Ai đã đặt tên cho dòng sông ( tiết 49)

Trường THPT Tam quan
Ngày soạn:27-8-2008 Đọc văn :
Tiết : ( Trích)
I. MỤCTIÊU Giúp học sinh (Hoàng Phủ Ngọc Tường)
1. Về kiến thức
Hiểu được những cảm nhận tinh tế, sâu sắc tình u, niềm
tự hào tha thiết, sâu lắng của tác giả dành cho sơng Hương
cho xứ Huế thân u được thể hiện qua một áng văn đẹp
đẽ, tài hoa.
2. Về kó năng:
Nhận biết được đặc trưng của thể loại bút kí và nghệ
thuật viết bút kí.
3. Về thái độ:
Giáo dục bồi dưỡng tình yêu, niềm tự hào với quê
hương Tổ quốc.
II. CHUẨN BỊ
1.Chuẩn bò của giáo viên
- Đồ dùng dạy học : Tài liệu tham khảo: Sách giáo viên, Thiết kế
bài giảng Ngữ văn 12, Ôn tập Ngữ văn 12. Soạn giáo án
- Phương án tổ chức lớp học : Đọc diễn cảm, gợi mở, thảo luận, bình giảng
2. Chuẩn bò của học sinh : Đọc sách giáo khoa, soạn bài theo hướng dẫn sách
giáo khoa
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1. Ổn đònh tình hình lớp : (1phút) Kiểm tra nề nếp, só số, tác phong học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ : (5 phút)
C©u hái:
3. Giảng bài mới:
- Vào bài : (2 phút)
Chúng ta đã từng biết đến vẻ đẹp con sông Đa ø (Tây Bắc), vừa hùng vó, vừa dữ
dội, vừa trữ tình thơ mộng qua trang viết tài hoa, độc đáo của Nguyễn Tuân.
Trong bài học hôm nay, chúng ta sẽ thưởng thức vẻ đẹp dòng sông Hương qua

bút kí của Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Ai đã đặt tên cho dòng sông”.
- Tiến trình bài dạy:
THỜI
GIAN
HOẠT ĐỘNG CỦA
GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG CỦA
HỌC SINH
NỘI DUNG KIẾN THỨC
15’
Hoạt động 1
Giáo viên hướng dẫn
học sinh tìm hiểu
phần tiểu dẫn.
Trình bày những nội
dung cơ bản trong
phần tiểu dẫn?
Hoạt động 1
Học sinh tìm hiểu
phần tiểu dẫn.
I.TÌM HIỂU CHUNG:
1.Tác giả:
Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Sinh năm 1937 tại thành phố
Huế
- Q gốc: Làng Bích Khê -
Xã Triệu Phong - Huyện Triệu
Phong - Tỉnh Quảng Trị.
Ngữ văn 12 Cơ bản - 1 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan

50’

Hoạt động 2
Hướng dẫn học sinh
đọc
+ Nhãm 1: C¶nh s¾c
thiªn nhiªn cđa s«ng
Hư¬ng ë thưỵng
ngn
®ưỵc miªu t¶ như thÕ
nµo?
DÉn chøng minh ho¹
trong t¸c phÈm?
+ Nhãm 2: Sơng
Hương ở đồng bằng
được miêu tả như thế
nào? Dẫn chứng minh
họa.
Hoạt động 2
Th¶o ln nhãm
(5 phót)
Học sinh làm việc cá
nhân, trình bày trước
lớp.
Học sinh làm việc cá
nhân, trình bày trước
lớp.
- Cuộc đời: Sách giáo khoa
- Sáng tác văn chương: Văn
xi và thơ

- Tác phẩm chính: Sách giáo
khoa
2. Tác phẩm:
" Ai đã đặt tên cho dòng
sơng?”
Thể loại: Tùy bút
- Xuất xứ: In trong tập sách
cùng tên.
- Bố cục: Gồm 3 phần
Phần 1: Cảnh quan thiên nhiên
của sơng Hương
Phần 2+ 3: Phương diện lịch
sử và văn hóa của sơng Hương
à Đoạn trích trong sgk thuộc
phần một + lời kết của tồn tác
phẩm
II. Đọc - Hiểu văn bản.
1. Đọc
2. Tìm hiểu chú thích
3. Tìm hiểu văn bản.
3.1. Vẻ đẹp của sơng Hương
qua cảnh sắc thiên nhiên
*Sơng Hương ở thượng
nguồn
+ Sức sống mãnh liệt, hoang
dại
+ Dịu dàng và say đắm.
=> Sông Hương đã được
“rừng già” “hun đúc cho nó
một bản lĩnh gan dạ, một tâm

