Khảo sát tính đề kháng kháng sinh của các chủng Staphylococcus aureus phân lập được từ các mẫu bệnh phẩm máu và mủ tại Bệnh viện Nhi Đồng 2 từ tháng 11 năm 2013 đến tháng 04 năm 2014

B GIÁO DC ÀO TO
TRNG I HC M TP HCM





Tên chuyên đ:
Kho sát tính đ kháng kháng sinh ca các
chng Staphylococcus aureus phân lp đc t các
mu bnh phm máu và m ti Bnh vin Nhi ng
II t tháng 11/2013 đn tháng 04/2014

KHOA: CÔNG NGH SINH HC
CHUYÊN NGÀNH: VI SINH-SHPT

GVHD: ThS.BS Trn Th Ngc Anh
SVTH: Nguyn Th Hunh Nh
MSSV: 1053012551
Lp: SH10A4
Khóa hc: 2010-2014



Tp H Chí Minh, ngày tháng nm
BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP
Xác nhn ca GVHD
TP.HCM, ngày …… tháng …… nm ……
Ch ký ca Ging viên
(Ký và ghi rõ h tên)

Ths.Bs. TRN TH NGC ANH

















LI CM N
Li đu tiên, em xin gi li cm n chân thành đn Ths.BS Trn Th Ngc
Anh, trng khoa Vi sinh Bnh vin Nhi ng II, ngi đã tn tình hng dn, ch
bo, giúp đ em trong sut quá trình hc, thc hin và hoàn thành khóa lun tt
nghip này.
Xin gi li cm n đn Ban Giám đc bnh vin Nhi ng II đã đng ý và
to điu kin cho em thc tp ti khoa Vi sinh ca bnh vin.
Mc dù đây là ln đu tiên em đc tip xúc vi môi trng làm vic thc t,
bn thân còn nhiu hn ch, thiu sót trong kin thc chuyên môn và k nng mm,
nhng nh có s giúp đ và hng dn nhit tình ca cô Trn Th Ngc Anh, trng

khoa Vi sinh Bnh vin Nhi ng II, cùng các anh ch làm vic trong khoa, đc bit là
các anh ch làm vic ti nhóm nuôi cy Vi Khun nên em đã hoàn thành khóa lun tt
nghip. Trong quá trình thc tp ti Khoa, có điu gì thiu xót, mong cô và các anh
ch thông cm và b qua cho em.
Em xin chân thành cm n Ban giám hiu nhà trng và các thy cô trong
khoa Công ngh sinh hc đã truyn đt cho em nhng kin thc quý báu và to điu
kin cho em trong sut thi gian hc và rèn luyn ti trng.
Cui cùng, em xin gi li chân thành cm n đn gia đình, thy cô, anh
ch, bn bè đã giúp đ và to điu kin cho em trong quá trình thc tp tt nghip ti
bnh vin Nhi đng II.

Em xin chân thành cm n!
DANH SÁCH CH VIT TT.
BA: Blood Agar
Bactrim, SXT: Trimethoprime-sulfamethoxazole
BCP: Bromocresol Purble Agar
BP: Baird Parker
C: Chloramphenicol
CA: Chocolate Agar
CD: Clindamycin
CIP : Ciprofloxacine
CLSI: Clinical and Laboratory Standards Institute
CN: Gentamycine
E: Erythromycin
HIV: Human immunodeficiency virus
MHA: Mueller Hinton Agar
MRSA: Methicillin resistant Staphylococcus Areus
MSA: Manitol sait agar
ODC: Ornithine de hydrolase
Ox: Oxacilline

