Khảo sát tình hình đề kháng kháng sinh do trực khuẩn Gram âm gây nhiễm trùng hô hấp được phân lập tại Bệnh viện Nhân dân 115

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC M THÀNH PH H CHÍ MINH
KHOA CÔNG NGH SINH HC


BÁO CÁO KHÓA LUN TT NGHIP
 tài tt nghip:
KHOăSỄTăTỊNHăHỊNHă KHÁNG KHÁNG
SINH DO TRC KHUN GRAM ÂM GÂY
NHIM TRÙNG HÔ HPăC PHÂN LP
TI BNH VIN NHÂN DÂN 115.
( T THỄNGă11/2013ăN THÁNG 05/2014)
CHUYÊN NGÀNH: VI SINH ậ SINH HC PHÂN T
GVHD : BS CKI NguynăPhngăDung

SVTH : Trn Th M Nhung
MSSV : 1053010549
KHÓA : 2010- 2014

TP.H CHÍ MINH THÁNG 06 NM 2014
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

LIăCỄMăN
Li cám n đu tiên em xin gi đn ba m em đư to điu kin cho em n hc đn
ngày hôm nay. Gia đình luôn là ngun đng viên khuyn khích,c v em hc tp, giúp
em vt qua mi khó khn trong sut thi gian hc tp và cho đn khi ra trng.
Em xin chân thành cám n ging viên hng dn ca em là Bác s chuyên khoa I
trng đn v vi sinh Nguyn Phng Dung đư tn tình ch dy và giúp đ em vt qua

khó khn trong nhng bc đu thc báo cáo thc tp tt nghip này.
Em rt cm n trng i hc M TP.HCM, khoa Công ngh sinh hc đư to điu
kin thun li cho em có đc ni thc tp tt đ em hoàn thành tt bài báo cáo này.
Em tht s rt cám n các thy cô ca khoa Công ngh sinh hoc trng i hc
M TP.HCM đư cho em nhng kin thc rt hay, rt b ích, giúp em không cm thy b
ng trong nhng ngày đu thc tp.Em rt cm n thy cô đư rt tn tình hng dn và
giúp đ em rt nhiu trong quá trình hc tp ti trng i hc M TP.HCM.
Em cng xin gi li cám n đn Ban Giám c Bnh Vin Nhân Dân 115 đư nhn
em vào thc tp.
Xin gi li cm n ca em đn ch Dung, ch Qunh, ch Phng, ch Thy, ch
Tâm, ch Phi và anh Cng cùng tt c các cô chú anh ch k thut viên ti khoa xét
nghim Bnh Vin Nhân Dân 115 đư tn tình hng dn và giúp đ em trong sut thi
gian thc tp.
Cui cùng là xin gi li cám n đn các bn đư luôn luôn bên tôi, ng h và giúp
đ tôi rt nhiu đ tôi có th hoàn thành tt bài báo cáo này.







Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

DANH MC CÁC BNG
Bng II.1 Tiêu chun đánh giá vi th ca mt mu đàm 34
Bng II.2 Thang đim Barlett đ đánh giá mu đàm 34
Bng II.3 Các vi khun có th có trong mu đàm khi kho sát vi th 34

Bng II.4 Màu ca b test sinh hóa Api 10S 41
Bng III.1 T l v gii tính ca bnh nhân có mu cy đàm 51
Bng III.2 T l v đ tui bnh nhân 52
Bng III.3 T l vi sinh sau khi cy đàm 52
Bng III.4 T l các vi khun gây nhim trùng hô hp phân lp đc ti Bnh Vin Nhân
Dân 115 53
Bng III.5 T l các vi khun gây nhim trùng đng hô hp đc xp theo nhóm .
55
Bng III.6 T l nhim trc khun Gram âm theo gii tính 56
Bng III.7 T l nhim trc khun Gram âm theo đ tui 57
Bng III.8 T l nhim trùng hô hp do trc khun Gram âm theo khoa 58
Bng III.9 Kt qu kho sát tình hình đ kháng kháng sinh chung ca trc khun Gram
âm  Bnh Vin Nhân Dân 115 59
Bng III.10 Kt qu đ kháng kháng sinh ca 195 chng Acinetobacter baumannii,124
chng Pseudomonas aeruginosa, 105 chng Escherichia coli và 137chng trc khun
Gram âm khác 61
Bng III.11 Kt qu kho sát kh nng sinh men beta- lactamase ph rng (ESBL) ca
trc khun Gram âm đc kho sát  Bnh Vin Nhân Dân 115 62




Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

DANH MC HÌNH NH
Hình I.1 H hô hp  ngi 5
Hình I.2 Cu to mi  ngi 6
Hình I.3 Cu to hu  ngi 6

Hình I.4 Thanh qun  ngi 7
Hình I.5 Khí qun ca ngi 8
Hình I.6 Ph qun ca ngi 9
Hình I.7 Hình thái cu to ngoài ca phi 10
Hình I.8 Khun lc Acinetobacter baumanii trên môi trng BA và MC 16
Hình I.9 Pseudomonas aeruginosa 18
Hình I.10 Escherichia coli 20
Hình II.1 L ly mu vô trùng 32
Hình II.2 Serynge hút đàm 33
Hình II.3 B ly đàm qua mi 33
Hình II.4 Phng pháp cy 3 chiu 38
Hình II.5 Màu sc phn ng âm tính và dng tính ca Api 10S 42
Hình II.6 Kt qu đnh danh bng h thng Apiwep ca Pseudomonas aeruginosa.
43
Hình II.7 Kt qu đnh danh bng h thng Apiwep ca Acinetobacter baumannii .
43
Hình II.8 Các đa kháng sinh dùng làm kháng sinh đ 47
Hình II.9 Kt qu sau khi đt kháng sinh đ 47


Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

DANH MCăSă/ BIUă
S đ II.1 Quy trình cy đàm 35
Biu đ III.1 T l v gii tính bnh nhân có mu cy đàm 51
Biu đ III.2 T l v đ tui bnh nhân 52
Biu đ III.3 T l vi sinh sau khi cy đàm 53
Biu đ III.4 T l các vi khun gây nhim trùng hô hp phân lp đc ti Bnh Vin

Nhân Dân 115 54
Biu đ III.5 T l các vi khun gây nhim trùng đng hô hp đc xp theo nhóm
56
Biu đ III.6 T l nhim trc khun Gram âm theo gii tính 57
Biu đ III.7 T l nhim trc khun Gram âm theo đ tui 57
Biu đ III.8 T l nhim trùng hô hp do trc khun Gram âm theo khoa 58
Biu đ III.9 Kt qu kho sát tình hình đ kháng kháng sinh chung ca trc khun Gram
âm  Bnh Vin Nhân Dân 115 60
Biu đ III.10 Kt qu đ kháng kháng sinh ca 195 chng Acinetobacter baumannii,124
chng Pseudomonas aeruginosa, 105 chng Escherichia coli và 137 trc khun Gram
âm khác 61
Biu đ III.11 Kt qu kho sát kh nng sinh men beta- lactamase ph rng (ESBLs)
ca trc khun Gram âm đc kho sát  Bnh Vin Nhân Dân 115 63




Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

DANH MC T VIT TT
CFU: Colony Forming Unit ( đn v to khúm đi vi vi khun sng).
NCCLS: Nationnal Committee for Clinical Laboratory Standards (y Ban Quc
Gia v tiêu chun ca các phòng thí nghim ti M).
SMART: Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends ( Nghiên cu
giám sát khuynh hng đ kháng kháng sinh).
R: Resistant ( đ kháng).
S: Susceptible (nhy cm).
I: Intermediate ( trung gian).

N: S lng.
ESBLs: Extended Spectrum Beta – Lactamase
MC: Môi trng Mac Conkey Agar.
BA: Môi trng Blood Agar.
MHA: Môi trng Mueller Hinton Agar.
EPEC: Enteropathogenic E. coli (E. coli gây bnh lý  rut).
ETEC: Enterotoxicgenic E. coli ( E. coli tit đc t).
EIEC: Enteroinvasive E. coli (E. coli xâm ln niêm mc rut).
EAEC: Enteroaggregative E. coli (E.coli kt dính  niêm mc rut).
EHEC: Enterohaemorrhagic E. coli (E. coli gây xut huyt niêm mc rut).
MR: Methyl Red.
VP: Voges Proskauer.
EMB: Eosine methyl blue.
SS: Samonella Shigela Agar.
HUS: Hemolytic Uremie Syndrome.
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

Khoa
HSTC: Hi sc tích cc.
B4m: Phòng m.
A3B: Bnh lý mch máu não.
A2D:
Hi sc tim mch.
Kháng sinh
AMC: Amoxcilline + Clavulanate acid.
CTX: Cefotaxime.
CTX + C: Cefotaxime + Clavulanate acid.
CRO: Ceftriaxone.

