Các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng sinh lời của các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M THÀNH PH H CHÍ MINH
………………………………


OÀN VIT HÙNG

CÁC YU T NH HNG N KH NNG SINH
LI CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN TI VIT NAM

Chuyên ngành : Tài chính – Ngân hàng
Mã s chuyên ngành : 603420


LUN VN THC S TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG


Ngi hng dn khoa hc :
Ts. Nguyn Minh Hà



TP.H Chí Minh, Nm 2013
1



CHNG 1: GII THIU
1.1 M đu
Vit Nam đang trong quá trình hi nhp sâu rng vào nn kinh t quc t. Vit

Nam đã kỦ Hip đnh khung v dch v ASEAN (AFAS, 1995), Hip đnh thng mi
song phng Vit Nam – Hoa K (BTA, 2001), Cam kt gia nhp WTO (2006). Phù
hp vi cam kt WTO, ngành ngân hàng đã t do hóa dn dn, tt c các bin pháp
phân bit đi x vi các ngân hàng nc ngoài s đc loi b vào nm 2012. Vic m
ca ngành ngân hàng đem li nhiu li ích nh: thúc đy các ngân hàng ni đa đa
dng hóa và chuyên nghip hóa các dch v ngân hàng, to điu kin cho các ngân
hàng ni đa tip nhn công ngh ngân hàng hin đi và ci cách qun lỦ ngân hàng
thông qua s tham gia ca các đi tác chin lc nc ngoài, thúc đy s cnh tranh
gia các ngân hàng. Các ngân hàng thng mi c phn, vn “sinh sau đ mun”, quy
mô vn còn nh bé nên chu sc ép cnh tranh ngày càng gay gt, không ch t các
ngân hàng c phn ni đa, mà còn chu s cnh tranh t các ngân hàng quc doanh,
các t chc tài chính phi ngân hàng, các đnh ch tài chính khác, và t các ngân hàng
nc ngoài. Trong bi cnh y, các ngân hàng không có kh nng cnh tranh s dn
đc thay th bng các ngân hàng hot đng hiu qu hn, ch có nhng ngân hàng
hot đng hiu qu nht mi có li th cnh tranh.
Trong quá trình hi nhp kinh t vi các nc trong khu vc và trên th gii,
Vit Nam đã có nhiu bc tin dài và chc trên con đng phát trin ca mình.  có
đc nhng thành tu nh vy trong thi gian qua không th không k đn vai trò ca
h thng ngân hàng, đã đóng góp không nh vào tng thu nhp quc dân. c bit là
hot đng ngân hàng đã góp phn tích cc huy đng vn, m rng vn đu t cho lnh
vc sn xut phát trin, to điu kin thu hút vn nc ngoài đ tng trng kinh t
trong nc. Ngành ngân hàng đã xng đáng là công c đc lc h tr cho nhà nc
trong vic kim ch, đy lùi lm phát, n đnh giá c.
2



Ngân hàng vi vai trò là mch máu ca nn kinh t, là mt t chc trung gian
kt ni gia cung và cu vn, đm bo tp hp các ngun vn và phân phi li theo
hng s dng có hiu qu nht. Ngân hàng đóng mt vai trò rt quan trng trong công

cuc xây dng nn kinh t đt nc cng nh thu hút đc ngun vn t nhng cá
nhân, t chc xã hi, ngoài ra nó còn là t chc kinh doanh tin t .T đó đem ngun
vn này cho các doanh nghip, t chc khác vay…đ m rng quy mô sn xut kinh
doanh. iu đó không nhng mang li nhiu li ích cho xã hi mà nó còn đem li li
ích cho c nhng cá nhân, t chc, doanh nghip….
Ngày nay khi nn kinh t ngày càng phát trin cùng vi quá trình toàn cu hóa
không ngng din ra thì vai trò ca ngân hàng ngày càng tr nên quan trng , nhng
hot đng ca ngân hàng ngày càng tác đng mnh m đn đi sng xã hi và chim
mt v trí quan trng trong nn kinh t. Hn na h thng ngân hàng đc xem là h
thn kinh ca nn kinh t , làm cho nn kinh t din ra trn tru hn và hiu qu hn rt
nhiu. Chính vì vy bt c quc gia nào cng có chính sách đ bo v h thng ngân
hàng ca mình rt cht ch đ hn ch ri ro bi khi ngân hàng có vn đ s nh hng
ln đn nn kinh t.
Ngày nay trong cnh tranh xut hin nhiu loi hình Ngân hàng khác nhau làm
cho hot đng ca ngân hàng càng tr nên sôi đng và phong phú, đòi hi mi ngân
hàng phi xây dng cho mình mt chin lc kinh doanh phù hp vi môi trng mi.
Vì vy, đ chun b nhng bc đi trong l trình hi nhp quc t nh hin nay thì mi
ngân hàng phi t nâng cao kh nng và vai trò ca mình đ va có th to đc u th
cnh tranh vi các ngân hàng khác va có th đáp ng nhu cu ngày càng tng ca xã
hi.
Hòa nhp vi s phát trin mnh m ca nn kinh t xã hi trong nhng nm gn
đây, h thng NHTMCP (ngân hàng thng mi c phn) cng chuyn mình vi
nhng bc phát trin vt bc, là mt trong nhng kênh cung cp và phân phi vn
3



ch yu cho nn kinh t. S ln mnh ca NHTMCP song hành vi công tác tín dng
đây là lnh vc mang li ngun thu chính cho các ngân hàng.
Bc vào nm 2012, do tip tc chu hu qu t cuc khng hong tài chính