P: Penicilline
PBPs: Penicillin binding protein
RD: Rifampicin
S.aureus: Staphylococcus aureus
SCN: Staphylococcus coagulase negative
TCYTTG: T chc Y t th gii
TSA: Tryptic soy agar
TSST: Toxic shock syndrome toxin
VA: Vancomycin
VRSA: Vancomycin Resistant Staphylococcus aureus
WHO: The World Health Organisation
DANH MC HÌNH NH
Hình 1: Hình thái Staphylococcus Trang 9
Hình 2: T cu Staphylococcus aureus gram dng dui kính hin vi Trang 9
Hình 3: Môi trng BP Trang 11
Hình 4: Môi trng Chapman Trang 11
Hình 5: Các yu t đc lc ca Staphylococcus aureus Trang 14
Hình 6: T l S.aureus kháng Methicillin nm 2007  M La tinh và vùng Caribe
Trang 21
Hình 7: Vi khun thách thc đi vi kháng sinh Trang 29
Hình 8: Hình dng khun lc ca S.aureus mc trên BA, CA, BCP Trang 46
Hình 9: Thí nghim sinh hóa đnh danh S.aureus Trang 48
Hình 10: D-test dng tính Trang 52

DANH MC BNG
Bng 1: So sánh nhng đc tính ca S.aureus, S.epidermidis và micrococci (Reginald
W.B. và cs, 2001) Trang 11
Bng 2: Mt s môi trng chn lc cho S.aureus Trang 13
Bng 3: Các enzyme do vi khun tit phá hy kháng sinh Trang 28
Bng 4: Các đa kháng sinh đt cho S.aureus Trang 36
Bng 5: Kt qu nuôi cy phân lp các loài vi khun t bnh phm máu Trang 55
Bng 6: Kt qu nuôi cy phân lp các loài vi khun t bnh phm m Trang 56
B
ng 7: T l các loi vi khun phân lp đc t bnh phm máu Trang 57
Bng 8: T l các loi vi khun phân lp đc t bnh phm m. Trang 58
Bng 9: Kt qu phân lp S.aureus trên bnh phm máu và m Trang 59
Bng 10: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo gii tính Trang 60
Bng 11: T l phân lp S.aureus theo đ tui Trang 61
Bng 12: T l b
nh nhân b nhim S.aureus theo khoa trên bnh phm máu Trang 62
Bng 13: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo khoa trên bnh phm m…Trang 63
Bng 14: Mc đ nhy cm kháng sinh ca S.aureus phân lp trên bnh phm máu .
Trang 64
Bng 15: Mc đ nhy cm kháng sinh ca S.aureus phân lp trên bnh phm m
Trang 65
Bng 16: Th nghim D-test Trang 66

DANH MC BIU 

Biu đ 1: S phân b vi khun theo mu bnh phm Trang 24
Biu đ 2: Mc đ kháng kháng sinh ca S.aureus Trang 31
Biu đ 3: T l các loài vi khun t bnh phm máu Trang 55
Biu đ 4: T l các loài vi khun t bnh phm m Trang 56
Biu đ 5: T l các loi vi khun phân lp đc t bnh phm máu Trang 57
Biu đ 6: T l các loi vi khun phân lp đc t bnh phm m Trang 58
Biu đ 7: T l phân lp S.aureus trên bnh phm máu và m Trang 59
Biu đ 8: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo gii tính trên bnh phm máu
Trang 60
Biu đ 9: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo gii tính trên bnh phm m
Trang 60
Biu đ 10: T l phân lp S.aureus theo đ tui trên bnh phm máu Trang 61
Biu đ 11: T l phân lp S.aureus theo đ tui trên bnh phm m Trang 62

Biu đ 12: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo khoa trên bnh phm máu.
Trang 63
Biu đ 13: T l bnh nhân b nhim S.aureus theo khoa trên bnh phm m
Trang
64
Biu đ 14: Mc đ nhy cm kháng sinh ca S.aureus phân lp trên bnh phm máu
Trang 65
Biu đ 15: Mc đ nhy cm kháng sinh ca S.aureus phân lp trên bnh phm m
Trang 66
Biu đ 16: Th ngim D-test Trang 66
Biu đ 17: So sánh t l đ kháng kháng sinh ca S.aureus trên 2 mu bnh phm
máu và m t 11/2013 đn 04/2014 vi t l thng kê ti Bnh vin Nhi ng II trong
2 nm 2012 và 2013 Trang 69

Biu đ 18: So sánh t l đ kháng kháng sinh ca S.aureus trên 2 mu bnh phm
máu và m t 11/2013 đn 04/2014 vi t l thng kê ti khoa Hi sc tích cc và
Chng đc Bnh vin cp cu Trng Vng nm 2010