FEP: Cefepime.
SCF: Cefoperazone + Sulbactam.
IMP: Imipeneme.
MEM: Memropenem.
ETP: Ertapenem.
AN: Amikacine.
MFX: Moxifloxacine
CIP: Ciprofloxacine
CS: Colistine
CFP: Cefoperazone
CXM: Cefuroxime
CAZ: Ceftazidime.
CAL: Ceftazidime + Clavulanate acid.



Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

MC LC
T VNă 1

CHNG I: TNG QUAN 4
I. H HÔ HP 5

1. Khoang mi 5
2. Hu 6
3. Thanh qun 7
4. Khí qun 8

5. Ph qun 9
6. Phi 9
II. NHIM TRÙNG HÔ HP 10
1. nh ngha nhim trùng hô hp 10
2. Nguyên nhân và các yu t thun li gây bnh 10
3. Du hiu nhn bit nhim trùng hô hp 11
4. Tác hi và bin chng ca bnh nhim trùng hô hp 11
5. Cách x trí các trng hp nhim trùng hô hp (cp) 11
6. Cách phòng nga 12
III. CÁC BNH NHIM TRÙNG HÔ HP THNG GP 12

1. Nhim trùng hô hp trên 12
1.1 Viêm hu hng 12
1.2 Viêm xoang 12
2. Nhim trùng hô hp di 12
2.1 Viêm ph qun cp 12
2.2 Viêm phi 12

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

IV. TÌNH HÌNH NHIM TRÙNG HÔ HP HIN NAY VÀ S 
KHÁNG SINH 13

V. CÁC VI KHUN GÂY NHIM TRÙNG HÔ HP CÓ TH TÌM
THY TRONG BNH PHM ẨM 14
VI. Să LC V TRC KHUN GRAM ÂM GÂY NHIM
TRÙNG NG HÔ HP 15

1. Acinetobacter baumannii 15
1.1 Tính cht vi sinh 15
1.2 Ni c trú và tính gây bnh 16
1.3 Tính cht sinh hóa 17
2. Pseudomonas aeruginosa 17
2.1 Tính cht vi sinh 17
2.2 Ni c trú và tính gây bnh 18
2.3 Tính cht sinh hóa 19
2.4 Kháng nguyên 19
3. Escherichia coli ( E.coli) 20
3.1 Tính cht vi sinh 20
3.2 Ni c trú và tính gây bnh 21
3.3 Tính cht sinh hoá 22
3.4 Kháng nguyên và đc t 22
4. Dch t hc 23
5. Bin pháp phòng nga 23
VII. KH NNGă SINHă MENă BETA- LACTAMASE PH RNG
CA CÁC TRC KHUN GRAM ÂM GÂY NHIM TRÙNG HÔ
HP (ESBL - ExpandedăSpectrumă.lactamase) 23

1. nh ngha ESBLs 23
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

2. Tình hình đ kháng kháng sinh do trc khun gram âm tit ESBLs
24
2.1 Trên th gii 24
2.2 Ti Vit Nam 25
VIII. SăLC V KHÁNG SINH 25

1. Khái nim 25
2. Phân loi 25
3. Các h kháng sinh 26
4. Các nhóm kháng sinh thng dùng hin nay trên lâm sàng 26
4.1 Nhóm ß –lactamase 26
4.2 Aminoglycosides (Streptomycine, Gentamycine, Amikacine, Kanamycine)
27
4.3 Macrolides (Erythromycin, Azithromycin, Clarithromycin, Spiramycin …)
27
4.4 Nhóm glycopeptides 27
4.5 Nhóm Quinolones (Ofloxaxin, Norfloxacin, Ciprofloxacin và Pefloxacin)
27
4.6 Nhóm Phenicol (Chloramphenicol, Thiamphenicol) 27
4.7 Nhóm Cyclins (Tetracycline, Doxycyline, Metacycline) 27
4.8 Nhóm Nitromidazol (Metronidazole, Tinidazole, Secnidazole…) 27
5. C ch tác đng ca kháng sinh 27
6. S kháng thuc 28
6.1 C ch đ kháng 28
6.2 Ngun gc ca vic kháng thuc 28
6.3 S kháng chéo 29
6.4 Gii hn kháng thuc 29
7. Bin pháp ngn nga hin tng kháng thuc 29
8. Tính cht dc lý ca kháng sinh 29
8.1 S hp th  ng tiêu hóa 29
8.2 S khuch tán vào các mô và t bào 30

