Tiết 56. BẾP LỬA NGỮ VĂN LỚP 9 (chuẩn kiến thức)

Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Câu hỏi: Đọc thuộc lòng hai khổ thơ đầu
Câu hỏi: Đọc thuộc lòng hai khổ thơ đầu
của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”? Hai
của bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”? Hai
khổ thơ đó diễn tả điều gì?
khổ thơ đó diễn tả điều gì?
A.
A.
Cảnh hoàng hôn trên biển cả
Cảnh hoàng hôn trên biển cả
B. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên bãi biển
B. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trên bãi biển
C. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi
C. Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi
D. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
D. Cảnh đoàn thuyền đánh cá trở về
Tiết 56.
Tiết 56.
Văn bản:
Văn bản:
BẾP LỬA


(Bằng Việt)
(Bằng Việt)
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA - Bằng Việt

56 Văn bản: BẾP LỬA - Bằng Việt
•
? Nêu những nét chính về
tác giả Bằng Việt?
I_GIỚI THIỆU TÁC
GIẢ, TÁC PHẨM:
1. Tác giả :
- Bằng Việt sinh 15/6/1941 tại tỉnh Hà Tây
(cũ). Học đại học luật tại Liên Xô (cũ) rồi
về công tác tại Viện luật học thuộc Uỷ ban
Khoa học Xã hội. Sau đó chuyển sang làm
công tác biên tập Văn học tại Nhà xuất
bản Tác phẩm mới. Từng làm thư ký Hội
Văn nghệ Hà Nội, tổng biên tập Báo người
Hà Nội, tổng biên tập Diễn đàn Văn nghệ
Việt Nam, từng là thành uỷ viên Thành uỷ
Hà Nội, phó chủ tịch Hội đồng Nhân Dân
thành phố, uỷ viên ban chấp hành Hội
Nhà văn Việt Nam khoá V.
-
Bằng Việt tên khai sinh là Nguyễn
Việt Bằng sinh năm 1941, quê ở Hà
Tây.
-
Làm thơ từ đầu những năm 60.
- Hiện là chủ tịch hội liên hiệp VHNT
Hà Nội.
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)

56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
•
? Cho biết hoàn cảnh sáng
tác tác phẩm?
•
2. Tác phẩm:
- Bài thơ được viết vào năm 1963 khi
tác giả đang là sinh viên ngành luật tại
Liên Xô.
- Được sáng tác năm 1963 khi tác giả
đang là sinh viên tại Liên Xô.
- In trong tập “Hương cây – Bếp
lửa” (1968).
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
? Em hãy nêu chủ đề của văn
bản?
•
II_ ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN:
1. Đọc:
2. Chủ đề:
Bài thơ gợi những kỉ niệm về người
bà và tình bà cháu.
? Cho biết mạch cảm xúc của bài thơ?
- Mạch cảm xúc của bài thơ: đi từ hồi
tưởng đến hiện tại, từ kỉ niệm đến suy
ngẫm.
- Bài thơ là lời của người cháu ở nơi xa

nhớ về bà và những kỉ niệm với bà, nói
lên lòng kính yêu và những suy ngẫm về
bà.
3. Bố cục:
? Tìm bố cục của bài thơ? Nội dung
của từng phần?
- P1: + Ba dòng đầu. Hình ảnh bếp lửa
khơi nguồn cho dòng hồi tưởng cảm xúc
về bà.
- P2: + Bốn khổ tiếp theo.Hồi tưởng
những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà và
hình ảnh bà gắn với hình ảnh bếp lửa.
- P3: + Khổ thứ 6.Suy ngẫm về bà và
cuộc đời bà.
- P4: + Khổ cuối.Người cháu đã trưởng
thành, đi xa nhưng không nguôi nhớ về
bà.
4 phần
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
•
? hồi tưởng về bà, người cháu
nhớ đến những hình ảnh nào?
4. Phân tích:
Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa.
? Bếp lửa chờn vờn trong sương

sớm gợi nhớ điều gì ?
- Đó là hình ảnh gần gũi, quen thuộc
trong mỗi gia đình từ bao đời.
a. Hình ảnh bếp lửa:
? Từ “chờn vờn” và từ “ấp iu”
trong các lời thơ trên có giá trị
gợi hình gợi cảm ntn?
- Gợi hình ảnh bếp lửa hồng sớm mai
trong gia đình ở làng quê yên tĩnh đồng
thời gợi cảm giác ấm áp, thân thuộc.
Bếp lửa ấy khơi nguồn nhớ thương của
cháu với bà “ Cháu thương bà biết mấy
nắng mưa”
? Vì sao nỗi nhớ thương bà lại gợi
lên từ bếp lửa?

- Vì người bà vùng quê nông thôn luôn
gắn với hình ảnh bếp lửa , chỉ ở nông thôn
mới luôn bắt gặp hình ảnh bếp lửa.
?Cụm từ “Một bếp lửa” được
nhắc lại hai lần. Đây là biện
pháp nghệ thuật gì?
-> Điệp ngữ,
? Từ “chờn vờn” thuộc từ loại
gì?
từ láy,
? Thành ngữ “biết mấy nắng
mưa” nói đến điều gì?
Sự vất vả, nặng nhọc,
gian khổ của bà.

