Một số vấn đề cơ bản về người cao tuổi Việt Nam giai đoạn 2011 2020

——■
VrfN KHOA HQC XA HQI VIET NAM
VlfiN GIA BINH VA GI0I
TOM TAT DE TAl:
MOT SO VAN DE CO BAN
VE NGU0I CAO TUOI VIET NAM
GIAI DOAN 2011 - 2020
N hitng ngirdi thuc hi$n:
LE NGQC LAN- Chu nhiem de tai
Tran Th| Cam Nhung-7%ir*v
Tran Thf Hong
Nguyen Ha Bong
h A n Qi, 11-2010
■
PHAN MOf DAU
Theo Luat nguai cao tuoi Viet Nam, nhung nguai tir 60 tuoi tra len dugc coi la nguai
cao tu6i. Ho la mot bo phan trong ca cau dan so va dang co xu huong tang ca ve so lugng lan
ty le tren t6ng s6 dan d Viet Nam. Theo truyen thong, lop nguai cao tuoi thuang dugc kinh
trong va tren thuc t£, da s6 ho van la nhung nguai co nhung hoat dong tich cuc, co uy tin trong
gia dinh va cong dong.
Ket qua phan tfch cac cuoc dieu tra dan so va nha a qua cac nam cho thay, chi so gia
hoa1 co xu huong ngay cang gia tang. Nam 1989, chi s6 nay la 18,2%, nam 1999 la 24,3% va
nam 2009 la 35,7% (cao han muc trung binh cua khu vuc Dong Nam A- 30%). Dieu dang
noi la, tinh trong ca nuac chi co gan 30% nguoi cao tuoi dang huong che do huu, mat sue va
cac loai trg c4p hang thang, tren 70% nguai cao tuoi song dua vao lao dong cua ban than va
sir trg giup cua con chau (Uy ban cac van de xa hoi cua Quoc hoi, 2006). Theo so lieu cua Bo
Lao dong, thuang binh va xa hoi, van con 1/3 so nguai cao tuoi thuoc dien ngheo va can
ngheo, dai song con gap nhieu kho khan, nhat la a cac vung nong thon, mien nui. Van con
tren 100.000 nguai cao tuoi dang phai a nha tam va nhi6u nguai chua du am ve mua dong;
van con tinh trang nguai cao tuoi bi con chau ngugc dai, thieu trach nhiem trong viec cham
soc nuoi duang; mot so xa phuang van thu cac khoan dong gop ma nguai cao tuoi dugc mien

(Bo Lao dong - Thuang binh va Xa hoi, 2006) . Theo bao cao cua Bo Y te, co khoang 95%
nguai cao tuoi co benh, trung binh moi nguai cao tuoi mac 2,69 benh, chu yeu la benh man
tinh, khong lay truyen. Ty le nguai cao tuoi co sue khoe tot chi chiem khoang 5-7%; sue khoe
kem la 23%, con lai la sue khoe trung binh (Uy ban cac van de xa hoi cua Quoc hoi, 2006).
Thuc trang tren ggi ra rang, xa hoi noi chung va nguai cao tuoi noi rieng dang phai doi mat
vai nhieu van de xa hoi nay sinh trong cuoc song. Van de dat ra hien nay va trong thai gian
tai la, nguai cao tuoi Viet Nam a cac vung mien, cac khu vuc hien nay song ra sao, ca ve vat
chat va tinh than? Vai tro cua nguai cao tuoi trong gia dinh, cong dong va xa hoi? Nguai cao
tuoi hien nay dang co nhu cau va nguyen vong gi? Ho dang dugc cham soc nhu the nao? Lam
the nao de ho phat huy tot han nua vai tro cua ho trong gia dinh, cong dong va xa hoi? Van de
ca ban doi vai nguai cao tuoi Viet Nam hien nay va trong thap ky tai la gi?
De gop phan tra lai, ly giai cac van de dat ra tren day, viec xay dung mot de tai nghien
cuu nham xac dinh Mot so van de ca ban ve nguai cao tuoi Viet Nam giai doan 2011-2020
nham danh gia kha nang va nhung dong gop cua ho cung nhu lam the nao de phat huy han
nua vai tro cua nguai cao tuoi trong qua trinh phat trien kinh te-xa hoi cua dat nuac trong giai
doan tai la can thiet.
1. Muc tieu nghien cieu
Ve ly luan: Xac dinh mot so van de ve ca sa ly thuyet, cach tiep can trong nghien cuu
nguai cao tuoi Viet Nam, cac khai niem lien quan den nguai cao tuoi va nhung van de ca ban
ve nguai cao tuoi.
Ve thuc tien: Phan tich, danh gia nhung van de ca ban lien quan den nguai cao tu6i
Viet Nam hien nay: ca cau dan so nguai cao tuoi; nhung kha nang va dong gop cua nguoi cao
tuoi ve cac mat kinh te, xa hoi; dai song cua nguai cao tuoi hien nay va he thong cham soc, h6
trg nguai cao tuoi Tir do de xuat cac giai phap ve chinh sach xa hoi, thuc tiln nhSm phat
1 Chi so gia hoa la ty le giua s6 nguoi gia (60 tu6i tra len) so vai s6 tre em (0-14 tu6i).
1
huy kha nang, vai tro cua hg trong gia dinh, cong dong va xa hoi va nham cham soc nguai cao
tuoi tot han.
2. Doi tuffng nghien cieu
1. Cac cach tilp can trong nghien cuu nguai cao tuoi, kinh nghiem nghien curu nguai cao tuoi

a nuac ngoai.
2. Quan dilm cua Dang ve nguai cao tuoi va cac chinh sach lien quan den nguoi cao tuoi a Viet
Nam hien nay.
3. Nhung vin de ca ban cua nguai cao tuoi Viet Nam hien nay nhu: dai song vat chat va tinh
than; cham soc sue khoe va he thong trg giup nguai cao tuoi; kha nang va nhung dong gop ve
kinh te-xa hoi cua nguai cao tuoi; vai tro cua nguai cao tuoi trong gia dinh, cong dong va xa
hoi; mot so van de ve nhu cau va nguyen vong cua nguai cao tuoi. Tren ca sa do, du bao
nhung vdn de ca ban ve nguai cao tuoi Viet Nam va cac huong ho trg, giai quyet trong giai
doan 2011-2020.
3. Phuang phdp nghien cieu
1. Phan tich tai lieu co san.
Tong quan, phan tich cac tai lieu co san lien quan den nguai cao tuoi nhu cac so lieu
thong ke (so lieu cac cuoc tong dieu tra dan so), cac ket qua nghien cuu lien quan den nguai
cao tuoi trong khoang 10 nam tra lai day.
Ngoai viec su dung cac ket qua nghien cuu san co, nghien cuu nay con su dung va xu ly
them so lieu cua 2 cuoc nghien cuu:
1. Dieu tra Gia dinh Viet Nam nam 2006 do Bo Van hoa, The thao va Du lich phoi hop
vai Tong cuc thong ke, Vien Gia dinh va Giai thuc hien.
2. Dieu tra nguai cao tuoi tai 3 tinh dong bang song Hong nam 2008. Day la so lieu dieu
tra cua de tai cap Bo ”Mot so van de ca ban trong chinh sach xa hoi d6i vai nguai cao tuoi”
do Vien Gia dinh va Giai thuc hien tai 3 tinh: Ha Nam, Ha Tay (cu) va Hai Phong.
2. Dieu tra xa hoi hoc (bo sung).
Dieu tra bo sung dugc tien hanh tai mot diem nghien cuu la TP Ho Chi Minh vai 2
phuang phap chu yeu la nghien cuu dinh tinh va nghien cuu dinh lugng. Dia ban nghien cuu
dugc chgn gom mot xa a ngoai thanh va mot phuang cua thanh pho Ho Chi Minh. Xa Vinh
Loc A, thuoc huyen Binh Chanh, va Phuang 15 Quan 10 - Thanh pho Ho Chi Minh.
3. Hoi thao khoa hoc va layy kien chuyen gia.
Phuang phap nay cho phep xac dinh ro han van de nghien cuu, danh gia ket qua nghien
cuu theo timg giai doan va bo sung thong tin cho bao cao, nguon so lieu.
4. Noi dung nghien cieu

De tai de cap den mot so noi dung chinh sau day:
4.1 Mot so khai niern va cach tiep can nghien cuu ve nguai cao tuoi, kinh nghiem
nghien cuu nguai cao tuoi a cac nuac va quan diem cua Dang ve nguai cao tuoi.
4.2 Mot so van de ca ban ve dai song cua nguai cao tuoi hien nay.
4.3 Mot so van de ca ban trong cham soc nguai cao tuoi.
4.4 Vai trd va nhung dong gop cua NCT trong gia dinh, cong dong va xa hoi.
4.5. Ca sa thuc tien de dieu chinh chinh sach nham phat huy han nua vai trd NCT va
cham soc nguai cao tuoi tot han trong giai doan 2011-2020.
5. Mot so thuan loi va hart che trong qua trinh thuc hien di tai
La mot nghien cuu phan tich dua tren cac bo so lieu va kit qua cua nhieu nghien cuu,
dilu tra khao sat trudc day ve nguai cao tuoi hoac lien quan den doi song cua nguai cao tuoi,
nen han che de nhan thay la nguon so lieu khong thong nhat, muc do dai dien ve mau a cac
nghien cuu la khac nhau. Vai moi nghien cuu ve nguoi cao tuoi hoac lien quan den doi song
cua nguai cao tu6i, do muc do va van de quan tam khac nhau nen cac ket qua thuang khong
thuan nhat, muc do quan tam dan trai a nhieu khia canh, chua co mot nghien cuu chuyen sau,
du dai dien cho cac van de cua nguoi cao tuoi trong thoi ky doi moi. Cung chinh vi ly do nay,
nen cac s6 lieu, kit qua dugc phan tich, dan chung co nhung do tre ve thoi gian va vi the cung
kho so sanh danh gia cac van de lien quan do khac thoi diem va dia ban nghien cuu.
Hoan thanh nghien cuu va dat ket qua ban dau nay, nhom nghien cuu cung da nhan
dugc su quan tam, ho trg ve nhieu mat cua Vien Khoa hgc xa hoi Viet Nam, Vien Gia dinh va
Giai, cac d6ng nghiep, cac cong tac vien trong viec cap kinh phi, chia se tai lieu, so lieu va
dong gop y kien vS noi dung nghien cuu. Nhom nghien cuu cung xin dugc chan thanh cam an
Lanh dao Dang, chinh quyen,cac doan the va nhung nguai cao tuoi cua xa VTnh Loc A, huyen
Binh Chanh va phuang 15, Quan 10 Thanh pho Ho Chi Minh da tao dieu kien, to chuc de
nghien cuu dugc tien hanh thuan lgi.
PHAN THU HAI. NHUNG KET QUA NGHIEN CU*U CHINH
CHU’O’NG I. MOT S 6 KHAI NIEM, CACH Tl£P CAN NGHIEN CLPU, KINH NGHIEM NGHIEN Cl>U
NGUO’I CAO TUOl NU’a C NGOAI VA QUAN B£M CUA BANG, CHINH SACH CUA NHA NU’O'C
V£ NGU’OI CAO TU6l
1.1. Mot so khai niem

1.1.1 Nguoi cao tuoi
Co kha nhidu dinh nghia khac nhau ve nguai cao tuoi. Mot so nghien cuu ve nguai cao
tuoi sir dung tuoi nghi huu nhu mot tieu chi xac dinh nguoi cao tuoi. Cach nay co thuan lgi la
tuoi nghi huu da dugc quy dinh bai cac van ban phap quy a moi nuac va la cai moc danh dau
buac ket thuc cua giai doan lao dong tich cuc trong cuoc doi cua moi nguoi. Ngoai ra, ngay doi
vai nhung nguai lam cong an luang thi tuoi nghi huu cung khong phu hap vai nhieu truang
hgp bai co nhung nguoi ve nghi truac do tuoi nay hoac co nhieu nguoi con lam viec sau do tuoi
nay. 0 Viet Nam, theo Luat Lao dong, nam giai nghi hiru a tuoi 60 trong khi nit siai lai nshi
truac do 5 nam. a tuoi 55.
De dan gian va thong nhat trong nghien cuu va phan tich so lieu lien quan den nguoi cao
tuoi, chung toi lay khai niem nguoi cao tuoi dugc dinh nghia chinh thuc trong Luat ve nguoi
cao tuoi Viet Nam dugc Quoc hoi thong qua nam 2009: “nhung nguai tic 60 tuoi tra len la
nguai cao tuoi”. Khai niem "nguoi cao tuoi" dugc sir dung thay cho khai niem "nguoi gia" bai
tren thuc te, nhieu nguai tren 60 tuoi van tham gia nhieu hoat dong va khai niem nay bao ham
su kinh trong, dong vien han cum tir "nguai gia".
1.1.2 Van de co” ban ve nguoi cao tuoi
Trong nghien cuu nay, “nhitng van de ca ban ve nguai cao tuoi” duac hieu la nhiing
van de noi com, can quan tam cua da so nguai cao tuoi hien nay, dat ra yeu cau can thiet
phai co su can thiep cua he thong chinh sach de nguai cao tuoi co duac su cham soc tot nhat
dong thai cung de co the phat huy duac toi da vai trd cua nguai cao tudi trong boi canh xa
hoi trong qua trinh cong nghiep hoa, hien dai hoa.
3
1.2. Cach tiep can nghien cuu nguoi cao tuoi
Cung gi6ng nhu nghien curu ve mot nhom xa hoi khac, nghien ciru ve nguai cao tuoi
Viet Nam hien nay can tiep can tir mot so huong ly thuyet co ban sau:
1.2.1. Tiep can tfr goc do cor cau xa h£i
Xa hoi dugc coi nhu mot he thdng hoan chinh bao g6m cac bo phan co quan he qua lai
vai nhau. Moi bo phan thuc hien mot s6 chuc nang nhat dinh trong he thong. Ca cau xa hoi la
ket cau va hinh thuc to chuc xa hoi ben trong cua mot he thong xa hoi nhat dinh-bieu hien
nhu la mot su thong nhat tuang doi ben vitng cua cac nhan to, cac moi lien he, cac thanh

