AI DA DAT TEN CHO DONG SONG DAY

Tiết 49: Đọc văn
HOÀNG PHỦ NGỌC TƯỜNG

Ai §· ®Æt tªn cho
dßng s«ng
VIDEO

I. KháI quát chung
1. Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tờng (1937)
Câu hỏi: Hoàng Phủ
Ngọc Tờng gắn bó
với vùng quê nào?
Vốn hiểu biết của
nhà văn ra sao? Nhà
văn chuyên viết về
thể loại gì? Các TP
tiêu biểu? Đặc sắc
NT của nhà văn?

I. KháI quát chung
1. Tác giả Hoàng Phủ Ngọc Tờng (1937)
- Cuộc đời gắn bó sâu sắc với xứ Huế
-
Ngời có vốn hiểu biết sâu rộng trên
nhiều lĩnh vực, nhất là lịch sử địa lí, văn
hóa Huế.
- Một trong những nhà văn viết kí hay
nhất
- Các tác phẩm tiêu biểu: Ngôi sao trên
đỉnh Phu Văn Lâu, Rất nhiều ánh lửa, Ai

đã đặt tên cho dòng sông
- Nét đặc sắc nghệ thuật: kết hợp nhuần
nhuyễn giữa chất trí tuệ và trữ tình, lối
hành văn mê đắm tài hoa.

2
2. Bút kí: Ai đã đặt tên cho dòng sông
Viết tại Huế, 1 1981, đăng báo văn nghệ,
đa vào tập kí Ai đã đặt tên cho dòng sông
(1986) một trong những bút kí xuất sắc nhất
của tác giả.
II. Đọc hiểu.
1. Đọc: giọng đọc tha thiết, sâu lắng.
g
2. Thể loại, bố cục.
a. Thể loại:
Bút kí (tùy bút) nghiêng về trữ tình, cảm xúc, suy nghĩ, ít sự việc, không cốt
truyện.
b. Bố cục 2 phần:
Thủy trình của Hơng
Giang
Sông Hơng dòng sông của
lịch sử và thơ ca
SH ở thợng l
u
Sông Hơng ở trung
lu và hạ lu
SH với LS
dân tộc
SH với cuộc

đời và thi ca

Thợng nguồn sông Hơng
3. Phân tích.
a. Thủy trình Hơng giang.
* Sông Hơng ở thợng nguồn.
Nhà văn đã miêu tả
sông Hơng ở th
ợng nguồn nh thế
nào?
( Gợi ý: Nhà văn đã
gọi sông Hơng bằng
tên gọi nào? Đã ví nó
với ai? Đã sử dụng
biện pháp NT nào để
làm nổi bật vẻ đẹp
con sông? )


Hoa đỗ quyên
-
Sông Hơng: Bản trờng ca của
rừng già, rầm rỗ giữa bóng cây đại
ngàn, mãnh liệt qua những ghềnh
thác, cuộn xoáy nh cơn lốc vào
những đáy vực bí ẩn, và cũng có
những ghềnh thác, cuộn xoáy nh cơn
lốc vào những đáy vực bí ẩn, và cũng
có lúc trở nên dịu dàng và say đắm
giữa những dặm dài chói lọi màu đỏ

của hoa đỗ quyên.
=> Con sông toát nên vẻ đẹp của
một sức sống mãnh liệt, vừa hùng
tráng vừa trữ tình nh bản trờng
ca bất tận của thiên nhiên.
* Sông Hơng ở thợng nguồn:
3. Phân tích.
a. Thủy trình Hơng giang.



-
Sông Hơng nh một cô gái Di-gan
phóng khoáng và man dại.
-> Vẻ đẹp hoang dại nhng cũng rất
tình tứ của con sông
-
Rừng già đã hun đúc cho nó một bản
lĩnh gan dạ, một tâm hồn tự do và
trong sáng.
-> Nhà văn đã nhân hóa sông H
ơng, khiến nó hiện lên nh một con
ngời có cá tính, có tâm hồn.
* Sông Hơng ở thợng nguồn:
Thợng nguồn sông H
ơng
3. Phân tích.
a. Thủy trình Hơng giang.

* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
Khi ra khỏi rừng già,
tính cách sông Hơng có
gì thay đổi, nhà văn đã
miêu tả con sông nh
thế nào?
3. Phân tích.
a. Thủy trình Hơng giang.




