Tác động của quản trị vốn lưu động đến khả năng sinh lời trong trường hợp các công ty thành viên thuộc các tổng công ty nhà nước ngành xây dựng niêm yết trên thị trường chứng khoán Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC M THÀNH PH H CHÍ MINH




HUNH BÁ TÒNG



TÁC NG CA QUN TR VN LU
NG N KH NNG SINH LI
CA CÁC DOANH NGHIP NGÀNH XÂY DNG
TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM





LUN VN THC S TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG








TP. H Chí Minh, Nm 2013

i

LI CAM OAN
Tôi cam đoan rng lun vn “Tác đng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li
trong trng hp các công ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc ngành xây
dng niêm yt trên TTCK Vit Nam” là bài nghiên cu ca chính tôi.
Ngoi tr nhng tài liu tham kho đc trích dn trong lun vn này, tôi cam đoan rng
toàn phn hay nhng phn nh ca lun vn này cha tng đc công b hoc đc s
dng đ nhn bng cp  nhng ni khác.
Không có sn phm / nghiên cu nào ca ngi khác đc s dng trong lun vn này
mà không đc trích dn theo đúng quy đnh.
Lun vn này cha bao gi đc np đ nhn bt k bng cp nào ti các trng đi hc
hoc c s đào to khác.
Tp.HCM, 2013


Hunh Bá Tòng







ii

LI CM N
Li đu tiên, tôi xin bày t lòng bit n sâu sc đn các thành viên trong gia đình
đã to mi điu kin tt nht đ tôi có th thc hin và hoàn tt lun vn này.
Tôi xin gi li tri ân sâu sc đn TS. NGÔ VI TRNG, ngi đã tn tình ch bo

và hng dn cho tôi trong sut quá trình thc hin đ tài này. Thy đã b sung và bi
đp kin thc b ích đ đ tài này đc thc hin thành công.
Tôi xin chân thành cm n Quý Thy Cô Trng i hc M Tp.HCM đã nhit
tình ging dy, cung cp kin thc quý báu trong sut thi gian tôi hc ti trng và thc
hin lun vn.
Và cui cùng, tôi xin gi đn nhng ngi bn thân thit li cm n chân thành
cho nhng h tr và đóng góp ý kin tht b ích đ lun vn đc hoàn chnh hn.
Dù đã có nhiu c gng, song lun vn không th tránh khi nhng thit sót. Kính
mong nhn đc s chia s, góp ý ca Quý Thy Cô.
Em xin trân trng cm n.






iii

TÓM TT CÔNG TRÌNH
Vn lu đng và vic qun tr vn lu đng đi vi các doanh nghip nói chung
và các doanh nghip ngành xây dng nói riêng luôn là đ tài gây nhiu s chú ý ca các
nhà nghiên cu trong và ngoài nc trong bi cnh th trng bt đng sn đóng bng
sau khng hong tài chính toàn cu nm 2007, 2008. Chính vì vy, tác gi nghiên cu đ
tài “Tác đng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li ca các doanh nghip
ngành xây dng trên th trng chng khoán Vit Nam” nhm xác đnh mi quan h gia
qun tr vn lu đng và kh nng sinh li doanh nghip ngành xây dng ti Vit Nam.
Công trình đã s dng thông tin t các báo cáo tài chính và bn cáo bch ca 23
doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán Vit Nam vi tng s 115 quan sát
trong khong thi gian t nm 2008 đn nm 2012 đ đa vào mô hình phân tích. im
mi ca công trình là s dng phng pháp GMM đc xem là ti u nht hin nay, do

đó đã khc phc đc hin tng ni sinh và cng cho c lng vng. Thông qua
phng pháp nghiên cu đnh lng vi d liu bng, công trình đã tìm thy bng chng
v nh hng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li ca doanh nghip. C th,
khi doanh nghip càng gim s ngày thu tin và s ngày tr tin, kh nng sinh li s tng
lên. Hn na, nghiên cu cng không tìm thy mi quan h phi tuyn tính gia các thành
phn ca qun tr vn lu đng vi kh nng sinh li.
T các kt qu phân tích, công trình đã đa ra mt s đ xut đ các nhà qun tr
tài chính có th đa ra các quyt đnh hp lý, mang li hiu qu cao cho hot đng ca
doanh nghip.



iv

MC LC
Li cam đoan i
Li cm n ii
Tóm tt iii
Mc lc iv
Danh mc hình vi
Danh mc bng vii
Danh mc t vit tt viii
Chng 1: GII THIU 1
1.1. t vn đ 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
1.3. Câu hi nghiên cu 2
1.4. i tng và phm vi nghiên cu 2
1.5. Phng pháp nghiên cu 3
1.6. óng góp ca công trình nghiên cu 3
1.7. Kt cu lun vn 4

Chng 2: C S LÝ THUYT V QUN TR VN LU NG VÀ KH
NNG SINH LI 6
2.1. Qun tr vn lu đng 6
2.1.1. Vn lu đng 6
2.1.2. Vn lu đng ròng 6
2.1.3. Vn lu đng hot đng ròng 7
2.1.4. Qun tr vn lu đng 7
2.2. Kh nng sinh li 8
2.3. Mi quan h gia qun tr vn lu đng và kh nng sinh li 9
2.3.1. Thi gian thu tin tác đng đn kh nng sinh li 10
2.3.2. Thi gian tn kho tác đng đn kh nng sinh li 12
2.3.3. Thi gian tr tin tác đng đn kh nng sinh li 13
v

