Nghiên cứu xây dựng quy trình nhân giống in vitro loài lan dendrobium chysanthum lindl

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI







PHẠM THÁI HÀ






NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG QUY TRÌNH
NHÂN GIỐNG IN VITRO LOÀI LAN
Dendrobium chysanthum Lindl.


LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP


Chuyên ngành : TRỒNG TRỌT

Mã số: 60.62.01

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN VĂN GIANG
ThS. VŨ NGỌC LAN

HÀ NỘI - 2011
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam oan s liu và kt qu nghiên cu trong lun văn này là trung thc và
chưa ưc s dng  bo v mt hc v nào.
Tôi xin cam oan mi s giúp  cho vic thc hin lun văn này ã ưc cm ơn
và các thông tin trích dn trong lun văn ã ưc ch rõ ngun gc.

Tác giả


Phạm Thái Hà
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


ii

LỜI CẢM ƠN

Trưc ht, tôi xin gi li cm ơn chân thành, lòng bit ơn sâu sc n TS.
Nguyn Văn Giang và ThS. Vũ Ngc Lan, là ngưi thy cô ã tn tình dìu dt,
hưng dn, ng viên tôi trong quá trình thc hin  tài.
Tôi xin trân trng cm ơn các thy cô giáo B môn Sinh lý thc vt, toàn th

cán b công nhân viên Vin Sinh hc nông nghip, Ban lãnh o Trung tâm Kho
kim nghim ging, sn phm cây trng và phân bón Quc gia, Ban lãnh o cũng
như toàn th cán b Trm T Liêm ã to iu kin giúp  tôi trong sut quá trình
thc hin  tài.
Tôi cũng xin ưc bày t lòng bit ơn n b m, chng, anh ch em và bn
bè ã cho tôi thêm ng lc và to mi iu kin trong sut quá trình hc tp và
nghiên cu.

Hà Nội, ngày tháng năm 2011
Tác gi lun án



Phạm Thái Hà
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


iii

MỤC LỤC


Li cm ơn i
Mc lc iii
Danh mc các ch vit tt v
Danh mc các bng vi
I M U 1
1 t vn  1
1.2 Mc ích, yêu cu ca  tài 3
1.2.1 Mc ích 3

1.2.2 Yêu cu 3
1.3 Ý nghĩa khoa hc và thc tin 3
1.3.1 Ý nghĩa khoa hc 3
1.3.2 Ý nghĩa thc tin 3
2 TNG QUAN TÀI LIU 4
2.1 Gii thiu chung v cây lan. 4
2.1.1 Phân loi h lan 4
2.1.2 Phân b 5
2.1.3 c im thc vt hc 6
2.1.4 Yêu cu ngoi cnh 9
2.2 Gii thiu chung v cây lan chi Hoàng tho. 12
2.2.1 c im phân b và phân loi lan chi Hoàng tho. 12
2.2.2 c im hình thái ca chi lan Hoàng Tho 17
2.3 Giá tr s dng ca loài Dendrobium chrysanthum Lindl. 20
2.3.1 c im loài lan Dendrobium chrysanthum Lindl. 20
2.3.2 Giá tr s dng. 21
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


iv

2.4 Tình hình nuôi cy mô cây lan trên th gii và  Vit Nam 24
2.4.1 Tình hình nuôi cy mô cây lan trên th gii 24
2.4.2 Tình hình nuôi cy mô lan  Vit Nam 31
2.5 Các yu t ca môi trưng cy nh hưng n các giai on
trong nuôi cy in vitro. 33
3 NI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CU 37
3.1 i tưng, vt liu, a im và thi gian nghiên cu: 37
3.2 Ni dung và phương pháp nghiên cu 37
3.2.1 Ni dung nghiên cu 37

3.2.2 Phương pháp nghiên cu 38
3.3 iu kin thí nghim 44
3.4 Các ch tiêu theo dõi 45
3.5 X lý s liu. 46
4 KT QU VÀ THO LUN 47
4.1 nh hưng ch  kh trùng, chn ngun vt liu ban u ưa và
nuôi cy khi ng loài lan Dendrobium chrysanthum Lindl. 47
3.2 Nhân nhanh in vitro lan Dendrobium chrysanthum Lindl. 49
3.3 To cây hoàn chnh 55
3.4 Thích ng cây in vitro ti vưn ươm 58
4.5 Quy trình nhân ging in vitro loài lan Hoàng tho Dendrobium
chrysanthum Lindl. 61
5 KT LUN VÀ  NGH 65
5.1 Kt lun 65
5.2  ngh 65
TÀI LIU THAM KHO 66
PHN PH LCPH LC 69
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CT: Công thc
Cv(%): H s bin ng (Correlation of Variants)
CW: Nưc da
C: i chng
KC: Knudson C
LSD

0,05
: Sai khác ti thiu có ý nghĩa  P = 0.5 (Least Significant
Difference)
MS: Murashige & Skoog
MT: môi trưng
RE: Robert Ernst
THT: Than hot tính
VW: Vacin & Went

Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

STT Tên bng Trang

2.1. Mt s kt qu t ưc trong nhân ging mt s loài
Dendrobium bng phương pháp nuôi cy mô 28
4.1. nh hưng ch  kh trùng chi n t l mu sng trên cây lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (sau 6 tun) 48
4.2. nh hưng ch  kh trùng qu n t l mu sng và hình thái
mu phát sinh ca loài lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau
6 tun) 49
4.3. nh hưng nn môi trưng nuôi cy n kh năng nhân nhanh cm
chi lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (sau 8 tun nuôi cy) 50
4.4. nh hưng hàm lưng ưng saccarose n kh năng nhân
nhanh cm chi lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (sau 8 tun
nuôi cy) 51