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

CHNG II: VT LIUăPHNGăPHỄP 31
I. VT LIU 32
1. Mu nghiên cu 32
2. X lý mu 32
2.1 Thi đim ly mu 32
2.2 Cách ly mu 32
3. ánh giá mu có giá tr đ kho sát vi khun hc 33
3.1 Kho sát đi th mu đàm 33
3.2 Kho sát vi th 33
II. THIT B- DNG C- HÓA CHTăMỌIăTRNG 36
1. Thit b dng c 36
2. Hóa cht môi trng 36
III. PHNGăPHỄPăTHệăNGHIM 37
1. Phng pháp nhum Gram 37
2.Phng pháp nuôi cy phân lp trên hp đa Petri ( phng pháp
cy 3 chiu) 38
3. nh danh 39
3.1 Nguyên tc 39
3.2 Cách thc tin hành 42
4. Kháng Sinh  Theo Phng Pháp Kirby- Bauer 43
4.1 Nguyên tc 43
4.2 Vt liu- Phng pháp 44
4.3 Môi trng 44
4.4 Chun b mm cy 44
4.5 Các bc tin hành 45
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung

4.6 c và bin lun kt qu 45
5. Phng pháp phát hin ESBLs 47
5.1 Phát hin trên đa Nitrocefin 47
5.2 Phng pháp đa đôi và đa kt hp 48
5.3 Các bc tin hành phát hin ESBLs 48
CHNG III: KT QU VÀ THO LUN 50
I. KT QU 51
1. c đim mu 51
2. Kt qu kho sát vi sinh ban đu 52
3. Kho sát tình hình nhim khun đng hô hp 53
4. Kt qu kho sát trc khun Gram âm gây nhim khun đng
hô hp 56
II. THO LUN 63
1. Tho lun v đc đim mu 63
2. Tho lun v kho sát vi sinh ban đu 63
3. Tho lun v kt qu kho sát trc khun Gram âm gây nhim trùng hô
hp phân lp ti Bnh Vin Nhân Dân 115 64
4. Tho lun v kt qu đ kháng kháng sinh ca trc khun Gram âm 
Bnh Vin Nhân Dân 115 65
CHNG IV: KT LUNăVẨă NGH 68
I. KT LUN 69
II.  NGH 70
TÀI LIU THAM KHO 72
PH LC 74


Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 1

T VNă

Vit Nam là mt nc nhit đi gió mùa, vì vy bnh nhim khun luôn chim v
trí hàng đu trong mô hình bnh tt. Khác vi nhng nm 1990, hin nay nhim khun do
các vi khun Gram âm đang chim u th so vi các vi khun Gram dng. Nhiu nghiên
cu cho thy đa s cn nguyên nhim khun huyt, nhim khun hô hp, sc nhim
khun, thm chí bnh nhân b t vong đc xác đnh khong 70% là nhim trùng do vi
khun Gram âm . Các vi khun Gram âm gây bnh thng gp ti các bnh vin là
Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Acinetobacter
baumannnii.
Vi đc thù kiu khí hu nhit đi gió mùa , nht là nhng thi đim giao mùa khi
nhit đ ngày và đêm có biên đ dao đng ln, đây là c hi cho các bnh lý hô hp phát
trin. Cùng vi điu kin môi trng không khí ô nhim, nhiu khói bi nên các bnh lý
thng gp nht vn là các bnh viêm đng hô hp. Cn nguyên gây ra các bnh lý này
có th là do virus hoc vi khun, và bnh hô hp thng gp nht là nhim khun đng
hô hp do trc khun Gram âm mà đin hình nht là các trc khun kháng đa kháng sinh.
Nhim khun do trc trùng Gram âm kháng thuc, thng do Acinetobacter
baumannii là mt trong nhng nguyên nhân hàng đu gây t vong do nhim trùng trên
toàn th gii cng nh ti Vit Nam.
T l trc trùng Gram âm gây nhim trùng bnh vin đư tng lên đu đn trong
nhng nm gn đây trên th gii, đc xem là vi khun hàng đu gây viêm phi bnh
vin ti nhng bnh vin ln trong nc. Kt hp vi t l nhim khun tng, mt t l
tng lên ca chng không nhy cm kháng sinh, c th là kháng sinh th h mi nh
Carbapenems thì đc bit đáng lo ngi.
Nu trc đây các nhim khun do các trc trùng Gram âm mà c th là
Escherichia coli, Klebsiella pneumonia và Enterobacter có th đc điu tr bng kháng
sinh h Cephalosporine thì hin nay tình hình không còn d dàng nh vy na vì các vi
khun này đư s hu mt th v khí rt đáng s, đó là kh nng tit men beta – lactamase
ph rng (ESBLs - Expanded Spectrum .lactamase) giúp vi khun kháng đc tt c các
kháng sinh Cephalosporine các th h t 1 đn 4 và hu ht các loi kháng sinh beta –

lactam khác ngoi tr Carbapenems và Cephamycin.