Trang 70























DANH MC S 
S đ 1: Quy trình cy máu Trang 42

S đ 2: Quy trình cy m Trang 43
S đ 3: Quy trình đnh danh S.aureus Trang 47

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 1
MC LC
T VN  5
MC TIÊU NGHIÊN CU 6
CHNG I: TNG QUAN TÀI LIU 7
I C IM VI KHUN 8
I.1 Staphylococcus aureus (T cu khun) 8
I.1.1 c đim hình thái và cu trúc. 8
I.1.2 Tính cht nuôi cy 9
I.1.3 iu kin tng trng và s phân b 12
I.2 Phân lp và phát hin Staphylococcus aureus 13
I.3 c tính và các yu t đc lc 14
I.4 Các yu t chng li s t v ca t bào ch 16
I.5 Kh nng gây bnh. 18
II. Tình hình nhim khun do t cu vàng. 19
II.1 Trên th gii 20
II.2 Ti Vit Nam. 23
II.3 Chn đoán 24
III KHÁNG SINH 25
III.1 nh ngha 25
III.2 C ch tác đng vi kháng sinh 25
III.2.1 c ch quá trình tng hp vách 25
III.2.2 c ch chc nng ca màng t bào. 26
III.2.3. c ch quá trình sinh tng hp protein. 26
III.2.4 c ch quá trình tng hp acid nucleic. 26

III.3 S đ kháng kháng sinh 27
III.3.1 Ngun gc 27
III.3.2 C ch đ kháng kháng sinh 28
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 2
III.3.2.1 Tit enzyme c ch hoc phá hy kháng sinh 28
III.3.2.2 Thay đi cu trúc đích 28
III.3.2.3 Thay đi tính thm vi kháng sinh 26
III.3.2.4 Bm đy kháng sinh 26
III.3.2.5 Thay đi con đng bin dng 29
IV. Tính kháng thuc kháng sinh và kháng sinh thng dùng đ điu tr
Staphylococcus aureus 29
IV.1 Tính kháng thuc kháng sinh ca S.aureus 29
IV.1.1
T cu kháng Methicilline 31
IV.1.2 Th nghim D-test 32
IV.2 Kháng sinh thng dùng đ điu tr S. aureus 32
CHNG II: I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 34
I. i tng nghiên cu 35
II. Vi khun nghiên cu 35
III. Thi gian và đa dim nghiên cu 35
IV. Bnh phm, môi trng phân lp xác đnh vi khun và sinh phm. 35
IV.1 Bnh phm 35
IV.2.Môi trng 35
IV.3 Sinh phm 35
IV.4.Thit b 36
IV.5.Trang b khác 36
V. Phân lp và xác đnh 37
V.1 Phng pháp nghiên cu. 37

V.2. K thut nghiên cu. 37
V.2.1. Bnh phm 37
V.2.1.1 Mu máu 37
V.2.1.1.1 Thi đim ly mu. 37
V.2.1.1.2 Phng pháp 37
V.2.1.1.3 Vt liu ly và chuyên ch 38
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 3
V.2.1.2 Mu m 37
V.2.1.2.1 Thi đim ly mu. 38
V.2.1.2.2 Phng pháp 39
V.2.1.2.3 Vt liu ly và chuyên ch 39
V.3. Qui trình nuôi cy phân lp và xác đnh S.aureus 40
V.3.1. Nguyên tc 40
V.3.2. Nhn và đng kí mu 40
V.3.3 Qui trình nuôi cy, phân lp 40
V.3.3.1 Cy máu 40
V.3.3.1.1Kho sát vi th 40
V.3.3.2 Cy m 42
V.3.3.2.1Kho sát đi th 42
V.3.3.2.2Kho sát vi th 43
Nhum Gram 44
Cy phân lp
45
V.3.4 c đim khun lc ca S.aureus trên môi trng nuôi cy phân lp và
nhum Gram 46
V.4 Thí nghim đ dnh danh S.aureus 48
V.4.1 Chapman 48
V.4.2 Coagulase. 49