4.5. nh hưng dch chit hu cơ t nhiên b sung vào môi trưng
nuôi cy n kh năng nhân nhanh cm chi lan Dendrobium
chrysanthum Lindl. 53
4.6. nh hưng hàm lưng chui chín n kh năng nhân nhanh cm
chi lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 8 tun nuôi cy) 54
4.7. nh hưng nn môi trưng nuôi cy n sinh trưng ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 8 tun nuôi cy) 55
4.8. nh hưng than hot tính n kh năng ra r ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 30 ngày nuôi cy) 57
4.9. nh hưng cưng  chiu sáng n sinh trưng ca chi lan
Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 30 ngày nuôi cy) 58
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


vii

4.10. nh hưng giá th n t l sng và cht lưng cây con ngoài
vưn ươm ca lan Dendrobium chrysanthum Lindl. (Sau 3 tun
trng) 59
4.11. nh hưng ch phm dinh dưng qua lá n chiu cao cây và s
lá trên cây lan Dendrobium chrysanthum Lindl. ngoài vưn ươm
(sau 2 tháng) 60



Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


1

I. MỞ ĐẦU

1. Đặt vấn đề
Ngày nay, khi i sng ang ngày càng ưc ci thin thì nhu cu ca con
ngưi càng ưc nâng cao, và hoa là mt trong s nhng loi vt cht không th
thiu ưc. Bên cnh các loi hoa thông dng như: hng, cúc, ng tin, lily thì hoa
lan là loài hoa có cành lá mng manh nhưng sc hoa phong phú, p hơn bt c loài
hoa nào,bi th ngưi ta tôn sùng Lan là "Hoàng hu ca các loài hoa". Hoa lan
ưc ngưi tiêu dùng ưa chung vì v p c sc và các hình thc a dng ca
chúng. Không cn phi có con mt ngh sĩ mi nhn c cái p ca hoa lan mà t
nó, hoa lan ã muôn màu muôn v lôi cun ưc s chú ý ca mi ngưi. Hoa lan
mang gn như  màu sc trong thiên nhiên. Hoa lan  như Masdevallia ignea,
Ren. coccinea… Hoa lan trng có Cal. rubens alba, hoa lan vàng như Encyclia
citrina, Dendrobium lindleyi, màu xanh, màu tím u có. Nhiu hơn bt c h hoa
nào khác, phong lan vô cùng phong phú vi vô s chng loi và kiu dáng. Lan, hay
Phong lan, (tên khoa hc: Orchidaceae) là mt h thc vt có hoa, thuc b Măng
tây, lp thc vt mt lá mm. H Orchideceae là mt trong nhng h ln nht ca
thc vt và có các thành viên mc trên toàn th gii, ngoi tr châu Nam cc; có
cây hoa lan sng dưi mt t và ch n hoa trên mt t cũng như có cây hoa lan
sng ti vùng cao nguyên ca dãy Himalaya; hoa lan có th tìm thy ti các vùng có
khí hu nhit i như trong rng già ca Brasil n các vùng có tuyt ph trong
mùa ông như ti bình nguyên ca Manitoba, Canada; hoa lan có loi mc trong t
(terrestrial), có loi mc trên cây cao (epiphyte) và có loi mc trên á (lithophyte).
Ngày trưc ch có gii quý tc mi có iu kin thưng ngon hoa lan, nhưng
ngày nay hoa lan ã có mt v trí rt quan trng, t ngưi giàu n ngưi bình dân
u yêu mn. Nhu cu v hoa lan trên th trưng ngày càng gia tăng, lan ã tr
thành mt hàng có giá tr cao trên th trưng. Ngoài các giá tr làm cnh và trang trí,
hoa lan còn ưc s dng vi nhiu mc ích khác nhau như: Dùng làm thc phm
(ging Orchis), rau xanh (ging Anoetochilus), trà lan (loài Jumellea fragrans),
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………

2

hương liu vanillin (Vannila plannifolia) và c bit lan còn ưc dùng làm dưc
liu (Dendrobium fimbriatum, Dendrobium nobile). Tác dng ca các loi thuc t
lan ưc bit n t rt lâu. Chúng ã ưc mô t trong các sách nói v cây thuc
ca Hi Thưng Lãn Ông, cây thuc lưu truyn trong dân gian Vit Nam và c sách
cây thuc trên th gii. Hin nay, tài nguyên lan rng ang ngày càng cn kit do
nhiu nguyên nhân:
+ Cht phá rng ba bãi.
+ Khai thác ngun tài nguyên lan rng mt cách t do.
Nhiu loài Hoàng tho  nưc ta ã b tuyt chng hoc b e do tuyt chng.
Năm 2004, mt s loài lan thuc chi lan Hoàng tho ã có trong danh mc  ca “Sách
 Vit Nam” như: Thu tiên hưng (Dendrobium amabile (Lour.) O’Brien, 1909), Hc
vĩ (Dendrobium aphyllum (Roxb.) C. Fisch, 1928), Ngc vn vàng (Dendrobium
chrysanthum Lindl. 1830), Kim ip (Dendrobium fimbriatum Hook. 1823), Hoàng
Tho hoa trng - vàng (Dendrobium nobile var. albolu-teum Huyen & Aver. 1989),
Nhng năm gn ây, Ngc vn vàng (Dendrobium chrysanthum Lindl.) ã b khai thác
kit qu vi s lưng hàng trăm nghìn giò khai thác/năm. Chính vì vy, nhu cu bo
tn và phát trin các loài lan quý nói chung và loài lan thuc Dendrobium
chrysanthum Lindl. nói riêng là c bit cn thit.
Hin nay, trên th gii cũng như  Vit nam, phương pháp nuôi cy mô là
phương pháp duy nht có th nhân ging cây lan cho h s nhân cao, s lưng cây
ging ln và giá thành cây ging hp lý. Tuy nhiên, cho n nay  nưc ta, nghiên
cu nhân ging và nuôi trng lan Hoàng tho ch yu trên các ging lan lai nhp
ni nhm sn xut hoa ct cành hay trng chu làm cây cnh. Còn vic nhân ging
bng k thut nuôi cy mô c bit s dng nuôi cy mô ci tin hai loài lan bn
a: Dendrobium nobile Lindl. (D. nobile) và Dendrobium chrysanthum Lindl. (D.
chrysanthum) chưa có  tài nghiên cu nào  cp n mt cách chính thc.

