Giáo dục cho học sinh tính tự học

Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
GIÁO DỤC CHO HỌC SINH TÍNH TỰ HỌC
GIÁO DỤC CHO HỌC SINH TÍNH TỰ HỌC
I. ĐẶT VẤN ĐỀ:
Giáo dục cho học sinh tính tự học là vấn đề rất thiết thực và mang tính
thời sự trong giáo dục hiện nay. Thực tế cho thấy các em đạt kết quả cao
trong các kì thi học sinh giỏi là những em dành rất nhiều thời gian cho việc tự
học của mình. Những năm học trước Phòng giáo dục nói chung và trường tiểu
học Âu Cơ nói riêng đã phát động phong trào rèn cho học sinh có ý thức tự
học ở nhà nhưng hiệu quả đạt được chưa cao. Từ năm học này, nhà trường
tiếp tục phát động phong trào này để giúp học sinh chủ động trong việc tiếp
thu kiến thức mới và hứng thú say mê học tập hơn.
Hiểu được mục tiêu trên nên từ năm học này tôi đã mạnh dạn thực hiện
việc giáo dục cho học sinh tính tự học ngay từ đầu năm học. Giáo dục cho
học sinh tính tự học chính là đề tài sáng kiến kinh nghiệm của tôi.
Theo tôi bên cạnh việc học tập kinh nghiệm của các đồng nghiệp, tham
khảo sách báo, giáo viên cũng cần nắm kó những khó khăn và thuận lợi của
trường mình để chọn phương pháp phù hợp từ đó phong trào mới thực sự đạt
hiệu quả cao.
Sau 9 năm dạy học tại trường, tôi nhận thấy có một số thuận lợi và khó
khăn trong việc giáo dục cho học sinh tính tự học như sau:
Thuận lợi:
-Ban giám hiệu rất quan tâm đến việc giáo dục cho học sinh tính tự học.
-Ban giám hiệu tạo mọi điều kiện thuận lợi cho giáo viên thực hiện
nâng cao ý thức tự học cho học sinh: Trang bò sách báo có liên quan,
Internet giúp giáo viên lấy thông tin và trao đổi kinh nghiệm với đồng
nghiệp. . .
-Sự nhiệt tình của giáo viên trong việc giáo dục cho học sinh của mình
tính tự học.
Khó khăn:

-Trường thuộc đòa bàn dân cư có thu nhập thấp, đa phần là tạm trú, trình
độ dân trí chưa cao. Phụ huynh lo làm ăn kiếm sống từng ngày. Phụ
huynh chưa quan tâm đúng mức đến việc tự học của con em mình, chưa
nhận thấy tầm quan trọng của việc này. Không đôn đốc con em học tập
ở nhà.
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 1
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
-Giáo viên có ít thông tin liên quan đến vấn đề giáo dục cho học sinh
tính tự học.
II. NỘI DUNG – BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
Trước khi nêu nội dung và biện pháp giáo dục cho học sinh tính tự học,
tôi thiết nghó cần biết thế nào là tự học.
Học với sách không có thầy bên cạnh thường được hiểu là tự học. Nhưng
hiểu như vậy là hơi hẹp. Ngay khi có thầy bên cạnh thì thầy cũng giảng giải,
uốn nắn chứ thầy đâu có học hộ học trò. Dạy dù sao cũng chỉ là ngoại lực tác
động đến trò. Ngoại lực đó phải tạo được sự cộng hưởng của nội lực cố gắng
của trò. Sự cố gắng này mới đúng là tự học ( Nguyễn Cảnh Toàn – Bàn về
giáo dục Việc Nam)
Đối với học sinh tiểu học do lứa tuổi còn nhỏ, tư duy độc lập còn hạn
chế nên khả năng tự học chưa cao và chưa bền vững. Mà tự học có nghóa là tự
giác học, chủ động chiếm lónh kiến thức. Vì vậy mà nhiệm vụ của giáo viên
là phải từng bước giáo dục tính tự học cho học sinh. Tôi xin đề ra các nội
dung và biện pháp sau:
1 Trước khi giáo dục tính tự học cho học sinh, giáo viên cần tìm hiểu xem
để thực hiện được điều đó cần có những điều kiện nào?
Có hai điều kiện không thể thiếu: đó là cách học và sự say mê hứng
thú học tập. Vì khi đã có cách học tức các em đã biết cách làm việc độc
lập cộng với niềm say mê hứng thú học tập thì các em sẽ tự giác học. Có
cách học với tinh thần tự giác, say mê học tập chắc chắn các em sẽ có

