việc chủ động phát hiện
và ngăn ngừa kịp thời mặt trái của cơ chế thị trường cũng như những khuynh
hướng tự do, tự phát tư sản bằng một hệ thống chính sách nhất quán, một hệ
thống luật pháp nghiêm minh… cũng phải được coi là các biện pháp không
thể thiếu cho việc giữ vững định hướng XHCN của CCXH-GC một điều
kiện cần thiết, tất yếu để nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ.
Giải pháp thứ hai: nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư
tưởng cho thanh niên.
Ảnh hưởng của những biến động CCXH-GC đến CLCT của thanh
niên nhập ngũ là một tất yêú khách quan, nhưng tính chất và mức độ của

những ảnh hưởng ấy như thế nào còn phụ thuộc rất lớn vào chất lượng, hiệu
quả của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên trước khi họ
nhập ngũ mà chúng ta đang tiến hành. Để nâng cao CLCT của thanh niên
nhập ngũ, tất phải nâng cao chất lượng giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh niên. Về thực chất, đây là quá trình nâng cao nhận thức, hướng kích
thích hoạt động tích cực của thanh niên để họ lĩnh hội được giá trị xã hội về
chính trị, đồng thời hình thành, phát triển hệ thống giá trị chính trị cá nhân,
phù hợp với yêu cầu xây dựng quân đội về chính trị trong điều kiện CCXH-
GC có những biến động phức tạp.
* Nội dung của hệ thống giá trị xã hội về chính trị cần giáo dục cho
thanh niên hiện nay rất phong phú, hơn nữa lại đang biến đổi không ngừng.
Vì vậy, việc lựa chọn nội dung giáo dục vừa phải đáp ứng được những yêu
cầu có tính nguyên tắc của quá trình chuẩn bị nhân tố con người – giai cấp
cho lực lượng vũ rang, vừa phải phù hợp với đối tượng giáo dục là thanh
niên hiện nay.
Theo chúng tôi, có thể chia hệ thống các giá trị này thành ba nhóm
như sau:
+ Nhóm giá trị đặc trưng cho quân đội XHCN nói chung, bao gồm
các giá trị cơ bản như: “trung thành với Đảng Cộng sản, với Tổ quốc
XHCN”, kỷ luật tự giác, nghiêm minh”, “tình đồng chí, đồng đội”…
+ Nhóm giá trị đặc trưng cho truyền thống tốt đẹp của quân đội
ta, bao gồm giá trị cơ bản như: “Bộ đội Cụ Hồ”, “Quân đội nhân dân”,
“Trung với Đảng, trung với nước, hiếu với dân”…
+ Nhóm giá trị mới xuất hiện trong giai đoạn hiện nay, như: “lao
động quân sự”, “nhà kinh doanh mặc áo lính”, “đội quân chính trị”…
Tất nhiên, việc phân chia nội dung giáo dục chính trị cho thanh niên
thành nhóm (lớp) như trên chỉ có ý nghĩa tương đối. Trên thực tế, các giá trị
thường có liên quan, gắn kết với nhau, bổ sung cho nhau.
* Hình thức, phương pháp giáo dục, do vậy, phải phong phú, linh
hoạt.

+ Trước hết, cần giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên từ gia
đình. Mác viết: “con người tạo ra hoàn cảnh đến mức nào thì hoàn cảnh
cũng tạo ra con người đến mức ấy” [50,55]. Đó là thực chất quan niện của
chủ nghĩa Mác-Lênin về biện chứng giữa con người và môi trường xã hội.
“Cái” môi trường xã hội vi mô, đầu tiên của thanh niên chính là gia đình.
Gia đình là tế bào của xã hội, và chỉ còn là tế bào của xã hội khi nó tham gia
vào việc giáo dưỡng thanh niên đáp ứng theo mong đợi của xã hội ấy.
Hệ thống giá trị hiện nay thường xuyên có những biến động, nhưng
để phát triển, xã hội lại đòi hỏi, trước hết, phải có một tháng giá trị tương
đối ổn định. Để giải quyết mâu thuẫn này, gia đình có một vai trò đặc biệt.
Ở phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, từ xưa đến nay,
gia đình và giáo dục gia đình là một giá trị hết sức đặc trưng. Việc đi sâu
phân tích “cái” CCXH đặc thù: Nhà - Làng - Nước, với “tuyên ngôn chính
trị”: Nước phải giữ Quốc thể, Nhà phải trọng Gia huy, Làng phải thờ hương
ước – cho thấy gia đình luôn có vai trò quan trọng trong việc định hướng và
do đó là một nhân tố quyết định tính chất, mức độ phù hợp giữa những phẩm
chất chính trị cá nhân của thanh niên với định hướng chính trị chung của xã
hội.