Xut phát t nhng yêu cu thc tin trên chúng tôi thc hin nghiên cu  tài:
“Nghiên cứu xây dựng quy trình nhân giống in vitro loài lan Dendrobium
chysanthum Lindl.”.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


3

1.2. Mục đích, yêu cầu của đề tài
1.2.1. Mục đích
Nghiên cu xây dng quy trình nhân ging in vitro loài lan Dendrobium
chrysanthum Lindl. nhm phát trin ngun gen cây lan và góp phn bo tn, thúc
y sn xut cây lan rng.
1.2.2. Yêu cầu
- Xác nh ưc ngun mu t
hích hp
s dng trong nuôi cy mô.
- Xác nh ưc ch  kh trùng ti ưu.
- Xác nh ưc môi trưng nhân nhanh in vitro có b sung mt s hp cht
hu cơ t nhiên.
- Xác nh ưc môi trưng ti ưu cho hình thành cây hoàn chnh.
- Xác nh ưc giá th, ch  dinh dưng ti ưu cho sinh trưng phát trin
ca cây con nuôi cy mô ngoài vưn ươm.
1.3. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn
1.3.1. Ý nghĩa khoa học
-  tài cung cp ngun tài liu tham kho làm cơ s trong nghiên cu và
ging dy i vi cây lan Dendrobium chrysanthum Lindl.
1.3.2. Ý nghĩa thực tiễn
-  xut ưc quy trình nhân ging in vitro

và thích ng cho lan

(Dendrobium
chrysanthum Lindl.
)
ngoài vưn ươm.
- Góp phn bo tn, thúc y sn xut cây lan Dendrobium chrysanthum
Lindl. như mt ngh trng lan mang li giá tr kinh t ti Hà Ni và các vùng
ph cn.

Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


4

2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU

2.1. Giới thiệu chung về cây lan.
 Châu Âu, cây lan ã ưc con ngưi bit n t trưc công nguyên,
Phrastus (376 – 285 TCN) là ngưi u tiên dùng danh t Orchis  ch mt loài lan
có c tròn dùng làm thuc cha bnh (Trn Hp 1989).
 Vit Nam, du vt nhng nghiên cu v cây lan bui u không rõ rt lm,
có l ngưi u tiên có kho sát v lan  Vit Nam là Gioalas Noureino – nhà
truyn giáo B ào Nha. Ông ã mô t cây lan u tiên  Vit Nam vào năm 1789
trong cun “Flora cochin chinensis” gi tên các cây lan trong cuc hành trình n
Nam phn Vit Nam là Acrides, Phaijus và Sarcopodium…mà ã ưc Bentham và
Hooker ghi li trong cun “Genra plante rum” (1852-1883) (dn theo Nguyn Hu
Huy – Phan Ngc Cp, 1995). Ch sau khi ngưi Pháp n Vit Nam thì mi có
công trình nghiên cu ưc công b, áng k là F. Gagnepain và A. Gnillaumin mô
t 70 chi gm 101 loài cho c 3 nưc ông Dương trong b “Thực vật Đông Dương

chí” do H.Lecomte ch biên, xut bn năm 1932 – 1934.
Theo Bretchacider thì t i vua Thn Nông (2800 TCN), lan rng ã ưc
dùng làm thuc cha bnh, nó có mt  khp châu Âu (Trn Hp, 1989).
Trong cun “Dược thảo và phương pháp dưỡng sinh” ca Mao Siang  i
nhà Tng, Trung Quc (960-1297) ã trình bày rt rõ nhng công dng cha bnh
ca nhiu loài lan thuc chi Dendrobium (Vũ Th Hoài, 2006).
2.1.1. Phân loại họ lan
Năm 1753, Linne dùng danh t Orchis  ch các loài lan. Năm 1836, John
Lindley dùng danh t Orchid ch chung cho các loài lan và t ó các loài lan ưc
xp thành mt h trong h thng phân loi chung gi là Orchidaceae (Nguyn Tin
Bân, 1997) (Trn Hp, 2001).
Cây lan thuc h Phong lan Orchidaceae là mt h thc vt có hoa,
thuc b Măng tây Asparagales, lp thc vt mt lá mm Monocotyledone . H
Orchideceae  trong lp ơn t dip, thuc ngành Ngc lan, thc vt Ht kín
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


5

Mangoliophyta, Phân lp Hành Lilidae. H lan là h có s loài ln nht trong các
h thc vt có hoa vi 850 ging và khong 20.000 loài phân b t 68
0
vĩ Bc n
56
0
vĩ Nam, nghĩa là t gn cc Bc như Thu in, Alaska xung tn các o cui
cùng cc Nam  Australia (Trn Hp, 1998).
Trong mi h thng phân loi và h thng APG II năm 2003, h Phong lan
thuc b Asparagales vi 5 h ph:
+ Apostasioideae: 2 chi và 16 loài, Tây Nam châu Á

+ Cypripedioideae: 5 chi và 130 loài, khu vc ôn i ca th gii cũng như
nhit i châu M và châu Á
+ Vanilloideae: 15 chi và 180 loài, khu vc cn nhit i và ôn i m ưt,
min ông Bc M
+ Epidendroideae: trên 500 chi và khong 20.000 loài, khp th gii
+ Orchidoideae: 208 chi và khong 3.630 loài, khp th gii
C 5 h ph này u phân b rng rãi trên trái t. (Ngun:i
pedia.org/wiki /H%E1%BB%8D_Phong_lan#Ph.C3.A2n_lo.E1.BA.A1i)
2.1.2. Phân bố
H Orchidaceae phân b rng khp th gii, gn như có th có mt trong mi
môi trưng sng, ngoi tr các sa mc và sông băng. Phn ln các loài ưc tìm
thy trong khu vc nhit i, ch yu là châu Á, Nam M và Trung M. Chúng
cũng ưc tìm thy ti các vĩ  cao hơn vòng Bc cc,  min nam Patagonia và
thm chí trên o Macquarie, gn vi châu Nam Cc. (Ngun: ipedia.
org/wiki/H%E1%BB%8D_Phong_lan#Ph.C3.A2n_b.E1.BB.95).
Khu vc châu Á, các vùng sưn núi thp ca dãy Hymalaya, các nưc thuc
ông Nam Á như Thái Lan, Lào, Campuchia và Vit Nam vi nhng chi lan
Dendrobium, Vanda, Phalaenopsis, Arachnis, Renanthera vô cùng phong phú và a
dng (Trn Hp, 2001).
Các vùng cn nhit i, s loài lan cũng rt phong phú vi chi Cattleya,
Oncidium có hoa quý và p. Theo P.L.Presley (1981), vùng nhit i châu Á có
250 chi và 6800 loài, trong ó chi Dendrobium có 1.400 loài, chi Coelogyne có 200
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