toàn cu và khng hong n công kéo dài  khu vc Châu Âu nên kinh t th gii din
bin không thun li. Tng trng ca hu ht các nn kinh t phát trin và đang phát
trin đt mc thp. Th trng vic làm b thu hp, tht nghip gia tng. Trong nm
2012 nn kinh t Vit Nam đang lâm vào tình trng đó là: xu hng suy gim tc đ
tng trng (ch  mc 5,7%), lm phát c nm tng 9,5%, thâm ht thng mi và
thâm ht ngân sách nng n, đng tin yu kém nht châu Á vn cha có du hiu
đc chn li mt cách chc chn và gim lãi sut nhanh có th nh hng ti tc đ
tng trng. Theo d báo kinh t nm 2013, cho rng khó có c s đ tng trng cao,
nguy c bt n và lm phát vn tim tàng do các c s cha khôi phc n đnh và tng
trng còn yu kém. Tuy nhiên, đây là nm vn có c hi cho s chuyn bin kinh t,
nhng mc tiêu tng trng GDP 2013 ch nên  mc 4-4,5%. i vi h thng ngân
hàng hin nay thì quy mô đã đc tng lên vi vn điu l theo quy đnh là 3000 t
đng.
Trong xu th hi nhp và toàn cu hoá đó, đt nc ta đang chuyn mình trong
công cuc đi mi, nn kinh t đang vn hành theo c ch th trng, có s điu tit và
qun lỦ v mô ca Nhà nc.  tn ti và phát trin, các NHTMCP phi hot đng có
hiu qu, do vy kh nng sinh li là mi quan tâm hàng đu. Bi vì kh nng sinh li
là mt ch tiêu kinh t đ đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh ca các ngân hàng.
Li nhun không ch là ngun tài chính tích lu đ m rng sn xut mà còn là ngun
tài chính quan trng đ thc hin ngha v tài chính vi Nhà nuc, tng thu nhp quc
dân và khuyn khích ngi lao đng gn bó vi công vic ca mình. Vì vy, vic phân
tích và đo lng kh nng sinh li đ đánh giá hiu qu hot đng kinh doanh, t đó
tìm ra các bin pháp đ nâng cao kh nng sinh li là vn đ ht sc quan trng và cn
thit vi các NHTMCP Vit Nam trong giai đon hin nay. Hot đng ca ngân hàng
4



là mt hot đng kinh t quan trng, trong nhng nm va qua đã đóng góp không nh
vào s phát trin ca nn kinh t quc dân. Hu ht các NHTMCP làm n có lãi. Làm

th nào đ phát trin và hot đng ngày càng có hiu qu trong giai đon hi nhp kinh
t khu vc và th gii là mt vn đ rt quan tâm đi vi các NHTMCP. Vi chc
nng là công c qun lỦ kinh t hu hiu, phân tích kh nng sinh li s giúp các nhà
qun lỦ điu hành hot đng ca NHTMCP đt hiu qu cao nht.
Trong thc t, vic đo lng kh nng sinh li đã đc thc hin ti các ngân
hàng thng mi c nhng cha thc s đáp ng đc yêu cu qun lỦ do phng
pháp, ni dung và h thng ch tiêu phân tích kh nng sinh li còn đn gin. Xut phát
t nhn thc trên, tôi đã chn đ tài: “Các yu t nh hng đn kh nng sinh li
ca các ngơn hƠng thng mi c phn ti Vit Nam” là mt đòi hi cp bách cn
đc nghiên cu.
1.2 Vn đ nghiên cu
Nn kinh t Vit Nam bc vào quá trình hi nhp sâu rng vi th
gii, theo đó các doanh nghip nói chung và h thng Ngân hàng Thng mi Vit
Nam nói riêng đang đng trc tình th cnh tranh dng nh gay gt và khc lit hn.
Trc ht là cuc đua gia các Ngân hàng Thng mi trong nc vi nhau, gia
Ngân hàng Thng mi trong nc vi các Ngân hàng nc ngoài đang hot đng ti
Vit Nam và sau đó là làn sóng thành lp Ngân hàng có 100% vn nc ngoài. T đó,
buc các NHTM trong nc phi có s chun b v ni lc, v chin lc và t hoàn
thin mình hn nu không mun b loi b khi cuc chi.
Trc bi cnh đó, đ đ sc cnh tranh, đng vng trên th trng và không
ngng phát trin, thì các Ngân hàng phi có bc đi đúng đn, trong đó đáng lu Ủ là
cng c ngun vn tài chính, ngun nhân lc, thay đi công ngh, xây dng chin lc
hot đng kinh doanh cho phù hp, ngân hàng phi bit rõ thc trng ca chính Ngân
5



hàng mình và phi d đoán đc điu kin kinh doanh trong tng lai, còn phi hiu rõ
v đi th cnh tranh
Kh nng sinh li là mc tiêu hàng đu ca các ngân hàng nhm bo đm kinh

