Bài giảng những vấn đề cơ bản về tiền tệ và tài chính

Những vấn đề cơ bản về
Tiền tệ và tài chính
Nội dung chính:
-
Bản chất của tiền tệ
-
Chức năng của tiền tệ
-
Sự phát triển của các hình thái tiền tệ
-
Chế độ tiền tệ
-
Bản chất tài chính
-
Chức năng của tài chính
Bản chất của tiền tệ (1)
Sự ra đời của tiền tệ

Hình thái giá trị giản đơn hay ngẫu nhiên

Hình thái giá trị toàn bộ hay mở rộng

Hình thái giá trị chung

Hình thái tiền tệ
Bản chất của tiền tệ (2)
Định nghĩa về tiền
‘Tiền tệ là bất cứ cái gì được chấp nhận
chung trong việc thanh toán để nhận hàng
hóa dịch vụ, hoặc trong việc trả nợ.’
(Frederic S.Mishkin)

Bản chất của tiền tệ (3)
Điều kiện để một loại hàng hóa trở thành
tiền

Nó phải dễ dàng được tiêu chuẩn hóa, xác
định giá trị

Nó phải được chấp nhận rộng rãi

Nó phải dễ dàng chia nhỏ

Nó phải dễ vận chuyển mang theo

Nó không bị hư hỏng dễ dàng
Bản chất của tiền tệ (3)
Một số phân biệt về tiền tệ
Phân biệt giữa các khái niệm sau:
-
Tiền tệ
-
Thu nhập
-
Của cải
Chức năng của tiền tệ (1)
Theo quan điểm của kinh tế học hiện đại (3 chức năng)

Phương tiện trao đổi

Đơn vị đo lường giá trị


Dự trữ về mặt giá trị
Chức năng của tiền tệ (2)
Phương tiện trao đổi

Tiền tệ được sử dụng để mua bán hàng
hóa, dịch vụ hoặc thanh toán các khoản
nợ trong và ngoài nước
=> phương tiện trao đổi.

Chi phí giao dịch: Thời gian để trao đổi
hàng hóa và dịch vụ.
=> Tiền làm giảm chi phí giao dịch
Chức năng của tiền tệ (3)
Đơn vị đo lường giá trị
Số lượng giá cả niêm yết trong nền kinh tế:
TH1: Không có mặt tiền tệ trong nền kinh tế
#P = G(G-1)/ 2
TH2: Tiền được đưa vào trong nền kinh tế
#P = G
Trong đó: G là số lượng hàng hóa dịch vụ trong nền
kinh tế
Chức năng của tiền tệ (4)
Phương tiện dự trữ về mặt giá trị

Khả năng mà tiền dự trữ sức mua qua thời gian.

Chức năng này của tiền được sử dụng khi mà người
ta muốn tách rời thời gian nhận thu nhập với thời
gian tiêu dùng.


Lưu ý: Tiền không phải là loại tài sản có khả năng
lưu trữ giá trị duy nhất và tốt nhất
=> Tại sao người ta vẫn nắm giữ tiền?
Chức năng của tiền tệ (5)
Theo quan điểm của Karl Marx (5 chức năng)

Là thước đo giá trị

Là phương tiện lưu thông

Là phương tiện thanh toán

Là phương tiện cất trữ

Chức năng tiền tệ quốc tế
Sự phát triển của các hình thái tiền tệ (1)
•
Tiền bằng hàng hóa
•
Tiền giấy (giấy bạc ngân hàng)
•
Tiền ghi sổ (tiền qua ngân hàng)
Sự phát triển của các hình thái tiền tệ (2)
Tiền bằng hàng hóa

Tiền được sản xuất từ các kim loại quý hoặc hàng hóa có
giá trị
=> tiền bằng hàng hóa.

Vàng có nhiều tính ưu việt hơn hẳn hàng hóa khác:

-
có tính đồng nhất cao,
-
dễ phân chia nhỏ mà không làm ảnh hưởng đến giá trị vốn
có của nó,
-
dễ mang theo,
-
thuận tiện trong việc thực hiện chức năng lưu trữ giá trị.
Sự phát triển của các hình thái tiền tệ (3)
Tiền giấy (giấy bạc ngân hàng)
Tiền pháp định:
-
tiền được ban hành bởi nhà nước,
-
mang tính pháp lý (tức là về mặt pháp luật,
nó phải được chấp nhận trong thanh toán các
khoản nợ).
-
không được chuyển đổi thành vàng hay kim
loại quý khác.
Sự phát triển của các hình thái tiền tệ (4)
Tiền ghi sổ (tiền qua ngân hàng)
Tiền ghi sổ là những khoản tiền gửi không kỳ
hạn ở ngân hàng (tiền có khả năng phát séc)
Một số loại hình tiền ghi sổ:

Séc

Thanh toán tiện tử: Thanh toán được thực hiện bằng cách

truy cập tài khoản cá nhân của mình qua Internet và thực
hiện giao dịch

Tiền điện tử: Tiền tồn tại dưới dạng điện tử. Ví dụ: debit
card (thẻ ghi nợ)
Chế độ tiền tệ (1)
Định nghĩa

Chế độ tiền tệ là hình thức tổ chức lưu
thông tiền tệ của một quốc gia, được quy
định bằng luật pháp.