2.3.4. Chu k luân chuyn tin tác đng đn kh nng sinh li 14
2.3.5. Các yu t khác 15
2.4. Các công trình nghiên cu trc đây có liên quan 21
Chng 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 24
3.1. Phng pháp nghiên cu 24
3.2. Mô hình nghiên cu 26
3.3. Gi thit nghiên cu 29
3.4. D liu nghiên cu 32
Chng 4: PHÂN TÍCH D LIU VÀ KT QU NGHIÊN CU 33
4.1. Thng kê mô t chung các bin trong mô hình 33
4.2. Ma trn h s tng quan gia các bin trong mô hình 35
4.3. Kt qu hi quy 40
4.3.1. Mi quan h phi tuyn tính gia các thành phn chính ca qun tr vn
lu đng vi ROE 40
4.3.2. Hi quy theo phng pháp GMM 42
4.4. Tho lun kt qu 43

4.4.1. Mi quan h gia thi gian thu tin và kh nng sinh li 43
4.4.2. Mi quan h gia thi gian tn kho và kh nng sinh li 44
4.4.3. Mi quan h gia thi gian tr tin và kh nng sinh li 45
4.4.4. Mi quan h gia chu k luân chuyn tin và kh nng sinh li 45
4.4.5. Mi quan h gia các bin kim soát và kh nng sinh li 46
Chng 5: KT LUN VÀ KHUYN NGH 47
5.1. Kt lun 47
5.2. Mt s kin ngh 48
5.3. Hn ch ca nghiên cu 50
TÀI LIU THAM KHO 51
PH LC 55
vi

DANH MC HÌNH
Trang
Hình 4.1.  th biu din mi tng quan gia thi gian thu tin và ROE…………… 38
Hình 4.2.  th biu din mi tng quan gia thi gian tn kho và ROE…………… 38
Hình 4.3.  th biu din mi tng quan gia thi gian tr tin và ROE…………… 39
Hình 4.4.  th biu din mi tng quan gia chu k luân chuyn tin và ROE……. 39

vii

DANH MC BNG
Trang
Bng 3.1. Cách xác đnh các bin……………………………………………………… 28
Bng 3.2. Kt qu mt s nghiên cu trc……………………………………………. 29
Bng 4.1. Thng kê mô t……………………………………………………………… 33
Bng 4.2. Ma trn h s tng quan…………………………………………………… 36
Bng 4.3. Kt qu mô hình hi quy Pool th hin mi quan h phi tuyn…………… 41
Bng 4.4. Kt qu mô hình hi quy theo phng pháp GMM…………………………. 43

viii

DANH MC T VIT TT
ACP : Thi gian thu tin
AIP : Thi gian tn kho
APP : Thi gian tr tin
BCTC : Báo cáo tài chính
BCTN : Báo cáo thng niên
CCC : Chu k luân chuyn tin
CR : T s thanh toán hin thi
CTR : T trng tài sn ngn hn trong tng tài sn
DNNN : Doanh nghip nhà nc
FC : Hiu ng lây nhim tài chính
FEM : Fixed effects model
FL : òn by tài chính
ROA : T sut li nhun trên tng tài sn
ROE : T sut li nhun trên vn ch s hu
SIZE : Quy mô doanh nghip
SP : T l s hu ca nhà nc
TTCK : Th trng chng khoán




1

CHNG 1: GII THIU
1.1. t vn đ

Các doanh nghip sn xut kinh doanh cn phi gn vi th trng, bám sát th
trng, t ch trong sn xut kinh doanh và t ch v vn. Nhà nc to ra môi trng
hành lang kinh t pháp lý cho các doanh nghip hot đng đng thi to ra áp lc cho các
doanh nghip mun tn ti và đng vng trong cnh tranh phi ch đng quan tâm đn
vn đ to lp qun lý và s dng đng vn sao cho có hiu qu nht. Nh đó nhiu
doanh nghip đã kp thích nghi vi tình hình mi, hiu qu sn xut kinh doanh tng lên
rõ rt song bên cnh đó không ít doanh nghip trc đây làm n có phn kh quan nhng
trong c ch mi đã hot đng kém hiu qu. c bit là đi vi các doanh nghip có vn
nhà nc, vì yu kém trong sn xut kinh doanh và qun tr mà hiu qu thu v không
tng xng vi ngun lc đc nhà nc giao. Thc t này do nhiu nguyên nhân, mt
trong nhng nguyên nhân quan trng là công tác t chc qun lý s dng vn ca doanh
nghip còn nhiu hn ch, hiu qu s dng đng vn còn thp. Chính vì vy, vn đ bc
thit đt ra cho các doanh nghip có vn nhà nc hin nay là phi xác đnh và phi đáp
ng đc nhu cu vn cn thit và hiu qu s dng vn ra sao nhm đm bo vai trò ch
đo, dn dt các doanh nghip thuc các thành phn kinh t khác. ây là mt vn đ
nóng bng có tính cht thi s không ch đc các nhà qun lý doanh nghip quan tâm,
mà còn thu hút đc s chú ý ca các nhà đu t trong lnh vc tài chính.
Các nguyên lý cn bn liên quan đn vn đ tài chính doanh nghip đc phân
chia thành 3 vn đ chính: ngân sách vn, cu trúc vn và qun tr vn. Trong đó vn đ
vn lu đng và qun tr vn lu đng ít đc đ cp trong các nghiên cu hn và vn đ
còn gây nhiu s tranh cãi. Thc t cho thy nhiu doanh nghip qun tr vn lu đng
không hiu qu nên thc thi mt chính sách vn lu đng bt hp lý và ngay c khi xây
dng đc mt chính sách tt thì doanh nghip vn không tuân th.
Trên th gii cng đã có nhng nghiên cu v vn đ này vi nhng kt qu trái
ngc nhau. Mi quan h đc cho là không ging nhau cho tng quc gia, đc thù
ngành ngh, s nm nghiên cu. Vit Nam còn đang cht vt trong quá trình phát trin
2