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 2

Vn đ kháng kháng sinh đang mang tính toàn cu và đc bit  các nc đang
phát trin vi gánh nng ca các bnh nhim khun và nhng chi phí bt buc cho vic
thay th các kháng sinh c bng các kháng sinh mi. Các kháng sinh th h mi đt tin,
thm chí c mt s thuc nhóm "la chn cui cùng" cng đang mt dn hiu lc.
Chính nhng tác hi do trc khun Gram âm mà đin hình nht là trc khun đa
kháng thuc nh Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coil
gây ra, nh hng đn sc khe cng đng nghiêm trng nh th nào, đc bit là s đ
kháng kháng sinh ca nó nên chúng tôi mun đào sâu tìm hiu v trc khun Gram âm và
tình trng kháng kháng sinh hin nay ca chúng ra sao? c s cho phép ca Khoa
Công ngh sinh hc trng i hc M TP.HCM cùng vi s hng dn ca Bác s
Nguyn Phng Dung – Trng đn v Vi Sinh – Khoa xét nghim Bnh Vin Nhân Dân
115 và s giúp đ tn tình ca các cô chú, anh ch k thut viên Khoa Xét Nghim Bnh
Vin Nhân Dân 115, tôi đư tin hành thc hin đ tài: “ Kho sát tình hình đ kháng
kháng sinh do trc khun Gram âm gây nhim trùng hô hp đc phân lp ti Bnh Vin
Nhân Dân 115 (t tháng 11/ 2013 đn tháng 05/ 2014)”.
Ý ngha ca đ tài v mt khoa hc:
 tài nhm cung cp cho bác s lâm sàng mt s thông tin v trc khun Gram
âm gây nhim trùng hô hp phân lp đc t mu đàm và kt qu kháng sinh đ, tình
hình đ kháng kháng sinh ca các trc khun này. Vì tính cht gây bnh nguy him cho
con ngi mà ta cn nghiên cu đ tìm ra cách điu tr tt nht, gim kh nng đ kháng
kháng sinh hiu qu nht.
Là tài liu tham kho cho các nghiên cu v vi sinh vt gây nhim khun đng
hô hp và cho các chng trình chm sóc, bo v sc khe cho cng đng.
Mc tiêu nghiên cu.

Mc tiêu tng quát: Kho sát tình hình đ kháng kháng sinh do trc khun Gram
âm gây nhim trùng hô hp đc phân lp ti Bnh Vin Nhân Dân 115 thi gian t
01/11/2013 đn 01/05/2014.
Mc tiêu chuyên bit:
- Kho sát t l trc khun Gram âm gây nhim trùng hô hp phân lp đc
t mu đàm ti Khoa Xét Nghim Bnh Vin Nhân Dân 115 t 01/11/2013 đn
01/05/2014.
- Bit đc quy trình t lúc nhn mu, x lý và bo qun mu cho đn khi tr
li kt qu xét nghim cho bác s lâm sàng.
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 3

- Kho sát t l đ kháng kháng sinh ca trc khun Gram âm gây nhim
khun hô hp phân lp đc t mu đàm ti Khoa Xét Nghim Bnh Vin Nhân
Dân 115 thi gian t 01/11/2013 đn 01/05/2014.

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 4

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 5

I. H HÔ HP.
[1]
H hô hp bao gm các đng dn khí t ngoài đn các ph nang ca phi và
ngc li. Các c quan đó là: mi, hu, thanh qun, khí qun, ph qun và phi.

Hình I.1 H hô hp  ngi ( Trn Tun Anh, 2013)
1. Khoang mi.
[1]
Cu to ca khoang mi: Mi đc ngn ra thành 2 khoang bi xng lá mía và
mnh thng ca xng sàng. Mi xoang mi gm có 4 thành do các xng: xng lá
mía, xng sàng, xng hàm trên, xng khu cái, 3 đôi xng xon và xng mi to
thành. Thành ca xoang mi có niêm mc cha rt nhiu mao mch, lông và tuyn nhy
làm cho không khí đi qua xoang mi đc si m, làm m và lc sch trc khi vào sâu
hn.


Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 6


Hình I.2 Cu to mi  ngi ( Trn Tun Anh, 2013).

2. Hu.
[1]
Hu là mt ng c - si đc ph bi niêm mc, dài chng 12 – 14 cm, đi t nn
s ti đu trên ca thc qun  ngang mc đt sng c VI. Hu nm trc ct sng c,
nó m thông  phn trc vào  mi,  ming và thanh qun và đc chia thành 3 phn
ng vi các  này: phn mi, phn ming và phn thanh qun.

Hình I.3 Cu to hu  ngi ( Trn Tun Anh, 2013).

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 7

3. Thanh qun.
[1]
Thanh qun gm có các sn liên kt vi nhau bi các dây chng và các c:
- Sn nhn: Nm di sn giáp, vòng nhn nm ngang, mt nhn quay ra sau
làm thành vòng đáy ca thanh qun.
- Sn giáp: Trông ging nh quyn sách m mà gáy quay v phía trc, 2
tm sn hình t giác này làm thành mt góc 120
0
.
- Sn phu: Có 2 chic ging nh hình tháp mà đáy t lên sn nhn, phía
trc sn phu có mm thanh âm đ cng dây âm thanh, chính gia có mt khe
thanh mô. Khi nói, khe này co hp li vì cng các dây âm thanh. Khi hô hp khe
này li rng ra.
- Sn thanh thit: àn hi đc, mm, nm ngay sau cung li. Sn thanh
thit có tác dng đy ming và thanh qun khi nut thc n. Thanh qun còn có các
c và dây chng liên kt các sn vi nhau và liên kt thanh qun vi các b phn
xung quanh. Lp niêm mc ca thanh qun rt nhy cm, d gây phn x ho đ bn

vt l ra ngoài.

Hình I.4 Thanh qun  ngi ( Trn Tun Anh, 2013).


Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 8

C ch phát âm:
Lung không khí đc đy t phi ra do các tác đng ca c hoành, c bng, các
c gian sn làm rung dây thanh âm đ to ra âm thanh. Âm thanh này đc cng hng
và bin đi thích hp bi mi, các xoang cnh mi, hu, màng hu, li, môi đ to ra
ting nói.
4. Khí qun.
[1]

Khí qun là mt đon ng ni tip vi thanh qun, có hình tr dp, tit din ngang
c hình ch D gm 16 vành sn chng lên nhau.
Lp niêm mc lót trong khí qun có nhiu tuyn nhy và nhiu tiêm mao, các tiêm
mao luôn c đng quét t trong ra ngoài đ ly các vt l ra ngoài.

Hình I.5 Khí qun ca ngi ( Trn Tun Anh, 2013).


Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 9

5. Ph qun.

[1]
Gm có 2 nhánh ph qun ni tip vi khí qun. Ph qun phi ngn và đi ngang,
ph qun trái dài hn và đi chúc xung. n núm phi các ph qun chia thành nhiu
nhánh to thành các tiu ph qun, sau đó li chia nh hn thành các ng dn ph nang,
tn cùng là các ph nang.
 cui ph qun hình thành núm phi ( núm phi có nhiu ph qun, đng mch,
tnh mch và các dây thn kinh).

Hình I.6 Ph qun ca ngi ( Trn Tun Anh, 2013).
6. Phi.
[1]
Phi là c quan chính ca h hô hp, ni trao đi khí gia môi trng ngoài và c
th. Phi nm trong lng ngc,là mt tng rng có trng lng trung bình khong 300 –
475g, chim 1 / 100 trng lng c th, gm có 2 lá phi, phi bên phi có 3 thùy, phi
bên trái có 2 thùy. Các thùy phi đc bao bc bi mt lp màng s, lp màng này gm
có 2 lá mng: lá thành dính sát lng ngc, lá tng dính vào mt phi, gia lá tng và lá
thành là mt khoang kín có cha mt ít cht dch giúp c đng hô hp ca phi đc d
dàng. Phi có dung tích t 2,5 đn 4,5 lít khí.

Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 10

n v ca phi là ph nang, b mt hô hp ca phi lên đn 150m
2
.
Ph nang có đng kính 0,1 – 0,2 mm, ph nang là mt túi khí, cha khí, cu to
bi mt lp t bào thng bì dp có các mao mch xen k, dày đc.  ngoài có khong
300 triu ph nang.