doanh có hiu qu và kh nng bo tn vn đ tái đu t. T đó tác gi thc hin lun
vn ca mình ca mình nhm giúp cho các nhà qun lý ngân hàng thy đc nhng
nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng. Nhng nhân t có nh hng
tích cc cn đc phát huy và nâng cao hn na vic ti đa hóa li nhun ca ngân
hàng. ng thi cng thy đc nhân t gây nh hng tiêu cc phi khc phc nhm
hn ch nhng ri ro đn mc có th chp nhn đc trong hot đng kinh doanh ca
ngân hàng. Qua đó ngày càng nâng cao li nhun ca ngân hàng trong tình hình cnh
tranh nh hin nay.
1.3 Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu
1.3.1 Mc tiêu
 tài nghiên cu này nhm vào các mc tiêu sau:
- Xác đnh các yu t nh hng đn kh nng sinh li ca các NHTMCP ti
Vit Nam.
- ánh giá mc đ nh hng đn kh nng sinh li ca NHTMCP ti Vit
Nam.
-  xut mt s kin ngh nhm tng kh nng sinh li ca ngân hàng.
1.3.2 Cơu hi nghiên cu
 đt đc các mc tiêu trên, đ tài s tp trung làm rõ yêu cu các câu hi
nghiên cu sau:
1. Các yu t nào nh hng đn kh nng sinh li ca các NHTMCP ti
Vit Nam ?
2. Mc đ tác đng và chiu hng tác đng ca các yu t đn kh nng
sinh li ca các NHTMCP ti Vit Nam ?
6



1.4. i tng vƠ phm vi nghiên cu
- i tng : Nghiên cu các ngân hàng thng mi c phn ti Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu:

Kh nng sinh li ca các NHTMCP ti Vit Nam
K nghiên cu: nghiên cu ly giá tr theo nm giai đon 2006 – 2012, d liu
đc ly t 32 NHTMCP, t các trang Web ca các NHTMCP.
S quan sát ca nghiên cu cho khong thi gian t 2006 đn 2012 là 224 quan
sát theo tng nm.
1.5 Ý ngha ca đ tƠi
Trên c s s liu thc t ca nhng chui thi gian, đ tài nghiên cu nhm
đa ra nhng kt lun thit thc, cung cp kin thc cho nhng ai quan tâm đn li
nhun ca ngân hàng. C th là kh nng sinh li ca ngân hàng di s tác đng ca
các yu t. c bit cng c thêm kin thc cho cho ban qun lỦ và điu hành ngân
hàng trong vic nghiên cu và không ngng phát trin trong tình hình cnh tranh nh
ngày nay.
1.6 B cc ca lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun đ tài gm 05 chng:
Chng 1: Gii thiu đ tài: Trình bày tóm lc lỦ do nghiên cu, vn đ nghiên
cu, mc tiêu nghiên cu, đi tng nghiên cu.
Chng 2: C s lỦ thuyt v li nhun, các ch tiêu hot đng kinh doanh ca
NHTMCP, các khái nim, mô hình CAMEL. Các nghiên cu trc v các yu t tác
đng kh nng sinh li. Kt lun ca các lỦ thuyt v kt qu tác đng. Các mô hình lỦ
thuyt đã s dng trong các nghiên cu trc đi vi các nc trên th gii.
Chng 3: Phng pháp nghiên cu, mô hình nghiên cu và ngun d liu xây
dng mô hình nghiên cu.
7



Chng 4: Phân tích kt qu nghiên cu: Phân tích kt qu và gii thích các yu t
đo lng kh nng sinh li ca các NHTMCP ti Vit Nam.
Chng 5: Kt lun và kin ngh.

8



CHNG 2: C S LÝ THUYT
Chng này gm ba phn. Phn đu trình bày lý thuyt v kh nng sinh li ca
các NHTMCP trong đó nêu bt đnh ngha, các nhân t th hin và các ch tiêu đánh
giá kh nng sinh li. Phn hai trình bày mô hình CAMEL nhm đánh giá hiu qu,
ri ro ca các ngân hàng nói riêng và các TCTD nói chung. Phn ba tóm tt mt s
nghiên cu thc nghim tiêu biu trc liên quan kh nng sinh li ca các NHTMCP
và nhng điu hc hi rút ra t nhng nghiên cu này.
2.1 Các khái nim

2.1.1 Khái nim v li nhun
- Theo Phan Vn Dng (2008) li nhun là phn tài sn mà nhà đu t nhn
thêm nh đu t sau khi đã tr đi các chi phí liên quan đn đu t đó, bao gm c chi
phí c hi; là phn chênh lch gia tng doanh thu và tng chi phí.
- Theo Lê Th Mn (2010) li nhun ngân hàng bao gm hai ch tiêu:
+ Li nhun trc thu: Li nhun trc thu còn gi là lãi gp, là hiu s ca
tng thu nhp và tng chi phí ca ngân hàng.
Li nhun trc thu = Tng thu nhp – Tng chi phí
+ Li nhun sau thu: Li nhun sau thu còn gi là lãi ròng hay li nhun
thun, là hiu s ca lãi gp và thu thu nhp doanh nghip.
Li nhun sau thu = Li nhun trc thu – Thu thu nhp doanh nghip
2.1.2 Thu nhp - Chi phí - Li nhun ca ngơn hƠng
Theo Lâm Th Hng Hoa (2009) thu nhp ca ngân hàng là khon tin thu đc
t hot đng kinh doanh ca ngân hàng nh cho vay tin, đu t cung cp dch v.
- Chi phí là toàn b tài sn, tin bc b ra đ thc hin mt quá trình sn xut
kinh doanh. Ngân hàng là mt ngành công nghip dch v mang tính nhân vn rt cao,
9



to cho chi phí dch v ca các ngân hàng thng mi thc hin mang tính n đnh, đc
bit là trong thi gian ngn.
- Li nhun ca ngân hàng cng ging nh li nhun ca doanh nghip, đây là
thu nhp sau khi đã tr đi ht các khon chi phí phc v cho vic thc hin hot đng
kinh doanh.
- Nhu cu v li nhun thích hp
Lâm Th Hng Hoa (2009) cho rng li nhun thích hp là mt trong nhng yu
t quan trng quyt đnh vn nhm m rng phát trin và ci tin chin lc khách
hàng. Li nhun ngân hàng còn khuyn khích nhà qun lỦ m rng và ci thin công
vic, gim chi phí và gia tng các dch v. Khi kỦ thác vn vào ngân hàng thì các c