vi nhng đc thù riêng thì mi quan h này liu có tn ti? Mt đim na là hin nay 
Vit Nam cha có công trình nào nghiên cu vic qun tr vn lu đng ca các công ty

thành vic thuc các tng công ty nhà nc ngành xây dng.
Xut phát t nhng đòi hi khách quan trên, đ tài “Tác đng ca qun tr vn
lu đng đn kh nng sinh li ca các doanh nghip ngành xây dng trên TTCK
Vit Nam” là rt cn thit. Kt qu nghiên cu giúp nhiu cho các nhà qun lý, đi tác,
nhà đu t và nhng ai quan tâm đn tài chính doanh nghip.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Trên c s d liu ca các công ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc
ngành xây dng, đ tài hng vào các mc tiêu sau:
- Tìm hiu và đánh giá mc đ tác đng ca vic qun tr vn lu đng đn kh
nng sinh li.
-  xut mt s gii pháp cho vic qun tr vn lu đng nhm nâng cao kh
nng sinh li.
1.3. Câu hi nghiên cu
Nhm gii quyt mc tiêu nghiên cu, đ tài nghiên cu các câu hi sau:
- Vic qun tr vn lu đng tác đng th nào đn kh nng sinh li ca các công
ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc ngành xây dng?
- Nhng gii pháp nào thuc v qun tr vn lu đng có th thc hin nhm nâng
cao kh nng sinh li ca các công ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc ngành
xây dng nh th nào?
1.4. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu:  tài nghiên cu s tác đng ca qun tr vn lu đng
đn kh nng sinh li doanh nghip. Nh đó mà có th phân tích sâu, đánh giá tác đng
gia chúng, giúp gii quyt nhiu vn đ trong hc thut cng nh thc tin.
3

- Phm vi nghiên cu: Các công ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc
ngành xây dng đc niêm yt trên TTCK Vit Nam. S liu đc ly t các BCTC hàng
nm t nm 2008 đn nm 2012.
1.5. Phng pháp nghiên cu
Các mc tiêu nghiên cu ca công trình này đc thc hin bng cách s dng các

phng pháp phân tích lý thuyt và phân tích thc nghim. Trong đó, phân tích lý thuyt
bao gm vic phân tích các công trình nghiên cu trc đây da trên nhng ngun tài
liu th cp khác nhau và mô hình hóa da trên các công c toán hc và phân tích so
sánh. Các phân tích thc nghim bao gm các phân tích kinh t lng s dng các d liu
th cp t BCTC hp nht ca các công ty. Microsoft Excel đc s dng đ to lp các
bng tính đ thu thp d liu và xây dng các đ th phân tích, Microsoft Word đ vit
các kt qu, Stata đ phân tích kinh t lng các d liu.
1.6. óng góp ca công trình nghiên cu
Vic nghiên cu đ tài có ý ngha v mt khoa hc cng nh thc tin:
- V mt khoa hc, đ tài giúp hoàn thin mô hình nh hng qun tr vn lu
đng đn kh nng sinh li ca các công ty thành viên thuc các tng công ty nhà nc
ngành xây dng, vn có rt ít nghiên cu chuyên sâu trong lnh vc này ti Vit Nam.
Bên cnh đó, đ tài đ ra nhng hng mi cho các nghiên cu sau này.
- V mt thc tin, vic nghiên cu s giúp gii quyt câu hi có hay không nh
hng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li ca các công ty thành viên thuc
các tng công ty nhà nc ngành xây dng. Kt qu ca nghiên cu này là bng chng
thuyt phc giúp các nhà qun tr tài chính ca doanh nghip thy đc tm quan trng
ca qun tr vn lu đng đi vi s sng còn ca doanh nghip thông qua các mi quan
h đc trình bày trong nghiên cu đ t đó có nhng bc điu chnh cho phù hp
nhm tng hiu qu s dng vn lu đng, gim ri ro thiu ht vn lu đng, nâng cao
kh nng sinh li và to ra li ích cho c đông.
4

Ngoài ra, t nghiên cu này, các nhà đu t có th xem đó nh là mt t liu tham
kho b ích, có giá tr trc khi quyt đnh đu t vào các công ty thành viên thuc các
tng công ty nhà nc ngành xây dng.
1.7. Kt cu lun vn
Lun vn nghiên cu đc trình bày theo 5 chng. Các chng đc b cc nh sau:
Chng 1 gii thiu tng quan nghiên cu và gii thích tm quan trng khi thc
hin nghiên cu lun vn này. Ngoài ra chng này cng tho lun nhng đóng góp có

đc t kt qu thc hin nghiên cu.
Chng 2 là mt chng rt quan trng, cung cp c s nn cho lun vn. 
chng 2, c s lý thuyt v qun tr vn lu đng và nhng nghiên cu thc nghim
trc đây v tác đng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li ca công ty s
đc trình bày.
Chng 3 s xây dng khung tip cn nghiên cu. Ngoài ra t khung tip cn này
các gi thit nghiên cu và mô hình nghiên cu s đc xây dng. ng thi chng 3
cng s trình bày rõ phng pháp nghiên cu, cách thc chn mu và cách đo lng các
bin nghiên cu.
Chng 4 th hin kt qu nghiên cu và nhng tho lun t kt qu đó. Trong
chng này, các gi thit nghiên cu s đc chp thun hay bác b. ng thi, các tác
đng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li ca công ty cng s đc gii
thích.
 chng 5, các kt qu nghiên cu chính thc trong lun vn s đc tóm tt li
và nhng đóng góp quan trng t kt qu nghiên cu s đc lit kê. Chng này cng
ch ra nhng gii hn trong nghiên cu và đ xut hng nghiên cu tip theo trong
tng lai.
5

Kt thúc chng 1, đ tài đã gii thiu tng quan v lnh vc tp trung nghiên cu.
 tìm c s chng minh cho nghiên cu này, đ tài s đ cp chi tit hn khi bc sang
chng 2 C s lý thuyt.