Trên thực tế, làm việc gì người thanh niên cũng thường nghĩ đến
trách nhiệm của mình đối với ông, bà, bố, mẹ, anh, chị, em; nghĩ đến danh
dự, truyền thống gia đình, dòng họ, quê hương. Vì vậy, để phát huy hết vai
trò của gia đình trong giáo dục chính trị tư tưởng cho thanh niên, phải tăng
cường phổ biến các tri thức khoa học giáo dục về chính trị, giải thích đường
lối, quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến tận gia
đình; phải tiến hành lồng ghép cuộc vận động xây dựng gia đình văn hoá với
việc xây dựng và phát huy vai trò giáo dục chính trị cho thanh niên của các
gia đình có truyền thống cách mạng, gia đình công nhân và quân nhân nhiều
đời, gia đình lao động giỏi…
+ Tất nhiên, nhà trường luôn có vai trò đặc biệt quan trọng giáo dục
chính trị, tư tưởng được thanh niên tiếp thu từ con đường học tập, rèn luyện

tại nhà trường một cách cơ bản, hệ thống và thống nhất. Thông qua học tập,
rèn luyện tại nhà trường, thanh niên sẽ có một vốn tri thức và trình độ tư duy
cần thiết, đủ để nhận chân các giá trị chính trị, tư tưởng phổ biến của xã hội,
từ đó tự xác định, tự định hướng quá trình hình thành những giá trị cá nhân
phù hợp với mong đợi chung của toàn xã hội. Vì vậy, cần phải đổi mới nội
dung, chương trình, hình thức và phương pháp giáo dục, sao cho nhà trường
thực sự trở thành một mắt khâu trong quá trình chuẩn bị con người – giai
cấp cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc nói chung, xây dựng quân
đội về chính trị nói riêng.
+ Cuối cùng, cần phải quán triệt rằng, giáo dục chính trị, tư tưởng
cho thanh niên không chỉ là công việc của gia đình và nhà trường, mà là
công việc của toàn xã hội; hơn nữa, phải biết kết hợp toàn xã hội với nhà
trường và gia đình vào việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên mới
có khả năng đưa lại chất lượng hiệu quả cao.
Ở đây, trách nhiệm đầu tiên phải thuộc về các tổ chức đảng và đội
ngũ cán bộ, đảng viên. Trong thực tế, các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ,
đảng viên luôn là lực lượng lãnh đạo, cốt cán, đi đầu trong mọi phong trào
cách mạng, là tấm gương sáng cho nhân dân lao động và thế hệ trẻ noi theo.
Cùng với các tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên, Nhà nước,
trên thực tế, cũng sẽ thực hiện chức năng giáo dục chính trị, tư tưởng cho
thanh niên thông qua công cụ đặc trưng của mình là chủ trương, chính sách,
luật pháp… dễ thấy rằng, hệ thống giá trị, thang giá trị, chuẩn giá trị của
một xã hội, một quốc gia luôn thể hiện tập trung, khái quát ở các chủ
trương, chính sách, luật pháp… của nhà nước ấy. Bằng cách đó, Nhà nước
sẽ tạo ra được một môi trường chính trị - pháp lý thuận lợi cho việc quản lý,
giáo dục chính trị, tư tưởng của thanh niên.
Các tổ chức chính trị - xã hội như Đoàn TNCSHCM, các hội phụ
nữ, cựu chiến binh, tổ chức công đoàn… cũng có vai trò không nhỏ trong
việc giáo dục chính trị, tư tưởng cho thanh niên. Các tổ chức chính trị - xã
hội này thực hiện vai trò của mình, một mặt, thông qua các thành viên của

nó tại gia đình, nhà trường, cơ quan, mặt khác, với tư cách là một cơ sở, một
môi trường giáo dục trực tiếp. Trong các tổ chức chính trị - xã hội trên đây
thì Đoàn TNCSHCM giữ vai trò hết sức quan trọng. Đó không những là tổ
chức chính trị - xã hội đặc trưng, thích hợp nhất để giáo dục, mà còn là một
môi trường thực tiễn sát hợp nhất để rèn luyện thanh niên về mọi mặt
Giải pháp thứ ba: Cần đổi mới công tác tuyển quân và tuyển sinh
quân sự.