V.5 K thut xác đnh tính nhy cm kháng sinh ca S.aureus 50
V.5.1 Nguyên tc 50
V.5.2
Cách tin hành 50
V.5.2.1 Vt liu .50
V.5.2.2 Pha huyn dch vi khun 50
V.5.2.3 Tràn dch khun trên mt thch 51
V.5.2.4 t đa kháng sinh lên mt thch đã tri vi khun .51
V.5.3
Th nghim D-test 51
V.5.4 c và bin lun kt qu 52
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 4
V.6. Phng pháp thu thp và x lý s liu. 53
CHNG III: KT QU, BÀN LUN, KT LUN VÀ  NGH 54
I. KT QU 55
I.1 Kt qu chung v nuôi cy phân lp các loài vi khun t máu m 55
I.2 T l các loi vi khun phân lp đc t máu và m 57
I.3 Kt qu phân lp S.aureus trên bnh phm máu và m. 59
I.4 S phân b S.aureus theo gii tính. 60
I.5 S phân b S.aureus theo đ tui. 61
I.6 T l phân lp S.aureus theo khoa. 62
I.7 Mc đ nhy ca kháng sinh vi S.aureus . 64
II. BÀN LUN 67
III. KT LUN 71
IV.  NGH 73
Tài liu tham kho 74
PH LC 76
Ph lc 1: Mu đc kt qu kháng sinh đ theo CLSI 2012 76

Ph lc 2: Môi trng 79
Ph lc 3: Phiu xét nghim 81
Ph lc 4: Hình nh trang thit b 82






















KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 5
t vn đ

Staphylococcus aureus (T cu khun) mt loi vi khun Gram dng không
to nha bào, không di đng và thng to thành cm ging nh chùm nho. Có th nói
t cu khun là mt trong nhng vi khun đc quan tâm nghiên cu do t l gây
bnh rt cao và có kh nng gây nhiu bnh nng nh: viêm xng ty
xng, nhim trùng huyt, viêm tc tnh mch xoang hang, viêm ni tâm mc, viêm
màng não m, áp xe m, ng đc thc phm…
Cng nh kh nng đ kháng kháng sinh rt mnh:
_ “Methicillin đc coi là kháng sinh hàng đu đc dùng cho điu tr các
nhim trùng do S. aureus kháng Penicillin. Tuy nhiên, ngay t nhng nm đu ca
thp niên 60, S. aureus kháng Methicillin đã đc ghi nhn, và tình trng đ kháng
này bt đu ngày càng nng n t gia thp niên 80. Vancomycin là kháng sinh chn
la hàng đu đ điu tr
S. aureus kháng Methicillin (MRSA), nhng vic ch và s
dng rng rãi Vancomycin có th s làm xut hin vi khun kháng Vancomycin do
s gia tng áp lc chn lc đ kháng. Cho đn nay ti Hoa K đã có 3 trng hp
S.aureus kháng Vancomycin và 24 trng hp ri rác trên th gii xut hin S.
aureus gim nhy cm vi Vancomycin”.
_ “Trong nhim khun bnh vin, các bác s điu tr đã phi loi b
Methicillin ra khi danh mc điu tr t cu vì có hn 80% là kháng đc Methicillin
(MRSA), và mc dù S. aureus rt him khi đc ghi nhn kháng đc Vancomycin
nhng trên thc t điu tr, t l tht bi điu tr t cu bng Vancomycin là khá cao
mà nguyên do là MIC ca Vancomycin đi vi t cu đã có mt t l khá cao là
2µg/ml”.
Xut phát t tình hình thc t trên tôi xin thc hin đ tài: “Kho sát tính đ
kháng kháng sinh ca các chng Staphylococcus aureus phân lp đc t các
mu bnh phm máu và m ti Bnh vin Nhi ng II t tháng 11/2013 đn
tháng 04/2014”.