phdn ca ban nhat cua he thong xa hoi do. Nhung thanh to nay tao ra bo khung cho tat ca xa
hoi loai nguai. Nhung thanh to ca ban nhat cua ca cau xa hoi la nhom vai vai trd, vi the cua
no va cac thiet che.
Cach ti6p can nay cho phep xem xet nguai cao tuoi nhu mot nhom xa hoi vai cac moi
lien he, vai vi the, vai tro dac thu. Cung tu goc do nay, cho phep phan tich nhom nguai cao
tu6i trong xa hoi tir cac khia canh co cau xa hoi-nhan khau vai ca cau giai tinh, lua tu6i, hoc
vln, nghe nghiep hay tinh trang hon nhan dang bien doi va co vai tro, tac dong nhu the nao
trong cac moi quan he giua nguai cao tuoi vai gia dinh, cong dong va xa hoi.
Nguoi cao tu6i la mot bo phan hgp thanh cua co cau dan so, ngay cang gia tang ve so
lugng. Giai quylt nhQng van de nay sinh tu su gia tang ca cau dan so cua nhom nguoi nay la
mot trong nhung noi dung co ban trong thuc hien chien luge on dinh va nang cao chat lugng
dan s6. Nguoi cao tu6i Viet Nam hien nay van dong mot vai tro quan trong trong phat trien xa
hoi, vi the can coi day nhu la mot nguon luc hien co can phat huy, sir dung.
1.2.2. Tiep can nghien cuu tu goc do vai tro
Vai trd chinh la su mong dai cua xa hoi (gia dinh) ve nhung hanh vi dac thu, dien hinh
cua nhung con nguai chiim vi the xa hoi nhat dinh hoac loai hanh vi chuan muc cua mot
nguoi chiem giu vi tri xa hoi cu the.
Vai tro xa hoi cua m6i ca nhan cung tuang tir nhu “vai tro cua mot dien vien”. Vi tri xa
hoi cua mot ca nhan va nhung hanh vi ma chung ta mong dgi a nguai co dia vi do ggi la vai
tro cua hg. Va d6 dap ung tot vai tro xa hoi cua minh, moi ca nhan, nhom xa hoi phai thuc
hien mot s6 chuc nang nhat dinh (Tony Bilton va cong su, 1993). Tir cach hieu nhu vay, vai
tro cua nguai cao tuoi dugc the hien qua su tham gia/dong gop cua ho vao cac cong viec san
xuit, kinh doanh thu nhap cua gia dinh; thuc hien cac cong viec gia dinh cung nhu su tham
gia vao cac hoat dong cong dong, xa hoi khac nhu dong hg, hoat dong chinh tri, quan ly cong
dong a dia phuang
Trong khi phdn tich cac vai trd nguai cao tuoi, mot khia canh khac cua vai tro can dugc
quan tam trong phan tich, danh gia la vai trd giai. Vai tro giai chinh la hanh vi chuan muc
hay nhung cong viec cu the ma xa hoi trong cho d moi nguoi vai tu cach la dan ong hay dan
ba. Tiep can vai tro giai giup xac dinh ro van de co ban cua nhom nguoi cao tuoi nam giai va
nhom nguai cao tuoi nu gidi. Tir do co nhung goi y chinh sach phu hgp dam bao doi song vat

chat, tinh than cua moi nhom doi tugng, va phat huy vai tro cua cac nhom doi tugng nay.
1.2.3. Tiep can nghien cuu chu trinh song
Chu trinh song cua moi con nguai trai qua nhung giai doan khac nhau: thai nien thieu
(hoa nien), thanh nien, trung nien va cao nien. O giai doan cuoi cua chu trinh, nguai cao tuoi
Viet Nam chu yeu song cung gia dinh vi ho can su giup da va mong muon nhan duac su ho
4
tra cua cac thanh vien khac trong gia dinh khi ho khong co/con va/chong hoac khi sue khoe
yeu.
Cac nghien cuu deu chi ra rkng phu nir song lau hern nam giai nhung nhung nam cuoi
dai, cuoc s6ng cua ho chu y6u phu thuoc vao nguai khac. Nhung khac biet giai trong sue
khoe mot phdn la do nhung yeu to sinh hoc va cau true gien khac nhau giua nam va nu, mot
phan do cac yeu to xa hoi va mot phan la do su tac dong qua lai giua nhung yeu to nay
(Toshiko Kaneda 2006; Zachary Zimmer 2005; Zeng Yi, Liu Yuzhi and Linda K. George,
2003). TiSp can chu trinh song giup danh gia dugc kha nang, nang lire cua nguai cao tuoi tren
ca sd tinh den su lao hoa, su thay the va chuyen giao cac vai tro xa hoi tu nguai cao tuoi sang
nhung nguai tre tuoi han nham dam bao su on dinh va phat trien lien tuc cua xa hoi.
1.2.4. Tiep can nghien cihi phuc loi xa hoi
Phuc lai xa hoi la mot thiet che quan trong cua nha nuac hien dai co chuc nang bao
dam cac nhu cdu xa hoi thiet yeu cua cac tang lap dan cu theo nhung dieu kien cua xa hoi
nham gidm bat nhung khac biet, tang cuang lien ket xa hoi va bao dam on dinh chinh tri-xa
hoi. Nguai cao tu6i la mot trong nhung doi tugng hucmg thu phuc lgi xa hoi. Phuc lgi xa hoi
dugc thuc hien nham bao dam cho ngudi cao tuoi nhung dieu kien song toi thieu ve luong
thuc, thuc pham, thu nhap, nha d, cham soc sue khoe ma con nham cai thien va nang cao ddi
sdng vat chat, tinh than, cong viec, hoc tap va cai thien cac moi quan he xa hoi cho ngudi cao
tu6i. Nha nude, cac to chuc xa hoi, gia dinh, cong dong cung co trach nhiem bao dam ddi
song, cham soc sue khoe va phat huy vai trd cua ngudi cao tuoi trong phat trien dat nude. Tu
do hinh thanh quan diem ca ban ve phuc lgi xa hoi trong chinh sach xa hoi doi vdi ngudi cao
tuoi trong dieu kien chinh tri, kinh te xa hoi d nude ta hien tai va trong tuang lai.
1.3. Mot so van de co' ban ve ngudi cao tuoi qua cac nghien cuu ve ngudi cao tuoi o’ nude
ngoai

Moi xa hoi, quoc gia deu co mot ty le ngudi cao tuoi nhat dinh. Tity theo muc do quan
tam va dieu kien kinh te- xa hoi cua moi nude ma nhung van de lien quan den ngudi cao tuoi,
nhung chinh sach xa hoi doi vdi ngudi cao tuoi dugc quan tam d muc do khac nhau. O day de
tai khong nham tong ket toan bo kinh nghiem nghien cuu cac van de ve ngudi cao tuoi, chi
xin luge qua mot so van de ca ban ve ngudi cao tuoi trong nghien cuu cua mot so quoc gia.
1.3.1 Gia hod dan so
Theo Ca quan Thong ke Eurostat thuoc Lien minh chau Au (EU), khoang 1/3 dan so EU
se d do tuoi ngoai 65 vao nam 2050. Cach day 3 nam, ty le nay chi la 16,5%. Theo du bao cua
Eurostat, den nam 2010, ty le dan EU tren 65 tuoi se la 18% va dat muc 25% vao nam 2030.
Hien tai, Due va Italia la nhung quoc gia “gia” nhat chau Au, vdi ty le ngudi dan tren 65 tuoi
la 20%. So vdi the gidi, d chau A co le chi Nhat Ban mdi phai doi mat vdi tinh canh tuang tu
(khoang 1/4 trong tong so 128 trieu dan Nhat da qua tuoi 65 va ty le nay tiep tuc co xu hudng
gia tang).
Tham gia vao cac hoat dong giai tri lanh manh la mot giai phap quan trgng de co tuoi
gia khoe manh va co y nghia.
1.3.2 Su suv siam auven luc cua lap nguai cao tuoi
Trong xa hoi tien cong nghiep, ngudi cao tuoi la lap ngudi tich luy dugc nhieu kinh
nghiem song, phong tuc tap quan, tai san va co vai trd quan trgng trong viec chuyen giao, luu
giu van hoa tir the he nay sang the he khac, do do hg co nhieu dac quyen cung nhu quyen lire.
Trong xa hoi cong nghiep hoa, uy tin va quyen luc cua ngudi cao tuoi bi suy giam do cong nghe
5
san xudt va cac mau van hoa thay doi nhanh, tao nen nhung khac biet va khoang cach trong
cuoc s6ng giua nhung th8 he khac nhau. Kien thuc cua nguoi cao tu6i tro nen lac hau. Hieu
biet, kinh nghiem cua nguoi cao tuoi khong con la hinh mau cua lop tre. Vi the, ngudi cao tuoi
khong con dugc kinh trgng nhieu nhu trong xa hoi truyen thong (Robert C. Atchley, 1987). Xa
hoi cong nghiep coi nguoi gia la nhom dan so phu thuoc cung giong nhu tre em, hg dugc doi
xu nhu nhom d6i tugng huong trg cap xa hoi (Brian Gratton and Carole Harber, 1986).
CJ cac quoc gia dang phat trien, tuoi tac tang len cung chinh la mot nguon luc song trong
nhilu nghien cun van cho thay su tham gia vao viec ra quyet dinh trong gia dinh cua nguoi
cao tuoi dat den diem cao nhat vao giai doan dau cua tuoi gia nhung lai giam dang ke sau do d

nhieu nude nhu Singapore, Han Quoc, Philippines, Dai Loan, va Hy Lap (Kathryn M. Yount
and Emily M. Agree, 2004). Co su khac biet trong su suy giam quyen luc cua nu gidi va nam
gidi cao tuoi.
1.3.3 Su phu thuoc cua nguai cao tuoi va viec tra giup cua gia dinh
Nhin chung, cac nghien cuu da co deu co chung nhan dinh: ngudi cao tuoi thudng can
co su ho trg tir nhung ngudi khac (co the la gia dinh hoac cac to chuc xa hoi), dac biet la su
ho trg tir gia dinh. Cac nghien cuu ve ngudi cao tuoi d Trung Quoc da ung ho nhan dinh nay
khi dua ra nhieu dan chung rang nhung ngudi cao tuoi trong gia dinh la ngudi can ho trg nhieu
nhdt va thuc te da nhan dugc nhieu ho trg tir gia dinh. Vi vay hg muon song cung con cai hoac
chau da trudng thanh cho du da co nhieu thay doi ve co cau kinh te, xa hoi trong thoi gian gan
day. CJ nhieu quoc gia, dac biet la cac quoc gia d Chau A, ket qua nghien cuu da cho thay moi
lien he chat che giua gia dinh va viec trg giup ngudi cao tuoi. Trong cac moi quan he gia
dinh, quan he lien quan den ngudi cao tuoi de dugc nhin nhan nhat la quan he cham soc cua
con cai vdi cha me cao tuoi.
CJ Nhat Ban, sau khi The chien thu 2 ket thuc, thiet che gia dinh co nhieu bien doi. Ty le
ngudi cao tuoi song cung con chau giam dang ke. Cac thanh vien cua gia dinh gid day tham
gia vao thi trudng lao dong nhieu hon. Ngay cang co nhieu ngudi quan niem rang su phu
thuoc vao con cai cua ngudi cao tuoi ve kinh te va cham soc khong con la mot mong muon
cua nhieu bac cha me nhu quan diem truyen thong. Mot trong nhung yeu to quan trong thuc
day su bien doi quan diem nay chinh la su phat trien cac chuong trinh phuc lgi huu tri va
cham soc sue khoe cua chinh phu (Reiko Yamato, 2006).
CJ Singapore, chinh phu dac biet danh gia cao vai trd cua gia dinh trong viec cham soc
ngudi cao tuoi va cho rang gia dinh la noi cham soc ngudi cao tuoi ly tudng nhat.
1.3.4 Chinh sach cham soc nguai cao tuoi a mot so quoc gia
Vdi nhung nude phat trien, dap ung nhu cau cham soc sue khoe va cac dich vu xa hoi
cho ngudi cao tuoi la mot trong nhung phuc lgi nha nude co ban. Nha nude co trach nhiem
cham soc ngudi cao tuoi ve cac mat tai chinh, dich vu nha d, cham soc y te Cac nude dang
phat trien cung chu trong den nhung van de nay, nhung con gap nhieu kho khan. Tai chau A,
chi mot so nude nhu Malaixia, Singapo va Nhat Ban co che do tra luong cho hau het nhung
ngudi cao tuoi, nhieu nude khac chi gidi han viec tra luong cho nhung nhom ngudi cao tuoi