6

loài, chi Phlaenopsis có 35 loài, chi Vanda có 60 loài). (Trn Hp, 1990,2001).
 vùng ôn hoà s loài lan gim i mt cách nhanh chóng và rõ rt. Bc bán
cu có khong 75 chi và 900 loài, Nam bán cu có khong 40 chi và 500 loài (theo

F.Gbroger,1971). Toàn Châu Âu có 120 loài và Bc M có 170 loài. (Trn Hp,
1990,2001).
Vùng châu M nhit i có 306 ging và 8.266 loài trong ó chi Cattleya (60
loài), Epidendrum (500 loài), Odontonglosum (200 loài ) (Trn Hp, 1990).
2.1.3. Đặc điểm thực vật học
a. Rễ:
a s r ca các loài lan có lp xp bao quanh r tht. R ca phong lan có
lp mô xp màu trng ngà vi nhiu công dng khác nhau: Bo v ngun dn nưc
bên trong ca r, hút nưc và các mui khoáng bám trên b mt r và hp th c hơi
nưc trong không khí m. Chúng còn có kh năng bám cht vào các vt mà chúng
tip xúc. Rut r ca các loài lan là mt si rt chc và khá dai như si cưc, chính
vì th r lan m bo ưc cho cây lan có th bám trên ngn cây cao,  các sưn
non chót vót mà không b gió mnh cun i (Trn Duy Quý, 2005).
Min chóp r có cha cht màu dip lc nên r cũng làm mt phn chc
năng quang hp cho cây.
Các si r không bu víu vào các vt xung quanh nên chúng có th hút sương
sm chiu và làm chc năng quang hp. R có hình tr nhưng khi bám vào các vt
cng r b bp i trên vt bám.
Nói chung, r ca các loài lan dù phát trin thành nhánh cp I và cp II, có
khi cp III nhưng không có r tóc nh li ti như các loài thc vt khác. Nu tính v
din tích b mt ca c b r mt cây lan thì quá nh so vi b mt r ca các loài
thc vt khác (Nguyn Công Nghip, 2002).
b. Thân:
Có hai nhóm chính là ơn thân và a thân. Thân lan có th ngn hay kéo dài,
ôi khi phân nhánh, mang lá hay không mang lá.  nhóm a thân thì c cây va có
thân va có gi hành (Phm Hoàng H, 2000).
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


7

Lan a thân có các chi lan kim (Cymbidium), lan hài (Paphiopendium), lan
vũ n (Oncidium), Cát lan (Cattleya), lan Hoàng tho (Dendrobium).
Thông thưng, phn ca cây lan nhìn thy ưc ch có lá, hoa và cung,
chúng ưc mc lên t mt on phình to, ging như c hành nên ngưi ta thưng
gi là gi hành. Gi hành là nơi d tr cht dinh dưng và nưc  nuôi cây. ây
ưc ánh giá là b phn sinh trưng và phát trin ca lan a thân. Gi hành có
nhiu hình dng tuỳ tng loi lan như dng hình thoi thy  loài Cattleya labiata…,
dng hình tr thy  loài Cattleya guttata…, còn dng dt thy  Dendrobium
nobile… Cu to gi hành gm nhiu mô mm cha y dch nhy, phía ngoài có
lp biu bì vi vách t bào dày, nhn bóng, bo v tránh s mt nưc khi gp iu
kin bt li (Trn Duy Quý, 2005).
Lan ơn thân có các chi lan Vanda, H ip (Phalaenopsis), Phưng vĩ
(Renanthera) Thân ca các loài lan ơn thân luôn mc cao lên phía ngn, phát trin
theo chiu thng ng. S phát trin ch ngng khi nh ngn b tn thương, chi bên s
mc thành thân nhánh và cũng vươn cao lên phía nh (Trn Hp, 1989).
c. Lá:
Lá mc ơn c hoc xp dày c  gc, hay xp u n trên thân, trên c
gi… Hình dng lá thay i rt nhiu, t loi lá mng nưc, nc, dài, hình kim, hình
tr dài, tit din dài hay có rãnh n loi lá phin mng, dài, màu xanh bóng m
hay nht tuỳ theo v trí sng ca cây, c bit rt him loi lá hình tròn thuôn dài
thành b ôm ly thân.
Lá thưng có hai dng: Dng vy ính theo mt on căn hành và dng thc ính
trên gi hành. Lá thưng có cung lá, gia b lá và cung lá có mt tng phân cách. Khi
phin lá rng vn còn on b lá ôm ly gi hành. Vài loài lan không có cung lá.
Lá và r ca loài lan ơn thân thưng mc vuông góc vi nhau  cùng mt
t trên thân như lan Vanda, Bò cp, phưng vĩ,…(Trn Duy Quý, 2005).
d. Hoa
Cu to hoa lan cc kì phong phú và hp dn. a s các loài lan u n r
nhiu hoa, tp hp li thành chùm phân b  nh, thân hay nách lá. Hoa lan có cu

Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


8

trúc cơ bn là hoa mu ba (hoa lan có 7 b phn gm 3 cánh ài bên ngoài, 3 cánh
hoa và tr ca bông hoa, on cung tip giáp bông hoa, lá bu hoa có 3 tâm bì
chính là 3 ô ca qu lan cha y các ht nh li ti gi là tiu noãn) - kiu hoa c
trưng ca lp mt lá mm nhưng ã bin i rt nhiu  hoa có i xng qua mt
mt phng. Hoa lan thuc hoa lưng tính, rt him gp loài ơn tính, bao hoa có
dng cánh xp thành 2 vòng (Trn Duy Quý, 2005).
* Cánh đài
Hoa lan có ba cánh ài bo v hoa khi còn là n, thưng có cùng màu sc và
kích thưc. Tuy nhiên, các loài hoa lan khác nhau cánh ài có hình dng bin i rt
khác nhau. Dng hình tròn như các ging Vanda, Ascocentrum, nhn như Cattleya,
xon như các loài thuc ging Laelia.
* Cánh hoa
Nm k bên trong và xen k vi ba cánh ài là hai cánh hoa, thưng cũng
ging nhau v hình dng kích thưc và màu sc. Cánh còn li nm  phía trên hay
phía dưi ca hoa, thưng có màu sc và hình dng c bit khác hn vi hai cánh
kia gi là cánh môi hay cánh lưi. Chính cánh môi quyt nh phn ln giá tr thm
mĩ ca hoa lan (Trn Duy Quý, 2005).
* Trụ hoa
Tr hoa là b phn sinh dc ca hoa, bao gm c cơ quan sinh dc c và cái
nên ưc gi là trc – hp – nhu. Phn cái mang noãn li, b mt dính cht nhy.
Phn c mang phn khi, phn ca hoa lan không tách ra tng ht nh mà kt t
li thành nhng ám c có ít hay nhiu sáp. S lưng phn khi là 2, 4, 6, 8 có
dng cong hay thuôn lưi lim (Trn Duy Quý, 2005).
* Bầu hoa
Hoa phong lan có bu h thuôn dài kéo theo xung. S vn xon toàn b hoa

trong quá trình phát trin là c im ca bu. Hoa thưng b vn xon 180
0
sao cho
cánh môi khi hoa bt u n hưng ra bên ngoài, thun li cho côn trùng u. Him
khi hoa vn xon 360
0

như  Malaxia, Paludosa hoc không vn gì do cung hoa r
xung như loài Stanhopea. Như th, khi hoa n cánh môi hưng lên trên thích nghi
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


9

vi loi côn trùng thích ln u xung dưi khi chui vào hoa. Bu hoa có 3 ô gi là
tâm bì. Trong bu cha vô s các ht nh li ti gi là tiu noãn nm trên 3 ưng,
dc theo chiu dài ca 3 mép tâm bì. Sau khi th phn, th tinh, các tiu noãn s
bin i và phát trin thành ht trong khi ó bu noãn s phát trin thành qu (Trn
Duy Quý, 2005).
e. Quả:
Qu lan thuc loi qu nang, n ra theo 3 – 6 ưng nt dc. Có dng t
qu ci dài n dng hình tr ngn, phình  gia. Khi chín, qu n ra và mnh v
còn dính li vi nhau  phía nh và gc.  mt s loài khi qu chín nt theo 1 –
2 khía dc, thm chí không nt ra mà ht ch ra khi v khi v này b mc nát
( Tt Li, 1968).
g. Hạt lan
Mi qu có rt nhiu ht nh li ti. Ht ch cu to bi mt khi chưa phân
hoá, trên mt mng lưi nh, xp, cha y không khó, sau 2 – 18 tháng ht mi
chín. Phn ln ht cht vì khó gp nm cng sinh cn thit  ny mm do ó ht
nhiu, nh có th theo gió bay phát tán rt rng nhưng ht ny mm thành cây rt

him. Ch trong nhng khu rng già m ưt vùng nhit i mi  iu kin cho ht
lan ny mm. Khi lưng toàn b ht trong mt qu ch bng 1/10 – 1/1000mg,
trong ó không khí chim xp x 76 – 96% th tích ht.
2.1.4. Yêu cầu ngoại cảnh
Cây lan yêu cu các iu kin ngoi cnh khá phc tp c v nhit ,  m,
ánh sáng…
a. Nhiệt độ
Nhit  tác ng lên cây lan thông qua con ưng quang hp. Nhit  tăng
cao làm tăng nhu cu hp th dinh dưng ca cây lan. Nhit  còn nh hưng n
s ra hoa ca mt s loài lan. Tuy nhiên, nhit  tăng quá cao làm cho quá trình
quang hp b ngưng tr. Nhit  cao cùng vi m  cao to iu kin thun li
cho các loi bnh hi phát trin.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


10

Mi loài lan ch sinh trưng và phát trin trong mt khong nhit  thích
hp. Căn c vào nhu cu nhit  ca tng loài lan mà ngưi ta chia ra làm 3 nhóm:
- Nhóm cây ưa lnh: Gm nhng loài lan chu nhit  ban ngày không quá
14
0
C, ban êm không quá 13
0
C. Nhng loài lan này thưng xut x t vùng hàn
i, ôn i và các khu vc núi cao vùng nhit i. Ví d lan: Lycaste, Cymbidium…
- Nhóm cây ưu nhit  trung bình: Gm nhng loài lan thích hp vi nhit
 ban ngày không dưi 14,5
0
C, ban êm không dưi 13,5

0
C. Ví d lan Vanda.
- Nhóm cây ưa nóng: Bao gm nhng loài lan chu nhit  ban ngày không
dưi 21
0
C, ban êm không dưi 18,5
0
C. Nhng loài lan này thưng có ngun gc 
vùng nhit i. a s lan Dendrobium sp. hin trng  thành ph H Chí Minh u
thuc nhóm này.
b. Ánh sáng
Ánh sáng rt cn thit cho s sinh trưng và phát trin ca cây lan. Tuy
nhiên, khi cây lan tip xúc trc tip vi ánh sáng trc x (vào gia trưa) thưng b
cháy lá, vì vy khi trng lan cn phi làm giàn che  gim bt cưng  ánh sáng.
Ánh sáng còn nh hưng n kh năng ra hoa ca mt s loài lan. Mt s
loài lan như Dendrobium, Oncidium,… cn ánh sáng  ra hoa.
Căn s vào nhu cu ánh sáng ca tng loài lan mà ngưi ta chia ra làm các
nhóm sau:
- Nhóm ưa sáng: òi hi ánh sáng nhiu, khong 100% ánh sáng trc tip
như loài Vanda lá hình tr.
- Nhóm ưa ánh sáng trung bình: Bao gm các loài có nhu cu ánh sáng
khong 50% n 80% như các loài ca Catleya, Dendrobium.
- Nhóm ưa ánh sáng yu: Bao gm các loài lan có nhu cu ánh sáng khong
30% như các loài ca Phalaenopsis, Paphiopedilum.
Tui lan khác nhau yêu cu v ánh sáng cũng khác nhau: Cây lan con giai
on t 0 - 12 tháng tui ang trong giai on tăng trưng thân lá ch cn chiu
sáng 50%, lan nh t 12 - 18 tháng tui cn chiu sáng 70% và thi im ra hoa có
th cho chiu sáng nhiu hơn.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………