Với việc thực hiện hai giải pháp lớn trên đây, mặt bằng CLCT của
thanh niên nói chung sẽ được nâng lên, việc nâng cao CLCT của thanh niên
nhập ngũ sẽ trở thành một khả năng thực tế. Vấn đề còn lại là phải đổi mới,
nâng cao chất lượng tuyển quân và tuyển sinh quân sự để biến khả năng trên
đây trở thành hiện thực. Và, thực tiễn đang chỉ ra rằng, để làm được điều đó
cần tập trung giải quyết tốt hai nội dung công tác chủ yếu dưới đây.
* Đổi mới nội dung và phương thức đánh giá CLCT của thanh
niên trước khi nhập ngũ.
Để thực hiện yêu cầu nâng cao CLCT của thanh niên nhập ngũ mà
vẫn bảo đảm tuyển đủ số lượng quân theo nhu cầu, trước hết phải đánh giá
được một cách chính xác CLCT của thanh niên trong độ tuổi nhập ngũ. Do
những đặc điểm đặc thù của thanh niên quy định cho nên để đánh giá được
chính xác CLCT của họ ở mỗi giai đoạn cụ thể, việc đổi mới nội dung,
phương thức đánh giá phải luôn là một đòi hỏi tất yếu khách quan. Hơn nữa,
thực tạng công tác này vừa qua còn làm cho đòi hỏi này trở thành cấp bách
Hãy đơn cử một ví dụ: Theo báo QĐND, để chuẩn bị cho mùa tuyển
sinh quân sự năm 1998, ngay từ đợt tuyển quân năm 1997, Quân khu 7 đã
mở đợt vận động, qua đó có 200 thanh niên tốt nghiệp phổ thông trung học
tình nguyện nhập ngũ đồng thời tình nguyện vào nguồn tuyển sinh quân sự.
Nhưng sau một năm, chỉ có 29 người trong số đó tình nguyện đăng ký luyện
thi tuyển sinh. Hơn nữa, mùa tuyển sinh 1998 ở Quân khu 7, trong số 105
quân nhân được tập trung ôn luyện suốt 6 tháng, thi vào 9 trường sĩ quan và
đại học quân sự, thì chỉ có 8 người trúng tuyển và không ai trong số này là

người quê miền Nam [87].
Ở một chừng mực nào đó, có thể nói cùng với nhiều nguyên nhân
khác, việc dựa vào những đánh giá thiếu chính xác về CLCT của thanh niên
để xây dựng các khung CLCT phục vụ tuyển quân đã trở thành một nguyên
nhân cơ bản dẫn đến tình trạng, ít nhiều phổ biến hiện nay, là nguồn tuyển
quân và tuyển sinh quân sự vừa ít về số lượng lại thấp về chất lượng chính
trị.
Để khắc phục tình trạng này, trước hết phải đổi mới nhận thức về
vai trò của việc đánh giá CLCT của thanh niên đối với quá trình xây dựng
quân đội về chính trị. Lâu nay, vấn đề này được chúng ta quan tâm, nhưng
chỉ ở mức coi đó như một dữ kiện tham khảo phục vụ công tác tuyển quân
và tuyển sinh quân sự, và việc đánh giá cũng chủ yếu do các lực lượng ngoài
quân đội tiến hành. Trong khi đó trên thực tế, những đánh giá về CLCT của
thanh niên trước khi nhập ngũ lại luôn là một tiền đề, một dự kiện cơ bản
bảo đảm chất lượng của cả quá trình xây dựng quân đội về chính trị, luôn
ảnh hưởng trực tiếp đến việc xác định phương hướng, chủ trương và giải
pháp xây dựng đội ngũ cán bộ quân đội.
Do vậy hơn lúc nào hết, hiện nay, việc đánh giá CLCT của thanh
niên phải được coi như một khâu trong hệ thống các khâu cấu thành quá
trình xây dựng quân đội về chính trị. Và do đó, cũng như mọi lĩnh vực xã
hội khác, quân đội cũng cần phải tổ chức các lực lượng chuyên trách, có
khả năng đánh giá CLCT của thanh niên một cách tương đối độc lập cả về
nội dung và phương thức, đáp ứng với những yêu cầu đặc thù của lĩnh vực
quân sự về CLCT của thanh niên gia nhập quân đội.