nghi huu sau khi da cong hien cho xa hoi theo nhung tieu chuan nhat dinh (dan theo Dan so
va Phat trien, 11 /2003, tr. 16).
Nham khuyen khich cac gia dinh co tir 3 the he cimg chung song, tir nam 1982 chinh
phu Singapore dieu chinh chinh sach nha d danh nhieu uu dai doi vdi nhung gia dinh nhieu
the he chung song nop don xin mua nha, nhu cac chuong trinh Che do tuyen chgn (Joint
6
Selection Scheme), Chuong trinh cu tru gan cha me (Reside Near Parents/Married Children
Scheme), Chuong trinh tai trg chi phi ve nha d (CPF Housing Grant Scheme), va chuong
trinh Nha d cho cac gia dinh da the he (Multi-Tier Family Housing Scheme).
Tai Hart QuSc, vdn de ngudi cao tuoi dugc xem nhu mot van de xa hoi nghiem trong.
Nam 1981, luat Phuc lgi cho ngudi cao tuoi ra ddi. Mot trong cac quy dinh cua luat nay la
thanh lap nha dudng lao va nha d cho ngudi cao tuoi. Nam 1993 nha nude Han Quoc ban
hanh Luat cham soc ngudi cao tuoi. Theo do, cac dich vu nhu dich vu cham soc ngudi cao
tuoi tai nha va tai cong dong bat dau thu hut dugc sir quan tam cua xa hoi. Dang luu y, Han
Qu6c con co chinh sach chuan bi cho tuoi gia: Tat ca nhung ngudi tu 30 tuoi trd len nop thue thu
nhap de huong chinh sach khi tuoi gia. Nguon do co quan va/hoac ca nhan dong gop d muc moi
nam la mot thang luong co ban (Nguyen Quoc Anh, 2009).
Tai Dan Mach, k€ tir nam 1987 da cham dirt viec xay moi nha dudng lao. Kha nang tiep
don cua cac nha duong lao tham chi con co xu huong giam di. Nam 1982, 16% ngudi tren 75
tudi sdng d cac co so cham soc, so vdi muc dudi 6% hien nay. Cung vdi do, chinh phu cho
xay dung nhung ngoi nha moi danh rieng cho ngudi cao tuoi co nhu cau ve nha d dac biet -
tao dieu kien hg de dang tiep can cac dich vu dac biet. Luat phap cua Dan Mach quy dinh cac
thanh pho phai cung cap dich vu cham soc va ho trg viec nha cho nhung ngudi cao tuoi co
nhu cau, cung nhu ho trg ngudi cao tuoi trong viec giu gin sue khoe than the va tinh than. The
thuc ho trg nhu the nao lai do timg thanh pho tu xac dinh (theo Ha Vy, 2008).
Ngoai nhung chinh sach cu the chu trgng den cham soc, ho trg ngudi cao tuoi, khia canh
phat huy vai trd cua ngudi cao tuoi cung dugc nhieu quoc gia quan tam. Luat Bao ve quyen
va led ich cho ngw&i cao tuoi cua Nude C6ng hoa nhan dan Trung Hoa danh han mot phan
quy dinh ve Tham gia vao cons cuoc phat trien xa hoi. Tai Quoc hoi khoa 12, ky hop thu 3
cua Philippin ngay 28-7-2003 da ban hanh Dao luat so 9257. Dao luat cap quySn lgi va dac

quyln cho ngudi cao tuoi bo sung cho dao luat so 7432, co the hieu la “’mot dao luat de toi da
hoa su dong gop cua nguai cao tuoi tai viec xay dung dat nuac; cap quyen lai, nhung dac
quyen va cac muc dich khac,, \a nhung net moi the hien su quan tam toan dien hon ca ve
mat cham soc va phat huy vai trd cau ngudi cao tuoi.
Nhung thong tin ve chinh sach cham soc va phat huy vai trd, dong gop cua ngudi cao
tuoi d mot so quoc gia cho thay, viec dam bao cho ngudi cao tuoi co dugc su nuoi duong,
cham soc tot nhat la moi quan tam khong chi cua Viet Nam. Nhieu quoc gia dang no luc trong
viec xay dung va trien khai cac chinh sach cham soc va phat huy vai trd ngudi cao tuoi. Vdi
nhung diem tuang dong ve cac van de cua ngudi cao tuoi trong cung khu vuc, viec nghien
cuu va hgc hoi kinh nghiem, nhung thuan lgi va kho khan cua cac quoc gia khac la rat can
thiet trong viec xay dung va dieu chinh chinh sach cham soc va phat huy vai trd ngudi cao
tuoi.
1.4. Mot so quan diem cua Dang va chinh sach cua Nha nuo’c ve nguoi cao tuoi
1.4.1 Quan diem cua Bans va Nha nuac
Quan diem cua Dang va nha nude ve ngudi cao tuoi dugc the hien trudc het trong dao
luat co ban cua dat nude. Ngay tir Hien phap nam 1946, dieu 14 ; Dieu 32 cua Hien phap
1959; Dieu 64 cua Hien phap 1992 deu quy dinh: vdi tinh than “ cha me co trach nhiem nuoi
day con cai. Con cai co trach nhiem kinh trong va cham soc ong ba, cha me ” va dieu 87
ghi ro: “nguai gia, nguai tan tat, tre mo coi khong nai nuang tua duac nha nuac va xa hoi
giup da".
1
Truac khi Hoi ngudi cao tudi dugc thanh lap, quan diem cua Dang ve ngudi cao tuoi
dugc thi hien thong qua cac chu truang, cac chi thi, nghi quyet cua Bg chinh tri, Ban bi thu
hoac cac nghi quylt cua Trung uong. Sau khi Hoi ngudi cao tuoi Viet nam dugc thanh lap
(10/5/1995), quan dilm cua Dang vl ngudi cao tuoi dugc thi hien tap trung va co he thing.
Dang ta kh&ng dinh ngudi cao tudi la mot luc lugng xa hoi dong dao, quy gia trong khoi
dai doan kit toan dan toe. Dieu nay the hien ro va xuyen suot qua van kien cac ky Dai hoi
Dang. Bao cao chinh tri Dai hoi toan qudc lan thu X (2006) cua Dang neu ro: " Cham soc
sue khoe, tao diiu kien de huong thu van hoa, duac thong tin, song vui, song khoe, song hanh
phuc. Phat huy tri tue, kinh nghiem song, lao dong, chien dau cua nguai cao tuoi trong xa hoi

va gia dinh. Xay dung gia dinh "Ong ba, cha me mau muc, con chau hieu thao".
Tir chi thi 59, cac van kien dai hoi dang va Thong bao so 12-TB/TU* ngay 13 thang 6
nam 2001 din Thong bao 305- TB/TLT ngay 3-2-2010 cua Ban bi thu TW Dang deu kh&ng
dinh: ngudi cao tuoi la nen tang cua gia dinh, la tai san vo gia, nguon luc quan trong cho su
phat triln xa hoi. Vi the, cham soc va phat huy tot vai trd ngudi cao tuoi la the hien ban chat
t6t dep cua chi do ta va dao due ngudi Viet Nam, gop phan tang cudng khdi dai doan ket toan
dan vi su nghiep dan giau, nude manh, xa hoi cong bang, dan chu, van minh.
1.4.2 Chinh sach cua nha nuac ve nsuai cao tuoi
Tir khi thuc hien cong cuoc Doi mdi den nay, Dang va Nha nude ta da co nhieu van ban
chinh sach ve ngudi cao tuoi.
1.4.2.1 Chinh sach cham soc nsuai cao tudi
Nam 1996, Thu tudng Chinh phu ban hanh Chi thi 117/CP “Ve cham soc nguai cao tuoi
va ho tra hoat dong cho Hoi nguai cao tuoi Viet Nam”. Chi thi khang dinh: “Kinh lao dac
thg” la truyen thong tot dep cua nhan dan ta, Dang va nha nude ta coi viec quan tam, cham
soc ddi song vat chat va tinh than cua ngudi cao tuoi la dao ly cua dan toe, la tinh cam va
trach nhiem cua toan dang, toan dan va cac cap chinh quyen. Vdi tinh than do, Phap lenh
ngudi cao tuoi 2000 qui dinh, ngudi cao tuoi dugc gia dinh, nha nude va xa hgi phung duong,
cham soc (Dieu 2). Cac chinh sach cham soc ngudi cao tudi the hien d cong tac cham soc sue
khoe, bao trg xa hoi va cac loai chinh sach dac thu khac.
* Chinh sach cham soc sue khoe nguai cao tuoi. Nhin chung, cac chinh sach cham soc
sue khoe ngudi cao tuoi hien co tap trung vao mot so diem sau: Nguai cao tuoi duac cham
soc sue khoe ban dau tai noi cu tru; Ve chi phi kham chua benh cho ngudi cao tuoi, nguai co
nghia vu phung duong phai chu cap chi phi dieu tri khi nguoi cao tuoi dm dau; Viec truyen
thong ve cac noi dung cham soc sue khoe cho ngudi cao tudi cung nhu to chuc cac cau lac bo
sinh hoat cho ngudi cao tudi dugc Nha nude chu trgng; Nha nude cung co chinh sach hinh
thanh va phat trien mang luoi y te chuyen sau cham soc sue khoe cho nguai cao tudi.
* Chinh sach cham soc ngudi cao tudi trong hoat dong van hoa, giao due, the due the
thao va tham gia giao thong cong cong. Cac chinh sach hien co da chu y den viec cham soc
ngudi cao tuoi trong timg linh vuc cu the. Trong hoat dong the due the thao, Nha nude da
quan tam den viec cung cap ca sd vat chat dap ung nhu cau luyen tap the due, the thao cua

ngudi cao tuoi; Trong hoat dong van hoa, Nha nude co cac chinh sach tao dieu kien de ngudi
cao tudi dugc tham gia cac hoat dong van hoa, hoat dong tham quan du lich. Trong linh vuc
tham gia giao thong cong cong, ngudi cao tuoi khi di xe o to buyt cong cong, tau hoa dugc uu
tien cho ngoi thuan tien. Luat ngudi cao tudi bo sung them ve chinh sach nay.
8
* Chinh sach bao tro thu nhap: Chinh sach bao trg huu tri danh cho mot bo phan
nguoi cao tudi trong xa hoi, nhung nguoi da tham gia cong tac trong khu vuc cong, nay nghie
huu hoac mit sue; chinh sach bao trg sinh hoat, nhung nguoi cao tuoi dugc huong che do trg
c&p xa hoi hang thang tai cong ddng, hoac dugc nuoi duong tai co so bao trg xa hoi thuoc nha
nude quan ly. Ngoai ra, con co nguoi cao tuoi thuoc mot so nhom dac biet nhu: ngudi co cong
vdi cach mang, cuu chien binh.
* Ngoai ra, mot sd chinh sach khac cung the hien su cham lo, quan tam den dai song
cua nguai cao tuoi nhu Chinh sach chuc tho, mimg tho, to chuc tang le
1.4.2.2 Cac chinh sach xa hoi ho tra nham phat huy vai trd cua nsuai cao tuoi trons sia
dinh cons dons va xa hoi
* Chinh sach phat huy vai trd nguai cao tudi trong lam kinh te
* Chinh sach phat huy vai trd nguon cao tudi trong gia dinh, cong dong va xa hoi
CHUONG 2. MQT Sd VAN £>£ CO BAN V£ DCN S6NG
CCJA NGUOI CAO TU6l VI$T NAM HIEN NAY
2.1 M§t so dSc di€m nhan khiiu- x8 hgi cua ngiroi cao tudi Viet Nam hiSn nay
Qua cac sd lieu va ket qua nhung nghien cuu lien quan den ngudi cao tuoi Viet Nam
nhung nam gdn day, chung ta co the phac hoa mot sd net dac trung co ban vb ngudi cao tuoi
Viet Nam hien nay.
2.1.1 Sd luong nguai cao tudi tang kem gia tang ty le mat can bang giai tinh. Ty le
ngudi cao tuoi Viet Nam khong ngung gia tang. Ty le ngudi cao tuoi (60+) trong tong dan so
da tang tu 6,9% nam 1979 len 9,45% nam 2007. Theo ket qua cuoc Tong dieu tra Dan sd-nha
d 2009, nhom dan so tu 60 tuoi trd len tang tir 8% nam 1999 len 9%. Do ty le ngudi gia tang
len trong khi ty le tre em dudi 15 tuoi giam manh trong 10 nam qua, nen “chi so gia hoa” cua
dan so Viet Nam da tang 11 diem phan tram sau 10 nam (tir 24,5% nam 1999 len 35,9%). Chi
sd gia hoa cua nude ta hien nay cao han muc trung binh cua khu vuc Dong Nam A (30%),

tuang duang vdi muc gia hoa cua In-do-ne-xia va Phi-lip-pin, nhung thap han muc cua Xinh-
ga-po (85%) va Thai Lan (52%).
Nam 1999, so lugng ngudi tir 60 tuoi trd len tren toan quoc la 6.136.399 ngudi, den nam
2009, s6 lugng nay tang len la 7.664.300 ngudi. Nhu vay, trong vong 10 nam so lugng ngudi
cao tuoi tang them 1,527,901 ngudi. Su gia tang sd lugng ngudi cao tuoi dien ra d hau het cac
nhom tudi, ngoai trir nhom tuoi 65-69 tuoi. So lugng ngudi cao tuoi nit gidi luon cao han so
vdi nam gidi
Sir mat can bang ve gidi tinh khien cho mot so lugng ldn nu gidi cao tuoi song trong
canh don than. Ty le nu: gidi cao tuoi goa cao han nhieu so vdi nam gidi cao tuoi.
2.1.2 Ty le nguai cao tudi co trinh do hoc van cao khong nhieu, chenh lech Ion giua
nam va nit. So ngudi cao tuoi (60 tudi trd len) khong biet chu chiem ty le kha cao. Theo sd lieu
dieu tra muc song ho gia dinh 2008, ty le ngudi cao tudi biet chu la 76,6% (cao han 1,7% so vdi
nam 2006). Dieu do co nghia la con khoang 23,4% ngudi cao tuoi khong bi§t chu. Ty le nam gidi
biet chu la 91,3%, nu gioi biet chu la 66,3%. Phu nu cao tuoi co trinh do hgc van thap han so
vdi nam gidi va ngudi cao tudi song d do thi hoac ngudi cao tuoi trong nhom tudi thap han co
trinh do hoc van cao han so vdi nhung ngudi song d vung nong thon.
9
Co su khac biet vi trinh do hoc van giua nhom nam cao tudi va nhom nit. Ket qua Dieu
tra Gia dinh Viet Nam 2006 cho bilt, phu nu cao tudi mu chu chiem den 31% tdng so trong
khi ty le nay d nam giai chi co 7,6%. Kit qua Tdng Dilu tra dan so-nha a 2009 cung phan anh
tinh hinh tuang tu khi phan td ty le biet chu theo nhom tuoi cho thdy: ty le biet chu cua nhom
50 tudi tra len la 87,2%, ty le bilt chu cua nhom tuoi tre han duac tang dan cho den mure cao
nhSt la 98% d nhom tudi 15-17 tudi ddi vai ca nam va nu. Ve ca ciu giai tinh va do tuoi, doi
vai nhung ngudi tir 65 tudi trd len, ty le da dugc dao tao chuyen mon ky thuat cua nam cao
gap 2,4 lan so vdi nu, ty le nay giam xuong con 1,6 lan d nhom tuoi 55-59, tiep tuc giam dan
d cac nhom tudi thip han cho den khi can bang giua nam va nu: d nhom tuoi thanh nien 15-24
tudi (Ban chi dao Tong dieu tra dan sd va nha d trung uang, 2009).
2.1.3 Mot ty le lan nguai cao tudi van dang lam viec de dam bao cuoc song cho ban
than, dac biet la nguai cao tudi a khu vuc nong thon. Con mot ty le kha cao ngudi cao tuoi
vln con lam viec dudi nhieu hinh thuc khac nhau. Ngudi cao tudi trong cac ho gia dinh ma hg