([6],[16]

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 6
Mc tiêu nghiên cu

* Mc tiêu tng quát:
Kho sát tính đ kháng kháng sinh ca các chng Staphylococcus aureus phân
lp đc t các mu bnh phm máu và m ti Bnh vin Nhi ng II.
* Mc tiêu c th:
1. Xác đnh t l vi khun Staphylococcus aureus phân lp đc trên bnh
phm máu và m ca bnh nhi ti bnh vin nhi đng II.
2. T l vi khun Staphylococcus aureus phân b theo gii tính và theo đ
tui.
3. Kho sát tính đ kháng kháng sinh ca vi khun Staphylococcus aureus
phân lp đc.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 7





Chng I: TNG QUAN TÀI
LIU









KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 8

I .C IM VI KHUN:

I.1. Staphylococcus aureus (T cu khun):


T cu khun (Staphylococcus có ngun t ting La tinh staphylo ngha là
chùm nho và coccus ngha là ht)
Phân loi ca vi khun Staphylococcus nh sau:
 Gii(regnum): Eubacteria
 Ngành(phylum): Firmicutes
 Lp(class): Bacilli
 B(ordo): Bacillales
 H(familia): Staphylococcaceae
 Chi(genus): Staphylococcus
 Loài(species): S. aureus
Nm 1871, Recklinghausen thu đc t cu khun trong thn ca bnh nhân
cht do nhim khun huyt. Nm 1880, Alexander ogston chng minh đc áp xe m
là do cu khun dng chùm và Ogston đc công nhn là ngi khám phá và đt tên
cho t cu Staphylococcus aureus vào nm 1882. Nm 1884, Rosenbach nghiên cu
và đt tên cho cu khun to khun lc màu vàng là Staphylococcus pyogen aureus.
([6],[12],[23])
I.1.1 c đim hình thái và cu trúc:


Staphylococcus aureus là vi khun gram dng, hình cu, đng kính 0,5-
1,5m, có th đng riêng l thành tng đôi, tng chui ngn hay tng chùm không
đu ging nh chùm nho. S hình thành chùm thng xy ra trong quá trình vi khun
phát trin trên môi trng đc, do kt qu ca s phân chia t bào quá nhiu.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 9
Chúng không di đng, không sinh nha bào, nang thì có mt trong
nhng t bào còn non nhng bin mt khi t bào  giai đon pha n đnh. Màu
sc khun lc trên môi trng không chn lc nh Tryptic soy agar (TSA) có
th màu kem đn màu hng sáng.
Thành t bào cha peptidolican hình thành mt hàng rào vng chc xung
quanh t bào và acid teichoic giúp duy trì môi trng ion thích hp cho màng
cytoplasma, đng thi bo v b mt t cu.( [12],[23])












I.1.2. Tính cht nuôi cy:
Staphylococcus aureus là nhng vi khun hiu khí hoc k khí tùy nghi, có c
quá trình hô hp và lên men. Chúng thu nhn nng lng thông qua s chuyn hoá
glycosis, hexose monophosphate và chu trình axit tricarboxylic.
Staphylococcus aureus có catalase dng và s dng nhiu loi carbonhydrat
khác nhau, có th mc  nhiu điu kin và môi trng khác nhau, nhng tt nht là
 nhit đ t 30
o
C -37

o
C và pH gn trung tính (gii hn nhit đ ca chúng t 10
o
C-
45
o
C và pH 7.2 -7.4).
 nhit đ phòng thoáng, có ánh sáng, t cu khun sinh ra sc t
(pigment) nh: sc t vàng, sc t trng, sc t vàng chanh. Các sc t ca t cu
không tan trong nc nhng tan trong ether, benzen, aceton, chloroform. To sc t
tt nht khi nuôi cy t cu  môi trng thch sa, thch khoai tây  nhit đ 20
o
C-
25
o
C. Trên thch thng, t cu mc vi khun lc trn li, đng kính khong 1- 4
Hình 2: T cu Staphylococcus aureus gram
dng dui kính hin vi
[13]
Hình 1: Hình thái Staphylococcus aureus
[13]
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 10
mm. Ngoài th đin hình là th S (Smooth: trn nhn), t cu khun còn có th to ra
khun lc th R (Rough: xù xì).  canh thang dinh dng, chúng mc làm đc đu và
có cn  đáy. Trong trng hp đy đ dng khí, t cu khun mc và to thành
váng  trên b mt. T cu khun phát trin tt trên môi trng có khoai tây và huyt
thanh đông.  thch máu, các t cu gây bnh có kh
 nng dung huyt (máu th,

cu).
S. aureus có enzyme catalase phân gii oxy già gii phóng oxy và nuc:

S. aureus cho phn ng đông huyt tng dng tính do chúng tit ra enzyme
coagulase. Ðây đc xem là tính cht đc trng ca S. aureus, là tiêu chun đ phân
bit S. aureus vi các t cu khác. Có hai dng coagulase: coagulase – “c đnh” (-
“bound” coagulase) gn vào thành t bào và coagulase – “t do” (- “free” coagulase)
đc phóng thích khi thành t bào. Có hai phng pháp d thc hin th nghim
coagulase là thc hin trên lam kính và trong 
ng nghim. Phng pháp lam kính
giúp phát hin nhng coagulase – “c đnh” bng cách phn ng trc tip vi
fibrinogen, phng pháp ng nghim phát hin nhng coagulase – “t do” bng phn
ng gián tip vi fibrinogen qua cng hp vi nhng yu t khác trong huyt tng
to thành tng khi hay thành cc.














Catalase
H

2
O
2
H
2
O + O
2

C ch thông thng biu din quá trình đông t huyt tng nh sau:
Coagulase
Huyt tng
Khi
ib i
Prothrombin
Thrombin
Thrombokinase
Ca
2+

Fibrinogen Fibrin
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 11
Ngoài ra, chúng còn cho phn ng DNAse, phosphatase dng tính, có kh
nng lên men và sinh acid t manitol, trehalose, sucrose. Tt c các dòng S. aureus
đu nhy vi Novobicine, kháng đc cht dit trùng, đ khô nóng và có kh nng
tng trng trong môi trung cha đn 15% mui NaCl .
Trên môi trng BP (Baird Parker), khun lc đc trng ca S. aureus có màu
đen nhánh, bóng, li, đng kính 1-1,5 mm, quanh khun lc có vòng sáng rng 2-5
mm (do kh nng kh potassium tellurite K

2
TeO
3
và kh nng thy phân lòng đ
trng ca lethinase). Trên môi trung MSA (Manitol salt agar) hay còn gi là môi
trng Chapman, khun lc tròn, b đu, li, màu vàng nht đn vàng đm và làm
vàng môi trng xung quanh khun lc (do lên men đng manitol).











Ða s các dòng S. aureus có th tng hp mt hay nhiu Enterotoxin trong
môi trng có nhit đ trên 15
o
C, nhiu nht khi chúng tng trng  nhit đ 35-
37
o
C. ( [12],[23])
Bng 1: So sánh nhng đc tính ca S.aureus, S.epidermidis và Micrococci
c tính S.aureus S.epidermidis Micrococci
Catalase
+ +
+

Coagulase
+ -
-
Thermonuclease
+ -
-
Nhy cm vi
Lysostaphin
+ +
-
S dng
Glucose
+ +
-
S dng
Manitol
+ - -
Hình 3: Môi trng BP
[13]
Hình 4: Môi trng Chapman
[13]

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 12
I.1.3 iu kin tng trng và s phân b:

Nhu cu dinh dng cho s phát trin ca Staphylococcus aureus thay đi tùy
thuc vào tng dòng.
S. aureus có kh nng phát trin trong khong nhit đ rt rng, t 7-48