Trên cơ sở nhận thức ấy cần xác định một hệ thống những nội
dung cần đánh giá về thanh niên, sao cho qua đó có thể “đong đo” được
CLCT của họ một cách gần với thực tế nhất. Ở mỗi giai đoạn cụ thể, tuỳ
theo những biến đổi của thực tiễn chính trị, của đối tượng và của yêu cầu
xây dựng quân đội mà những nội dung trong hệ thống có thể có những thay
đổi nhất định. Chẳng hạn hiện nay, khác với trước đây, để đánh giá chất

lượng chính trị của thanh niên, tất yếu chúng ta phải có những nội dung mới
như: thái độ đối với công cuộc đổi mới, với hiện tượng phân hoá giàu nghèo
cũng như đối với tệ tham nhũng; nhận thức về mối quan hệ giữa bảo vệ Tổ
quốc với bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ XHCN; khả năng đáp ứng những yêu
cầu mới của sự nghiệp CNH, HĐH đối với tuổi trẻ như lập thân, lập nghiệp,
làm giàu cho bản thân, gia đình và xã hội… Tuy nhiên, hệ thống những nội
dung này, về cơ bản, phải tương ứng với ba nhóm giá trị cần giáo dục cho
thanh niên như đã trình bày trên đây.
Cuối cùng, phải biết dựa vào hệ thống nội dung, căn cứ vào điều
kiện hoàn cảnh cụ thể mà xác định phương thức đánh giá CLCT của thanh
niên, sao cho có chất lượng, hiệu quả nhất. Phương thức đánh giá phải
phong phú, đa dạng và linh hoạt. Để tránh bệnh hình thức chủ nghĩa và kết
luận võ đoán, các phương thức phải được kết hợp và có khả năng hỗ trợ,
kiểm tra lẫn nhau. Trong điều kiện hiện nay, điều tra xã hội học trực tiếp
đối với thanh niên (với một số lượng mẫu đủ lớn và một cơ cấu mẫu đủ đại
diện cho thanh niên ở các vùng, miền, dân tộc, giai tầng…) phải là phương
thức được sử dụng chủ yếu. Bên cạnh đó, việc khai thác các nguồn thông tin
khác, như từ gia đình, nhà trường và các tổ chức chính trị - xã hội, sẽ cho
phép chúng ta đánh giá chính xác CLCT của thanh niên.
* Đổi mới và hoàn thiện phương thức tuyển quân và tuyển sinh
quân sự.
Thực tế chỉ ra rằng, trong bối cảnh kinh tế-chính trị-xã hội hiện nay,
để nâng cao chất lượng tổng hợp của thanh niên nhập ngũ, tất yếu chúng ta
phải đổi mới, hoàn thiện phương thức tuyển quân và tuyển sinh quân sự
nhằm thu hút, tuyển chọn cho quân đội những thanh niên ưu tú nhất.
Theo đó, cần có một phương thức năng động , kết hợp linh hoạt giữa
tuyển thanh niên tình nguyện với gọi tuyển thanh niên nhập ngũ (theo lứa
tuổi, theo yêu cầu của quân đội nói chung và các quân binh chủng nói riêng),
giữa tuyển quân với tuyển sinh quân sự, giữa thi tuyển và cử tuyển theo kế
hoạch tạo nguồn ở địa phương. Trong đó, việc làm tốt công tác tạo nguồn,

lựa chọn, bồi dưỡng thanh niên trong độ tuổi gọi nhập ngũ để kết nạp vào
Đảng rồi tuyển chọn họ nhập ngũ, đang là một phương thức hay, được nhiều
địa phương tiến hành có kết quả tốt [96].
Để thực hiện mục tiêu từng bước khắc phục sự lạc hậu tương đối về mặt
bằng học vấn của cán bộ, chiến sĩ quân đội so với các lĩnh vực xã hội khác,
cần thiết phải có một phương thức tuyển quân và tuyển sinh quân sự có sức
cuốn hút cao đối với những thanh niên có học lực khá và giỏi. Ở đây cần
phải có một quy chế cởi mở, tạo điều kiện thuận lợi để một thí sinh có thể
thi vào ba trường quân sự trong một mùa , thay vì chỉ là một trường như
hiện nay. Hơn nữa, thực tế cũng chỉ ra rằng, cần hạn chế phương thức phân
phối chỉ tiêu tuyển sinh quân sự theo đầu mối đơn vị hành chính (bằng cách
khống chế số lượng hồ sơ tuyển sinh), bởi điều đó vừa dễ phát sinh tiêu cực,
vừa không động viên được đông đảo thanh niên thi vào các trường quân sự -
mà đây lại là điều chúng ta đang rất cần. Song, để bảo đảm tính chủ động về
nguồn đào tạo cán bộ quân đội, trong điều kiện hiện nay, các trường đại học
và cao đẳng quân sự có thể và cần phải tăng thêm lực lượng dự bị đại học
và cao đẳng trong khả năng của mình.