lam chu ho hoac ho gia dinh chi co ngudi cao tudi co ty le lam viec cao han ngudi cao tudi
trong cac nhom ho gia dinh khac. Trong ho gia dinh ma ngudi cao tudi sdng phu thuoc,
khoang 20% ngudi cao tudi dang lam viec. Theo sd lieu tong dieu tra dan sd va nha d nam
2009, ty le ngudi tir 60 tuoi trd len tham gia lire lugng lao dong chilm khoang tir 30%-40%,
trong do nam gidi cao tudi tham gia vao thi trudng lao dong nhieu han nu gidi. Ngudi 60 tudi
trd len d nong thon chiem ty trgng trong luc lugng lao dong cao han ngudi d khu vuc thanh
thj.
2.1.4 Ngudi cao tudi sdng tap trung a khu vuc nong thon va tinh trang sue khoe kem. Sd
ngudi cao tudi sdng d khu vuc nong thon chiem 77,81% tong sd ngudi cao tudi trong ca nude
va phan ldn la nong dan, lam nong nghiep. Trong sd ngudi cao tudi d nong thon, chi co khoang
tir 16% din 17% sd ngudi dugc hudng luong huu hoac hudng chi do mat sue; han 10% sd
ngudi dugc hudng tra cap ngudi co cong vdi nude. Nhu vay con tren 70% ngudi cao tuoi hien
s6ng bang lao dong cua minh, sir ho trg cua con chau va gia dinh (Nguyen The Hue, 2008).
Theo sd lieu Tong dieu tra dan sd va nha d 2009, sd lugng ngudi cao tudi tir 60 trd len d thanh
thi la 2.137.267 ngudi (27,53%), d nong thon la 5.527.033 ngudi (chiem 72,47%). Nhu vay,
ngudi cao tudi d nong cao han 2 lan sd lugng ngudi cao tudi d thanh thi. Dieu dang noi la
ngudi cao tudi thanh thi co nguon sdng bang luong hiru/ trg cap xa hoi nhieu han ngudi cao
tudi nong thon (35,6% so vdi 21,9%).
Ve tinh trang sue khoe, theo bao cao cua Bo Y te, co khoang 95% ngudi cao tudi co
benh, trung binh moi ngudi cao tudi mac 2,69 benh (theo Bo Lao dong - Thuang binh va Xa
hoi, 2006). Nhung benh thudng gap nhat d ngudi cao tudi la benh ve thi luc, thinh giac,
xuong khdp, ho hap, tim mach va tieu hoa. Benh xuong khdp la loai benh co ty le ngudi cao
tudi mac cao nhat 32%. Tuy nhien, ty le mac benh xuong khdp d ngudi cao tudi dang giam
dan khi dieu kien kinh te phat trien. Cac loai benh ho hap, tim mach va tieu hoa dang co xu
hudng tang nhanh. Day la nhung can benh nguy hiem de gay tir vong cho ngudi cao tudi va
thudng gap d nhom ngudi cao tudi co dieu kien sdng kha (Nguyen Quoc Anh, 2005).
2.1.5 Hau het ngudi cao tudi dang sdng cung con chau. Trong sd 9.300 ho dugc Dieu
tra gia dinh Viet Nam nam 2006, co 32,6% sd ho co ngudi cao tudi. Trong so ho co ngudi cao
tudi, phan ldn la mot ngudi sdng cung con chau, chiem 20,8%; ty le ho co 2 ngudi cao tudi
sdng chung la 11,4% va 4 ngudi la 0,4%. Vdi ty le cao ngudi cao tudi dang sdng chung vdi con

chau, mot mat la dieu kien thuan lgi trong viec cham soc, ho trg lan nhau giua cac the he chung
sdng. Tuy nhien, vi con mot ty le ldn ho co ngudi cao tudi la ho ngheo (35,4% - (Bo Van hoa -
10
thi thao va Du lich 2008) nen cung dat ra “ganh nang” doi vai nhom hg nay trong viec
cham soc, phung duong nguai cao tuoi trong khi cac chinh sach ho trg cua nha nude thuc te con
it va thudng chi tap trung vao nhom dac thu, dugc hudng chinh sach.
2.2 Mpt vin d§ ca ban v i dai sdng vat chit cua ngu’ai cao tuoi
2.2.1 Nguon song cua ngircfi cao tudi hien nay va mite do dam bao ve kinh te cho
cuoc song ngie&i cao tuoi. Theo udc tinh cua Vu Bao trg xa hoi, Bo Lao dong Thuang binh -
Xa hoi, tinh din nam 2007 d nude ta co khoang 2 trieu ngudi cao tudi co thu nhap on dinh.
Ben canh do, con co mot sd lugng khong nho ngudi cao tudi khong co thu nhap va phai sdng
dua vao con chau va su trg giup cua tinh lang gieng (Nguyen Van Tuan, 2008). Dieu tra gia
dinh Viet Nam 2006 da tim hieu nguon song chinh cua ngudi cao tudi hien nay cho thay
khoang 40% ngudi cao tudi sdng dua vao su chu dip cua con chau, ty le nay chiem cao nhat
trong sd cac nguon sdng chinh cua ngudi cao tudi. Ty le cao thu hai la tir nguon lao dong cua
ban than ngudi cao tudi (30%); tilp theo la tir nguon luong huu hoac trg cip, 25,9%; tir ngudn
dugc tich luy tir trudc la 1,6% va 3,2% tir cac nguon khac (Bo Van hoa - the thao va Du lich
,2008).
Trong sd 300 ngudi cao tudi d TP Ho Chi Minh, co 73,3% ngudi co ngudn thu nhap.
Ty le nay d khu vuc Bac Bo cao han vdi 84,7% trong tdng mau 399 ngudi cao tudi. Dieu do
co nghia la co khoang 27% ngudi cao tudi d TP Ho Chi Minh va 16% ngudi cao tudi d Bac
bo khong co ngudn thu nhap, sdng phu thuoc hoan toan vao gia dinh, ngudi than hoac cong
dong.
Nguoi cao tuoi van la nhom co thu nhap thap nhat trong xa hoi. Trong mau khao sat
cua UBQG ngudi cao tuoi (2007) cho thay con mot sd ngudi cao tudi co thu nhap 40.000
ddng/ ngudi/ thang d khu vuc nong thon va 50.000 dong/ ngudi/ thang d khu vuc thanh thi, so
vdi chuan ngheo con thap han nhieu. Trong cac nhom ngudi cao tudi, nhom co thu nhap on
dinh d muc cao nhat la nhom ngudi cao tudi co che do luong huu, trg cap thuang tat, uu dai
co muc thu nhap binh quan ngudi/ thang cao nhat (1.517.178 ddng va 1.234.688 ddng).
Co su khac biet gidi ve ngudn thu nhap. Phan tich sd lieu d ca 3 cuoc dieu tra nay deu thay,

ty le nam gidi co ngudn sdng bang luong huu cao han nhieu so vdi nu gidi. Ve ngudn sdng bang
tiln giri tilt kiem, ty le nam giod va nu gidi cao tudi co ngudn thu nhap tir tiet kiem d khu vuc Bac
Bo cung nhu tren toan quoc tuang duang nhau. C) khu vuc TP Ho Chi Minh ty le nam gidi co thu
nhap tir ngudn tiet kiem cao han nhieu so vdi nu gidi (ty le chenh lech la 12,5%). Phan tich ngudn
thu nhap cua ngudi cao tudi chia theo do tudi, sd lieu cua 2 cuoc dieu tra d ddng bang Bac Bo
va Tp Ho Chi Minh cho thay xu hudng sau: a do tudi cang cao, nguai cao tudi co xu huong
sdng nho vao ngudn: tien tiet kiem, tro cap xa hoi, su ho tro cua con cai. Su gia tang ve do tudi
se ty le thuan vdi su suy giam ve sue khoe the chat cua ngudi cao tudi.
Nhu vay, ket qua nhung nghien cuu, khao sat lien quan den ddi sdng vat chat cua ngudi
cao tudi cung nhu sd lieu thu dugc tir ba cuoc dieu tra tren ve nguon sdng cua ngudi cao tudi
cho thay, ngudi cao tudi hien dang sdng dua vao nhieu ngudn khac nhau. Dang luu y, hien
con mot bo phan dang ke ngudi cao tudi khong co ngudn thu nhap de dam bao cuoc sdng ban
than ma phai sdng dua vao con cai. Con mot bo phan ngudi cao tudi khac van dang phai tiep
tuc lao dong kiem sdng bang viec san xuat kinh doanh dich vu hay lam thue.
2.2.2 Cac ngudn tree giup kinh te cua ngiedi cao tudi
Ngoai su chu cap true tiep bang tien hoac hien vat, con cai con trg giup cha me gia trong
san xuat kinh doanh pho bien nhat d ngudi cao tudi nong thon, phan anh thuc te con chau lam
11
giup tren manh ruong khoan. Ty le nguoi gia dugc con cai giup do vat chat cung tang len theo
tudi tac. Ty le ngudi cao tudi dugc con cai giup do bang tien, vat chat d thanh thi cao han d
nong thon (Bui The Cudng, 2005).
Theo kit qua Dilu tra Gia dinh Viet Nam 2006 , co 32,1% sd ngudi dugc hoi co hd trg tien
cho bo me de dam bao cuoc song (Bo Van hoa - the thao va Du lich , 2008). Cac nghien cuu cua
Truong Si Anh va cong su; Bui Thi Cudng (1999) cung cho thay su ho trg lan nhau giua cac thanh
vien trong gia dinh quan trong han la su hd trg tir ben ngoai va viec cung cap thuc pham va cac
mat hang tieu dung khac la kha thudng xuyen giua ngudi cao tudi va con cai ho (Bui The Cudng
, 1999; Knodel.J , 2000).
Tro cap huu tri la. mot nguon thu nhap quan trong cua nguoi cao tuoi va cac ho gia
dinh co nguoi cao tuoi nghi huu. Tuy nhien, trong tong so nguon tai chinh tro cap cho nguoi
ve huu thi gin mot nua duoc cap cho hai nhom giau nhat va chi co 2% duoc cap cho nhom

ngheo nhdt. Dieu nay cho thay dai bo phan ngudi cao tudi ngheo khong thuoc ddi tugng dugc
hudng trg cap huu tri (ADB et al. 2007).
2.2.3 Dieu kien song cua ngudi cao tudi
Dilu kien song cua ngudi cao tudi dugc danh gia dua tren cac tieu chi: Nha d, ngudn
nude sinh hoat, ngudn dien thap sang, nha ve sinh. Ve loai hinh nha d cua nguoi cao tudi, ket
qua dieu tra gia dinh Viet Nam cho thay, da sd ngudi cao tudi sdng trong nha d ban kien co (
59,2%). Ty le sdng trong nha d kien co (khep kin va khong khep kin) la 23,6%. Dang luu y co
16,1% ngudi cao tudi dang sdng trong loai hinh nha d don so. Ve nguon thap sdng, theo ket
qua Dieu tra Gia dinh Viet Nam 2006, dai da sd ngudi cao tudi sinh sdng trong ho gia dinh
dung ngudn thap sang chinh la dien ludi (97,2%). Ve ngudn nude chinh dung cho an uong,
chi co gtn 1/3 ngudi cao tudi dugc sir dung nude may rieng tai nha. Ngudi cao tudi d thanh
thi co ty le sir dung nude may cao han gap han 8 lan so vdi ty le nay d ngudi cao tudi nong
thon (60,3% so vdi 7,6%). Ve nha ve sinh (hd xi), tinh chung tren toan quoc, co 32,5% gia
dinh ngudi cao tudi co hd xi tu hoai, ban tu hoai. So sanh giua thanh thi va nong thon, ty le
gia dinh ngudi cao tudi thanh thi co loai hd xi nay cao gap 4 lan ty le nay d nong thon. Dieu
dang luu y la, van con mot ty le cac ho gia dinh, gia dinh co ngudi cao tudi khong co nha ve
sinh -khao sat cua Uy ban quoc gia ngudi cao tudi 2007 cho thay cung co tdi 15,6% sd ho
khong co nha ve sinh- la mot kho khan trong sinh hoat cua hg, khi ma tudi tac cang cao, viec
van dong thuc hien cac hanh vi ve sinh cang yeu va kem han- viec di ve sinh ngoai nha, noi
khac la mot trong nhung nguyen nhan gay dot quy d ngudi cao tudi.
2.3. M§t sd vin d i ca ban v i dai sdng tinh thin cua ngu>ai cao tu6i hien nay
2.3.1 Mite do tham gia cac hoat dong/huo'ng thu van hoa, gidi tri, the thao cua
ngudi cao tudi. Sd lieu thu dugc cho thay, hoat dong van hoa, giai tri chu yeu hang ngay cua
da sd ngudi cao tudi la xem tivi. Co 72,5% ngudi cao tudi xem tivi/ nghe dai hang ngay (Bo
Van hoa - the thao va Du lich , 2008). Ty le nay qua ket qua khao sat d TP Hd Chi Minh la
86,6%. Ty le ngudi cao tudi tham gia cac hoat dong van hoa, giai tri xem phim/ ca nhac/ du
lich rat it (chi khoang 10%- 20%). Muc do tham gia cac hoat dong tin ngudng nhu cac le hoi/
dinh/ chua/ nha thd cua ngudi cao tudi cung khong nhieu. Toan quoc, co 55,3% ngudi cao
tudi khong tham gia hoat dong nao lien quan den chu de nay. Co 29,3% ngudi cao tudi tham
gia cac hoat dong tin ngudng d mure vai thang/ lan va 15,3% tham gia d muc vai lan/ thang.