đông s quan tâm xem xét đn li nhun thích hp ca ngân hàng. Li nhun thích hp
là cn thit và quan trng trong hot đng ngân hàng vì nó giúp ngân hàng có th d
dàng huy đng vn trong dân c, t s đóng góp ca các c đông đ ngân hàng ngày
càng ln mnh hn, hot đng hu hiu hn.
2.1.3 Kh nng sinh li
Theo Nguyn Th Xuân Liu (2010) phân tích kh nng sinh li là quá trình
nghiên cu đ đánh giá toàn b quá trình và hiu qu hot đng kinh doanh ti Ngân
hàng nhm làm rõ cht lng hot đng kinh doanh và các ngun tim nng cn khai
thác. T đó đ ra các phng án và gii pháp nâng cao hiu qu hot đng kinh doanh.
Phân tích kh nng sinh li có Ủ ngha vô cùng quan trng đ đa ra các quyt
đnh kinh doanh, là công c quan trng trong nhng chc nng qun tr có hiu qu 
NHTM. Là điu ht sc cn thit đi vi mi Ngân hàng. Nó gn lin vi hiu qu
hot đng kinh doanh ch ra hng phát trin ca các Ngân hàng. Là bin pháp quan
trng đ phòng nga ri ro.
Phân tích kh nng sinh li nhm đánh giá kt qu thc hin đc so vi k
hoch hoc so vi tình hình thc hin k trc, các ngân hàng tiêu biu cùng ngành
10



hoc ch tiêu bình quân ni ngành và các thông s th trng. Phân tích nhng nhân t
ni ti và khách quan đã nh hng tình hình thc hin k hoch. Phân tích hiu qu
các phng án kinh doanh hin ti và các d án đu t dài hn. Xây dng k hoch da
trên kt qu phân tích. Phân tích d báo, phân tích chính sách và phân tích ri ro trên
các mt hot đng ca Ngân hàng. Lp báo cáo kt qu phân tích, thuyt minh và đ
xut k toán qun tr.
Nguyn Th Xuân Liu (2010) cho rng phân tích kh nng sinh li ti NHTM
là đánh giá quá trình hng đn kt qu hot đng kinh doanh vi s tác đng ca các
yu t nh hng, đc biu hin qua các ch tiêu kinh t. Nó không ch đánh giá bin
đng mà còn phân tích các nhân t ph thuc vào mi quan h c th ca nhân t vi

ch tiêu phân tích.
Vy trc ht phi xây dng h thng các ch tiêu kinh t cùng vi vic xác
đnh mi quan h ph thuc ca các nhân t tác đng đn ch tiêu. Xây dng mi liên
h gia các ch tiêu khác nhau đ phn ánh đc tính phc tp đa dng ca ni dung
phân tích.
2.1.4 Các yu t đo lng kh nng sinh li
2.1.4.1 T s li nhun trên tƠi sn -Return On Assets (ROA)
Theo Phan Vn Dng (2008), t s li nhun trên tài sn là mt t s tài chính
dùng đ đo lng kh nng sinh li trên mi đng tài sn ca doanh nghip. T s này
đc tính ra bng cách ly li nhun ròng (hoc li nhun sau thu) ca doanh nghip
trong k báo cáo (có th là 1 tháng, 1 quỦ, na nm, hay mt nm) chia cho tng giá tr
tài sn ca doanh nghip trong cùng k. S liu v li nhun ròng hoc li nhun sau
thu đc ly t báo cáo kt qu kinh doanh, còn giá tr tài sn đc ly t bng cân
đi k toán. Công thc đc nghiên cu nh sau :


11







Theo Lê Th Phng Hip (2006) nu t s này ln hn 0, thì có ngha doanh
nghip làm n có lãi. T s càng cao cho thy doanh nghip làm n càng hiu qu. Còn
nu t s nh hn 0, thì doanh nghip làm n thua l. Mc lãi hay l đc đo bng
phn trm ca giá tr tng tài sn ca doanh nghip. T s cho bit hiu qu qun lỦ và
s dng tài sn đ to ra thu nhp ca doanh nghip.
T s li nhun trên tài sn ph thuc vào mùa v kinh doanh và ngành ngh

kinh doanh. Do đó, ngi phân tích tài chính doanh nghip ch s dng t s này trong
so sánh doanh nghip vi toàn ngành hoc vi doanh nghip khác cùng ngành và so
sánh cùng mt thi k.
2.1.4.2 T s li nhun trên vn ch s hu - Return On Equity (ROE)
Theo Lê Th Phng Hip (2006) và Nguyn Minh Kiu (2009) t s li nhun
trên vn ch s hu là t s tài chính đ đo kh nng sinh li trên mi đng vn c
phn  mt công ty c phn. Li nhun trong t s này là li nhun ròng dành cho c
đông, ly t báo cáo kt qu kinh doanh ca công ty c phn, tính trong mt thi k
nht đnh (1 tháng, 1 quỦ, na nm, hay 1 nm) gi là k báo cáo. Còn vn c phn
trong t s này là vn c phn ph thông (common equity). Công thc ca t s này
nh sau:


T s li nhun trên tài sn =
Li nhun ròng
Tng tài sn

T s li nhun trên vn ch s hu =
Li nhun ròng
Vn ch s hu

12



T s li nhun trên vn ch s hu (ROE) cho bit c 100 đng vn ch s
hu ca công ty c phn này to ra bao nhiu đng li nhun. Nu t s này mang giá
tr dng, là công ty làm n có lãi; nu mang giá tr âm là công ty làm n thua l.
2.1.4.3 T s li nhun trên doanh thu - Return On Sales (ROS)
Theo Phan c Dng (2008) và Nguyn Minh Kiu (2009) t s li nhun trên

doanh thu là mt t s tài chính dùng đ theo dõi tình hình sinh li ca công ty c
phn. Nó phn ánh quan h gia li nhun ròng dành cho c đông và doanh thu ca
công ty. Công thc tính t s này nh sau:




T s này cho bit li nhun chim bao nhiêu phn trm trong doanh thu. T s
này mang giá tr dng ngha là công ty kinh doanh có lãi; t s càng ln ngha là lãi
càng ln. T s mang giá tr âm ngha là công ty kinh doanh thua l. Tuy nhiên, t s
này ph thuc vào đc đim kinh doanh ca tng ngành. Vì th, khi theo dõi tình hình
sinh li ca công ty, ngi ta so sánh t s này ca công ty vi t s ca toàn ngành
mà công ty đó tham gia. Mt khác, t s này và s vòng quay tài sn có xu hng
ngc nhau. Do đó, khi đánh giá t s này, ngi phân tích tài chính thng tìm hiu
nó trong s kt hp vi s vòng quay tài sn.
2.1.4.4 T s sc sinh li cn bn
Theo Nguyn Minh Kiu (2009) t s sc sinh li cn bn là mt t s tài chính
đ đánh giá kh nng sinh li ca doanh nghip mà không k đn nh hng ca
thu và đòn by tài chính. Công thc xác đnh nh sau:

T s li nhun trên doanh thu =
Li nhun ròng
Doanh thu
13

T s này thng đc dùng đ so sánh kh nng sinh li gia các doanh
nghip có thu sut thu thu nhp doanh nghip và mc đ s dng n rt khác nhau.
T s mang giá tr dng càng cao thì chng t doanh nghip kinh doanh càng có lãi.
T s mang giá tr âm là doanh nghip kinh doanh thua l.
2.2 Mô hình nghiên cu v kh nng sinh li - Mô hình CAMEL
Theo Gilbert, Meyer và Vaughan (2002) đã nghiên cu mô hình CAMELS
nhm đánh giá đ an toàn, kh nng sinh li và thanh khon ca ngân hàng. Mô hình
này ch yu da trên các yu t tài chính, thông qua thang đim đ đa ra kt qu xp
hng các ngân hàng, t đó cho nhà qun lỦ bit “tình hình sc khe ca các ngân
hàng”. Các tiêu chí đánh giá bao gm: Mc đ an toàn Vn (Capital Adequacy), Cht
lng tài sn có (Asset Quality), Qun lỦ (Management), Li nhun (Earnings), Thanh
khon (Liquidity) và  nhy cm ri ro đi vi th trng (Sensitivity to Market risk).
H thng phân tích CAMELS đánh giá c th v các vn đ: An toàn - đc
hiu là kh nng ca ngân hàng bù đp đc mi chi phí và thc hin đc các ngha
v ca mình. Tiêu chí an toàn đc đánh giá thông qua đánh giá mc đ đ vn, cht
lng tín dng (tài sn có) và cht lng qun lỦ. Kh nng sinh li - là vic ngân hàng
có th đt đc mt t l thu nhp t s tin đu t ca ch s hu hay không. Thanh
khon - là kh nng đáp ng đc mi nhu cu v vn theo k hoch hoc bt thng.
Kt qu phân tích, đánh giá trên s giúp các nhà phân tích chia h thng TCTD
thành 5 nhóm: tha vn, đ vn, thiu vn, thiu vn đáng k và thiu vn trm trng.
T đó, các nhà hoch đnh và c quan qun lỦ s d báo, cnh báo nhóm các TCTD
thiu vn, và có bin pháp phòng nga phá sn cho nhóm “sc khe yu” này.
T s sc sinh li cn bn =
Li nhun trc thu và lãi
Tng tài sn
14