Hình I.7 Hình thái cu to ngoài ca phi ( Trn Tun Anh, 2013).
II. NHIM TRÙNG HÔ HP.
[4,14,15,17]

1. nhănghaănhim trùng hô hp.
[4,15,17]

Nhim trùng hô hp là tình trng mt hoc mt s b phn thuc b máy hô
hp b viêm nhim do vi khun hoc siêu vi gây ra.
[17]

V phng din lâm sàng, nhim trùng hô hp gm hai loi:
- Nhim trùng hô hp trên là tình trng nhim trùng cp tính  đng hô hp
trên do nh hng ca các vi sinh vt gây bnh. Bnh thng xy ra vào thi đim
giao mùa (khong tháng 9 đn tháng 3), lúc tri tr lnh, đ m trong không khí
gim thp.
-
Viêm nhim hô hp di thng do vi khun, nhng cng không ít trng
hp do siêu vi.

2. Nguyên nhân và các yu t thun li gây bnh.
[15,17]

Nguyên nhân gây viêm nhim đng hô hp thng do siêu vi hoc vi
khun.
Viêm nhim đng hô hp trên thng do siêu vi nhng cng có th do vi
khun.
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 11

Viêm nhim hô hp di thng do vi khun, nhng cng không ít trng hp do
siêu vi.
Các bnh nhim khun thng phát trin mnh nu gp nhng yu t thun li: đó
là môi trng thiu v sinh, s thay đi thi tit và tui tác (tr em, ngi cao tui d b).
Bnh cng rt d xy ra  nhng ngi có sc đ kháng yu (tr em suy dinh dng,
ngi già suy kit).
3. Du hiu nhn bit nhim trùng hô hp.
[15,17]

Có nhiu du hiu có th giúp ngi trong gia đình phát hin bnh  ngi
thân, ch yu là:
- St
- S mi hoc nght mi
- au hng
- Ho
- Khò khè
- Nhp th nhanh.
Nu bnh tr nng, có th thy ngi bnh xanh tái, cánh mi php phng, co rút
lng ngc và khó th.
4. Tác hi và bin chng ca bnh nhim trùng hô hp.
[15,17]

Nu không điu tr kp thi, bnh có th bin chng dn ti:
- Suy hô hp
- Áp xe phi
- Tràn dch (m) màng phi
- Nhim khun huyt.
Các bin chng trên đu nguy him và rt d dn ti t vong. Do đó, vic điu
tr cn đc tin hành sm.

5. Cách x tríăcácătrng hp nhim trùng hô hp (cp).
[15,17]
Nu bnh nhân không th nhanh và khó th, có th điu tr ti nhà bng
cách cho ung các loi nc làm du c hng ví d nh nc chanh hòa vi mt
ong.
Nu bnh nhân có th nhanh nhng cha có du hiu khó th và co rút
lng ngc, cn đa đn c s y t đ điu tr.
Trng hp có khó th và co rút lng ngc cn đa ngay đn bnh vin đ
cp cu.



Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 12

6. Cách phòng nga
[15,17]
 phòng nga các bnh nhim khun hô hp, cn thc hin tt vic gi
gìn v sinh môi trng, nhà ca, chng cm lnh tránh xa các ngi bnh đang
có triu chng hô hp nh ho, khc, và luôn luôn có bin pháp bi dng, nâng
cao sc đ kháng ca c th, nht là đi vi tr em và ngi cao tui.
III. CÁC BNH NHIM TRÙNG HÔ HP THNG GP.
[4,16,17]
1. Nhim trùng hô hp trên.
[4,16,17]