+ Sông Hơng thay đổi về tính
cách
-> Sông nh chế ngự đợc bản
năng của ngời con gái ( ) mang
một sắc đẹp dịu dàng và trí tuệ.
+ Sông Hơng ngời mẹ phù sa
của một vùng văn hóa xứ sở
* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
a. Thủy trình Hơng giang.
3. Phân tích.

* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
Nhà văn đã hình dung
về sông Hơng nh thế
nào khi nó ở giữa cánh
đồng Châu Hóa đầy hoa
dại ?
a. Thủy trình Hơng giang.
3. Phân tích.




* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
CNH NG CHU HểA
+ Trong cảm nghĩ của nhà
văn, sông Hơng giống nh
ngời gái đẹp nằm ngủ mơ
màng giữa cánh đồng Châu
Hóa đầy hoa dại đợc ngời
tình mong đợi đến đánh
thức.
-> Sự liên tởng tinh tế và
lãng mạn.
a. Thủy trình Hơng giang.
3. Phân tích.

* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
Vẻ đẹp của con sông lúc
này đợc nhà văn miêu
tả nh thế nào? ( Gợi ý:
Hình ảnh so sánh, màu
sắc của sông Hơng)
a. Thủy trình Hơng giang.
3. Phân tích.




* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành phố Huế
+
+
Sông mềm nh tấm lụa, với
Sông mềm nh tấm lụa, với
những chiếc thuyền xuôi
những chiếc thuyền xuôi
ngợc chỉ bé bằng con
ngợc chỉ bé bằng con
thoi.
thoi.
->
->
Cảnh đẹp của con sông
Cảnh đẹp của con sông

nh một bức tranh.
nh một bức tranh.
+
+
Sớm xanh, tra vàng,
Sớm xanh, tra vàng,
chiều tím
chiều tím
.
.
-> Vẻ đẹp của sông Hơng
-> Vẻ đẹp của sông Hơng
đa màu biến ảo.
đa màu biến ảo.
Sông Hơng nh một bức
tranh
a. Thủy trình Hơng giang.

sớm xanh

Trưa vàng

Chiều tím


* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng ở ngoại vi thành
phố Huế

+ Sông Hơng mang Vẻ

đẹp trầm mặc.
+ Vẻ đẹp sông Hơng
mang màu sắc triết lí, cổ
thi khi đi trong âm hởng
ngân nga của tiếng chuông
chùa thiên mụ.
Sông Hơng bên chùa Thiên Mụ
Tiếng chuông Thiên Mụ
a. Thủy trình Hơng giang.

- S«ng H¬ng gi÷a lßng thµnh
phè HuÕ.
+ Sông Hương như cô gái Huế:
tài hoa, dịu dàng mà sâu sắc,
đa tình mà kín đáo, lẳng lơ
nhưng rất mực chung tình.
Khéo trang điểm mà không
loè loẹt, giống như cô dâu
Huế ngày xưa trong sắc áo
điều lục.
+ Như tìm thấy chính mình: khi
gặp thành phố thân yêu, sông
Hương “vui tươi hẳn lên”.
a. Thñy tr×nh H¬ng giang.
* S«ng H¬ng ë ®ång b»ng:

a. Thủy trình Hơng giang.
* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng giữa lòng thành phố Huế.
Câu hỏi: Miêu tả dòng sông giữa

lòng TP, Hoàng Phủ Ngọc Tờng đã
sông Hơng bằng môn nghệ thuật
nào?
+ Sông Hơng điệu slow tình cảm
dành riêng cho Huế.
-> Trong tiếng Anh slow có nghĩa là
chậm -> sông Hơng nh một giai
điệu trữ tình chậm rãI dành riêng
cho xứ Huế. Phải chăng, SH chảy
chậm, điệu chảy lững lờ vì nó quá
yêu thành phố của mình, nó muốn
đợc nhìn ngắm nhiều hơn nữa khi
phải xa rời.

a. Thủy trình Hơng giang.
* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng giữa lòng thành phố Huế.
Câu hỏi: Có rất nhiều nét đẹp văn
hóa gắn liền với con sông này.
Một trong những số đó là những
đêm trình diễn âm nhạc cổ điển
Huế. ở góc nhìn âm nhạc này, tác
giả gọi sông Hơng là gì?
+ Sông Hơng ngời tài nữ đánh
đàn lúc đêm khuya
-> Hoàng Phủ Ngọc Tờng
khẳng định mối qua hệ gắn bó
giữa sông Hơng và nền âm nhạc
cổ điển Huế. Đây chính là văn
hóa Huế nói chung và vẻ đẹp của