11

Hưng chiu sáng cũng rt quan trng i vi lan. Cây lan t trng  hưng
ông s nhn nhiu ánh sáng bui sáng tt hơn nhiu so vi cây lan t trng 
hưng Tây nhn ánh nng bui chiu. Khi trng lan cn b trí hàng theo hưng Bc
– Nam  cây nhn ưc ánh sáng phân b y  nht.
c. Ẩm độ
m  là yu t nh hưng rt ln n sinh trưng và phát trin ca các
loài lan. Các loài lan sng trong t nhiên chu nh hưng ln bi s phân b mưa
trong năm. m  là yu t chi phi vic phân b các vùng có cây lan. V yu t
m  có 3 khu vc cn lưu ý:
- m  ca vùng: Là m  ca khu vc rng ln, nơi thit lp vưn lan.
m  này do iu kin a lý, a hình quyt nh. Nên chn khu vc lp vưn lan
có b mt din tích bng phng, thoáng mát.
- m  ca vưn: Là m  ca chính vưn lan. Chn nơi lp vưn lan gn
ngun nưc tưi, trang b h thng tưi quanh vưn lan  nâng cao m  vưn,
thích hp cho cây phát trin.
- m  trong chu lan: Gi là m  cc b, do cu to ca giá th, th
tích chu, ch  tưi nưc quyt nh. m  cc b cao s không có li cho cây
lan, d gây úng thi cây. S hài hoà v m  vùng trng, m  vưn s giúp cho
s sinh trưng ca cây lan tt hơn.
d. Độ thông thoáng
 thông thoáng cũng là yu t cn thit giúp cây lan sinh trưng. Nu vưn
lan không thông thoáng, nhit  và m  trong vưn cao s làm cho cây lan d
bnh. Ngưc li, vưn quá thông thoáng, gió nhiu s làm lưng nưc bc hơi
nhiu; m  vưn thp, cây lan s sinh trưng kém, lá nhăn nheo.
e. Nước tưới
- Nưc tưi cho lan nht thit phi sch, không nhim phèn, mn.  pH
thích hp t 6,5 – 7,0. Có th s dng nhiu ngun nưc như nưc mưa, nưc máy,

nưc ging… nhưng phi t yêu cu v  pH như trên.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


12

Tuỳ vào m , s thông thoáng ca vưn, giá th, loài hoa, mùa tăng
trưng, nhit , ánh sáng và tình hình cây lan mà iu chnh lưng nưc tưi nhiu
hay ít (Ngun: />lan-phn-i-ii-iii-iv-fontb.html).
2.2. Giới thiệu chung về cây lan chi Hoàng thảo.
2.2.1. Đặc điểm phân bố và phân loại lan chi Hoàng thảo.
Dendrobium là mt chi ln trong h lan. Hin nay chi này bao gm hơn 1200
loài. Chi Dendrobium ưc phân b rng rãi  Nam Á, ông Á và ông Nam Á
cho n Philippines, Borneo, nưc Úc, Tân Gui-nê, qun o Solomon, New
Zealand nhưng nhiu nht là khu vc ông Nam Á. Không có mt nh nghĩa
chung nào cho danh t Dendrobium. Có tài liu cho rng ch này do ting La Tinh,
dendro nghĩa là cây, còn ch bios nghĩa là s sng. Do ó Dendrobium ưc hiu là
cây lan sng  trên cây nên còn ưc gi cây phong lan.  Vit Nam, ngưi ta
thưng gi chúng là Hoàng Tho hay ăng Lan. Hoàng tho là mt trong nhng chi
ln nht ca h Lan (Orchidaceae). Theo A.Takhajan (1966) chi Hoàng tho trên
th gii có khong 1400 loài, ch yu phân b  lc a ông Nam Á và các o
thuc Philippin, Malaixia, Inonêxia, Niu Ghinê, ông Bc Ôxtrâylia.  Vit Nam
hin bit 101 loài và 1 th, phân b ch yu  vùng núi sut t Bc vào Nam và
trên mt s o ven bin nưc ta. Các i din ca chi Hoàng tho ch yu sng
ph sinh trên thân hoc các cành cây  trong rng hoc trên các hc mùn trên á,
thưng  nơi m, thưng mc   cao 500 – 1500m so vi mc nưc bin, nhưng
có khi gp chúng mc   cao 200m hoc ti 2000m (Dương c Huyn, 2007).
Theo các tác gi Nguyn Tin Bân (1990), Trn Hp (1990) cây lan Hoàng
tho thuc chi Dendrobium, phân loi như sau:
Chi: Dendrobium

H: Orchidaceae
H ph: Epidendroideae
Tông: Epidendrae
B: Orchidales
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