6

CHNG 2: C S LÝ THUYT V QUN TR VN
LU NG VÀ KH NNG SINH LI
2.1. Qun tr vn lu đng
2.1.1. Vn lu đng ( Working Capital )
Brealey và ctg (2001) cho rng vn lu đng là biu hin bng tin toàn b tài sn
ngn hn ca doanh nghip nhm phc v quá trình sn xut kinh doanh hay nói cách
khác nó là mt ch s liên quan đn lng tin ca doanh nghip cn đ duy trì hot đng
thng xuyên. Tng t, Brigham và Houston (2009) gi tài sn ngn hn là vn lu
đng. Tuy nhiên, bt k khon mc nào thuc v tài sn ngn hn nhng không đc s
dng cho hot đng thông thng ca doanh nghip nh tin dùng đ thanh toán chi phí
xây dng nhà xng thì đc loi tr và không bao gm trong vn lu đng. n gin
hn, Paramasivan và Subramanian (2008) cho rng vn lu đng là phn vn đc đu
t vào tài sn ngn hn ca doanh nghip.

2.1.2. Vn lu đng ròng ( Net Working Capital )
Vn lu đng ròng là phn chênh lch gia tài sn ngn hn và n ngn hn
(Brealey và ctg, 2001; Paramasivan và Subramanian, 2008; Brigham và Houston, 2009;
Gitman và Zutter, 2012). Nó nhn mnh đn tính linh hot trong vic s dng vn lu
đng  doanh nghip, đng thi th hin kh nng thanh toán ca doanh nghip. Nu vn
lu đng ròng dng và tng qua nhiu nm, nó đánh giá mc đ an toàn ca doanh
nghip vì mt phn tài sn ngn hn còn đc tài tr bi ngun vn dài hn. Nu vn lu

đng ròng âm và gim, nó đánh giá mc đ an toàn và bn vng tài chính ca doanh
nghip càng gim vì doanh nghip phi s dng vn ngn hn đ tài tr tài sn c đnh.
Doanh nghip s gp áp lc v thanh toán ngn hn và có nguy c phá sn nu không
thanh toán đúng hn và hiu qu kinh doanh thp.
7

2.1.3. Vn lu đng hot đng ròng ( Net Operating Working Capital )
Vn lu đng hot đng ròng là s vt quá ca tài sn ngn hn hot đng so vi
n ngn hn hot đng, là tài sn ngn hn cn thit cho hot đng hàng ngày ca doanh
nghip (Baker và Powell, 2005). Trong đó: tài sn ngn hn hot đng là tin mt, phi
thu khách hàng, hàng tn kho; n ngn hn hot đng là các khon n ngn hn không
chu lãi nh phi tr ngi bán, ngi mua tr tin trc, phi tr ngi lao đng, thu…
Tng t, Firer và ctg (2008) gi vn lu đng hot đng ròng là ch tiêu tài chính
dùng đ đo lng tính thanh khon hot đng ca doanh nghip. i lng này đc tính
toán bng cách ly tài sn ngn hn cn thit cho hot đng sn xut tr tt c n ngn
hn không chu lãi. Trong đó, n ngn hn không chu lãi nh phi tr ngi bán, ngi
mua tr tin trc và các khon phi tr khác, tc là các khon chim dng vn nhng
doanh nghip không phi thanh toán; tài sn ngn hn cn thit cho hot đng sn xut là
vn lu đng c bn.
2.1.4. Qun tr vn lu đng
Theo Van Horne và Wachowicz (2005), Paramasivan và Subramanian (2008),
qun tr vn lu đng là qun tr tài sn ngn hn ca doanh nghip nh: tin mt, chng
khoán, các khon phi thu, hàng tn kho và n ngn hn (đ h tr cho tài sn ngn hn).
Nn tng quyt đnh cho vic qun tr này liên quan đn mc đ đu t vào tài sn ngn
hn. nh hng ca qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li doanh nghip đc biu
hin thông qua 4 nhân t chính là thi gian thu tin, thi gian tn kho, thi gian tr tin
và chu k luân chuyn tin. u t quá mc vào tài sn ngn hn có th nh hng
nghch bin đn kh nng sinh li ca doanh nghip, trái li đu t quá ít vào tài sn ngn
hn có th dn đn tính thanh khon thp, gây khó khn cho doanh nghip trong quá trình
hot đng.

Qun tr vn lu đng gi vai trò quan trng trong hot đng sn xut kinh doanh
ca doanh nghip. Mc tiêu ca qun tr vn lu đng là duy trì tài sn ngn hn và n
ngn hn  mc va đ cho hot đng sn xut ca doanh nghip. Vn lu đng quá
8