Ve muc do luyen tap the due, the thao, co tren V2 ngudi cao tudi khong tham gia hoat dong
nay va khoang 1/3 ngudi cao tudi luyen tap hang ngay.
12
Khi tim hiiu v£ nhung sd thich van hoa, giai tri cua nguai cao tu6i va kha nang dugc
dap ung nhimg sa thich do, ket qua tu cuoc dieu tra tai cac tinh dong bang Bac bo (2008)
cung cho tMy, dai da s6 nguai cao tuoi co so thich dugc giao luu, tro chuyen (gap go ban be
va sang chai nha hang xom)-tren 90%. Tiep den co 86% nguai cao tuoi co sa thich xem tivi.
Ty le nguai cao tuoi thich noi chuyen tam tinh, di dao chiem gan 70%, doc sach bao 59,1%,
tap thd due duong sinh (44,6%), lam vudn, cham soc cay canh (36,3%). Ty le nguoi cao tuoi
co cac so thich hoi hga, ngam tho, chai ca canh khong cao (khoang 20%). Nhin chung, nam
giai cao tudi co ty le cho biet cac so thich cua minh dugc dap ung nhieu han so vai nu giai
cao tudi. Trong so 13 so thich ma cuoc dieu tra de cap, co 07 so thich nu giai va nam giai cao
tudi co ty le cho rang dugc dap ung hoan toan tuang duang nhau hoac chenh lech khong dang
ke.
Tim hieu cac ylu to anh huong den nhom khong tham sia mot sd hoat dons van hoa, siai
tri, k6t qua dieu tra gia dinh Viet Nam 2006 va dieu tra nguai cao tuoi tai Tp Ho Chi Minh cho
thdy: Vai hoat dong uDi tham ho hang, ban be”, nhom ngudi cao tuoi d do tuoi cao (khoang
70 tudi tro len) co ty le khong co hoat dong nay trong 1 nam qua cao han so vai cac nhom
tudi thiip han. Ve hoat dong “di xem phim/ ca nhac”, giai tinh, do tuoi hau nhu khong co anh
huong dang ke. Tuy nhien, trinh do hoc van, muc song va tinh trang sue khoe lai co anh
huong nhat dinh. Hoat dong “tham gia le hoi/ di chua/ nha tho” cua ngudi cao tuoi khong
chiu anh huong cua yeu to do tuoi, trinh do hgc van. Ty le nam giai khong co hoat dong nay
cao han nu giai (64,8% so vai 45,9%) Mire song cao va sue khoe tot cung khien ngudi cao
tuoi co hoat dong nay nhieu hon.
Viec danh thoi gian cho lao dong gop phdn tao thu nhap hoac cham soc chau nho, cham
soc gia dinh phdn nao khien thoi gian cho cac hoat dong gidi tri, tham gia sinh hoat van hoa
tinh than cua nguoi cao tudi bi han che. Nhung kho khan ve kinh te gia dinh la mot trong
nhung nhan to khien nguoi cao tudi, dac biet la phu nu cao tudi it danh thoi gian cho cac
hoat dong gidi tri, doan the, hoat dong xa hoi cua ban than.
Nhung phan tich ban dau ve moi lien he giua cd sd vat chat danh cho ngudi cao tuoi d

dia phuang cung nhu viec to chuc cac hoat dong cho ngudi cao tuoi vdi ty le ngudi cao tuoi
tham gia cac hoat dong the thao, sinh hoat cau lac bo cho thay viec co mot moi trudng
thuan lgi cho viec trien khai cac hoat dong the due the thao d dia phuang se gop phan vao
viec khuyen khich hoat dong nay d ngudi cao tuoi. Phan tich cac hoat dong van hoa, the thao,
giai tri cua ngudi cao tuoi thay rang, da so ngudi cao tuoi co cac hoat dong van hoa tinh than con
“ngheo nan”. Nhin chung, dieu kien sue khoe va dieu kinh te cua nguoi cao tuoi co tac dong
manh den hanh vi hudng thu ddi song van hoa tinh than cua nguoi cao tuoi. Ben canh do, cac co
sd danh cho ngudi cao tuoi cung nhu nhung hoat dong van hoa, the thao to chuc cho ngudi cao
tuoi d dia phuang cung co anh hudng dang ke den sir tham gia cua ngudi cao tuoi vao cac hoat
dong nay.
2.3.2 Moi quan he tinh cam giua nguoi cao tudi va con chau
Moi quan he giua nguoi cao tudi va con chau duoc danh gia tren hai khia canh: viec
tam su /tro chuyen cua nguoi cao tudi vdi con chau va viec tham hoi dong vien cua con cai
doi vdi ngudi cao tudi. Nhu cau dugc trd chuyen, tam su cua ngudi cao tuoi la rat ldn. Viec
trd chuyen, chia se vui, buon trong cuoc song doi vdi ngudi cao tuoi co y nghia dac biet quan
trong. Hg mong muon con chau hieu thuan, con viec giup do vat chat dugc cho la khong quan
trgng bang.
13
Theo so lieu Dieu tra gia dinh Viet Nam 2006, nhung khi vui, budn, 30,4% ngudi cao
tudi cho biet ho thudng trd chuyen, tam su vdi vg hoac chong cua minh; 28,3% tam su, trd
chuyen vdi con (con trai, gai, con dau). Hau nhu khong co ai tam su vdi con re nhung chuyen
vui budn va co 13,2% ngudi cao tudi tam sir vdi ban be, hang xom; 6,9% tam su vdi cac chau.
Tuy nhien, co su khac biet giua ngudi cao tuoi la nam hoac nil trong lua chon ddi tugng trd
chuyen khac nhau. Phu nu thudng noi chuyen vdi con, trong khi nam gidi chu yeu tam su vdi
vg cua minh. Co the do ylu td thdi gian va su gan gui, nen nhung ngudi cao tudi lam nong
nghiep hoac huu tri co ty le chon vg/chong de tam sir budn vui nhieu han cac nhom nghe
nghiep khac (47,5 va 48,2%); nhung ngudi cao tudi d nhom tudi tre nhit trd chuyen vdi
vg/chong nhieu han nhom a khoang tuoi cao han (45,6% d nhom 61-65 va giam dan xuong
16,2% d nhom tren 76 tudi).
Trong han 5.000 gia dinh khong co ngudi cao tudi chung sdng, co 65,3% con cai

thudng xuyen tham hoi/cham soc cha me de va 61,0% cha me vg/chong. Ket qua nghien cuu
nay cho thSy, su lien he tham hoi cua con cai khong sdng cung vdi ngudi cao tudi diin ra kha
pho bien d da sd gia dinh (Bo Van hoa - the thao va Du lich , 2008).
Ban ve mdi quan he tinh cam giua cha me va con chau, trong nhung nam gan day tinh
trang nguai cao tuoi bi con chau nguac dai dang dugc xa hoi quan tam den. Co the co ly do
su tac dong cua kinh te thi trudng, nhung tranh chap ve vat chat/dat dai lam nay sinh mau
thuln, dan den sir bo rai, bao luc vdi ngudi cao tuoi. Tren cac phuang tien thong tin dai
chung, nhung hinh anh ngudi cao tudi bi con chau danh dap dugc de cap ggi ra rang cuoc
sdng cua ngudi cao tudi, trong do co ddi sdng tinh than dang co nhung van de nhat dinh.
Phdn tich dai sdng tinh than cua nguai cao tuoi cho thay, a cap do ca nhan va gia dinh,
mire song, trinh do hoc van, tinh trang site khoe la nhung yeu to co anh huong dang ke den
ddi sdng tinh than cua ngudi cao tuoi. Ben canh do, bau khong khi gia dinh (su hda thuan
giua cac the he) co nhung tac dong nhat dinh. O cap do xa hoi, viec chua di vao thuc te
nhung chinh sach cham soc ddi song tinh than cua ngudi cao tuoi (cu the la thieu san choi
cho ngudi cao tuoi, ca ve co sd vat chat lan hoat dong, chuong trinh) la nhan to anh hudng
den ca hoi duac tiep can vdi hoat dong van hod tinh than cua ngudi cao tuoi.
CHU’O’NG 3. MQT S 6 VAN OE CO BAN V£ SIPC KH6E VA CHAM SOC SLFC KH6E
NGl/ai CAO TU6l
3.1 Tinh hinh sire khoe ngirfri cao tudi hien nay
3.1.1. Tinh trang site khoe
Ve tinh hinh sue khoe noi chung, ket qua Tdng dieu tra dan sd, nha d 2009 (mau) cho
thay, neu nghien cuu nhung ngudi co it nhat mot trong bon loai khuyet tat nghe, hoac nhin,
hoac van dong, hoac ghi nhd thi ca nude co 6,1 trieu ngudi tir 5 tudi trd len mac phai (chiem
7,8% dan sd tir 5 tudi trd len). Ty le khuyet tat cua nam la 7,1%, nu la 8,5%; thanh thi la 6,5%
va nong thon la 8,4%. Ty le cua loai khuyet tat nay tang dan theo dp tudi, tir 1,1% cua nhom
5-9 tudi din 72,3% cua nhom 80 tudi trd len (Ban chi dao tong dieu tra dan sd va nha d trung
uang, 2009).
Sue khoe bao gid cung la mot trong nhung mdi quan tam hang dau cua ngudi cao tudi.
Mong muon dugc khoe manh va khi co benh dugc chua khoi benh la nhu cau ca ban va
thudng xuyen cua mdi ngudi cao tudi. Theo ket qua dieu tra gia dinh Viet Nam nam 2006, khi

dugc yeu cau tu danh gia sue khoe cua minh, co 41,4% ngudi cao tudi cho rang sue khoe cua
14
ho binh thuang, 7,2% cho rang tdt, va 51,3% la ylu. Sue khoe cua nguai cao tuoi co su suy
giam theo do tudi. Nguai cao tuoi thuoc nhom ho co muc song kha giau co sue khoe tot han
so vai cac nhom trung binh va ngheo (Bo Van hoa - the thao va Du lich , 2008). Dieu tra
cua Uy ban quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam tai 7 tinh tren ca nude nam 2007 cho thay ty
le ngudi co tinh trang sue khoe tot chiem khoang 5,3%. Trong khi do, ty le ngudi co sue khoe
ylu len tdi 42% va 52,7% ngudi co sue khoe trung binh. Tinh trang sue khoe cua ngudi cao
tudi co mdi quan he mat thiet vdi cac nhom tudi.
Nhu vay, nhin chung trong khoang 10 nam qua, cac nghien cuu deu cho thay rang khi
budc sang do tudi ngoai 60, tinh trang sue khoe cua con ngudi co su suy giam ro ret. Ty le
ngudi co sue khoe yeu chiem khoang V2 sd ngudi dugc khao sat. Dieu nay cho thay viec cham
soc sue khoe cho ngudi cao tudi can phai dugc quan tam, chu y nhieu hon. Tinh trang sue
khoe cua ngudi cao tudi co su chenh lech ro ret theo do tudi, gidi tinh, muc sdng va noi cu
tra.
3.1.2. Tinh trang benh tat
Cung vdi su suy giam ve sue khoe, ty le ngudi cao tudi mac benh kha cao. Theo ket qua
dieu tra cua Le Van Nhan va cong su, co 39,4% nguoi dugc hoi mac 2 loai benh trd len, trong do
co 13,3% ngudi mac tir 3 benh trd len (Le Van Nhan va Nguyen The Hue, 2004). Nhu vay, ty le
ngudi cao tudi mac ddng thdi nhieu benh chiem ty le khong nho. Theo nghien cuu cua Uy ban
quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, trong tdng sd 2.878 ngudi cao tudi dugc khao sat tai 7
tinh tren ca nude, co den 3A sd cu mac it nhat mot benh, trong do co 14,1% ngudi mac tir hai
benh trd len. Cac cu ba co xu hudng mac nhieu benh hon cac cu ong nhung sd benh tat mac
phai d mdi ngudi dudng nhu khong phu thuoc vao do tudi (Uy ban quoc gia ve ngudi cao tudi
Viet Nam, 2007).
Phan tich sau vd tinh trang benh tat d ngudi cao tudi trong ket qua dieu tra tai thanh pho
Hd Chi Minh cung cho thay ty le ngudi cao tudi mac it nhat mot benh chiem ty le kha cao. Co
65% ngudi cao tudi dugc khao sat mac it nhat mot benh va co 16,7% ngudi mac tren 2 benh.
3.1.3. Cac loai benh thir&ng mac
Do quy luat sinh hgc, ngudi cao tudi yeu dan nhat la ve the chat. Ngudi cao tudi thudng

mac cac benh lao khoa, nhu cac benh lien quan den tim mach (xa vua dong mach, thieu nang
dong mach vanh ), hohap (viem phe quan, hen ), tieu hoa, tiet nieu (u xatien liet
tuyen, ), xuang khdp (vdi hoa, loang xuong ), roi loan chuyen hoa mau (tang gluco,
Cholesterol ), than kinh (Parkinson, Alzheimer, tram cam )(Cao Due Thai, 2009). Hieu ro
loai benh pho biln d ngudi cao tudi giup de xuat cac bien phap huu hieu hon trong viec ngan
ngira benh tat va dua ra nhung mo hinh cham soc sue khoe phu hgp hon vdi ngudi cao tudi.
Theo Pham Thang va Do Thi Khanh Hy, d cac quoc gia dang phat trien (trong do co Viet
Nam), ngoai viec phai tiep tuc giai quyet cac benh lay nhiem, cac nude nay con phai duong dau
vdi su gia tang nhanh chong cua cac benh khong lay truyen trong dieu kien he thong cham soc
sue khoe con thieu thon ve mgi mat. Ganh nang benh tat kep nay se de dga nguon ngan sach
von eo hep cua cac quoc gia dang trong qua trinh chuyen ddi nen kinh te. Tai Viet Nam trong
nhung nam qua, ty le mac cac benh khong lay nhiem nhu benh tim mach, benh huyet ap, benh
dai thao dudng, benh ve than kinh co xu hudng gia tang, dac biet la d nhom nguoi cao tudi.
Nhung benh khong lay nhiem nay khong chi co ty le tir vong cao ma ty le tan tat cung rat ldn
neu khong dugc dieu tri dung cach va kip thdi (Pham Thang - Do Thi Khanh Hy, 2009). Vi vay,
15
viec kham benh dinh ky va chua benh kip thoi cho nguoi cao tuoi la mot vdn de dang dat ra doi
vdi he thong cham soc sue khoe cua nude ta hien nay.
3.2 Vai tro cua gia dinh trong ch5m soc sire khoe ngirtri cao tu6i
3.2.1. Ngu&i cao tuoi tu cham soc sue khoe. Tap the due tai nha la mot trong nhung
bien phap ren luyen sue khoe duoc ngudi cao tudi su dung kha thudng xuyen. Cac cau lac bo
dudng sinh la mot trong 5 loai hinh co sd the due the thao theo quy dinh cua phap luat.
Viec di kham sue khoe dinh ky la bien phap phu hop va can thiet de nang cao sue khoe
cho ngudi cao tudi, nhung theo dieu tra cua Uy ban quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam
(2007) thi cong tac nay chua duoc quan tam dung muc: chi co 20,7% ngudi cao tudi duoc hoi
co hoat dong nay, thip hon nhieu lan so vdi ty le ngudi kham chua benh khi dau dm (88,7%)
va khong co su chenh lech dang ke giua cac cu sdng d thanh thi va nong thon trong hoat dong
nay (Uy ban quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, 2007). Ket qua nghien cuu tai thanh pho
Hd Chi Minh nam 2010 cung cho thay ty le ngudi cao tudi tham gia hoat dong nay cung chua
cao.