? Vậy ở cụm từ này, tác giả đã
sử dụng biện pháp nghệ
thuật gì?
ẩn dụ:
? Hình ảnh bếp lửa đã giúp cho
hồi tưởng của người cháu
về quê hương và hình ảnh
người bà hiện lên như thế
nào?
hình
ảnh làng quê yên tĩnh và ấm áp,
quen thuộc. Gợi vẻ đẹp tần tảo
chịu thương, chịu khó của bà
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
•
? Tác giả đã sử dụng biện
pháp NT gì trong đoạn thơ
này? Tác dụng?
•
-> Điêp ngữ, Từ láy, ẩn dụ:
hình ảnh làng quê yên tĩnh và
ấm áp, quen thuộc. Gợi vẻ đẹp
tần tảo chịu thương, chịu khó
của bà
Điệp ngữ: Một bếp lửa
Từ láy: Chờn vờn
Ẩn dụ: Biết mấy nắng nưa

? Từ hình ảnh bếp lửa tác giả đã
gợi lại điều gì?
- Tác giả đã gợi lại thời thơ ấu bên người
bà, tuổi thơ ấy nhiều gian khổ, thiếu
thốn, nhọc nhằn. Tuổi thơ có bóng đen
ghê gớm của nạn đói năm 1945. Có mói
lo giặc tàn phá xóm làng. Cha mẹ bận
công tác xa nhà, cháu ở nhà được sự cưu
mang của người bà, được bà dạy dỗ và
sớm có ý thức tự lập, sớm phải lo toan
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
4. Phân tích:
a. Hình ảnh bếp lửa:
b. Hồi tưởng về bà và tình bà cháu:
? Tác giả nhớ đến thời gian nào
bên người bà?
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi
Bố đi đánh xe khô rạc ngựa gầy
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đén giờ sống mũi còn cay!
- Thời thơ ấu bên người bà:
? Thời thơ ấu bên bà được thể
hiện qua những câu thơ nào?
?Người cháu nhớ đến những
hình ảnh, kỉ niệm nào?
? Cụm từ “đói mòn đói mỏi” thể

hiện điều gì?
Cái đói kéo dài, làm mệt mỏi kiệt
sức
? Vậy cụm từ trên thuộc từ loại
gì?
-> Thành ngữ,
? Sự đói kém còn được thể
hiện ở hình ảnh nào? Qua đó
nói lên điều gì?
Hình ảnh con ngựa gầy rạc,
muốn nói đến sự đói khổ của con
người trong thời ki nhưng năm
1945.
? Việc dùng hình ảnh khô rạc
ngựa gầy để nói đến sự đói
khổ của con người là biện
pháp nghệ thuật gì?
ẩn dụ,
Theo em, người cháu cảm nhận
mùi khói bằng những giác
quan nào?
“Khói hun nhèm mắt cháu”-> thị
giác
“sống mũi còn cay”-> khứu giác
Việc cảm nhận mùi khói bằng thị
giác -> khứu giác là biện pháp
nghệ thuật gì?
chuyển đổi
cảm giác:
? Các biện pháp nghệ thuật trên đã

? Các biện pháp nghệ thuật trên đã
cho thấy thời thơ ấu của người cháu
cho thấy thời thơ ấu của người cháu
như thế nào?
như thế nào?
Tuổi thơ có nhiều
Tuổi thơ có nhiều
gian khổ, nhọc nhằn thiếu thốn, đói
gian khổ, nhọc nhằn thiếu thốn, đói
nghèo, những kỉ niệm sâu sắc, in
nghèo, những kỉ niệm sâu sắc, in
đậm trong kí ức;
đậm trong kí ức;
Niềm xúc động, nỗi
Niềm xúc động, nỗi
nhớ thương ngậm ngùi của người
nhớ thương ngậm ngùi của người
cháu khi nhớ về kỉ niệm tuổi thơ.
cháu khi nhớ về kỉ niệm tuổi thơ.
Tiết
Tiết
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
56 Văn bản: BẾP LỬA (Bằng Việt)
Tám năm ròng cháu cùng bà nhóm lửa
Tu hú kêu trên những cánh đồng xa
Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà
Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế
Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế
Mẹ cùng cha công tác bận chưa về
Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe

Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học
Nhóm bếp lửa, nghi thương bà khó nhọc
Tu hú ơi ! chẳng đến ở cùng bà
Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?
Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi
Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi
Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh
Vẫn vững lòng bà dặn cháu đinh ninh
“Bố ở chiến khu bố còn việc bố
Mày có viết thư chớ kể này kể nọ
Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”
b. Hồi tưởng về bà và tình bà cháu:
- Thời thơ ấu bên người bà:
- Hình ảnh bà và tình bà cháu:
- Hình ảnh bà và tình bà cháu thể
hiện qua những câu thơ nào?
? Sau hình ảnh, chi tiết “mùi khói”,
còn hình ảnh, chi tiết nào để lại ấn
tượng trong lòng người cháu?
? Khi nhớ đến tiếng tu hú, tác giả còn
nhớ đến những kỉ niệm nào về bà?
? Trong đoạn thơ này, những từ nào
được lặp lại nhiều lần?
? Những từ lặp lại này thuộc biện
pháp tu từ gì??
-> Điệp ngữ,
?Ngoài việc dùng điệp ngữ, tác giả
còn dùng biện pháp nghệ thuật nào
nữa?
câu hỏi tu từ,liệt kê,

? Em thấy giọng thơ ở đoạn
này như thế nào?
giọng thơ tha thiết:
? Với việc dùng những biện pháp
nghệ thuật này tác giả muốn nói lên
những kỉ niệm và tình bà cháu như
thế nào?
Những kỉ
niệm đầy xúc động về người bà và
tình bà cháu với lòng kính yêu trân
trọng và biết ơn bà.