thiu hoc quá tha đu nh hng không tt đn hot đng ca doanh nghip. Nu thiu
vn lu đng, sn xut có th b gián đon, doanh nghip không d tr đ nguyên vt
liu, s làm gim sn lng, doanh thu. Ngc li, nu đu t quá tha vào vn lu đng
thì doanh nghip s tn thêm chi phí tn kho và chi phí c hi, gây tn đng vn lu
đng làm gim hiu qu s dng vn lu đng, t đó nh hng đn hiu qu sn xut
kinh doanh ca doanh nghip. Ngoài ra, vic tng hoc gim các khon n ngn hn s
nh hng đn vn lu đng ròng. Vì vy, theo Afza và Nazir (2009) vic kim soát ri
ro và đa ra các quyt đnh tài chính v vn lu đng thc s rt quan trng đi vi
doanh nghip. Vic đánh đi gia li nhun và ri ro đã gi ra kh nng tn ti mi quan
h gia qun tr vn lu đng và kh nng sinh li ca doanh nghip.
2.2. Kh nng sinh li
Theo Brigham và Besley (2008), kh nng sinh li là kt qu mt s chính sách và
quyt đnh. T s này cung cp thông tin v cách doanh nghip hot đng, kt ni nh
hng ca qun tr thanh khon, qun tr tài sn và qun tr n trên kt qu hot đng.
Li nhun là mc tiêu cui cùng ca doanh nghip, là mt trong nhng mc tiêu quan
trng ca qun tr tài chính cng nh quyt đnh s thành công hay tht bi. Li nhun
cao đóng vai trò quan trng trong vic mang đn tim lc tài chính di dào trong kinh
doanh ca doanh nghip vì ngi cho vay, nhà đu t, nhà cung ng s không lng l
khi quyt đnh đu t vào nhng doanh nghip này (Gitman và Zutter, 2012).
Nu đánh giá kh nng sinh li ca mt doanh nghip trên góc đ tng vn đu t
hình thành nên tng tài sn tc là đang đ cp đn ROA, nó cho bit kh nng sinh li
trên mi đng tài sn. H s càng cao phn ánh kh nng khai thác tài sn càng hiu qu.
Thc đo này không phân bit li nhun đc to ra t ngun tài tr nào. S dng tng
tài sn ti thi đim cui nm đ tính toán s không phn ánh đy đ đc quá trình hot
đng và thành qu ca doanh nghip trong mt nm. Do đó, ROA s dng tng tài sn

trung bình s phn ánh chân thc hn hiu qu qun lý tài sn.
ROA =
Li nhun trc thu
Tng tài sn bình quân
(2.1)
9

ng trên góc đ c đông, t s quan trng nht là ROE- đo lng t sut sinh li
trên đng vn mình b ra. Trong điu kin doanh nghip huy đng vn t nhiu ngun,
nht là thông qua th trng tài chính, ch tiêu này càng cao thì doanh nghip càng có c
hi tìm đc ngun vn mi. Ngc li, t l này càng thp di mc sinh li cn thit
ca th trng thì kh nng thu hút vn ch s hu, kh nng đu t vào doanh nghip
càng khó. Cng ging nh ROA, ROE đc tính toán da trên giá tr trung bình vn ch
s hu s cho kt qu chính xác hn so vi giá tr cui nm.
ROE =
L i nhu n tr c thu
V n ch s h u bình quân
(2.2)
Trong các nghiên cu trc v mi quan h gia qun tr vn lu đng và kh
nng sinh li, có nhiu ch tiêu đo lng kh nng sinh li doanh nghip. Trong đó s
dng phn ln ROA đ đo lng kh nng sinh li nh Garcia-Teruel và Martinez-
Solano (2007), Nobanee và AlHajjar (2009), Charitou (2010). Tuy nhiên, nu s dng
ROE thì s mang tính đi din tt nht cho kh nng sinh li. Do đó, đ tài này dùng
ROE đ đo lng kh nng sinh li.
2.3. Mi quan h gia qun tr vn lu đng và kh nng sinh li
Qun tr vn lu đng gi vai trò quan trng trong hot đng sn xut kinh doanh
ca doanh nghip. Mc tiêu ca qun tr vn lu đng là duy trì tài sn ngn hn và n
ngn hn  mc thích hp, va đ cho hot đng sn xut ca doanh nghip (Afza và
Nazir, 2009). Vn lu đng quá thiu hoc quá tha đu nh hng không tt đn hot
đng ca doanh nghip. Nu thiu vn lu đng có th làm gián đon sn xut, doanh

nghip không d tr đ nguyên vt liu cho sn xut s làm gim sn lng, doanh thu.
Nu không có đ hàng tn kho thì khi nhu cu th trng tng lên, doanh nghip s không
có đ hàng hóa cung ng và s mt c hi chim lnh th trng. Ngc li, nu đu t
quá tha vào vn lu đng thì doanh nghip s tn thêm chi phí tn kho và chi phí c
hi, gây tn đng vn lu đng làm hiu qu s dng vn lu đng gim, t đó nh
hng hiu qu sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Ngoài ra vic tng hoc gim các
khon n ngn hn s nh hng đn vn lu đng ròng. Doanh nghip đu t vào tài sn
10

đ kim doanh thu c trong hin ti và tng lai.  mua nhng tài sn, doanh nghip
phi vay hoc t nhng qu có sn khác. Nu doanh nghip đu t quá nhiu tài sn, chi
phí lãi vay s quá cao, vì vy li nhun s gim. Mt khác, sn phm b nh hng bi
vn đu t vào tài sn, nu tài sn quá thp, li nhun s thp vì doanh nghip không th
sn xut đ sn phm. Vic qun tr vn lu đng là s kt hp trong vic qun tr tài sn
ngn hn và n ngn hn. Do đó vic xác đnh nhu cu vn lu đng ca doanh nghip là
cn thit (Ali và Hassan, 2010).
Raheman và Nasr (2007) cho rng nh hng ca qun tr vn lu đng đn kh
nng sinh li ca doanh nghip biu hin qua 4 nhân t chính: chu k luân chuyn tin,
thi gian tn kho, thi gian thu tin, thi gian tr tin. Qun tr thành công nhng thành
phn này s nh hng tích cc đn hiu qu hot đng, tng kh nng sinh li ca doanh
nghip. Và ti đa hóa li nhun hoc giá tr c đông là mc tiêu cui cùng ca doanh
nghip, tuy nhiên đm bo tính thanh khon cng rt quan trng. Mt doanh nghip cn
quan tâm li nhun cho hot đng cng cn quan tâm đm bo tính thanh khon đ tránh
mt kh nng thanh toán và phá sn. Do đó cn dung hòa 2 mc tiêu li nhun và thanh
khon, đó là hiu qu qun tr vn lu đng.
2.3.1. Thi gian thu tin tác đng đn kh nng sinh li
Theo Brigham và Besley (2008), thi gian thu tin là khon thi gian cn thit đ
chuyn các khon phi thu khách hàng thành tin, ngha là thi gian thu tin sau khi bán
hàng.
S ngày thu ti n =