Đặc biệt, nhằm tạo cơ hội cho những thanh niên thực sự tâm huyết với
quân đội, có nguyện vọng tha thiết thi vào các trường quân sự, nhưng do
nhiều lý do ( vùng sâu, vùng xa, hoàn cảnh gia đình khó khăn….) nên chưa
chuẩn bị được những điều kiện cần thiết, quân đội cần mở lại và phát huy
vai trò tích cực lâu nay của hệ thống trường văn hoá các cấp.
Song song với việc thực hiện các biện pháp cụ thể trên đây, chúng ta luôn
chủ động phát hiện và đấu tranh kiên quyết với những biểu hiện tiêu cực,
những khuynh hướng lệch lạc nhằm bảo đảm cho quá trình đổi mới công tác
tuyển quân và tuyển sinh quân sự đúng hướng, không để những thanh niên
yếu kém, những phần tử cơ hội về chính trị được đứng trong hàng ngũ quân
nhân cách mạng, nhất là trong hàng ngũ cán bộ quân đội.
3.2. Nhóm giải pháp nhằm xây dựng môi trường chính trị trong sạch
lành mạnh trong quân đội

Tính chất và chiều hướng ảnh hưởng của những biến động CCXH-GC đến
xây dựng quân đội về chính trị không những phụ thuộc vào tính chất của bản
thân những biến động ấy mà còn phụ thuộc vào tính chất của môi trường
chính trị trong quân đội.
Vì vậy, cùng với việc áp dụng các giải pháp nhằm nâng cao CLCT của
thanh niên nhập ngũ, việc xây dựng trong quân đội một môi trường chính trị
TSLM cũng là một nhóm giải pháp cơ bản góp phần điều tiết và định hướng
ảnh hưởng của những biến động CCXH-GC đến lĩnh vực mà chúng ta đang
quan tâm.
Có thể quan niệm rằng, xây dựng môi trường chính trị TSLM trong quân
đội, về thực chất, là vận dụng đúng đắn những qui luật khách quan của
thực tiễn quân sự vào tổ chức, thiết kế, xây dựng trong quân đội những
điều kiện, hoàn cảnh chính trị thuận lợi cho sự phát triển nhân cách của
bộ đội theo định hướng chính trị của Đảng.
Xây dựng được một môi trường như thế là cả một quá trình khó khăn,
phức tạp, với nhiều công đoạn. Trong đó, trước hết phải xác định cho được
những định hướng cơ bản cho cả quá trình xây dựng ấy.
3.2.1. Những định hướng cơ bản trong quá trình xây dựng môi trường
chính trị trong sạch lành mạnh trong quân đội
* Xây dựng môi trường chính trị trong quân đội không thể tách rời xây
dựng môi trường chính trị - xã hội.
Con người luôn sống trong mối quan hệ chặt chẽ với môi trường. Môi
trường sống của con người bao gồm cả môi trường tự nhiên và môi trường
xã hội. Trong xã hội có giai cấp, môi trường xã hội của con người có một
hình thức đặc thù. Đó là môi trường chính trị - xã hội. Bản thân môi trường
này cũng được cấu thành bởi nhiều bộ phận khác nhau (được xác định bởi
những đặc điểm riêng, đặc thù) nhưng lại không thể tách rời nhau (bởi
những mối liên hệ chung, tất yếu). Một trong những bộ phận ấy là môi
trường chính trị trong quân đội.
Với tính cách là một bộ phận không thể tách rời của môi trường chính trị -

xã hội, sự độc lập của môi trường chính trị trong quân đội chỉ là tương đối.
Do đó, quá trình tổ chức, thiết kế, xây dựng môi trường chính trị trong quân
đội phải: 1. Luôn tuân thủ những qui luật, nguyên tắc, định hướng cơ bản
của quá trình xây dựng môi trường chính trị - xã hội nói chung, 2. Tính đến
điều kiện nó luôn “mở” với xã hội bên ngoài, 3. Góp phần tích cực vào xây
dựng môi trường chính trị - xã hội, và do đó, 4. Coi đây là nhiệm vụ chung
của cả hệ thống chính trị, của toàn dân.