Tuy nhiên, vic đa ra d báo kp thi cn c theo báo cáo tài chính ca các

TCTD ti Vit Nam là vic không đn gin. Các báo cáo tài chính không th cung cp
mi thông tin mt cách chính xác, đy đ đ ngi phân tích có đ cn c đánh giá
mc đ an toàn, kh nng sinh li và thanh khon ca mt TCTD. Do vy, vic áp
dng mô hình CAMELS thng cho kt qu cha đy đ và không kp thi đ đánh
giá “sc khe” ca mt TCTD khi có nhng yêu cu cao v đ chun xác, tính kp thi
ti mt thi đim đ đa ra các quyt đnh, đc bit trong giai đon ngành tài chính -
ngân hàng nc ta đang đi mt vi nhiu ri ro, thách thc nh hin nay.
Mt minh chng rõ nét cho vic áp dng các đánh giá thông thng da trên
phân tích báo cáo tài chính không giúp nhiu cho vic phát hin sm “th trng” yu
kém ca các TCTD, đin hình nh hàng lot v sp đ ca các ngân hàng ln trong
nhng nm gn đây nh Lehman Brothers,Washington Mutual (nm 2008). Ti nc
ta, trong nm 2010 và 2011 nhiu t chc ri vào tình trng mt thanh khon nghiêm
trng, kt qu cui nm 2011, mt s ngân hàng phi sáp nhp, hp nht (Ba ngân
hàng  Nht, Sài Gòn và Tín ngha Ngân hàng đã hp nht và chính thc hot đng
di tên NH TMCP Sài Gòn k t 01/01/2012) và chu sc ép tái cu trúc li đ phù
hp vi xu hng hin ti. Tt c nhng vn đ trên đã không đc phn ánh và cnh
báo sm thông qua các kênh d báo, phân tích thông thng.
Trc thc t trên, vic cn làm là phi kt hp phân tích theo mô hình
CAMELS vi nhng đánh giá đnh tính ca ngân hàng đ có th có các kt qu phân
tích mt cách k lng, chính xác và kp thi hn.
2.2.1 Vn (Capital)
Theo mô hình CAMEL trong hot đng kinh doanh tin t, vn t có ca mt
NH mc dù chim t l nh trong tng ngun vn ngân hàng nhng nó gi vai trò rt
quan trng, quyt đnh quy mô và phm vi kinh doanh. Thông thng, theo lut NH và
15



các quy ch an toàn trong kinh doanh tin t thì phm vi hot đng và quy mô hot
kinh doanh ca mt ngân hàng hoàn toàn ph thuc vào vn t có.

 Vn t có là cn c đ xác đnh quy mô huy đng vn ca NH
H
1
=
Vn t có
Vn huy đng
Theo quy đnh ca pháp lnh NHNN, các TCTD không đc huy đng quá
20 ln vn t có ngha là H
1
>=5%. Ch s H
1
xác đnh kh nng huy đng ca đng
vn t có.
 Vn t có là cn c đ xác đnh h s an toàn vn ti thiu
Theo nghiên cu ca ngân hàng Th gii vào nm 2008, mt ngân hàng s
đt mc an toàn khi h s an toàn vn >= 8 %. H s này càng cao thì mc chu đng
ri ro ca ngân hàng càng ln. Các ngân hàng hot đng quc t có h s an toàn vn
ti 12-14 %. Các ngân hàng khu vc ông Nam Á có h s an toàn vn 10-12 %.




Tng tài sn ri ro quy đi = (Tài sn ri ro ni bng x h s ri ro) +
( Tài sn ri ro ngoi bng x H s chuyn đi x H s ri ro)
 Vn t có là cn c đ xác đnh gii hn sau đây
+ u t c phn hoc liên doanh không quá 50% vn t có
+ Cho vay các đi tng u đãi, ni ti không quá 5% vn t có
H s an toàn vn =
Vn t có
Tng tài sn có ri ro quy đi

16



+ Cho vay ti đa mt khách hàng không quá 15% vn t có
2.2.2 Cht lng tƠi sn có (Assets)
Mô hình CAMEL cng cho rng tài sn có là phn s dng ngun vn đa
vào kinh doanh. Cht lng tài sn có là ch tiêu tng hp nói lên kh nng bn vng
v mt tài chính, kh nng sinh li, nng lc qun lỦ và phn ln ri ro trong hot đng
kinh doanh tin t. Trong đó, cht lng các khon cho vay và đu t là yu t quyt
đnh đn cht lng tài sn ca ngân hàng. Nu tn tht trong cho vay ln s dn đn
l, làm gim vn t có, nh hng đn kh nng chi tr và biu hin s qun lỦ yu
kém ca ngân hàng.
 phân tích đánh giá cht lng tài sn, ta tin hành các bc sau:
Bc 1: ánh giá khái quát tình hình tng tài sn: Phân tích tng quát tng
tài sn đ xem xét s tng trng trong quy mô hot đng ca ngân hàng. Công vic
này cho ta thy c cu s dng vn ca ngân hàng, t trng tài sn sinh li ca ngân
hàng cao hay thp và bin đng hng nm ra sao, T l gia 2 nhóm tài sn có sinh li
và tài sn không sinh li. T l này cho ta mc đ tn dng các ngun vn ca ngân
hàng đ ti đa hoá li nhun. T l tài sn có sinh li cn >=70 %.
Bc 2: Phân tích cht lng tín dng: qua các ch tiêu phân tích sau
- Doanh s cho vay: là ch tiêu phn ánh tt c các khon tín dng mà ngân
hàng đã phát ra cho vay trong mt khong thi gian nào đó, không k món cho vay đó
đã thu hi v hay cha. Doanh s cho vay thng đc xác đnh theo tháng, quỦ, nm.
- Doanh s thu n: là toàn b các món n mà ngân hàng đã thu v t các
khon cho vay ca ngân hàng k c nm nay và nhng nm trc đó.
- D n cho vay và T l d n trên vn huy đng
+ D n: là ch tiêu phn ánh ti mt thi đim xác đnh nào đó ngân hàng
hin còn cho vay bao nhiêu và đây cng là khon mà ngân hàng cn phi thu v.
17