Kho n ph i thu bình quân
Doanh thu
× 365 (2.3)
S vòng quay càng cao (tc k thu tin càng ngn) th hin tc đ luân chuyn n
phi thu càng nhanh, kh nng thu hi n nhanh, chng t tình hình qun tr, thu n tt,
doanh nghip có khách hàng uy tín, thanh toán đúng hn, hn ch bt vn b chim dng
đ đa vào hot đng sn xut kinh doanh và thun li hn v ngun tin trong thanh
toán. Tuy nhiên, s vòng quay quá cao th hin phng thc bán hàng cng nhc, gn
nh bán hàng thu tin ngay, khó cnh tranh và m rng th trng. Ngc li, s vòng
11

quay n phi thu càng nh và s ngày mt vòng quay càng ln thì tc đ luân chuyn n
phi thu chm, kh nng thu hi vn chm, gây khó khn trong thanh toán ca doanh
nghip và gây ri ro cao hn v kh nng không thu hi đc n (Nguyn Tn Bình,
2010). Phn ln doanh thu t hot đng xây dng ca doanh nghip thc hin bng tín
dng. Vì vy, khi công trình hoc hng mc công trình đc bàn giao, hàng tn kho gim
và mt khon phi thu đc to lp. Cui cùng, khách hàng thanh toán, doanh nghip
nhn tin và khon phi thu gim.
Van Horne và Wachowicz (2005) cho rng chính sách tín dng là yu t ch yu
xác đnh khon phi thu, bao gm các điu khon: k hn tín dng, chit khu, tiêu chun
tín dng và chính sách thu tin. Vì vy, qun tr và kim soát phi thu liên quan đn vic
đánh đi gia kh nng sinh li vi chi phí và ri ro. Nu doanh nghip không bán chu
hàng hóa s mt c hi bán hàng, gim doanh thu do đó mt li nhun, nhng nu bán
chu hàng hóa quá nhiu, n phi thu tng cao và chi phí cho khon phi thu ln. C th:
doanh nghip có khon n phi thu t khách hàng s phi gánh chu nhng ri ro do các
yu t ch quan và khách quan gây ra; các khon phi thu phát sinh nhiu làm cho doanh
nghip thiu ht vn bng tin, kh nng thanh toán gim, t đó làm gim sút nng lc tài
chính ca doanh nghip; các khon phi thu tng làm k luân chuyn vn lu đng kéo
dài, làm gim hiu qu s dng vn.
Vì th, vn đ đt ra trong qun tr n phi thu nói riêng và trong qun tr vn lu

đng nói chung đi vi các doanh nghip là cn duy trì khon n phi thu  mc thích
hp va phát huy đc tác dng tích cc ca chính sách bán chu va ngn nga, hn ch
đc tình trng n phi thu tn đng, khó đòi gây tn tht cho doanh nghip. Hu ht các
nghiên cu cho rng thi gian thu tin càng ngn thì kh nng sinh li càng nhiu.
Garcia-Teruel và Martinez-Solano (2007) nghiên cu nh hng qun tr vn lu đng
đn kh nng sinh li doanh nghip va và nh  Tây Ban Nha, Dong và Su (2010)
nghiên cu các công ty phi tài chính trên TTCK Vit Nam giai đon 2006-2008 đu cho
kt qu thi gian thu tin tác đng trái chiu bin đn kh nng sinh li ca doanh
nghip.
12

2.3.2. Thi gian tn kho tác đng đn kh nng sinh li
Theo Brigham và Besley (2008) thi gian tn kho là khong thi gian trung bình
cn đ chuyn hóa nguyên vt liu thành thành phm và bán hàng.
S ngày t n kho =
Hàng t n kho bình quân
Giá v n hàng bán
× 365 (2.4)
S vòng quay hàng tn kho càng cao (hay s ngày tn kho càng ngn) thì tc đ
luân chuyn hàng tn kho càng nhanh, giúp doanh nghip có th gim bt đc vn d
tr nhng vn đm bo vn cho nhu cu sn xut kinh doanh, nâng cao hiu qu s dng
vn. Tuy nhiên, vi s ngày tn kho quá thp s th hin s trc trc trong khâu cung
cp, hàng hóa d tr không cung ng kp thi cho khách hàng, gây mt uy tín doanh
nghip. Ngc li, s ngày tn kho cao thì doanh nghip s phi mt nhiu vn d tr
hn cho nhu cu sn xut kinh doanh (Nguyn Tn Bình, 2010).
Hàng tn kho là mt tt yu khách quan không th thiu trong hot đng sn xut
kinh doanh hàng ngày ca doanh nghip, nhng tn kho đng ngha vi vic chim gi
vn hot đng. Vì th, vic qun tr hàng tn kho có vai trò quan trng đn kh nng sinh
li doanh nghip. Hàng tn kho bao gm: nguyên vt liu, sn phm d dang, thành
phm. Mc tn kho càng thp thì càng tit kim vn đu t, nhng đòi hi phi đt hàng