1.1 Viêm hu hng
Nguyên nhân: thng do t cu hay liên cu hay d ng.
Triu chng: ho, đàm, đau hng, ni hch c.

Bin chng: st thp, thp khp hay thp tim, viêm cu thn cp.
X lý: kháng sinh ung 10 ngày ( Erythromycine, Amoxicilline).
1.2.1 Viêm xoang
Nguyên nhân: tc nghn trong xoang, nhim trùng vi khun hay nm, phù n niêm
mc xoang.
Triu chng: ho, s mi, đau vùng xoang, nhc đu.
Bin chng: nhim trùng lan rng, viêm cu thn.
X lý: kháng sinh ung 10 ngày (cephalosporin th h th 2, Amoxicillin/
clavulanate : augmentin, nhóm macrolide : roxithromycine) trong giai đon cp,
đôi khi cn phu thut ni soi trong giai đon mn tính.
Ngoài ra, nhim trùng hô hp trên còn có các bnh nh: Viêm mi, viêm amidan,
viêm tai gia,…vv.
2. Nhim trùng hô hp di.
[4,16,17]
2.1 Viêm ph qun cp
Nguyên nhân: nhim virus :influenza, nhim vi khun : ho gà.
Triu chng: ho, khc đàm,st, khó th, xung huyt 2 ph trng hay thâm nhim
trên film X quang ngc thng, test huyt thanh chn đoán virus.
Bin chng: nhim trùng lan rng, viêm phi và suy hô hp.
X lý: tr ho (dextromethorphan), long đàm, h st, kháng sinh ung hay tiêm 14
ngày (nhóm Macrolide : Erythromycine).
2.2 Viêm phi
Nguyên nhân: nhim virus influenza, nhim vi khun (hít t cng đng, t bnh
vin, t h thng không khí): Vi khun lao.
Triu chng: ho, khc đàm, st, khó th, đau ngc, thâm nhim trên film X quang
ngc thng, test huyt thanh chn đoán virus.
Bin chng: nhim trùng máu, suy hô hp.
Khóa lun tt nghip GVHD: Bs CKI Nguyn Phng Dung

SVTH: Trn Th M Nhung Trang 13

X lý: h st, gim đau, tr ho, long đàm, kháng sinh ung hay tiêm 14 ngày.
Ngoài ra, nhim trùng hô hp di còn có các bnh : Viêm thanh qun, viêm khí
qun,…vv.
IV.TÌNH HÌNH NHIM TRÙNG HÔ HP HIN NAY VÀ S 
KHÁNG SINH.
[21]
Theo T chc Y t Th gii (WHO), viêm đng hô hp là cn bnh có chiu
hng gia tng trong nhng nm gn đây và tình trng bnh ngày càng có chuyn bin
phc tp mà nguyên nhân chính là do s kháng kháng sinh ca các tác nhân gây bnh.
Phn ln bnh nhân đn khám ti các phòng khám chuyên khoa hô hp là do nhim
khun đng hô hp di.
Nhim khun đng hô hp di - mà trc đây cng đng hay gi chung là viêm
phi - là cn bnh thng gp, không ch  Vit Nam mà c th gii. Các bnh nhim
khun đng hô hp di thng gp bao gm: Viêm ph qun cp, viêm phi cp, hen
ph qun, bnh phi tc nghn mn tính (COPD), ung th phi, tràn dch màng phi
c tính, có khong 30 – 40% s bnh nhân đn khám do các bnh nhim khun đng
hô hp và 90% bnh nhân đn khám ti các phòng khám chuyên khoa hô hp là do nhim
khun đng hô hp di.
[21]
Nhim khun đng hô hp di là cn bnh do vi khun, virus gây nên. Các tác
nhân chính dn đn tình trng nhim khun này là ph cu khun, Haemophilus
influenzae, Moraxella catarrhalis, trc khun Gram âm (Trc khun m xanh, trc khun
đng rut), các vi khun không đin hình (Chlamydophila pneumoniae, Mycoplasma
pneumonia). Các virus hay gp nh virus cúm, á cúm, virus hp bào hô hp. Nh mi
ngi cng đư bit, hin nay, nhim mt s virus cúm gia cm (H5N1, H1N1) cng có
th gây nên viêm phi nng, thm chí là dn đn t vong.
[21]
Do tình trng ô nhim môi trng nng n, khin các bnh lý hô hp có chiu
hng gia tng mnh. Ngày càng có nhiu loi virus có kh nng gây nhim trùng đng

hô hp, vi đc lc cao nh virus cúm A/H5N1, H7N9… Viêm phi do virus có th lây
lan nhanh thành dch ln nh viêm phi do virus SARS, virus cúm A/H1N1… Ô nhim
khói thuc dù không phi là nguyên nhân gây bnh chính nhng li là tác nhân thúc đy
khin các bnh nhim khun đng hô hp ngày càng tng nng.
Ti Vit Nam, yu t nguy c là s lm dng kháng sinh din ra trong mt thi
gian dài, khin tình trng nhim khun đng hô hp ngày càng phc tp. Các nhóm
kháng sinh liu thp hin nay hu nh không còn tác dng trong điu tr các bnh nhim
khun đng hô hp.