o
C, vi
nhit đ cc thun là 30-45
o
C; khong pH 4.2-9.3 vi đ pH cc thun là 7-7,5; và
trong môi trng cha trên 15% NaCl. T cu bn vng khi có nng đ đng cao,
nhng b c ch bi nng đ 60%; nng đ t 33 - 55%, t cu vn phát trin, trong
khi các vi khun khác nh Shigella và Salmonella b c ch.
Ngoài ra, chúng còn có kh nng bám dính tt trên nhiu loi t bào và máy
móc thit b giúp gia tng tính kháng ca t cu v
i s sy khô và lc thm. Chính
nh nhng đc đim trên giúp S. aureus có s phân b rng, ch yu đc phân lp
t da, màng nhày, tóc và mi ca ngi và đng vt máu nóng. S. aureus đc cho là
vi khun khá mnh có th sng tt bên ngoài kí ch. Vi khun này còn có mt trong
không khí, bi và trong nc dù chúng thiu tính di dng và rt nhy vi thuc kháng
sinh và cht dit khun. Tuy nhiên, S. aureus cng khá nhy v
i nhit đ, b dit 
60
o
C t 2-50 phút tùy tng loi thc phm và là vi sinh vt cnh tranh yu, d b các
vi sinh vt khác c ch.
Có 10 - 50% dân s vn sng khe mnh dù mang S. aureus. T l mang vi
khun cao hn  các nhân viên y t, bnh nhân lc máu, có bnh tiu đng type 1,
chích xì ke, nhim HIV, mc bnh da mãn tính. Sau 2 tun nm vin, t l này lên đn
30%-50% và thng nhim chng kháng thuc. Tuy nhiên kh nng nhim vào thc
ph
m và gây bnh ca S. aureus cng rt ln do chúng phân b  khp ni và có kh
nng sinh đc t. T cu nhim vào thc phm ch yu qua con đng ch bin có
các công đon tip xúc trc tip vi ngi. S hin din vi mt đ cao ca S. aureus
trong thc phm cho thy điu kin v sinh ca quá trình ch bi

n kém, kim soát
nhit đ trong các công đon ch bin không tt. Tuy nhiên, điu đó không đ bng
chng đ cho rng thc phm đó s gây đc, điu đó ch xy ra khi S. aureus đc
phân lp to đc t. Ngc li, ch vi mt lng nh S. aureus to đc t cng có
th gây ng đc. (
[12])

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 13
I.2 Phân lp và phát hin Staphylococcus aureus:

Kim tra trc tip trên kính hin vi vi nhng dch lng vô trùng (máu, dch
não tu). Kt qu đc xác nhn là cu khun Gram (+) có ngha tng đng là
Staphylococci. Nhiu môi trng đc dùng đ phát hin Staphylococci, đc bit là
S.aureus. Môi trng chn lc S.aureus s dng mt s hoá cht đc hi đ tng kh
nng chn lc. Thành phn môi trng gm có NaCl, tellurite, lithium chloride và
nhiu kháng sinh khác nhau. M
t s môi trng dùng đ phân lp và xác đnh mc
nhim S.aureus >100 vi khun/g thc phm là môi trng Staphylococcal 110, thch
VogelJohnson, thch Egg yolk-sodium azide, thch tellurite-polymixin-egg yolk và
BairdParker.
STT Môi trng Tác nhân chn lc Tác nhân chn
đoán
1
Saphylococcus 110 Sodium chloride
Manitol
Gelatin
2
Vogel-Johson Lithium chloride

Potassium tellurite
Glycin
Manitol
Tellurite
Phenol red
3
Egg yolk-sodium
azide
Lithium chloride
Potassium telluride
Polymicin Bsulfate
Egg yolk
Tellurite

4 Barid-Parker Lithium chloride
Potassium tellurite
Egg yolk
Tellurite
Bng 2: Mt s môi trng chn lc cho S.aureus
Phn ln nhng môi trng chn lc thích hp cho S.aureus bình thng
không b tác đng. Tuy nhiên do s tác đng ca quá trình ch bin, bo qun, điu
kin bt li, b tác đng đn ngng gn cht thì vic tng sinh S.aureus cn có
nhng tác nhân chn lc. S. aureus có th không phát trin trên nhng môi trng
t
ng sinh chn lc truyn thng. Môi trng Baird-Parker là môi trng thích hp
nht cho vic tng sinh nhng t bào b tn thng.
“Các loài Staphylococcal có th xác đnh qua mt vài đc đim nh hình thái
khun lc, s to thành coagulase, tan huyt, đ kháng Novobiocin, s to thành
acetoin, s dng ngun carbonhydrat điu kin hiu khí. Trên môi trng không
chn lc nh TSA (tryptic soy agar), thch dinh dng, phn ln các loài