nhiu ln, tn chi phí đt hàng. Mt khác, tn kho thp có th thiu hàng cung cp tm
thi và mt khách hàng. Ngc li, nu duy trì mc tn kho cao s tránh đc kh nng
thiu d tr tn kho, đt vi s lng ln s tit kim chi phí đt hàng nhng đòi hi
nhiu vn đu t (Nguyn Tn Bình, 2010).
Van Horne và Wachowicz (2005) cho rng vic qun tr hàng tn kho quan trng
đi vi các nhà qun tr tài chính. Loi b hàng tn kho d tha, kh nng sinh li s tng
nhng nu tip tc loi b hàng tn kho s gia tng ri ro, trái li nu doanh nghip quyt
đnh gia tng d tr hàng tn kho thì nhà qun tr tài chính phi gia tng lng vn cn
thit đ đt đn lng hàng tn kho tng thêm. Garcia-Teruel và Martinez-Solano (2007),
Afeef (2011) đã cho thy thi gian tn kho tác đng trái chiu đn kh nng sinh li.
13

2.3.3. Thi gian tr tin tác đng đn kh nng sinh li
Brigham và Besley (2008) cho rng thi gian tr tin là khong thi gian trung
bình gia lúc mua nguyên vt liu, thuê mn nhân công và tr tin.
S ngày tr tin =
Khon phi tr bình quân
Giá vn hàng bán
× 365 (2.5)
S vòng quay khon phi tr càng thp (s ngày tr tin càng dài) th hin s
chim dng vn ca các doanh nghip khác. Do đó, vic xác đnh k hn tr tin cho nhà
cung cp giúp nhà qun tr xác đnh áp lc các khon n, xây dng k hoch ngân sách
và ch đng điu tit lu lng tin t trong k. Các doanh nghip thng mua chu hàng
hóa t các doanh nghip khác và ghi nhn khon n vào khon phi tr ngi bán. Khon
phi tr đc xem là ngun vn ni sinh ca doanh nghip. Khi doanh nghip đt mua
hàng và đc ngi bán chp nhn cho tr chm có ngha là doanh nghip đã s dng
đc mt ngun tài chính. Do đó, có th d dàng nhn thy đc li ích ca ngi mua
khi mua chu hàng hóa, dch v là đc s dng ngun tài tr trên đ to ra kh nng sinh
li mà không phi tr tin ngay (Nguyn Tn Bình, 2010). Tuy nhiên, nu không th tr
tin đúng hn, du hiu có vn đ v tài chính. Vì vy, vic qun tr khon phi tr là rt

cn thit cho kh nng sinh li doanh nghip.
Có rt nhiu nghiên cu có kt lun trái chiu v mi quan h gia thi gian tr
tin và kh nng sinh li. Nobanee và AlHajjar (2009) tìm thy rng thi gian tr tin tác
đng cùng chiu đn kh nng sinh li khi nghiên cu các doanh nghip niêm yt trên
sàn chng khoán Tokyo  Nht Bn giai đon 1990-2004. H cho rng doanh nghip
thanh toán các hóa đn vi thi gian dài hn s có dòng tin mt di dào và đu t sinh
li nên kh nng sinh li cao. Trong khi đó, Chatterjee (2010) nghiên c tác đng ca
qun tr vn lu đng đn kh nng sinh li 30 doanh nghip niêm yt trên sàn chng
khoán London giai đon 2006-2008 kt lun thi gian tr tin tác đng trái chiu đn kh
nng sinh li.
14

2.3.4. Chu k luân chuyn tin tác đng đn kh nng sinh li
Theo Brigham và Besley (2008), chu k luân chuyn tin là khong thi gian gia
vic thanh toán tin vn lu đng và thu tin bán hàng t vn lu đng.
CCC= ACP+ AIP- APP (2.6)
Trong đó: CCC (cash conversion cycle) là chu k luân chuyn tin; ACP
(accounts collective period) là thi gian thu tin; AIP (average inventory period) là thi
gian tn kho; APP (accounts payable period) là thi gian tr tin.
Tt c nhng doanh nghip theo mt chu k vn lu đng đ mua hoc sn xut
hàng tn kho, gi hàng này trong mt thi gian, và cui cùng bán hàng thu v tin mt.
Nguyn Tn Bình (2007) cho rng chu k luân chuyn tin làm ni bt đim mnh và
đim yu ca chính sách vn lu đng ca doanh nghip. K luân chuyn tin càng ngn
th hin chính sách qun tr vn lu đng càng hiu qu. Ngc li, k luân chuyn tin
càng dài, ngun lc càng b lãng phí, trng thái tài chính càng cng thng, tính thanh
khon càng thp. Ngoài vai trò là mt trong nhng phng pháp đc dùng đ đo lng
hiu qu qun tr vn lu đng, chu k luân chuyn tin còn liên quan mt thit đn vic
to ra giá tr doanh nghip. Chu k luân chuyn tin càng ngn, lu chuyn tin thun t
hot đng kinh doanh càng cao, vì vy giá tr doanh nghip càng cao. Thi gian tài sn
ngn hn di dng hàng tn kho, khon phi thu càng lâu thì giá tr doanh nghip mt đi