Nhưng với tính cách là một bộ phận tương đối độc lập so với môi trường
chính trị - xã hội nói chung, quá trình tổ chức, thiết kế, xây dựng môi trường
chính trị trong quân đội lại đòi hỏi: 1. Phải tính đến những qui luật, những
nguyên tắc, những đặc điểm riêng, đặc thù của lĩnh vực quân sự, 2. Phải có
khả năng tạo ra hệ thống “miễn dịch” cao đối với những ảnh hưởng không
thuận từ bên ngoài vào quân đội, 3. Phải tạo ra những điều kiện, hoàn cảnh
chính trị thuận lợi phục vụ trước hết cho sự phát triển nhân cách của bộ đội,
và tất nhiên, 4. Phải chủ yếu do các tổ chức chính tri - xã hội và các thành
viên tương ứng trong quân đội đảm nhiệm.
Giải quyết đúng đắn, hài hoà giữa những yêu cầu về sự độc lập tương đối
của môi trường chính trị trong quân đội với môi trường chính trị - xã hội nói
chung là một bảo đảm để xây dựng cho nó thực sự TSLM.
* Xây dựng môi trường chính trị trong quân đội TSLM không chỉ là để
ngăn ngừa ảnh hưởng tiêu cực mà còn là và chủ yếu là để phát huy ảnh
hưởng tích cực của những biến động CCXH-GC đến xây dựng quân đội
về chính trị.
Đứng trước ảnh hưởng của những biến động CCXH-GC đến xây
dựng quân đội hiện nay, chúng ta thường thấy xuất hiện hai loại ý kiến trái
ngược nhau. Loại ý kiến thứ nhất chỉ thấy những ảnh hưởng tích cực, còn
loại ý kiến thứ hai, trái lại, chỉ thấy những ảnh hưởng tiêu cực.
Với loại ý kiến thứ nhất thì mọi cố gắng của chúng ta trong việc xây
dựng môi trường chính trị trong quân đội TSLM đang trở thành thừa, còn
với loại ý kiến thứ hai thì công việc đó chỉ đơn thuần là biện pháp đối phó

với ảnh hưởng tiêu cực của những biến động CCXH-GC.
Rõ ràng, cả hai loại ý kiến trên đều không đúng và đều bằng cách
này hay cách khác làm lệch hướng, do đó làm giảm vai trò, ý nghĩa của việc
xây dựng môi trường chính trị TSLM trong quân đội.
Trong khi đó, thực tiễn luôn cho thấy rằng, ảnh hưởng của những
biến động CCXH-GC đến xây dựng quân đội về chính trị không những là
một thực tế khách quan mà còn luôn có tính hai mặt, trong đó ảnh hưởng
tích cực là mặt chủ yếu.
Vì vậy, trước hết định hướng này đòi hỏi chúng ta phải chủ yếu dựa
vào tính tích cực của những biến động CCXH-GC hiện nay để xác định
phương hướng, nhiệm vụ, nội dung, biện pháp của quá trình xây dựng môi
trường chính trị trong quân đội, nhằm đón đợi và phát huy đến mức cao
nhất ảnh hưởng tích cực của những biến động ấy đến xây dựng quân đội về
chính trị.
Đương nhiên, những biến động CCXH-GC hiện nay cũng chứa đựng
những lệch lạc, những mặt trái với những ảnh hưởng tiêu cực của nó. Do
vậy, tính tích cực của những biến động CCXH-GC là cơ sở chủ yếu
chứ không phải duy nhất cho việc xác định phương hướng, nhiệm vụ, nội
dung, biện pháp của quá trình xây dựng môi trường chính trị trong quân
đội hiện nay, không thể không hàm chứa khả năng ngăn chặn và hạn chế
đến mức thấp nhất ảnh hưởng tiêu cực của những biến động CCXH-GC.
* Làm TSLM môi trường chính trị trong quân đội trên cơ sở bảo
đảm sự thống nhất trong đa dạng của nó.
Chức năng cơ bản của môi trường chính trị trong quân đội là sàng
lọc, tìm ra, giữ gìn và phát triển một hệ thống giá trị thống nhất, phù hợp
với định hướng chính trị của Đảng trong quân đội. Nhưng, vì ảnh hưởng của
những biến động CCXH-GC đến lĩnh vực cụ thể của thực tiễn là hết sức
khác nhau, đa dạng và phức tạp, nên sự thống nhất trong đa dạng về cách
thức tổ chức thiết kế trở thành một định hướng cơ bản trong quá trình xây
dựng, bảo đảm để môi trường chính trị trong quân đội thực hiện tốt chức

năng của mình.