13

Lp: Monocotyledoneae
Ngành: Mangoliophyta
Lan Hoàng tho ưc chia thành các nhóm chính như sau:
- Nhóm th nht: lá xanh quanh năm và hoa thưng mc gn ngn như
Dendrobium antennatum, Dendrobium phalaenopsis
- Nhóm th hai: Lá thưng rng vào mùa ông và hoa thưng mc gn t
trên thân cây như Dendrobium anosmum, Dendrobium wardianum
- Nhóm th ba hay còn gi là nhóm Callista khi ra hoa thì hoa r xung phía
dưi như Dendrobium chrysotoxum, Dendrobium farmeri
- Nhóm th tư là nhóm Latoura vi chùm hoa mc thng ng như:
Dendrobium atroviolaceum, Dendrobium spectabile
- Nhóm th năm là nhóm Formosae có c im là trên thân lá có lp lông
màu en và hoa thưng màu trng như: Dendrobium draconis, Dendrobium
formosum (Ngun:
E1%BA%A3o-dendrobium-dang-lan/page__st__90).
Dương c Huyn (2007) ã xây dng h thng phân loi ch yu da trên
h thng ca Seidenfaden (1985). Theo ông thì chi lan Hoàng tho bao gm các
sectio sau:
Sectio 1: Grastidium (Blume) J. J. Smith - Trúc lan
Theo Smith, J.J. 1905; Seidenf. 1985, nhng loài thuc sectio này mang các
c im: Thân rt mnh và không bao gi dày mp lên; lá mnh dng lưng-bng;

b lá nhn; gc môi t do không có ca. Nhng loài thuc tông này mang nhng
c im ơn gin hơn c. Sectio này có khong 100 – 120 loài. Phân b  lc a
ông Nam Á, Inônexia, ông bc Oxtraylia, ưu th  Niu Ghinê.  Vit Nam có 3 loài.
Sectio 2: Conostalix Kraenzl (Kraenzlin, F. 1910; Averyanov, L.V.1994)
Thuc v sectio này gm các loài có c im gn vi sect. Grastidium (thân
rt mnh không bao gi dày mp lên; lá mnh dng lưng-bng) nhưng khác là b lá
có ph lông dài màu en, gc cánh môi có mép dính vi mép bên ca chân ct to
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


14

thành ca ngn. Có 14 loài phân b  lc a ông Nam Á, Malayxia, Singapo,
Inônêxia, ông Nam Ôxtrâylia.  Vit Nam có 3 loài.
Sectio 3: Formonsae (Benth. & Hook. F.) Hook.f. (Hook.f.1890, Dương Đức
Huyến & Aver.1991)
c im: lá mng dng lưng-bng, lá non và b lá mang lông ngn màu en
hoc nâu ging vi sect. Conosatlix. Tuy nhiên thân các loài ca tông này dày mp
lên hình tr hoc hình con sut; hoa to màu trng hoc vàng nht. Sect. này có
khong 30 – 35 loài  lc a nhit i châu Á, Inônêxia, Philippin. Vit Nam có
10 loài.
Sectio 4: Dendrobium – Hoàng thảo (Dương Đức Huyến &Aver.1993; Aver.
1994)
ây là sectio khá ln có nhiu loài hơn c. Chúng mang c im khá ging
vi sect. Formosae bi thân mp, hình tr hoc hình con sut; cm hoa ngn, 1n
nhiu hoa, hoa to. So vi sect. Formosaei thì sectio này có mt s c im khác
bit  ch hoa thưng có cm ngn dng túi, cánh môi hơi cun li thành hình phu,
tn cùng có chai dày. Sectio này có khong gn 300 loài phân b  lc a nhit i
châu Á, Trung Quc (Hi Nam), o ài Loan, Inônêxia. Vit Nam có 30 loài.
Sectio 5: Breviflores Hook. f. (Hook.f.1890; Z.Tsi, 1999)

ây là mt sectio không ln, mang nhng c im phn nào ging vi sect.
Dendrobium như: thân ít nhiu dày mp lên; lá mng dng lưng-bng; gc môi có
chai dày, tuy nhiên cánh môi  sectio này có hình chén và vách có ph lông chia
môi thành 2 phn. Sectio này có khong 18 loài  các lc a châu Á, Hi Nam,
Inônêxia. Vit Nam có 8 loài.
Sectio 6: Distichophyllum Hook. F. (Hook.f.1890; Seidenf. 1985)
Sectio này có s loài tương i ít và mang nhng c im gn vi sect.
Grastidium và sect. Conostalix  ch thân còn mnh, có dày lên  mt vài i din
nhưng không mp hn; hoa không ln; lá dt dng lưng-bng. Tuy nhiên lá xp dày
xít và hơi dày lên; cm hơi dài so vi kích thưc ca hoa. Trên th gii có khong
15 loài phân b  ông Nam Á. Vit Nam có 3 loài.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


15

Sectio 7: Superbientia Kraenzl.(Kraenzl, 1910; Dương Đức Huyến &
Aver. 1993)
c im: khá ging vi sect. Chrysotoxae  ch thân mp hình con sut; lá
dày dng da, mc cm  phn nh; chùm hoa dài. Tuy vy nó cũng khác bit căn
bn  ch hoa thưng xp thưa ch không dày như  sect. Chrysotoxae. Hơn na,
gc cánh môi không có các u li ln. iu c bit là sectio này có cm kép to
thành khp do s dính li ca gc môi, chân ct và mép trong gc lá ài bên. Th
gii có khong 13 loài phân b  lc a châu Á, Inônêxia, ông Bc Ôxtrâylia.
Vit Nam có 1 loài.
Sectio 8: Pedilonum (Blume) (Blume, 1825; Aver. 1994)
c im ca các loài trong sectio này khá ging vi sect. Distichophyllum 
ch thân thưng hình tr, lá hình mác, ít nhiu mnh. Tuy nhiên hoa ca sectio này
có cm khá dài, thưng hình tr và cong, cm hoa nhiu hoa hơn sect.
Distichophyllum. Th gii có 160-180 loài phân b  lc a ông Nam Á,

Phylippin, Indonexia, ông Bc Ôxtrâylia, các o  phía tây thái Bình Dương.
Vit Nam có 3 loài.
Sectio 9: Stachyobium Lindl (Lindl. 1844; Dương Đức Huyến & Aver. 1993)
Gm các loài mang nhng c im khá gn vi sectio Dendrobium (có thân
mp hình tr) và gn vi sect. Chrysotoxae (có thân hình con sut); lá mnh ging
vi sectio Dendrobium nhưng li thưng mc tp trung  phía nh ging vi sectio
Chrysotoxae; hoa ging vi hoa ca c hai sectio k trên  ch có mép cánh môi
un lưn và x răng, không có u li rõ rt. Trên th gii có 40 – 50 loài phân b 
lc a nhit i châu Á, Trung Quc (ài Loan), Indonexia. Vit Nam có 6 loài.
Sectio 10: Chrysotoxae Kraenzl (Kraenzl.1910, Aver. 1994)
Sectio này bao gm các loài mang nhng c im khá ging vi sect.
Dendrobium là có cánh hoa to, cánh môi thưng ph lông rm, có u li. Tuy vy
khác bit ln  ây là sect. Chrysotoxae có thân mp hình con sut; lá tp trung 
nh; cm hoa thưng nhiu hoa. Th gii có 10 loài, phân b ch yu  các vùng
nhit i châu Á, Vit Nam có 6 loài.
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