Nội dung của chế độ tiền tệ:
-
Bản vị tiền tệ
-
Đơn vị tiền tệ
-
Công cụ trao đổi
Chế độ tiền tệ (2)
Các chế độ bản vị tiền tệ

Chế độ song bản vị

Chế độ bản vị tiền vàng

Chế độ bản vị vàng thỏi

Chế độ bản vị vàng hối đoái


Chế độ bản vị ngoại tệ

Chế độ bản vị tiền giấy không chuyển đổi ra
vàng
Chế độ tiền tệ (3)
Chế độ song bản vị

Đồng tiền của một nước được xác định bằng
trọng lượng cố định của hai kim loại: thường là
vàng và bạc.
VD: Năm 1792 ở Mỹ
1 USD vàng = 1.603 gram vàng
1USD bạc = 24.06 gram bạc

Quy luật Gresham:
“Đồng tiền xấu đuổi đồng tiền tốt”
(Bad money drives good money).
Chế độ tiền tệ (4)
Chế độ bản vị tiền vàng

Đồng tiền của một nước được đảm bảo bằng một
trọng lượng vàng nhất định theo pháp luật.

Ba đặc điểm cơ bản của chế độ bản vị vàng:
-
NN không hạn chế việc đúc tiền vàng
-
Tiền giấy của một quốc gia được xác định bằng
lượng vàng xác định và tự do chuyển đổi ra vàng
-

Tiền vàng được lưu thông không hạn chế
Chế độ tiền tệ (5)
Chế độ bản vị tiền giấy không chuyển đổi ra vàng

Tiền tệ của một nước không thể tự do
chuyển đổi kim loại quý.

Giá trị thực tế của đồng tiền phụ thuộc vào
số lượng hàng hóa hay dịch vụ mà nó có thể
mua đc.

Mức giá cả chung càng cao thì sức mua của
một đơn vị tiền tệ càng thấp và ngược lại.
Câu hỏi ôn tập (1)
1. Tại sao người ta phải nắm giữ tiền cho dù
nó không phải là phương tiện lưu trữ giá trị
duy nhất và tốt nhất?
=> Gợi ý: tính thanh khoản của tài sản
2. Sắp xếp các tài sản sau theo thứ tự thanh
khoản giảm dần:
TK giao dịch – Nhà – Tiền mặt –
TK tiết kiệm – Cổ phiếu.
20
Câu hỏi ôn tập (2)
3. Chế độ tiền tệ là gì? Ở Việt Nam đang áp dụng
chế độ tiền tệ nào?
4. Phân biệt giữa chế độ bản vị vàng và chế độ
bản vị tiền giấy không chuyển đổi ra vàng? Phân
tích ưu nhược điểm của chế độ tiền pháp định so
với chế độ bản vị vàng.

5. Nguyên nhân dẫn đến sự kết thúc của chế độ
song bản vị?
6. Các nhân tố cần thiết của bản vị tiền vàng?
21
Câu hỏi ôn tập (3)
7. Ưu điểm, nhược điểm của các hình thái tiền
tệ?
8. Đơn vị tiền tệ của các quốc gia Đông Nam
Á?
22
Lạm phát tiền tệ (1)
Khái niệm

Quan điểm của K. Marx: “Lạm phát là việc tràn đầy các kênh và
các luồng lưu thông những tờ giấy bạc thừa”

Quan điểm của P. Samuelson: “Lạm phát xảy ra khi mức chung
của giá cả và chi phí tăng”

Quan điểm của M. Friedman: “Lạm phát luôn luôn và bao giờ
cũng là một hiện tượng kinh tế -xã hội chung hay căn bệnh kinh
niên của những nước có sử dụng tiền tệ hiện đại”  “Lạm phát là
hiện tượng giá cả tăng nhanh liên tục trong một thời gian dài”
Lạm phát tiền tệ (2)
Khái niệm
“Inflation is always and everywhere a
monetary phenomenon”
Milton Friedman
Lạm phát tiền tệ (3)
Nguyên nhân – Lạm phát do cầu kéo

Lạm phát do cầu kéo (Demand – Pull inflation)

Sự gia tăng của mức cung không đáp ứng
kịp sự gia tăng của mức cầu (∆D >> ∆S)
◦
Nền kinh tế tăng trưởng nóng
◦
Năng lực sản xuất có hạn