tính tự học.
Trong quá trình dạy học người giáo viên cần có ý thức xây dựng phát
triểûn cho học sinh niềm say mê, hứng thú học tập cũng như hình thành cho
các em cách tự học.
Phát triển cho học sinh niềm say mê, hứng thú học tập có rất nhiều
cách, tôi xin trình bày một số biện pháp sau:
- Tạo sự say mê học tập ở các em bằng chính các tiết học hấp dẫn, lôi
cuốn. Muốn tiết học thực sự thu hút, hấp dẫn học sinh đòi hỏi người giáo
viên phải có tâm huyết và năng lực chuyên môn nhất đònh. Để đạt được
điều đó, phần chuẩn bò của giáo viên trước khi lên lớp là hết sức quan
trọng. Giáo viên chuẩn bò đầy đủ đồ dùng dạy học, chọn lọc những
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 2
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
phương pháp phù hợp nội dung bài dạy, phù hợp đối tượng học sinh của
lớp mình là việc làm không thể thiếu để có tiết dạy đạt chất lượng.
Vd: Học sinh thật sự bò thu hút khi được tham gia các trò chơi nên giáo
viên nên lồng kiến thức vào trò chơi nào đó như : Với bài: Số có ba chữ số
( lớp 2) Giáo viên có thể tổ chức cho học sinh thực hành bài tập 3 nhằm
cũng cố các số có 3 chữ số thông qua trò chơi “ Trúc xanh”.
Giáo viên phải chuẩn bò 6 bộ thẻ ghi nội dung bài tập 3 cho 6 nhóm
( 7 hs/ nhóm). Học sinh tự đếm số từ 1 đến 7 rồi tự hình thành nhóm.
Lần lượt từng thành viên trong nhóm lật 2 thẻ nếu phù hợp thì giữ hai
thẻ đó như:
Tổng kết em nào có nhiều thẻ thì thắng.
- Về phương pháp, giáo viên phải không ngừng tìm tòi các cách dạy hay,
hấp dẫn nhằm cuốn hút học các em trong từng tiết học.
Vd:
Giáo viên có thể vận dụng các phương pháp được học trong các buổi
tậrp huấn như: phương pháp chuyển trạm, làm dấu trích đoạn, phương

pháp nói chuyện tay ba . . .vào bài dạy
- Một điều hết sức quan trọng là giáo viên phải tạo được sự hấp dẫn ở
chính nội dung giảng dạy. Vì cái mới mẻ, cái kì lạ bao giờ cũng gây hứng
thú cao độ và nó kích thích trí tưởng tượng của học sinh, thúc đẩy trí óc
các em muốn tìm tòi khám phá, phát hiện ra những điều lí thú đối với bản
thân. Tuy ở sách giáo khoa có cố gắng cung cấp kiến thức mới cho học
sinh nhưng chưa thể đáp ứng được hết nhu cầu tiếp cận cái mới của các
em. Do đó, trong mỗi bài học giáo viên cần tìm tòi các kiến thức mới gây
hứng thú nhận thức cho các em. Giáo viên cần lưu ý, kiến thức ấy không
được quá sức so với trình độ nhận thức của học sinh.
Vd:
Khi dạy môn Thủ công lớp 2, bài “ Làm dây xúc xích”, sau khi hoàn
thành sản phẩm có thể cho học sinh dùng sản phẩm ấy trang trí lớp học
hay góc học tập ở nhà.
- Với phương pháp lôi cuốn, nội dung hấp dẫn thì các em sẽ bò lôi cuốn
vào từng tiết học, sẽ không ngừng tìm tòi , liên hệ thực tế, tự đặt ra các
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 3
528
Năm trăm hai mươi tám
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
câu hỏi và tìm cách để giải đáp thắc mắc. Thế là giáo viên đã dẫn vào
con đường tự học.
- Học sinh tiểu học với tâm lí thích thi đua, thích được khen thưởng nên
để phát triển niềm say mê hứng thú học tập thì giáo viên nên tạo nên
phong trào thi đua học tập trong lớp như:
Thi đua giữa các tổå.
Tổ chức các đôi bạn học tập.
- Khi tổ chức thi đua giữa các tổ, nếu thuận tiện giáo viên có thể tiến
hành thường xuyên trong các tiết học.