+ T l d n trên vn huy đng: ch tiêu này cho bit t trng đu t vào cho
vay ca Ngân hàng so vi tng ngun vn, hay là d n cho vay chim bao nhiêu
phn trm trong tng ngun vn s dng ca Ngân hàng.
Theo mô hình CAMEL ta có công thc sau:
T l d n trên tng vn huy đng =
D n
Tng vn huy đng
- N xu và t l n xu
+ N xu: là ch tiêu phn ánh các khon n khi đn hn mà khách hàng
không tr đc cho ngân hàng mà không có nguyên nhân chính đáng thì ngân hàng s
chuyn t tài khon d n sang tài khon qun lỦ khác gi là n xu. N xu là ch tiêu
phn ánh cht lng ca nghip v tín dng ti ngân hàng
+ T l n xu trên tng d n: ch tiêu này thng nói lên cht lng
tín dng ca mt ngân hàng.
Thông thng ch s này di mc 5% thì hot đng kinh doanh ca ngân
hàng bình thng. Nu ti mt thi đim nht đnh nào đó t l n xu chim t trng
trên tng d n ln thì nó phn ánh cht lng nghip v tín dng ti ngân hàng kém,
ri ro tín dng cao và ngc li.
Ta có công thc
T l n xu trên tng d n =
N xu
Tng d n
- H s thu n: th hin mi quan h gia doanh s cho vay và doanh s thu
n.
18

Ta có công thc sau
H s thu n =
Doanh s thu n
Doanh s cho vay
2.2.3 Nng lc qun tr (Management)
Mô hình CAMEL th hin nng lc qun tr ca mi ngân hàng là yu t
nng đng nht. Nng lc qun tr tt có th bin mt ngân hàng yu kém thành mt
ngân hàng hot đng tt hn và ngc li. Nói đn kh nng qun lỦ là nói đn yu t
con ngi, t chc và chính sách. Tt c quy t li  nng lc qun lỦ ca ban giám
đc điu hành và biu hin cht lng qun lỦ bng hiu qu trong kinh doanh. Vic
đánh giá vn đ này đc xem xét qua các mt sau:
- Vch ra các th tc qun lỦ nghip v, quy trình thc hin nghip v và đm
bo s tuân th các th tc và quy trình này trong giao dch kinh doanh.
- To nên mt c cu hp lỦ, có hiu qu, có s phân đnh rõ ràng trách
nhim và quyn hn gia các nhân viên và chuyên gia, cng nh gia các khâu, gia
các b phn gung máy.
- Có chính sách nhân s hp lỦ, khuyn khích tính tích cc ca mi
thành viên trong công vic, duy trì đc k lut trong ni b to không khí ci m, tinh
thn và thái đ hp tác trong công vic
2.2.4 Kh nng sinh li (Earnings)
- Các ch tiêu ca mô hình CAMEL xem xét din bin tình hình li nhun qua
các nm ca ngân hàng đ đánh giá kt qu hot đng kinh doanh, tìm ra nhng mt
mnh, mt yu kém trong hot đng. T đó đ ra các bin pháp phát huy th mnh và
hn ch đim yu. C th cn phân tích các ch tiêu sau:
19



+ Li nhun trên tng tài sn (ROA): t s này cho thy kh nng to ra

thu nhp t tài sn ca ngân hàng, giúp phân tích hiu qu kinh doanh ca 1 đng tài
sn. ROA ln chng t hiu qu kinh doanh tt, ngân hàng có c cu tài sn hp lỦ.
Tuy nhiên ROA quá ln li cha đng nhng ri ro cho ngân hàng. T s này phn ánh
nng lc qun tr ca ngân hàng v s dng tài chính và nhng ngun vn thc
s đem li li nhun.
+ Ch s li nhun trên doanh thu (ROS): ch s này cho bit hiu qu
ca mt đng thu nhp, đng thi đánh giá hiu qu qun lỦ thu nhp ca ngân hàng.
C th, ch s này cao chng t ngân hàng đã có nhng bin pháp tích cc trong vic
gim các khon mc chi phí không cn thit và tng li nhun ca ngân hàng.
+ Li nhun trên tng vn ch s hu (ROE): t s này phn ánh kh
nng sinh li ca vn t có, đo lng t sut li nhun trên vn t có ca các ngân
hàng. Là ch tiêu rt quan trng đ đánh giá kt qu kinh doanh ca ngân hàng, ch tiêu
này cho bit li nhun ròng mà các c đông có th nhn đc t vic đu t vn ca
mình.
+ H s s dng tài sn: là tiêu chun đ đánh giá mt nhà qun lý đã s
dng tài sn có ca mình nh th nào. H s này phn ánh mc thu nhp ngân hàng đt
đc t vic s dng tng tài sn đem đu t. H s này càng cao càng tt, nó cho ta
bit ngân hàng s dng tài sn có hiu qu hay không.
H s s dng tài sn =
Tng thu nhp
Tng tài sn
+ H s s dng vn ch s hu: h s này phn ánh mc chu đng
ri ro ca ngân hàng. H s này càng ln thì tim nng sinh lãi cho các c đông cao
nhng tim n ri ro phá sn cho ngân hàng.
20