Một môi trường chính trị trong quân đội TSLM trước hết phải là
một môi trường chính trị thống nhất. Theo đó, mọi quan hệ xã hội – chính
trị cơ bản cũng như toàn bộ đời sống chính trị - tinh thần của quân đội đều
được xây dựng, điều tiết theo những tiêu chí, chuẩn mực thống nhất và trở
thành qui chế chính thức, áp dụng thống nhất trong toàn quân, không có
ngoại lệ. Thực hiện yêu cầu có tính nguyên tắc này, nhất là trong tình hình
hiện nay, có ý nghĩa quan trọng. Nó góp phần quyết định vào việc tạo ra thế
liên hoàn, tính vững chắc của trận địa chính trị – tư tưởng trong toàn quân.
Đương nhiên, yêu cầu về tính thống nhất của môi trường chính trị
trong quân đội không loại trừ, mà trái lại, còn cho phép mỗi chủ thể quân sự
có thể và cần phải phát huy tính năng động sáng tạo của mình, để xây dựng
nên những điều kiện, hoàn cảnh chính trị phục vụ tốt nhất cho sự phát triển
của mình, theo định hướng chính trị chung, thống nhất. Tính vững chắc của
trận địa chính trị - tư tưởng trong quân đội, do đó, sẽ được bảo đảm bởi sự
sống động của môi trường chính trị, bởi sự vững chắc của các trận địa chính
trị - tư tưởng ở từng đơn vị, từng lĩnh vực cụ thể.
3.2.2. Những giải pháp chủ yếu để xây dựng môi trường chính trị
trong sạch lành mạnh trong quân dội
Để xây dựng môi trường chính trị trong quân đội theo những định
hướng cơ bản trên đây, theo chúng tôi, ba giải pháp dưới đây phải được coi
là cơ bản.
Giải pháp thứ nhất: Phải tiếp tục đẩy mạnh cuộc vận động chính
quy hoá quân đội.
Chính qui, hiểu theo nghĩa chung nhất, là “theo qui chế chính thức”
[90,221]. Chính qui hoá quân đội, thực chất là biến việc tuân thủ những qui
chế chính thức (của Đảng, Nhà nước, Quân đội) thành nền nếp, thành đặc
trưng chung của toàn quân. Đây là một cuộc vận động lớn nhằm xây dựng
quân đội ta theo hướng cách mạng, chính qui, tinh nhuệ và từng bước hiện
đại.

* Vị trí, vai trò của chính qui hoá, do đó, rất quan trọng
+ Trước hết, đẩy mạnh chính qui hoá đã và đang góp phần giữ vững
phương hướng chính trị - giai cấp của môi trường chính trị quân đội.
Như thực trạng đã đề cập, cùng với những biến động CCXH-GC, thì
CCXH của quân đội ta, xét theo tất cả các bình diện (thành phần xuất thân,
dân tộc, tôn giáo, lãnh thổ…) đều đang có những biến đổi đa dạng và phức
tạp. Các quan hệ xã hội – chính trị cơ bản và toàn bộ đời sống chính trị - tinh
thần của quân đội - tức những yếu tố cơ bản cấu thành môi trường chính trị
trong quân đội cũng theo đó mà có những biến đổi tương ứng. Tính chất
TSLM của môi trường ấy, trước hết là phương hướng chính trị - giai cấp của
nó, đã bị những biến đổi trên đây đặt vào tình huống có vấn đề, với việc
xuất hiện những mâu thuẫn cần giải quyết cấp bách. Trong đó, đẩy mạnh
chính qui hoá là một trong những phương thức giải quyết có hiệu quả
những mâu thuẫn này.
Bởi vì, với nội dung cốt lõi là làm cho kỷ luật, điều lệnh, điều lệ, chế
độ, qui định được mọi chủ thể quân sự chấp hành một cách vô điều kiện,
chính qui hoá, trên thực tế, đã tạo ra những “rường cột”, những “điểm cao
khống chế” để mọi quan hệ xã hội – chính trị và toàn bộ đời sống chính trị -
tinh thần của quân đội luôn được xây dựng, giải quyết, điều chỉnh theo đúng
đường lối quan điểm của đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Nói
cách khác, cùng với đẩy mạnh chính qui hoá, phương hướng chính trị - giai
cấp của môi trường chính trị trong quân đội sẽ được giữ vững tăng cường.