Noi cu tru cung co quan he chat che vdi viec lua chon cac bien phap cham soc sue khoe.
3.2.2. Cham soc sue khoe khi dau dm.
Su cham soc cua sia dinh: Nhu cau cham soc khi dm dau bat ky ai cung co nhung ddi
vdi ngudi cao tudi, nhu cau nay co y nghia quan trong hon. Trong dieu kien dich vu xa hoi va
kha nang ho tro cua Nha nude va cong ddng con han che thi vai trd hd tro cua gia dinh la rat
to ldn ddi vdi ngudi cao tudi.
Tudi cang cao, ngudi cao tudi cang can den su cham soc cua con cai luc dm dau nhieu
hon. Sir gia tang muc do phu thuoc vao su cham soc cua con cai khong co su khac biet giua
hai mien nam bac. Nhung ngudi d do tudi 60-65 it phai dua vao su cham soc cua con cai luc
dm hon nhung ngudi d do tudi cao hon. Thay vao do, ty le ngudi d nhom tudi nay co kha
nang tu cham soc cao hon hoac duoc chong/vo cham soc nhieu hon. Co su khac biet trong cac
ddi tuang cham soc cac cu ong va cac cu ba. Ket qua khao sat mot sd van de co ban ve chinh
sach ddi vdi ngudi cao tudi tai ddng bang Bac Bo cho thay co 58,6% cu ba duoc con cai cham
soc so vdi 26,5% cu ong duoc con cai cham soc (Sd lieu dieu tra ngudi cao tudi tai Bac Bo).
Mdi quan he giua chat che giua gidi tinh va doi tugng cham soc tiep tuc dugc khang dinh
trong nghien cuu tai thanh pho Hd Chi Minh. Cac cu ba dugc con chau cham soc luc dm dau
nhieu hon cac cu ong (ty le tuang ung la 78,8% va 45,1%). Ty le cac cu ong dugc ngudi ban
ddi cham soc la 47,8%, cao hon 5 lan so vdi ty le nay d cac cu ba.
Trong viec chi tra tien thuoc men cho ngudi cao tudi, trong cac gia dinh, con cai van la
doi tuang chu yeu trd tien khi cac cu phai dieu tri. Gidi tinh cung la yeu to co quan he chat
che vdi ngudi chu yeu chi tra tien thuoc men. So vai nam, phu nit phai dua vao su giup da
cua con chau nhieu han. Nhin chung, su cham soc cua con cai phan nao da dap ung duac
long mong mdi cua ngudi cao tudi. Co Vi sd ngudi cao tudi dugc hoi hai long vdi su cham soc
cua con cai va chi co 3,7% cam thay that vgng.
Ben canh do, tai cac dia ban nghien cuu cung xuat hien hien tugng con cai bo be, khong
cham soc, tham chi hanh ha cac cu. Dieu tra cua Hoi ngudi cao tudi Viet Nam nam 2006 tai cac
tinh Phu Yen, Quang Tri va Dac Lac cung cho thay 15% ngudi cao tudi trong cac gia dinh bi
con cai bo roi, khong cham soc; 8% ngudi cao tuoi bi con cai de doa, nhot trong nha; 3% ngudi
cao tudi bi con cai danh dap (Hoi ngudi cao tudi Viet Nam 2007). Ket luan cua Dang Vu Canh
Linh (2009) khi danh gia ve viec cham soc ngudi cao tudi khi dm dau cho rang, khi ngudi cao

16
tuoi co van de ve sue khoe, con 26,6% nguai cao tudi dau dm phai tu lo khong phai do con
cai ban ron muu sinh ma ho tu nhan rang "bi bo mac, phai tu lo khi dau dm dii phdn dong van
song cung con chau trong gia dinh" (Dang Vu Canh Linh, 2009).
Kho khan cua gia dinh trong cham soc sue khoe nsuai cao tuoi
Gia dinh, dac biet la con cai van la doi tuang chu yeu cham soc khi nguai cao tuoi dm
dau nhung nhieu gia dinh cung gap khong it kho khan trong viec cham soc nguai cao tuoi,
dac biet la khi dau om. Theo ngudi cao tudi tu danh gia, kho khan ldn nhat cua con cai khi
cham soc ngudi cao tudi la kho khan ve kinh te. Ket qua nghien cuu cua Bui The Cudng chi ra
rang, tien a dau de cham soc sue khoe, dac biet la dieu tri benh la mot trong nhung noi lo lan
cua nguai cao tuoi, vi vay nguai cao tuoi rat sa bi om (Bui The Cudng va cong su, 2003).
Tham chi con co tinh trang ngudi cao tudi khong den dugc benh vien vi khong co tien chi cho
viec di lai va khong muon lam phien con cai (Bo Y te, 2008).
Thu xep thai gian de cham soc cha me cung la yeu to gay nhieu kho khan cho con cai.
Tai mien bac, co 46,5% ngudi cao tudi cho rang con cai hg gap kho khan trong viec thu xep
thdi gian cham soc hg (Sd lieu Dieu tra ngudi cao tudi tai Bac bo, 2008). Ty le nay cao gan
gap 2 lan ty le khao sat thanh pho Hd Chi Minh vdi 19,7% sd ngudi cao tudi dugc hoi. Ket
qua phan tich dinh tinh cung cho thay viec phan cong cham soc cha me gap kha nhieu kho
khan do con cai deu ban ron di lam, nhat la khi cha me dm dau dai ngay hoac phai di vien.
Viec xin nghi phep dai ngay de cham soc cha me rat kho khan hoac se anh hudng true tiep
den kinh te cua cac gia dinh.
3.3 Vai trd cua cpng ddng, nha nird’c trong chSm soc sire khoe ngirfri cao tuoi
3.3.1. Mot so hinh thuc cham soc sue khoe nguai cao tuoi a cong dong
Ket qua nghien cuu cua Le Van Nhan- Nguyen The Hue cho thay trong cac hinh thuc
cham soc ngudi cao tudi luc dm dau, su quan tam cham soc cua chinh quyen cac cap chiem ty
le nho, chi chiem 10,7%. Ty le ngudi cao tudi dugc kham sue khoe dinh ky con thap hon, vdi
khoang 2,8% (Le Van Nhan - Nguyen The Hue, 2004). Ket qua khao sat cua UBQG ngudi
cao tudi cung tuong tu, chi co 20,7% cho rang ho dugc kham sue khoe dinh ky (Uy ban qudc
gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, 2007).
Cac hinh thuc cham soc cua chinh quyen, doan the ddi vdi ngudi cao tudi the hien su

quan tam cua xa hoi ddi vdi ngudi cao tudi va the hien truyen thong “uong nude nhd ngudn”
cua dan toe. Nhin chung, cac cap chinh quyen co lien quan da no luc de cham soc sue khoe cho
ngudi cao tudi. Tuy nhien, cac hoat dong nay chua trien khai tdi dugc dong dao ngudi cao tudi,
thudng ket hop vao su van dong su giup dd cua cong ddng dan cu, trg cap dot xuat hoac long
ghep vao cac chuong trinh xoa doi giam ngheo tai cac dia phuong.
3.3.2. Bao hiem y te
Bao hiem y te co vai trd rat quan trong nham giam ganh nang chi phi tien bac cho ngudi
benh. Va vi the, viec nha nude cap va cac to chuc xa hoi mua tang da giup giam ganh nang
kinh te rat ldn cho gia dinh trong viec cham soc ngudi cao tudi khi dm dau, nhdt la vdi nhung
gia dinh kho khan. Mot ty le nhd ngudi cao tudi da dugc nhan bao hiem y te do cac td chuc xa
hoi mua tang (mien bac: 7,1%; mien nam: 4,0%). Su tham gia cua cac td chuc xa hoi trong
viec mua bao hiem y te tang cho ngudi cao tudi the hien chu truong xa hoi hoa cong tac cham
soc sue khoe cho ngudi cao tudi.
17
Bao hilm y tl tuy mang lai nhung lgi ich to Ion cho nguai cao tuoi va gia dinh, nhung
hien nay QuT bao hiem y te khong du kha nang chi chi tra 100% chi phi kham chua benh. Doi
vai nhiSu gia dinh dieu kien kinh tl con han che thi day thuc su la mot ganh nang
Theo tong ket cua Hoi ngudi cao tudi Viet Nam dua tren cac bao cao cua nhieu dia
phuang, sd ngudi cao tudi dung the bao hiem y te de kham chua benh mdi chiem khoang 1/3
tdng sd ngudi co the. Nguyen nhan chu yeu la viec kham chua benh chua thuan tien (Uy ban
quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, 2007). Ket qua nghien cuu cua Le Van Nhan va cong
su cung cho thdy ty le ngudi danh gia tot ve chat lugng kham chua benh theo che do bao hiem
y tl va the bao hilm con thSp, va thlp han so vdi chat lugng cham soc sue khoe theo cach tu
bo tiln (Le Van Nhan - Nguyen The Hue, 2004). Day co the chinh la nguyen nhan khien cho
mot bo phan ngudi cao tudi con ngan ngai vdi bao hiem y te.
CHUm iG 4. VAI TRO VA NHtfNG DONG GOP
CClA NGU’O’I CAO TU6l TRONG GIA DINH, CONG DdNG VA XA HOI
4.1 Vai tro cua ngtroi cao tudi trong gia dinh
4.1.1 Ngudi cao tuoi vdi viec cham soc gia dinh, giao due con chau. Khong phai chi con
chau la chd dua cua cha me ma ban than cha me cung la cho dua cho con chau trong cuoc

sdng hang ngay. Ngudi cao tudi coi viec hd trg con chau la niem vui va trach nhiem va qua
do, dugc cam nhan la minh con co ich cho con chau. Ddi vdi con chau, su hd trg nay co y
nghia quan trgng, bao gdm giup do vat chat va dac biet la viec day do con chau, giup trong coi
nha cua, v.v Ban than con chau, nhung ngudi nhan dugc su hd trg cua ngudi cao tudi cung
kh&ng dinh su giup dd cua cha me la quan trgng ddi vdi ho.
Kit qua nghien cuu dinh lugng cua cuoc dieu tra Gia dinh Viet Nam (2006) cho thay,
trong tdng so 2.492 ngudi cao tudi dang sdng chung vdi con chau, co 88,6% co giup dd con
cai trong viec giao due, day do cac chau. Nhung nguai cao tudi huu tri, mat sue va lam nong
nghiep co nhilu dieu kien, kha nang giao due cac chau han nhom chi lam noi trg, gia yeu
(93,1 va 95,5% so vdi 90,8 va 83,5%). Co 70,7% ngudi cao tudi dang hd trg con cai cac cong
viec noi trg gia dinh, trong do, nhung ngudi nu cao tuoi co ty le tham gia cao han nam gidi
10% (74,9 so vdi 65,7%) va nhung ngudi d nhom tre han, co ty le giup con cai d linh vuc nay
nhilu hon (82,2% d nhom 61-65 tudi va giam dan xuong con 52,5% d nhom tren 76 tudi).
Khong co su khac biet giua nhom ngudi cao tudi d nong thon hay thanh thi: 70,5 va 71,2%.
Trong nom /cham soc cac chau nho cung la loai cong viec ma ngudi cao tudi co the giup dd
cho con chau. Tat nhien, ty le nhung ngudi tham gia cong viec nay co the thap hon cac loai
cong viec khac, vi khong phai gia dinh nao hien cung co cac chau nhd.
Tu ket qua nghien cuu cua minh, nhieu tac gia khang dinh phu nu cao tudi the hien vai
trd ndi troi trong giup dd con chau mot sd cong viec gia dinh nhu trong nom don dep nha cua
va trong linh vuc cong viec gia dinh, co “bieu hien cua su bat binh dang gidi”: nam gidi cung
giup do viec trong chau va dgn dep nha cua nhung viec noi trg, com nude con khiem ton.
Phan tich su tham gia cua ngudi cao tudi vao mot sd loai hoat dong trong ddi sdng gia dinh
cho thay tren thuc te ngudi cao tudi van tham gia nhieu hoat dong cham soc gia dinh, day dd
con chau. Nhung cong viec nay vua la lgi the ve thdi gian (khi viec kiem sdng khong con la
hoat dong chinh hang ngay) va kinh nghiem sdng cua ngudi cao tudi.
4.1.2 Vai trd kinh te cua ngu&i cao tuoi. Tren thuc te, van con mot ty le nhat dinh ngudi
cao tudi phai lao dong tu kiem sdng. Phan ldn con lai, tuy dieu kien sue khoe ma co nhung
18
hoat dong kinh tl khac nhau, gop phan tao thu nhap cho gia dinh hoac ho trg kinh te tir cac
nguon thu nhap hien co cua hg cho con, chau.