16

Sectio 11: Bolbidium Lindl. Ex Lindl (Lindl. Ex Lindl.1851; Seidenf. 1985)
ây là mt sectio nh. Mc dù thân ca các i din dày mp lên hình con sut
ging vi sect. Chrysotoxae nhưng ch gm mt lóng trên mt cung ngn gm vài t
dưi lóng cùng ca thân. Hoa có cm dài, cong và có ca mt, cm hoa  nh gm
mt hoa  gia 2 lá là im khác bit căn bn so vi sect. Chrysotoxae. Th gii có 7 –
8 loài phân b  lc a châu Á, Philippin, Indonexia. Vit Nam có 3 loài.
Sectio 12: Crumenatae Pfitz (Pfitz.1888, Dương Đức Huyến & Aver. 1993)
Các loài thuc sectio này có thân mnh; hoa nh ging như sect. Grastidium
nhưng 2 – 3 lóng  gc phình lên thành bng mp. Mt s loài có lá hình tr, nh
nhn; cánh môi chia thùy, khác hn vi sect. Grastidium. Th gii có 40 – 50 loài

phân b  lc a châu Á, mt s o như Hi Nam (Trung Quc), ài Loan,
Indonexia, Philippin, Xây sen. Vit Nam có 8 loài.
Sectio 13: Strongyle Lindl (Lindl. 1851; Aver. 1994)
Sectio này có các loài mang nhiu c im ca sect. Grastidium là thân mnh
không bao gi dày mp lên, hoa nh nhưng li mang c im khác hn là có lá hình
tr, hơi cong ging vi các i din ca sect. Crumenatae. Sectio này có khong 20
loài phân b  lc a châu Á, Philippin, Indonexia. Vit Nam có hai loài.
Sectio 14: Aporum (Blume) Lindl. (Lindl. 1851, Seidenf.& J.J.Wood, 1992.)
c im ca các loài thuc sectio này tương i ging vi sect. Strongyle 
ch thân mnh, hoa nh, lá không còn dng lưng-bng na nhưng khác sect.
Strongyle căn bn là thân và lá u dp bên; lá ngn, mng nưc, xp xít lp gc
lên nhau. Th gii có khong 40 loài phân b  lc a châu Á, Trung Quc (Hi
Nam), Indonexia. Vit Nam có 12 loài.
Sectio 15: Oxystophyllum (Blume) Miq. (Miq. 1859, Seidenf.& J.J.Wood,
1992.)
Sectio này mang các c im khá ging vi sect. Aporum là có lá và thân
dp bên, lá mng nưc và có gc lp xp xít lên nhau, hoa nh. c im khác bit
so vi sect. Aporum là sectio này có 5 – 7 lá bc xp dng vy lp, cánh môi có 1 u
Trường Đại học Nông Nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sĩ khoa học nông nghiệp…………………


17

li hình côn  mt dưi. Th gii có khong 25 loài phân b  lc a ông Nam Á,
Indonexia. Vit Nam có 1 loài.
2.2.2. Đặc điểm hình thái của chi lan Hoàng Thảo
2.2.2.1.Thân
Các i din ca chi Hoàng tho (Dendrobium) rt d nhn bit ngoài thiên
nhiên. ó là các cây thân tho mc cm, ng thng hoc r thõng, phân t, sng
ph sinh trên các cây g hoc ít gp các loài sng bám trên á, trong rng m. Chi

lan Hoàng Tho thuc nhóm a thân (sympodial) vi nhiu gi hành. ây là nhóm
bao gm các cây tăng trưng liên tc nhưng có chu kỳ ngh sau nhng mùa sinh
trưng. Chi lan Hoàng Tho va có thân tht va có gi hành. Gi hành tuy là thân
nhưng li cha dip lc, d tr nưc và nhiu cht dinh dưng cn thit cho s phát
trin gi hành mi. Cu to gi hành gm nhiu mô mm cha y dch nhy, phía
ngoài có lp biu bì vi vách t bào dày, nhn bóng bo v  tránh s mt nưc do
sc nóng ca mt tri. a s các c gi hành có màu xanh nên nó ã cùng vi lá
làm nhim v quang hp (Trn Hp, 2000). Tuy nhiên, vic phân bit các taxon
trong chi gp nhiu khó khăn bi tính a dng ca chúng th hin  cơ quan dinh
dưng cũng như cơ quan sinh sn. Thân ca các i din chi Hoàng tho u phân
t, hình tr, hình con sut, hình chùy, hình trng…, có chiu dài thay i t 2-3cm
n 120 cm hoc ôi khi hơn, kích thưc ph bin là 20-50 cm. Lát ct ngang thân
có th là hình tròn, bu dc, ôi khi hình 4 cnh nhưng ưc gi chung theo kích
thưc ngang này là chiu dày, thay i t 0,3-1,5 cm nhưng a s hay gp là
khong 0,5-1cm. Thân có th mnh (sect. Grastidium, sect. Strongyle), ôi khi dp
bên [(sect. Aporum, sect. Oxystophyllum) hoc là dày mp lên (sect. Chrysotoxae,
sect. Dendrobium, sect. Superbientia). Phn dy mp lên ca thân gm mt vài lóng
 sát gc (sect. Crumenatae) hoc  sát nh (sect. Bolbidium), còn thì a s là 
gia thân u dn lên n nh và xung phía gc. ôi khi phn dày lên theo hình
con sut có 4 g sc (sect. Chrysotoxae, sect. Dendrobium, sect. Crumenatae).  cá
bit vài loài ch có các mu dày lên, còn lóng thì hu như không làm cho thân có
dng tràng ht (sect. Pendulum) hoc s dày lên là dn dn và c lp  mi lóng