càng nhiu. Ngc li, ngun vn ngn hn đc duy trì  dng khon phi tr thì giá tr
tng thêm càng nhiu. Tuy nhiên, vic chu k luân chuyn tin đc rút ngn không có
ngha là tính thanh khon tng lên nu s ngày tr tin b kéo giãn vt quá thi hn tr
chm cho phép. Do đó, cn phi phân tích k lng các thành phn chu k luân chuyn
tin tác đng đn kh nng sinh li.
Trong nhiu nghiên cu trc đây đc thc hin trên th gii chng minh chu k
luân chuyn tin là phng pháp ph bin đo lng qun tr vn lu đng, có th nh
hng đng bin hoc nghch bin đên kh nng sinh li. Chu k luân chuyn tin mt
càng dài, s lng tin mt đu t vào vn lu đng càng ln. Ngc li, chu k luân
chuyn tin càng ngn thì gia tng kh nng sinh li (Uyar, 2009). Tuy nhiên rút ngn
15

chu k luân chuyn tin có th gây hi đn hot đng ca doanh nghip và làm gim kh
nng sinh li. iu này xy ra khi gim hàng tn kho, doanh nghip phi đi mt vi vic
thiu ht hàng tn kho; khi gim khon phi thu, doanh nghip mt khách hàng có tín
dng tt; và khi kéo dài khon phi tr có th gây hi uy tín tín dng. Vì vy, theo
Nobanee (2009) cho rng cn xác đnh mc đ thích hp ca thi gian tn kho, thi gian
thu tin, thi gian tr tin đ cung cp cho vic tính toán li chu k luân chuyn tin đo
lng hiu qu qun tr vn lu đng hoàn thin và chính xác hn.
Nhìn chung, hu ht các nghiên cu đc thc hin trong khong thi gian khác
nhau, ti nhng quc gia khác nhau đu cho kt qu chu k luân chuyn tin càng ngn
thì kh nng sinh li càng cao. Nghiên cu ca Sen và Oruc (2009) trên 49 doanh nghip
sn xut  Th Nh K, và Vijayakumar (2011) nghiên cu các doanh nghip sn xut
ôtô  n  giai đon 1996-2009 đu cho rng chu k luân chuyn tin tác đng trái
chiu đn kh nng sinh li ca doanh nghip.
2.3.5. Các yu t khác
Trong lý thuyt qun tr vn lu đng, nhiu nghiên cu trc đã s dng 4 bin
trên làm bin đc lp chính khi phân tích nh hng qun tr vn lu đng đn kh nng
sinh li doanh nghip, các yu t khác đc xem nh bin kim soát.
2.3.5.1. T s thanh toán hin thi

Theo Brigham và Besley (2008), tài sn thanh khon là nhng tài sn có th
chuyn thành tin mt d dàng mà không làm gim giá tr ca chúng. Tài sn ngn hn
nh hàng tn kho, khon phi thu d chuyn thành tin mt, mt cách thc đ chi tr cho
các hóa đn ngn hn. Vì vy, t s thanh toán hin thi có th đáp ng đc các ngha
v trong ngn hn ca doanh nghip. Tài sn ngn hn d chuyn thành tin mt hn tài
sn dài hn, cho nên doanh nghip quan tâm tính thanh khon s đu t tài sn ngn hn
nhiu hn trong tng tài sn. Khi doanh nghip gp vn đ v tài chính, khon phi tr
chm hn, vay mn nhiu t ngân hàng. Nu n ngn hn tng nhanh hn tài sn ngn
hn, t s thanh toán hin thi s gim và doanh nghip s gp vn đ.
16

T s thanh toán hi n th i =
Tài s n ng n h n
N ng n h n
(2.7)
T s thanh toán hin thi là ch s đo lng tt nht n ngn hn đc bo đm
bi tài sn có th chuyn thành tin mt d dàng, đc s dng ph bin đ đo lng kh
nng thanh toán ngn hn. Nu mt doanh nghip bán mt s lng đáng k hàng tn
kho đ thu tin mt và thu đc khon phi thu trc khi khon phi tr cho nhà cung cp
thì không phi đi mt vi vn đ thanh khon. Do đó, h s này biu th s cân bng
gia tài sn ngn hn và các khon n ngn hn hay hin trng tài sn ngn hn trong k
kinh doanh hin ti. H s này càng cao, kh nng tr n ngn hn ca doanh nghip
càng ln, tuy nhiên còn ph thuc vào ngành ngh kinh doanh, ngành ngh có tài sn lu
đng chim t trng cao trong tng tài sn nh ngành xây dng thì h s này cao và
ngc li. Nu h s này nh hn 1, doanh nghip có kh nng không hoàn thành đc
ngha v tr n khi ti hn, tình hình tài chính không tt, nhng không có ngha là doanh
nghip s b phá sn vì có rt nhiu cách đ huy đng thêm vn. Nu doanh nghip gp
rc ri trong vn đ đòi các khon phi thu hoc thi gian thu hi tin mt kéo dài, thì
doanh nghip rt d gp phi rc ri v kh nng thanh khon. Afeef (2011) kt lun t s
thanh toán hin thi tác đng cùng chiu đn kh nng sinh li.

2.3.5.2. T trng tài sn ngn hn trong tng tài sn
Các doanh nghip ngành xây dng có t trng tài sn ngn hn trong tng tài sn
ln. Do đó, đây có th đc xem là yu t đc trng ca ngành này. Tài sn ngn hn (c
th là hàng tn kho) thp có th là biu hin ca vic gián đon sn xut. Sn phm b
nh hng bi vn đu t vào tài sn ngn hn, nu tài sn ngn hn quá thp, li nhun
s thp.
2.3.5.3. Quy mô doanh nghip
Theo Arnold (2008), li nhun doanh nghip, tính thanh khon và vòng quay tin
mt có th b nh hng bi quy mô doanh nghip. Quy mô doanh nghip đc đo bng
cách ly logarit ca doanh thu. Doanh nghip ln có nhng thun li khi nhn và cung
cp tín dng. Do đó, doanh nghip ln có nhiu thun li trong vic đánh giá uy tín tín