Staphylococcal phát tri
n mnh sau 18-24 gi/35
o
C vi đng kính khun lc 1-3
KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 14
mm. Da vào hình thái và màu sc khun lc có th tr giúp xác đnh các loài
Staphylococcal”.( [5],[12])
I.3 c tính và các yu t đc lc:

Staphylococcus aureus gây ra nhiu bnh nhim trùng, to m và gây đc 
ngi. Thng xy ra  nhng ch xây xc trên b mt da nh nht, gây ra nhiu
bnh nhim nghiêm trng nh viêm phi, viêm vú, viêm tnh mch, viêm màng não,
nhim trùng tiu và nhng bnh nguy him khác nh viêm xng ty, viêm màng
trong tim. S. aureus cng là nguyên nhân ch yu ca vic nhim trùng vt m và
nhng v nhim trùng do dng c
 y khoa. S. aureus còn gây ng đc thc phm do
to đc t rut Enterotoxin trong thc phm, và gây hi chng shock đc t do chúng
to ra siêu kháng nguyên trong máu.

Hình 5: Các yu t đc lc ca Staphylococcus aureus
[13]

S. aureus to nhiu yu t đc lc:
- Protein b mt: thúc đy vic bám dính vào t bào ch. Ngoài ra, hu ht các
dòng đu to protein gn kt fibronogen (kích thích s kt dính các khi máu và mô
b chn thng). Các protein gn kt cht to keo cng thng gp  nhng dòng gây
bnh viêm xng ty và viêm khp.
- Yu t xâm ln (hemolysins, leukocidin, kinase, hyaluronidase): giúp vi

khun lan ra trên mô, phân hy màng t bào eukaryote.

KHÓA LUN TT NGHIP GVHD: ThS.BS. Trn Th Ngc Anh

SVTH: Nguyn Th Hunh Nh Trang 15
 Hemolysin:
  - toxin ( - hemolysin): đây là đc t kh màng mnh nht ca S. aureus.
Nó  dng mt monomer gn kt vi màng t bào mn cm.  ngi, tiu cu và
bch cu đc bit nhy vi  – toxin do chúng có th th chuyên bit nhn din và
cho phép đc t gn kt hình thành l nh mà cation hóa tr mt có th qua đc.

 - toxin: đây là mt mch enzyme phân hy màng giàu lipid. Th nghim
đi vi  - toxin là phn ng phân hy hng cu cu.
  - toxin: là mt đc t có peptide nh.  - toxin có th phân hy mt s
dng t bào khác nhau.
 Leukocidin: là protein đa thành phn, do nhiu thành phn riêng r hp li
phân hy màng. Leukocidin cng phân hy máu nhng yu hn  – hemolysin. Ch
2% trong tt c các dòng S. aureus
có th to leukocidin, nhng đn gn 90% các
dòng phân lp t vt xc trên da có to đc t này.
 Hyaluronidase: làm gim cht gian bào ca t bào ch và giúp t cu lan
rng sang các vùng xung quanh.
 Catalase: có chc nng bt hot hydrogen peroxide và các gc t do hình
thành do h thng myeloperoxidase trong t bào ch.
 Coagulase và yu t gây đông: coagulase là mt enzyme ngoi bào s gn
vi prothrombin trong t bào ch hình thành phc hp staphylothrombin. Coagulase
là mt ch th thng dùng đ phát hin S. aureus  các phòng thí nghim. Tuy nhiên,
đa s bng chng cho thy rng đây không phi là yu t gây đc, mc dù chúng có
th t bo v khi s thc bào và đáp ng min dch bng cách gây đông. Có mt s
nhm ln v mi liên quan gia coagulase và yu t gây đông đâu là yu t quyt

đnh s
 gn kt fibrinogen trên b mt t bào S. aureus. Mt vài nghiên cu cho thy
tht s ch có mt lung nh coagulase trên b mt t bào vi khun và chúng phn
ng vi prothrombin làm đông si fibrin. Nhng nhng nghiên cu di truyn ch ra
rng không th gii thích rõ là coagulase và yu t gây đông có tn ti riêng bit hay
không. Bi vì nhng đt bin thiu coagulase vn duy trì hot tính yu t gây đông