hồn tự do và trong sáng” ®Ĩ nã
cµng ngµy cµng m¹nh mÏ h¬n,
say ®¾m h¬n..
* Sơng Hương ở đồng bằng
- Sơng Hương thay đổi về tính
cách:
+ Chế ngự được bản năng của
người con gái
+ “mang một sắc đẹp dịu
dàng và trí tuệ, trở thành
người mẹ phù sa của một vùng
văn hóa xứ sở”
- Cảnh đẹp sơng Hương như
bức tranh có đường nét, có
hình khối:
+ Chun dßng liªn tơc; vßng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 2 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
+ Nhãm 3: Trong c¸i
nh×n cđa Hoàng Phủ
Ngọc Tường, s«ng
Hư¬ng khi ®i qua
thµnh phè ®ưỵc c¶m
nhËn như thÕ nµo?
Giáo viên liên hệ với
thơ Hàn Mặc Tử và
Tố Hữu:
“ Gío theo lối gió,
mây đường mây
Dòng nước buồn thiu

hoa bắp lay” (Hàn
Mặc Tư)û
“ Hương giang ơi
dòng sông êm
Quả tin ta vẫn ngày
đêm tự tình” (Tố
Hữu)
Học sinh làm việc cá
nhân, trình bày trước
lớp.
gi÷a khóc quanh ®ét ngét, n
m×nh theo nh÷ng ®êng cong
thËt mỊm. “Sơng mềm như
tấm lụa” …trơi giữa hai dãy
đồi sừng sững như thành
qch”
Vẻ đẹp s«ng Hư¬ng đa màu
mà biến ảo: “sớm xanh , trưa
vàng, chiều tím”.
-Vẻ đẹp trầm mặc cđa sơng
Hương.
-Vẻ đẹp mang màu sắc triết lí,
cổ thi khi đi trong âm hưởng
ngân nga của tiếng chng
chùa Thiên Mụ.
=> B»ng bót ph¸p kĨ vµ t¶,
Hoàng Phủ Ngọc Tường ®·
lµm nỉi bËt mét s«ng Hư¬ng
®Đp bëi phèi c¶nh k× thó gi÷a
nã víi thiªn nhiªn xø H

phong phó, hµi hoµ.
* Sông Hương khi đi qua
thành phố Huế:
S«ng Hư¬ng mang vỴ ®Đp dÞu
dµng, cã linh hån vµ vui tư¬i
h¼n lªn như “t×m ®óng ®ưêng
vỊ”. Råi ngay lËp tøc, s«ng
Hư¬ng g¾n bã tha thiÕt víi
thµnh phè “như mét tiÕng v©ng
kh«ng nãi ra cđa t×nh yªu,
ngËp ngõng nh mn ®i mn
ë… vư¬ng vÊn kh«ng mn xa
rêi.
- Trong c¸ch biĨu ®¹t tµi hoa
cđa t¸c gi¶, s«ng Hư¬ng ®ưỵc
c¶m nhËn dưíi nhiỊu gãc ®é:
+ B»ng con m¾t héi ho¹: s«ng
Hư¬ng vµ nh÷ng chi lưu cđa
nã t¹o nh÷ng ®ưêng nÐt tinh tÕ
lµm nªn vỴ ®Đp cỉ kÝnh cđa cè
®«.
+ Qua c¸ch c¶m nhËn ©m
nh¹c: S«ng Hư¬ng ®Đp như
®iƯu slow chËm r·i, s©u l¾ng,
tr÷ t×nh.
+ Dưíi c¸i nh×n say ®¾m cđa
mét tr¸i tim ®a t×nh: S«ng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 3 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
+ Nhãm 4: Sơng

Hương trước khi đi ra
biển cả có điểm gì đặc
biệt?
Học sinh làm việc cá
nhân, trình bày trước
lớp.
Hư¬ng lµ ngưêi t×nh dÞu dµng,
thủ chung.
* Sông Hương trở lại để
nói một lời thề trước khi về
biển cả.
- §ưỵc so s¸nh như “nµng
KiỊu trong ®ªm t×nh tù trë l¹i
t×m Kim Träng”.
- “Lời thề ấy vang vọng …
thành giọng hò dân gian”. §ã
là tấm lòng con người H
“mãi chung tình với q
hương xứ sở”.
* Như vËy , vỴ ®Đp cđa s«ng
Hư¬ng qua c¶nh s¾c thiªn
nhiªn “ nh mét c« g¸i H
duyªn d¸ng, ®iĨm t« cho vỴ
®Đp H”.
3.1.2 .VỴ ®Đp cđa s«ng
H ư ¬ng víi cc ®êi
- Dưíi gãc ®é v¨n ho¸:
+ G¾n víi nh¹c cỉ ®iĨn vµ
nh÷ng ®ªm ca H trªn s«ng.
+ G¾n víi Ngun Du vµ khóc