Vd:
Trong bài Các con vật sống dưới nước (luyện từ và câu lớp 2)
Giáo viên cho học sinh các tổ sưu tầm hình ảnh các con vật sống
dưới nước và trình bày sản phẩm theo tổ, cho các em nhận xét, bầu
chọn sản phẩm của các tổ.
- Về việc tổ chức đôi bạn học tập, tôi thấy cách xếp sau đây mang lại
hiệu quả rõ rệt: Giáo viên nên xếp hai học sinh có học lực chênh nhau
vừa phải: Giỏi – khá, Khá – trung bình, Trung bình – yếu (Trong đó bạn
có học lực khá hơn sẽ làm nhóm trưởng). Sau 2 tháng, nếu bạn yếu hơn
trong nhóm có tiến bộ sẽ chuyển sang làm nhóm trưởng nhóm mới. Vì các
em trong độ tuổi rất muốn tự khẳng đònh mình, luôn muốn được khen, các
em rất thích làm thầy giáo, cô giáo. Vì vậy dù chỉ hướng dẫn cho bạn một
điều nhỏ cũng làm các em rất vui. Mà để hướng dẫn buộc các em phải cố
gắng học tập. Với em còn lại trong nhóm luôn muốn chuyển sang làm
nhóm trưởng nhóm mới nên cũng phải nỗ lực học tập. Từ đó kích thích
hứng thú say mê học tập ở học sinh.
- Ngoài ra giáo viên cần động viên, tuyên dương kòp thời dù em có tiến
bộ ít vì học sinh rất thích được khen.
- Bên cạnh đó cần phối hợp với gia đình nhắc nhở, động viên, mua sắm
đầy đủ sách vở đồ dùng học tập, tạo cho các em có góc học tập tốt ( bàn
ghế phù hợp, đặt nơi có nhiều ánh sáng), yên tónh để các em muốn ngồi
vào học.
Nhiều học sinh có ý thức học rất tốt, có mọi điều kiện tốt nhưng các em
không thể tự học được là vì các em không có cách học. Để giúp cho học sinh
có cách học giáo viên cần:
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 4
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
- Trong các tiết học ở mỗi nội dung học ngoài dạng kiến thức kó năng, giáo
viên cần hướng dẫn cho các em cách tư duy.

Vd:
Giáo viên cần giúp học sinh nắm các bước khi giải một bài toán như
sau:
Đọc kó đề toán
Xác đònh yêu cầu đề.
Tóm tắt.
Phân tích để tìm cách giải.
Giải toán.
- Khi học sinh tự học ở nhà, giáo viên cần giao nhiệm vụ cụ thể vừa sức với
học sinh, hướng dẫn cách học bài, làm bài
Cách học bài:
+ Trước khi học bài cần nhớ lại bài cô giảng trên lớp. Tập trung suy
nghó để hiểu kó, nhớ lâu rồi làm các bài tập liên quan ( nếu có)
Cách làm bài:
+ Xem lại bài học trong sách trước khi làm bài tập.
+ Đọc kó bài tập, làm nháp, thử lại rồi mới làm vào tập.
2 Khi giáo dục học sinh lớp 2 tính tự học, giáo viên nên lên kế hoạch
thực hiện từ đầu năm học.
Thời gian Nội dung Cách thực hiện Nhận xét
Tháng 9
Giúp học sinh biết cách
chuẩn bò bài vở, đồ dùng
học tập trước khi đến
lớp.
-Cho học sinh đọc thời
khóa biểu sau mỗi buổi
học
-Nêu các loại sách vở, đồ
dùng học tập cần thiết cho
buổi học