H s s dng vn ch s hu =
Tng tài sn

Vn ch s hu
+ H s chênh lch thu nhp lãi (Mc lãi sut biên t): t s này cho ta
bit tt c tài sn sinh li ca ngân hàng có th to ra bao nhiêu tin lãi. Nó phn ánh
hiu qu hot đng ca ngân hàng. Do đó, h s này càng cao càng tt.
H s chênh lch thu nhp lãi =
Thu nhp lãi sut – Chi phí lãi sut
Tài sn sinh li
Tài sn sinh li = Tng tài sn – (Tin mt + Tin d tr + TSC và thit b)
2.2.5 Thanh khon (Liquidity)
Mô hình CAMEL đã ch ra rng kh nng thanh toán là mt chun mc hot
đng quan trng ca mt ngân hàng. ây là yu t ht sc nhy cm đi vi hot đng
ngân hàng. Thanh khon cao có th giúp cho ngân hàng vt qua đc nhng thi kì
khó khn. Thanh khon là quan trng, đc bit đi vi nhng ngân hàng nh hay
nhng ngân hàng có ngun vn huy đng không da trên nn tng đi ng khách hàng
gi tin mà ch yu là huy đng trên th trng liên ngân hàng. Biu hin không thanh
khon là nhân t châm ngòi cho s đ v ca ngân hàng.
Kh nng thanh toán đc đánh giá theo nhng qui mô và ni dung khác
nhau nhng thông thng đc lng hóa qua ch tiêu c bn sau:
Trng thái tin mt =
Tin mt và tin gi ti các TCTD
Tng tài sn

21



T trng d n trong trong tng tin gi =
D n cho vay
Tng tin gi

Bên cnh đó nhu cu thanh khon còn đc các ngân hàng c lng bng phng
pháp cung cu thanh khon.
Cung thanh khon (S)
Cu thanh khon (D)
- Vn điu chuyn
- Các khon tín dng thu v
- Bán các tài sn
- Vay trên th trng tin t
- Các khon thu khác
- Chi tr tin gi
- Cp tín dng
- Hoàn tr các khon vay
- Chi nghip v và thu
- Chi c tc
Thanh khon ròng = Cung thanh khon – Cu thanh khon
- Mô hình CAMELS đã nêu ra mt s yu t nh ROA, ROS, ROE và h s
chênh lch thu nhp lãi nhm đánh giá kh nng sinh li (Earnings). Thông qua các
yu t nh  trên mô hình CAMELS đã đa ra cách thc đo lng mc sinh li đc
Ch s chng khoán có tính thanh khon =
Chng khoán chính ph
Tng tài sn
Ch s tin bin đng =
Tin gi thanh toán
Tng s tin gi

22



coi là chun mc đi vi hu ht các t chc trên toàn th gii khi đánh giá hiu qu,
ri ro ca các ngân hàng nói riêng và các TCTD nói chung. Trong đ tài nghiên cu
ca tác gi, vic ng dng mô hình CAMELS trong vic đo lng kh nng sinh li
ca ngân hàng thông qua ch s ROA.
2.3 Các nghiên cu trc
- Nghiên cu ca Anna và Hoi (2008) v các yu t quyt đnh đn kh nng
sinh li ca ngân hàng  Macao.
Nghiên cu s dng phng pháp hi quy tuyn tính vi d liu t c báo cáo
thu nhp và bng cân đi ca các ngân hàng thng mi đc công b trên Công báo
SAR Macao Series II vi d liu bao gm mt khong thi gian 15 nm k t nm
1993 đn 2007. Kt qu nghiên cu cho thy rng tim lc vn ca mt ngân hàng là
ht sc quan trng, nh hng đn li nhun ca ngân hàng. Vn ca mt ngân hàng
đc xem là ri ro thp và li th nh vy s to ra đc li nhun cao hn. Mt khác
cht lng tài sn nh hng đn không tt đn li nhun ca các ngân hàng. Ngoài ra,
các ngân hàng vi mt mng li tin gi rng ln không đt đc mt mc li nhun
cao hn so vi nhng ngân hàng có mt mng li nh hn. Cui cùng, đi vi các
bin s kinh t v mô, ch có t l lm phát có mi quan h quan trng vi li nhun
ca các ngân hàng.





23

- Nghiên cu ca Antonina (2010) v các yu t nh hng kh nng sinh li
ca ngân hàng  Ucraina. Nghiên cu này s dng d liu t bng cân đi k toán và
báo cáo thu nhp hàng quỦ ca các ngân hàng Ucraina, trong giai đon t quỦ đu tiên
ca nm 2005 đn quỦ t nm 2009.
Phng pháp hi quy bình phng bé nht đc s dng nhm xác đnh mô
hình tuyn tính ca li nhun. Kt qu nghiên cu đã ch ra rng Vn, GDP, lm phát
và t giá có nh hng tích cc đn li nhun. Trong khi đó chi phí qun lỦ, thanh
khon và tin gi trên tng tài sn có tác đng tiêu cc đn li nhun. ng thi s
hu nc ngoài có nh hng tiêu cc đáng k v li nhun ca ngân hàng Ucraina khi
xem xét trên c s đc lp. Phát hin này là đáng ngc nhiên xem xét s nhn thc cao
hn hiu qu và chuyên môn ca ngân hàng nc ngoài. Kt qu có th đ ngh các
S đ 2.1: Mô hình nghiên cu ca Anna và Hoi (2008)
Yu t bên trong
Yu t bên ngoài
24



ngân hàng trong nc nâng cao li nhun ca h thông qua các yu t khác hn so vi
hiu qu k thut thun túy.



- Nghiên cu ca Nesrine và Younes (2012) v các yu t quyt đnh đn t sut
sinh li ca ngân hàng  Tunisia.
S đ 2.2: Mô hình nghiên cu ca Antonina (2010)

Yu t bên trong
Yu t bên ngoài