nh¹c “tø ®¹i c¶nh”.
+ Lµ ngn c¶m høng bÊt tËn
cđa thi ca -> s«ng kh«ng bao
giê tù lỈp l¹i m×nh
.=> s«ng Hư¬ng thc vỊ mét
thµnh phè tõng lµ chèn ®Õ ®«
vµ tù b¶n th©n nã ®· thÊm ®Ém
phÈm chÊt v¨n ho¸ ®éc ®¸o xø
H
- Dưíi gãc ®é ®êi thưêng:
S«ng Hư¬ng trë l¹i lµ mét
ngưêi con g¸i dÞu dµng cđa
®Êt nưíc.
3.1.3 VỴ ®Đp s«ng H ư ¬ng
g¾n liỊn víi nh÷ng sù kiƯn
lÞch sư.
- Thêi vua Hïng s«ng Hư¬ng
lµ dßng s«ng biªn th xa x«i.
- Trong “dư ®Þa chÝ” (Ngun
Tr·i), s«ng Hư¬ng ®ưỵc ®Ỉt
tªn Linh Giang, g¾n víi nh÷ng
cc chiÕn ®Êu oanh liƯt cđa
qu©n d©n §¹i ViƯt.
- ThÕ kû XVIII: S«ng Hư¬ng
“vỴ vang soi bãng kinh thµnh
Phó Xu©n cđa ngưêi anh hïng
Ngữ văn 12 Cơ bản - 4 - GV: Nguyễn Văn Mạnh
Trường THPT Tam quan
Qua viƯc t×m hiĨu vỴ
®Đp s«ng Hư¬ng, em

nhËn xÐt g× vỊ t×nh
c¶m cđa t¸c gi¶ dµnh
cho dßng s«ng?

Nhãm1: T¸c gi¶ ®· sư
dơng nh÷ng ®iĨm
nh×n trÇn tht nµo?
Nhãm 2: Em cã nhËn
xÐt g× vỊ viƯc sư dơng
ng«i kĨ?
Nhãm 3: VỴ ®Đp cđa
s«ng Hư¬ng ®ưỵc t¸c
gi¶ miªu t¶ b»ng
giäng ®iƯu như thÕ
nµo ?
Từ đoạn văn em hiểu
Th¶o ln nhãm: 3
phót
Học sinh làm việc cá
nhân, trình bày trước
lớp.
Ngun H”.
- ThÕ kû XIX: S«ng Hư¬ng
sèng hÕt lÞch sư bi tr¸ng víi
m¸u cđa nh÷ng cc khëi
nghÜa.
- §i vµo thêi ®¹i cđa C¸ch
m¹ng th¸ng T¸m b»ng nh÷ng
chiÕn c«ng rung chun.
- Chøng kiÕn cc nỉi dËy

tỉng tiÕn c«ng tÕt MËu Th©n
1968.
=> s«ng Hư¬ng g¾n liỊn víi
lÞch sư cđa H, cđa d©n téc.
* Tãm l¹i: S«ng Hư¬ng lµ
mét h×nh tưỵng nghƯ tht héi
tơ ®Çy ®đ vỴ ®Đp cđa thiªn
nhiªn, v¨n ho¸, lÞch sư vµ t©m
hån
- T×nh c¶m cđa Hoàng Phủ
Ngọc Tường víi s«ng Hư¬ng:
T¸c gi¶ ®· soi s¸ng vỴ ®Đp
h×nh tưỵng dßng s«ng Hư¬ng
b»ng t©m hån m×nh vµ b»ng
t×nh yªu tha thiÕt ®èi víi quª
hư¬ng xø së, khiÕn nã trë nªn
lung linh, ®a d¹ng như ®êi
sèng t©m hån con ngưêi.
3.2. NghƯ tht trÇn tht.
- §iĨm nh×n trÇn tht: BiÕn
®ỉi linh ho¹t:
+ Phư¬ng diƯn thêi gian
+ Phư¬ng diƯn kh«ng gian
+ Phư¬ng diƯn kÕt cÊu
Ng«i kĨ: Nh©n vËt T«i -Ngưêi
trÇn tht.
Quan s¸t, tr×nh bµy nh÷ng
hiĨu biÕt suy nghÜ cđa m×nh vỊ
s«ng Hư¬ng.
Béc lé c¶m xóc c¸ nh©n víi

s«ng Hư¬ng b»ng nh÷ng liªn
tưëng phong phó, bÊt ngê.
=> Nh©n vËt tr÷ t×nh: Lµ nhµ
khoa häc cã kiÕn thøc s©u
réng, ngưêi nghƯ sü cã t©m
hån nh¹y c¶m, tµi hoa.
- Giäng ®iƯu trÇn tht:
+ Giäng ®iƯu tr÷ t×nh giµu
chÊt suy tưëng vµ chÊt triÕt
ln.
+ Sư dơng nhiỊu biƯn ph¸p
Ngữ văn 12 Cơ bản - 5 - GV: Nguyễn Văn Mạnh