Sd lieu tir cac cuoc dieu tra Ion tren pham vi ca nuac tiep tuc khang dinh xu the nay.
Tdng dilu tra dan sd va nha a nam 1999 cho thiy mot ty le dang ke ngudi cao tudi van tiep
tuc cac hoat dong kinh tl trong 12 thang trade cuoc dilu tra, chiem khoang 25%. Ty le ngudi
cao tudi tham gia san xuat giam manh theo do tudi d ca hai gidi nhung luon ton tai khoang
cach giai trong hoat dong nay. Tuy muc dich dieu tra va cach chgn mau khac nhau nen sd lieu
vl ty le ngudi cao tudi dang true tiep lam kinh te co khac nhau. Ket qua Dieu tra gia dinh Viet
Nam cho thay ddi vdi ngudi cao tudi, ngoai 29,5% sdng nhd luong huu thi 30% ngudi cao
tudi van tu lao dong kiem sdng.
Nsuai cao tuoi tham gia san xuat, sop phdn tao thu nhap cho sia dinh Ngudi cao tudi
thudng coi trong trach nhiem cua cha me gia ddi vdi cac con trong cac vAn de hang ngay cua
cuoc sdng, trong do co su ho trg ve kinh te. Dieu nay dugc the hien qua ty le 46% ngudi cao
tudi cho bilt trong 12 thang qua hg giup dd con chau bang cach gop phan tao ra thu
nhap(Dilu tra gia dinh Viet Nam, 2006). Hd trg con chau bang cach gop phAn tao thu nhap da
chung td vi thi cua ngudi cao tudi van dugc khang dinh trong gia dinh, mot khi hg the hien
nang luc kinh td cua minh; mat khac thi hien su trach nhiem cao trong viec nuoi sdng gia dinh
md rong, giup da con cai trong ddi sdng kinh te vat chat. Nhd do, ngudi cao tudi se khong co
mac cam vo dung d tudi gia va that chat them mdi day lien he giua cac the he, nang cao vi the
va uy tin cua ngudi cao tudi ddi vdi con chau.
Kit qua khao sat cua Uy ban Quoc gia ve Ngudi cao tudi Viet Nam (2007) cho thay, co
28,9% ngudi cao tudi dugc hoi cho biet hg van true tiep san xuat, kinh doanh dich vu; 18,8%
ho trg con chau trong hoat dong tao thu nhap. Nhu vay, it nhat co gan 48% ngudi cao tudi con
true tilp lam viec gop phan tao thu nhap cho gia dinh, chua ke mot ty le nhat dinh cung co the
gian tilp tao ra ngudn thu nay. Ve do tudi, tuang tu ket qua cua cac nghien cuu khac, d
nhom dudi 70 tudi co ty le tham gia cac hoat dong kinh te cao nhat (36,8% true tiep san
xuat kinh doanh va 27,4% phu giup con chau); ty le nay giam theo do tudi va chi con 3%
true tiep san xuat kinh doanh, 9,7% phu giup con chau d nhom tudi 80 trd len (Uy ban quoc
gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, 2007).
Tim hieu vl cac nganh kinh te ma ngudi cao tudi tham gia hoat dong, sd lieu Tdng dieu
tra Dan sd va nha d (2009) cho biet, phan ldn ngudi cao tudi lam viec trong linh vuc nong, lam,
thuy san, dac biet la d khu virc nong thon. Ty le ngudi cao tudi thanh thi lam viec trong cac

hoat dong tai chinh, ngan hang; kinh doanh bat dong san, hoat dong chuyen mon, khoa hgc
va cong nghe cao hon ty le ngudi cao tudi d nong thon.
Tham gia lam kinh te gia dinh, mot sd ngudi cao tudi da co nhung cong hien xung dang
vao thanh tuu phat trien kinh te xa hoi cua dat nude. Theo bao cao cua 33 ban dai dien cac
tinh thanh pho (tai Hoi nghi toan quoc “Nguai cao tuoi lam kinh te gidi lan thu hai” ngay 18
va 19-9-2008 tai Hd Noi) co 224.064 ngudi cao tudi lam kinh te gidi cac cap (Tap chi Ngudi
cao tudi ngay 18-9-2008.)
Gop von cho con cai lam an. Ket qua phan tich sd lieu Dieu tra Gia dinh 2006 cua Le Nggc Lan
va Tran Quy Long (2009) cho thay, co 11,1 % nguoi cao tudi da trg giup con cai bang cach gop
von cho con cai lam an (Bang 27). Ty le nguoi cao tudi nam gidi gop von cho con cai la 15,6%, d
nu: gidi ty le nay thap hon mot nua, 7,4%. Su trg giup cho con cai giam dan khi tudi cua ngudi cao
tudi tang len, nhom 61-65 tudi co su trg giup cho con cai vdi ty le 17,5%, ty le nay giam xuong
9,3% d nhom 71-75 tudi va khoang 6% d nhom 76 tudi trd len.
19
Pho bien kinh nshiem san xuat/ kinh doanh Nsoai viec tra giup con cai bang vat chat, von
lam an, nguai cao tuoi cung co su tra giup cho con cai khong kem phdn quan trong trong
hoat dong kinh te la pho bien kinh nghiem san xuat, kinh doanh. Ket qua khao sat cho thay, co
khoang mot nua (55,1%) ngudi cao tudi noi rang da giup con cai bang hoat dong nay.
Trong mdi quan he giua ngudi cao tudi va con chau, hau het ngudi cao tudi nhan dugc
su trg giup vh vat chit, kinh te tu phia con chau, bat k! hg sdng cung con chau hay sdng rieng.
Tuy nhien ngudi cao tudi khong chi la doi tugng dugc giup dd ma con la ngudi giup dd con
chau trong gia dinh. Su giup dd cua ngudi cao tudi ddi vdi con chau bao gom nhung giup dd
ve kinh te, ddng gop thu nhap, hd trg von Dieu nay giup cho ngudi cao tudi duy tri dugc
quyen luc, vi the, uy tin va mdi lien he vdi con chau.
Nsuai cao tuoi tham sia auvet dinh cac cons viec/hoat dons cua sia dinh . Ngudi cao tudi
khong chi nhan dugc su giup dd ve vat chat tir phia con chau ma ngugc lai con hd trg con
chau nhieu mat cua cac linh vuc thuoc ve gia dinh. Dieu do khien ngudi cao tudi mat di cam
giac la ngudi thira trong xa hoi va phai phu thuoc qua nhieu vao con chau. Ngudi cao tudi d
nhom 61-65 tudi tham gia quyet dinh cac cong viec gia dinh vdi ty le cao nhat, khoang 50%,
nhung su tham gia cua nhom 76 tudi trd len chi con 21%. Ngudi cao tudi co hoc van cao hon

thi su tham gia cua ho trong viec quyet dinh cac cong viec gia dinh nhieu hon.
Ve muc do tham gia cac quyet dinh trong gia dinh, nghien cuu cua UBQG ngudi cao
tudi (2007) cho biet, co 59,2% ngudi cao tuoi van giu vai trd quyet dinh hoan toan cac cong
viec gia dinh; 32,0% quyet dinh mot phan va 8,8% khong tham gia quyet dinh viec gi(Uy ban
quoc gia ve ngudi cao tudi Viet Nam, 2007).
Tom lai, d nhung muc do khac nhau, ngudi cao tudi dang ddng vai trd quan trong trong
gia dinh. Tir ho trg con chau trong viec nha, noi trg; mot y le nhat dinh ngudi cao tudi dang co
vai trd kinh te trong gia dinh the hien qua viec tham gia true tiep vao qua trinh lao dong san
xuat (nhat la d nong thon) hoac hd trg con cai ve von, kinh nghiem lam an den nhung quyet
dinh cong viec trong gia dinh. Tat nhien cung co nhung dac trung rieng d timg nhom ngudi cao
tudi trong cac loai hoat dong: nhom nam/nu; nhom tudi; nhom hgc van; nhom hon nhan hoac
theo vung cu tru.
4.2 Vai tro cua Ngirtri cao tu6i trong c§ng dong, x3 h§i
Nhin chung, co mot ty le nhat dinh nhung ngudi cao tuoi dang tham gia cac hoat dong
xa hoi, quan ly cong ddng va van giu mot vai trd nhat dinh.Theo ket qua khao sat cua UBQG
ngudi cao tudi (2007), trong sd 2.878 ngudi cao tuoi, co 351 dang vien, trong do co 54 ngudi
(chiem 15,4%) dang tham gia cap uy dang d dia phuong. Hg chu yeu la nhung ngudi dang
nghi huu va d do tudi 60-74. Co 60,3% ngudi cao tudi van tham gia cac cuoc hgp vdi cong
ddng vdi cac hoat dong xay dung td chuc hoi; ban bac ve phat trien cong ddng, xay dung lang
xa Co 3,7% (106/2.878) ngudi cao tudi dang tham gia quan ly cong ddng (thon/ap, td dan
pho ) va tap trung d nhom 60-74 tudi. Nhung ngudi d nhom 85 tudi trd len khong co ai
tham gia loai cong tac nay. Trong sd nhung ngudi dang tham gia quan ly cong ddng, nam gidi
cao tudi tham gia cong tac nay cao hon nu gidi (85,8% nam gidi va chi co 4,2% nu gidi).
Vdi cac hoat dong khac d cong ddng, gan 60% ngudi tra ldi co tham gia phong trao
khuyln hoc; 60% ngudi cao tudi tham gia phong trao van dong xay dung gia dinh van hoa,
khu dan cu van hoa; 30% trong sd ho dugc chinh quyen cac cap tham khao y kien xay dung
chinh sach; Co 13,7% ngudi cao tudi thudng tham gia cac lap tap huan ve khuyen nong/lam,
pho bi6n kien thuc cham soc sue khoe cho ngudi cao tudi (Uy ban quoc gia ve ngudi cao tuoi
Viet Nam, 2007).
20

Nhilu can bg trong nganh giao due, khoa hoc, y te khi nghi huu da tich cuc tham gia
cong tac giao due, y te d dia phuang. 0 nhieu tinh/thanh pho, co tren 50% hoi vien Hoi
khuyln hoc la ngudi cao tudi. Nhieu chu tich Hoi khuyen hoc d cac cap la ngudi cao tudi
(Pham Ngoc Tran, 2009). Ngoai ra, ngudi cao tudi con tham gia mot sd doan the khac: 4,14%
tham gia cac td hoa giai; 2,43% tham gia td an ninh nhan dan; 4,79% la thanh vien cac cau lac
bo (Dao The Toan, 2009).
Ngoai viec tham gia cac hoat dong xa hoi tai cong dong dan cu, nguai cao tudi cdn
tuyen truyen ve vai trd tac dong cua van hod moi trong dai song gia dinh va xa hoi, dang ky
phdn ddu xay dung gia dinh van hod, tham gia xay dung va thuc hien qui uac, huong uac;
thuc hien nep song van minh trong viec cuai, viec tang, le hoi, cac hoat dong van hod, the due
thi thao. Tren thuc tl, d nhieu dia phuang, ngudi cao tudi da dugc huy dong va ddng vai trd
tich cuc vao cac cuoc van dong. Dien hinh la cuoc van dong “Toan dan doan ket xay dung ddi
sdng van hoa d khu dan cu”. Trong cac doan the chinh tri tai dia phuang, ngudi cao tudi da
nhan la lam va lam tot nhiem vu tren cuang vi dugc giao nhu Bi thu chi bo, Dang bo; trudng
thon ban, Chu tich, Pho Chu tich cac doan thi (Cuu chien binh).
Nguai cao tuoi van duac coi la mot nguon luc cua xa hoi vi ho la nhung nguai co kinh
nghiem, co ky nang song, nhieu nguai trong so ho la nhung nguai da tirng giu cac chuc vu
quan trong hoac nhung nguai co kien thuc, trinh do chuyen mon gidi, co the dong gop cho
cac hoat dong va su phat trien kinh te, xa hoi, van hod a dia phuang.
Nhu vay, tren nhieu khia canh, hoat dong xa hoi d cong ddng, ngudi cao tudi da tich cuc
tham gia va co nhung ddng gop nhat dinh, the hien dugc vai trd cua hg. Lanh dao cac dia
phuang cung da co su quan tam, phat huy va khai thac dugc nhung tiem nang ve kinh
nghiem, kien thuc va uy tin cua ngudi cao tudi trong quan ly, phat trien cong ddng. Mat khac,
k£t qua nay cung cdn the hien su quan tam, van dong cua td chuc Hoi ngudi cao tudi de hg co
the tiep tuc phat huy kha nang san co, vira la cong hien, cung la niem vui cua lap ngudi cao
tudi.
CHUONG 5. CO S d THUC TIEN DE DIEU CHINH CHINH SACH NHAM PHAT HUY HON NCA
VAI TRO VA CHAM SOC NGlTOfl CAO TUOI TOT HON TRONG GIAI DOAN 2011 -2020
Co the noi, chSm soc v& phat huy vai tro I& hai mat co’ ban khi noi ve ngiroi cao tuoi. Ch5m sdc nguoi
cao tudi vira la trach nhiem cua gia dinh, xS hgi the hifn sir ton trQng, bao d&p nhung cong hi£n cua ngiriri