-Mỗi ngày một học sinh
nêu – các em khác bổ
sung.
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 5
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
Tháng 10
- Tiến hành chuẩn bò
cụ thể cho môn: Tập
đọc
- Kiểm tra việc chuẩn
bò ở nhà của học sinh
-Học sinh đọc bài trước, trả
lời câu hỏi, tìm từ khó.
-Mỗi tuần có 2 bài tập đọc
chính, 1 luyện bài đọc
thêm. Trong giờ tự học
giáo viên cho học sinh
luyện đọc bài đọc thêm
dưới sự điều khiển của lớp
trưởng
-Giáo viên hay học sinh
tìm các bài đọc hay trong
sách, báo cho các em
luyện đọc trước rồi trình
bày trước lớp.
-Tổ trưởng kiểm tra thành
viên của tổ và báo kết quả

cho giáo viên.
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Tháng 11
- Tiến hành chuẩn bò
cụ thể cho môn: Chính
tả, Tập viết.
Chính tả:
-Học sinh đọc trước các bài
chính tả, gạch dưới các
chữ viết hoa ( tự trả lời: Vì
sao viết hoa?), chữ viết dễ
sai.
-Làm trước bài tập chính tả
bằøng viết chì.
-Tự sửa lại các lỗi chính tả.
-Chọn bài chính tả khác
nhờ người lớn đọc cho
viết, mang cho giáo viên
nhận xét, chấm điểm.( có
thể ghi ai đọc cho viết)
Tập viết:
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 6
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
- Kiểm tra việc chuẩn
bò ở nhà của học sinh
-Học sinh tập viết trước
các chữ sắp học ( trên
bảng con, vở rèn chữ)

-Viết lại các chữ đã học.
-Tìm các bài văn trong
sách, báo mà em thích
viết lại trên giấy đôi, cho
giáo viên nhận xét chữ
viết.
-Tổ trưởng kiểm tra thành
viên của tổ và báo kết quả
cho giáo viên.
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Tháng 12
-Tiến hành chuẩn bò cụ
thể cho môn: Luyện từ
và câu, Kể chuyện.
-Kiểm tra việc chuẩn bò
ở nhà của học sinh
Luyện từ và câu:
- Các em xem và làm trước
các bài tập.
-Ghi lại những gì chưa
hiểu, muốn hỏi cô
Kể chuyện:
-Sau mỗi bài tập đọc, tập
kể lại (dựa vào tranh nếu
có).
-Kể lại cho bạn, gia đình
mình nghe.
-Kể lại những chuyện em
đã được đọc trên sách báo

hay được nghe bố mẹ kể
cho thầy cô hay bạn cùng
nghe.
-Tổ trưởng kiểm tra thành
viên của tổ và báo kết quả
cho giáo viên.
Tháng 1
- Tiến hành chuẩn bò -Các em đọc và trả lời các
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 7
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
cụ thể cho môn: Tập
làm văn.
- Kiểm tra việc chuẩn
bò ở nhà của học sinh
câu hỏi gợi ý của bài sẽ
học.
-Đọc những bài văn hay
của bạn.
-Thường xuyên đọc sách,
báo ở nhà.
-Viết lại suy nghó của em
sau khi đọc.
- Viết lại các bài văn
giáo viên đã sửa.
- Tổ trưởng kiểm tra
thành viên của tổ và báo
kết quả cho giáo viên.
- Tuyên dương khen
thưởng những em có tiến bộ.