Thực tế cho thấy, khi nào và ở đâu trong hệ thống các giải pháp đề
ra mà chính qui hoá được coi trọng đúng mức thì khi ấy và ở đó các quan hệ
quân dân, đồng chí - đồng đội, cấp trên – cấp dưới, con người - tổ chức…
mới không bị những biến động phức tạp về kinh tế - xã hội làm cho biến
chất; và những sự khác biệt có thể và khó tránh khỏi về CCXH của quân
đội như hiện nay mới được giải quyết một cách đúng đắn, không dẫn đến
những xung đột trong đời sống chính trị - tinh thần của quân đội.
+ Hơn nữa, như đã biết, đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp của những

biến động CCXH-GC là các tổ chức và con người trong quân đội ta. Họ
đồng thời cũng là những chủ thể chủ yếu và trực tiếp của quá trình xây dựng
quân đội về chính trị. Mỗi chủ thể tuỳ theo lĩnh vực hoạt động và quan hệ xã
hội -chính trị cụ thể mà chịu ảnh hưởng khác nhau bởi những biến động
CCXH-GC. Để những sự khác nhau ấy không làm tổn hại đến sự thống nhất
về chính trị - tư tưởng, về ý chí và hành động trong toàn quân thì tất yếu
phải coi trọng chính qui hoá. Bởi vì, chính qui hoá sẽ góp phần tạo ra những
điều kiện, hoàn cảnh chính trị cơ bản như nhau cho mọi chủ thể, nghĩa là
góp phần thực hiện dân chủ hoá môi trường chính trị, do đó, sẽ phát huy
được tính tích cực chính trị của mọi chủ thể trong xây dựng quân đội về
chính trị.
+ Đặc biệt, với mục tiêu xây dựng một nếp sống, hoạt động có kỷ cương,
luôn chấp hành nghiêm mọi đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước,
theo đúng điều lệnh, điều lệ, chế độ, qui định trong toàn quân, chính qui hoá
dã góp phần xây dựng, củng cố nét đặc thù của môi trường chính trị trong
quân đội. Theo đó, các giá trị cơ bản do những biến động CCXH-GC hiện
nay đưa đến (như “con người giai cấp”, sống có lý tưởng, có đạo đức, luôn
năng động sáng tạo… ) sẽ có những điều kiện, hoàn cảnh thuận lợi để phát
triển và chiếm vị trí chủ đạo trong đời sống chính trị - tinh thần của quân
đội; còn những phản giá trị (như những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân vị
kỷ, tư tưởng chính trị thực dụng…) sẽ mất dần đi những mảnh đất, những
điều kiện thuận lợi để phát triển.
Nói tóm lại, đẩy mạnh chính qui hoá đã và sẽ góp phần nâng cao chất
lượng môi trường chính trị trong quân đội, tạo nên sự đồng đều tương đối
về mặt bằng chất lượng giữa môi trường chính trị trong quân đội với môi
trường chính trị - xã hội. Điều đó, một mặt, tạo ra một hạ tầng cơ sở thuận
lợi cho việc huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào xây dựng quân
đội; mặt khác, còn tạo ra thế mạnh riêng để quân đội có thể tham gia ngày
càng tích cực hơn vào việc làm TSLM môi trường chính trị - xã hội.
* Biện pháp để đẩy mạnh chính qui hoá cũng cần phải phong phú và đa

dạng. Nhưng, để chính qui hoá thực sự trở thành một giải pháp chủ yếu
trong xây dựng môi trường chính trị trong quân đội, thực tế cho thấy, trước
hết, cần sớm luật pháp hoá nguyên tắc, cơ chế lãnh đạo của Đảng đối với
quân đội, lấy đó làm cơ sở pháp lý cho việc tiến hành các hoạt động lãnh
đạo, quản lý, chỉ huy quân đội và triển khai cuộc đấu tranh trên lĩnh vực tư
tưởng – lý luận chống lại các quan điểm sai trái, thù địch về vấn đề này. Bên
cạnh đó, phải không ngừng đổi mới, hoàn thiện và đồng bộ hoá hệ thống
điều lệnh, điều lệ, chế độ qui định của quân đội, bảo đảm để quá trình
chính qui hoá luôn phù hợp và đáp ứng kịp thời những mục tiêu xây dựng
quân đội trong giai đoạn cách mạng mới. Đồng thời, phải biết lồng ghép