SH nói riếng.

a. Thủy trình Hơng giang.
* Sông Hơng ở đồng bằng:
- Sông Hơng giữa lòng thành phố Huế.
+ Sông Hơng ngời tình dịu dàng và chung thủy.
Khi rời khỏi kinh thành Huế, SH chếch về hớng chính bắc .
Tuy nhiên do đặc điểm địa lí, thủy trinh của SH đã phải thay
đổi. Nó phải chuyển dòng sang hớng đông nh vậy sẽ lại đi
qua một góc của TP Huế ở thị trấn Bao Vinh xa cổ. Trong con
mắt của ngời nghệ sĩ tài hoa, khúc ngoặt ấy lại là biểu hiện
của nỗi vơng vấn , thậm chí có chút lẳng lơ kín đáo của
ngời tình thủy chung. Nhà văn hình dung sông Hơng nh
nàng Kiều trở lại tìm Kim Trọng để nói một lời thề trớc khi đi
xa.




b. Dòng sông của lịch sử, cuộc đời và thơ ca.
Câu hỏi: Trong lịch sử và trong đời thờng, sông Hơng đã hiện
lên với những vẻ đẹp đáng trân trọng và đáng mến. Nhà văn đã
phát hiện và lí giải về những vẻ đẹp đó của SH nh thế nào?
+ Trong lịch sử, SH mang vẻ đẹp của
một bản anh hùng ca ghi dấu bao
chiến công oanh liệt của dân tộc: từ
thủa nó còn là dòng sông biên thùy ở
thời đại các vua hùng -> nó là nhân
chứng cho những cuộc chiến đấu
oanh liệt bảo vệ tổ quốc Đại Việt qua

những thế kỉ TĐ (Nguyễn Trãi D
địa chí ) -> nó sống hết LS bi tráng của
thế kỉ XIX - > SH đi vào thời đại
CMT8 bằng những chiến công rung
chuyển để rồi tiếp tục có mặt trong
những năm tháng của cuộc kháng
chiến chống Mĩ.


b. Dòng sông của lịch sử, cuộc đời và thơ ca.
Câu hỏi: Trong đời thờng, SH mang vẻ đẹp nh thế
nào?
Trong đời thờng, SH mang vẻ đẹp giản dị của một
ngời con gái dịu dàng. Vẻ đẹp này mang dáng dấp của
vẻ đẹp đất nớc và con ngời VN:
Đạp quân thù xuống đất đen
Súng gơm vứt bỏ lại hiền nh xa
( Nguyễn Đình Thi )


b. Dòng sông của lịch sử, cuộc đời và thơ ca.
Câu hỏi: Vì sao SH lại có thể trở thành dòng sông thi ca,
là nguồn cảm hứng bất tận cho ngời nghệ sĩ?
Vì vẻ đẹp độc đáo và hấp dẫn của SH, vì con sông
không bao giờ lặp lại mình, nó luôn có vẻ đẹp mới, có
khả năng khơi những nguồn cảm hớng mới cho các
nghệ sĩ, đặc biệt là các nhà thơ: Tản Đà, Cao Bá Quát,
Bà Huyện Thanh Quan và Tố Hữu
+ "Dũng sụng trng - lỏ cõy xanh" (Tn )
+ "Nh kim dng tri xanh" (Cao Bỏ Quỏt)

+ "Ni quan hoi vn c" (B Huyn Thanh Quan)
+ "Sc mnh phc sinh ca tõm hn" (trong th T Hu).


b. Dòng sông của lịch sử, cuộc đời và thơ ca.
Câu hỏi: Bài kí mở đầu bằng một câu hỏi đầy trăn trở:
Ai đã đặt tên cho dòng sông , đến cuối tác phẩm, nhà
văn đã đa ra câu trả lời cho câu hỏi đó nh thế nào?
-> Để lí giải cho câu hỏi ở nhan đề tác phẩm, tác giả nhà văn đã
chọn một đáp án thật ấn tợng và đậm chất trữ tình: Tôi
thích nhất một huyền thoại kể rằng vì yêu quý con sông xinh đẹp
của quê hơng, con ngời ở hai bên bờ đã nấu nớc của cả trăm
loài hoa đổ xuống lòng sông để làn nớc thơm tho mãi mãi - >
Sông Hơng ( sông thơm ) -> SH mang vẻ đẹp vĩnh hằng và
danh thơm muôn thủa.