cao tudi trong suot c u q c doi ho. ChSm soc tot lk de phat huy hon nu-a vai tro cua ngud’i cao tudi. Ph&t huy
du’Q’c vai tr6 cua ngirdi cao tudi, vira khong lang phi mot nguon l\rc xa h§i quan trQng, vua dong gop them
nhirng tien de de gia dinh va xa hoi cham s6c tro lai ngiro'i cao tudi tot hon.
5.1 Danh gia mot so chinh s&ch cham soc ddi song vat chat v& tinh than cua ngirdi cao tudi.
5.1.1 Cac chinh sach tra cap xa hoi cho ngirdi cao tuoi.
Ngoai sd ngudi cao tudi dugc hudng che do luong huu hay mat sue, ngan sach nha
nude mdi chi tap trung hd trg ddi song ngudi cao tudi co don, ngheo khong nai nuang tua,
ngudi co cong vdi cach mang, ngudi tu 80 tudi trd len. So vdi nhung dac trung cua ngudi cao
tudi co ddi sdng vat chat kho khan, nhin chung chinh sach cham soc ddi sdng vat chat ngudi
cao tudi da di dung hudng. Song d mot khia canh nao do, nhung chinh sach nay chua du d!
dap ung nhu cau ddi sdng vat chat cua ngudi cao tuoi, van co khoang trong doi vdi ngudi cao
tuli d nhom dudi 80 tudi. Theo danh gia cua Bo Lao dong Thuang binh- Xa hoi, dien ddi
tugng dugc hudng trg cap xa hoi trong ca nude cdn thap, sd ddi tugng dugc trg giup xa hoi
thudng xuyen hien chi chiem khoang 1,23% dan sd - la muc rat thap so vdi nhieu nude trong
21
khu vuc (khoang 2,5-3%). Muc chuin de tinh muc trg cap con thap, chi bang 32,5% so vai
chuin ngheo va chua bao dam dugc muc song toi thieu cua mot so lugng Ion doi tugng (Bo
Lao dong - Thuang binh - Xa hoi 12/2009).
Trong khi ngan sach nha nuac khong du de tra cap cho so luang lan nguai cao tuoi va
muc tra cap cung khong du de nguai cao tuoi dam bao dai song vat chat, truac mat viec tao
viec lam phu hap tai sue khoe, trinh do cua nguai cao tudi la cdn thiet de dam bao dai song
vat chat cho nguai cao tuoi.
Tuy nhien, cung nhieu y kien cho rang pham vi doi tugng dugc huong trg cap can dugc
ma rong cho nguai cao tuoi noi chung chu khong phai chi co nguoi cao tudi ngheo, co don,
khong noi nuang tua, khong co thu nhap, vi da la ngudi cao tudi thi deu phai dugc nha nude va
xa hoi quan tam de bu dap lai nhung thieu hut do tudi gia mang lai.
5.1.2 Mot so van de ve chinh sach cham lo ddi song tinh than cho ngucti cao tudi
Ve mat chinh sach, ngudi cao tudi co quyen dugc tao dieu kien tham gia hoat dong van
hoa, giao due, the due, the thao, giai tri, du lich va nghi ngoi, nha nude co cac chinh sach tao
dieu kien de ngudi cao tudi dugc tham gia cac hoat dong van hoa, hoat dong tham quan du

lich Danh gia ve viec thuc hien nhung chinh sach nay, chi co 8,6% ngudi cao tudi cho rang
chinh sach nay duac thuc hien d muc do tot va rat tot. Co 25,6% ngudi cao tudi khong biet ve
tinh hinh thuc hien chinh sach nay va 54,7% ngudi cao tudi cho rang chinh sach nay chua
dugc thuc hien tot d dia phuang (Sd lieu dieu tra ngudi cao tudi tai ddng bang Bac bo, 2008).
Vdi viec thuc hien cac chinh sach lien quan nhu UBND xa/phudng tham hoi dong vien,
chuc tho ngudi cao tudi, hd tra nguai cao tudi tham quan du lich nhu Phap lenh quy dinh,
ket qua la: d thanh pho HCM, vdi hoat dong hd trg ngudi cao tudi di tham quan, du lich, co
31,9% tra ldi khong biet den su hd trg nay. Trong sd nhung ngudi biet va co y kien danh gia,
6,4% cho rang chinh sach nay lam rat tot; 41,9% cho rang da lam tot; 31,%% danh gia d muc
trung binh; 15,3% cho rang khong tot va 4,9% danh gia rat kem. Vdi hoat dong dong vien tinh
than, chuc tho ngudi cao tudi, co 20,3% y kien danh gia rat tot; 49,7% danh gia muc dp tot;
10,7% cho rang trung binh va cdn 5,3% danh gia hoat dong nay khong tot.
Ve mat chinh sach, ddi sdng van hoa tinh than cua ngudi cao tudi dugc quan tam va hd
trg song viec thuc hien chinh sach chua dap ung dugc nhu cau vdi ngudi cao tudi. Dd phan
nao la nguyen nhan khien cac hoat dong van hoa tinh than cdn rat han che trong ngudi cao
tudi. Ben canh do, su phat trien cua xa hoi da va dang tao ra khoang cach ve ldi sdng giua
ngudi cao tudi va the he tre hon, dac biet la nhom thanh thieu nien. Vdi su phat trien manh me
cua xa hoi trong boi canh hoi nhap, khoang cach the he nay co xu hudng ngay cang ldn tren
nhieu linh vuc cua ldi sdng: cach ung xu, cach an mac, cach sinh hoat, Neu khong co chinh
sach trong viec dinh hudng tu tudng cho ca ngudi cao tudi va the he tre, khoang cach nay se
trd thanh mau thuan the he va nhieu kha nang se anh hudng xau den ddi sdng tinh than cua
ngudi cao tudi.
5.2 Ve chinh sach cham soc sire khoe ngiroi cao tudi
Quan diem ve cham sdc sue khoe cho ngudi cao tudi dugc the hien xuyen suot trong he
thong van ban chinh sach, phap luat. Nhin chung, cac chinh sach cham sdc sue khoe ngudi
cao tudi hien co tap trung vao mot sd diem sau:
22
Nguai cao tuoi duac cham soc sue khoe ban dau tai noi cu tru. Tuy cac quan diem nay
dugc the hien xuyen suot trong cac van ban phap luat, chinh sach danh cho nguoi cao tuoi va
nguoi cao tudi co nhu cAu cham soc sue khoe cao nhung viec cham soc sue khoe cho nguoi

cao tuoi hien nay cua nganh y te van con mang tinh thu dong (Dam Viet Cuong 2006).
Nguai cao tudi duac “y ti ca so lap ho so theo ddi, phoi hop td chuc kham sue khoe
dinh ky”, danh gia cua ngudi cao tudi tai thanh pho Hd Chi Minh khong tich cue bang danh
gia vh viec phd bien kien thuc. Chi co 39% ngudi cao tudi cho rang hoat dong nay da dugc
thuc hien tot va rat tot, thap hon so vdi danh gia ve hoat dong phd bien kien thuc (53%)
nhung van cao hon ty le ngudi danh gia hoat dong nay d muc trung binh trd xuong (21,9%).
Kham chita benh tai nha. Ty le ngudi cao tudi d thanh phd Hd Chi Minh danh gia viec
thuc hien chinh sach “kham chua benh tai nha cho ngudi cao tudi tan tat, co don khong noi
nuong tua hoac ngudi tu 80 tudi trd nen” d muc tot va rat tot dat 40,3%. Cung tuang tu nhu
cac chinh sach tren, mot ty le khong nhd ngudi cao tuoi van chua biet den chinh sach nay. Tai
Tp HCM, ty le nay la 35,7%, cao han so vdi d mien bac (28,3%) (Sd lieu Dieu tra ngudi cao
tudi tai Bac Bo, 2008).
Theo quy dinh, nguoi cao tudi dupe uu tien kham, chita benh, duoc hudng dan phuang
phap ren luyen than the, nghi ngoi va gidi tri de phdng, chong cac benh nguai gia Tuy nhien,
khi di sau phan tich y kien danh gia cua ngudi cao tudi ve chinh sach “ngudi cao tudi co san
bai, dung cu, phuang tien va dugc hudng dan luyen tap the due the thao, nang cao sue khoe ”
cho thay hoat dong nay cdn rat han che va trong sd cac chinh sach ve cham soc sue khoe ma
chung toi nghien cuu, day la chinh sach bi danh gia han che nhat.
Cap the bao hiem y te. Theo bao cao tdng quan nganh y te, tvr nam 2004 den 2006, sd
lugng ngudi cao tudi tren 90 tudi da tang tu 175.000 len 189.000 song ty le ngudi cao tuoi co
the bao hiem y te (mgi hinh thuc) da tang tu 24,3% nam 2004 len 63% nam 2006. Dieu nay
cho thay viec thuc hien chinh sach cham sdc ngudi cao tudi tai cac dia phuang da co tien bo
dang ghi nhan (Bo y te, 2008, tr. 99).
Mot sd nghien cuu da chi ra rang, hien nay cdn co gan 1/3 sd ngudi tvr 90 tudi trd len
chua dugc cap the bao hiem y te (Bo Van hoa - the thao va Du lich , 2008; Bo Y te, 2008).
Tuy nhien, theo danh gia cua Uy ban cac van de xa hoi cua Quoc hoi, viec cap the bao hiem y
te cho ngudi tu 90 tudi trd len (dien ngheo) mang tinh dong vien tinh than cho ngudi cao tudi
nhieu hon la hieu qua thuc te, bdi vi co ty le kha cao ngudi tren 90 tudi du co bao hiem y te
song hau nhu khong den benh vien khi dm dau hoac khong su dung the bao hiem y te trong
qua trinh kham chua benh. Mat khac, he thong cung ung dich vu y te cdn nhieu kho khan, anh

hudng tdi quyen lgi cua ngudi benh bao hiem y te. Trong khi nhieu nguoi cao tudi khong the
di kham chua benh tai cac co sd y te vi tuoi cao va tinh trang sue khoe thi viec kham chua benh
tai gia dinh theo Thong tu 02 (2004) cua Bo Y te cho ngudi cao tudi trong chinh sach khong the
tdi benh vien theo chinh sach van chua dugc trien khai (Uy ban ve cac van de xa hoi cua Quoc
hoi, 2006).
Td chuc mang luoi tinh nguyen vien cham sdc sue khoe cho nguoi cao tudi tai nha.
Theo ket qua nghien cuu tai thanh phd Hd Chi Minh, chi co khoang 15,3% ngudi tra ldi danh
gia tot ve hoat dong nay. CJ miSn bac, ngudi cao tudi danh gia hoat dong tot v6 hoat dong nay
con thap hon vdi khoang 2,8% sd ngudi dugc hoi. Ty le ngudi cao tudi d mien bic danh gia
khong tot ve hoat dong nay cao gap nhieu lan so vdi d mien nam: 68,7% so vdi 19,3%.
23
Giam hoac mien vien phi cho benh nhan la nguai cao tudi khong co bao hiem y te. Tren
thuc te, hien nay van con mot ty le kha Ion ngudi cao tudi d ca hai mien nam bac chua biet den
hoat dong nay (khoang 40%).
Nguai cao tudi duac cham soc sue khoe ban dau, duac uu tien kham, chita benh tai cac
ca so y ti. Tren thuc tl, hien tai he thong cham sdc sue khoe ngudi cao tudi d nude ta van
chua duoc td chuc thanh mang ludi tur trung uong den tinh, huyen. Danh gia chung ve tinh
hinh thuc hien chich sach cham sdc sue khoe ngudi cao tudi, ket qua nghien cuu “Danh gia
viec cham sdc sure khoe cho ngudi cao tudi d Viet Nam (do td chuc SIDA Thuy Dien tai tro
nam 2005) tai 7 tinh dai dien cho cac vung dia ly tren ca nude: Son La, Hai Duong, Ha Tinh,
Ninh Thuan, Die Lie, Ba Ria Vung Tau, VTnh Long cho thay nhin chung cac chinh sach lien
quan din cham sdc sue khoe ngudi cao tudi deu da duoc trien khai thuc hien d tat ca cac tinh
nghien cuu. Tuy nhien, do thieu ddng bo trong viec ban hanh cac chinh sach cung nhu thieu
van ban hudng dan cu the cua trung uong nen d mot sd dia phuang, viec ban hanh van ban
mdi chi dung lai d su chi dao chung chung ma chua cu the hoa vai trd cua tung ban nganh va
mdi quan he lien nganh trong phdi hop triln khai thuc hien giua cac ben lien quan d tuyen ca
sd, din din tinh trang ca sd tuyen dudi lung tung trong qua trinh thuc hien cung nhu khong
thdng nhat trong cach thuc td chuc thuc hien (Duong Huy Luong va cong su, 2006).
53 Danh gia viec thuc hien mot so chinh sach ho tro1 va phat huy vai tro cua nguoi cao tuoi
Tinh thin “ngudi cao tudi duoc hudng thu cuoc sdng day du, khoe manh, an toan ddng

thdi duoc tham gia tich cuc vao ddi sdng kinh te, chinh tri, van hoa, xa hoi” da duoc ghi nhan
tai Muc 3, Dilu 5, Tuyen bd chinh tri Madrid tai Hoi nghi Quoc te lan thu II ve ngudi cao tudi
2002. Tuy nhien, viec thuc hien cac chinh sach lien quan d Viet Nam cdn chua duoc nhu
mong muon.
Chinh sach phat huy vai trd ngudi cao tudi trong lam kinh te.
Tren thuc te, trong linh vuc kinh te nhieu ngudi cao tudi van dang lao dong de nuoi sdng
ban than va gia dinh hoac bd sung them ngudn thu nhap cho ban than va gia dinh. Mot so ngudi
cao tudi da co nhung cong hien xung dang vao thanh tiru phat trien kinh te xa hoi cua dat nude.
Ngudi cao tudi dat duoc nhung thanh tich nay mot phan la nhd vao chinh sach cho vay von cua
Nha nude. Ngudi cao tudi thi dua lam kinh te gidi the hien y chi, nguyen vong cua ho trong
viec lam giau cho gia dinh, cong ddng, gop phan vao cong cuoc ddi mdi cua dat nude. Sd lieu
ve ngudi cao tudi lam kinh te gidi da khang dinh vi tri, vai trd cua ngudi cao tudi trong linh
vuc kinh te lao dong.
Danh gia ve chinh sach “Ngudi cao tudi dugc tham gia nghien cuu, giao due, dao tao,
ung dung khoa hgc, ky thuat”, co mot nua ngudi cao tudi trong mau nghien curu tai Bac bo
(vdi mau 399 ngudi) khong biet den chinh sach nay. Cdn lai, chi co 5,1% ngudi cao tudi cho
ring chinh sach nay dugc thuc hien tot va rat tot; 5,5% ngudi cao tudi danh gia viec thuc hien
chinh sach nay d muc trung binh va 39,4% ngudi cao tudi danh gia viec thuc hien d muc
khong tot va rat khong tot (Sd lieu dieu tra ngudi cao tudi tai ddng bang Bac bo, 2008). Tai
TP Hd Chi Minh, ngoai 52% ngudi cao tudi dugc hoi khong biet hoac khong tham gia vao
chinh sach nay, trong sd cdn lai, 3,5% danh gia chinh sach dugc thuc hien rat tot; 20,4% danh
gia tot; 29,6% danh gia d muc trung binh; 33,8% danh gia muc khong tot va 12,7% danh gia
viec thuc hien chinh sach kem.
Ket qua nghien cuu tren ggi y, mac du chinh sach phat huy vai trd ngudi cao tudi trong
lam kinh te da co nhung trg giup tich cuc cho hoat dong lam kinh te cua ngudi cao tudi, song
24