Tháng 2
- Tiến hành chuẩn bò
cụ thể cho môn: Toán.
- Kiểm tra việc chuẩn
bò ở nhà của học sinh
-Xem và chuẩn bò đồ dùng
học tập cho mỗi bài học.
-Làm trước những bài tập
mà mình biết vào vở
nháp.
-Làm lại các dạng toán đã
học.
-Làm các bài toán trên báo
nhi đồng.
-Tổ trưởng kiểm tra thành
viên của tổ và báo kết quả
cho giáo viên.
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Tháng 3
- Tiến hành chuẩn bò
cụ thể cho môn: Thủ
công, Mó thuật.
Thủ công:
-Chuẩn bò đầy đủ các dụng
cụ, vật liệu cho từng bài.
-Làm lại các sản phẩm
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 8
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009

chưa đẹp.
-Trang trí sản phẩm theo ý
thích.
-Xem và nhận xét các sản
phẩm đẹp của bạn.
Mó thuật:
-Chuẩn bò đầy đủ đồ dùng
cho từng bài.
-Quan sát các bài vẽ đẹp
của bạn.
-Vẽ, tô màu các hình ảnh
mà mình thích.
-Vẽ lại các bài đã học trên
lớp vào giấy A 4
- Giáo viên kiểm tra trong
các tiết dạy việc chuẩn bò
bài của các em
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Tháng 4
- Tiến hành chuẩn bò
cụ thể cho môn: Tự
nhiên xã hội.
-Chuẩn bò bài theo lời dặn
của giáo viên: hình ảnh,
vật thật.
-Tìm kiếm những hình ảnh
có liên quan đến bài học.
- Giáo viên cung cấp vài
đòa chỉ trên Internet để em

nào có điều kiện có thể
lên mạng tìm thông tin
phục vụ cho bài học.
-Tuyên dương khen thưởng
những em có tiến bộ.
Tháng 5
Tổng kết - Giáo viên chọn bài cho
học sinh chuẩn bò. Vd: Chủ
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 9
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
đề về Bác Hồ – Học sinh tìm
kiếm qua sách báo, mạng
Internet những gì có liên
quan đến Bác Hồ: Hình ảnh,
câu chuyện về Bác . . .
- Thực hiện phong trào:
“Mỗi tuần đọc một cuốn
sách ”- Học sinh tự chọn,
đọc và trình bày phần mình
thích nhất cho các bạn nghe.
- Nhận xét, khen thưởng cá
nhân xuất sắc hay có tiến
bộ.
 Ý thức tự học của học sinh phải được hình thành trong quá trình lâu
dài nên giáo viên cần nhận xét cụ thể tình hình tự học của học sinh để bàn
giao cho giáo viên lớp trên tiếp tục thực hiện phong trào này.
III. KẾT QUẢ:
Sau gần một năm thực hiện, tôi thấy các em lớp tôi đạt kết quả như sau:
Học sinh không biết tự học Học sinh biết tự học

Đầu năm 38/43 HS 5/43 HS
Học kì 1 25/43 HS 18/43 HS
Học kì 2 10/43 HS 33/43 HS
IV. ĐỀ NGHỊ:
1 Phạm vi áp dụng:
Theo tôi kinh nghiệm mà tôi đúc kết được sau một năm thực hiện có
thể áp dụng rộng rãi cho các khối lớp vì nó cómột số ưu điểm nhất
đònh:
-Tạo được cho học sinh sự hứng thú, say mê học tập.
-Học sinh có khả năng làm việc độc lập rất cao.
-Các em biết cách học, nên việc học tập sẽ nhẹ nhàng từ đó
có nhiều thời gian tham gia các hoạt đông vui chơi khác.
Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 10
Sáng kiến kinh nghiệm: Giáo dục cho học sinh tính tự học Năm học 2008 -
2009
-Giờ dạy trên lớp trở nên nhẹ nhàng đối với giáo viên.
Bên cạnh đó còn một số khuyết điểm sau:
-Đòi hỏi giáo viên phải có sự đầu tư lâu dài.
-Quá trình giáo dục cho học sinh tự học phải thực hiện trong
thời gian dài.
2 Kiến nghò:
Tôi thiết nghó việc giáo dục cho học sinh tính tự học để các em
chủ động chiếm lónh kiến thức là việc làm rất cần thiết trong tình hình
giáo dục hiện nay. Giáo viên rất cần học hỏi kinh nghiệm của đồng
nghiệp. Tôi xin kiến nghò Phòng giáo dục có thể tổ chức buổi hội thảo
về chủ đề này để giáo viên giao lưu học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau
nhằm nâng cao dần ý thức tự học cho học sinh.
V. KẾT LUẬN:
“Tự học” đối với học sinh tiểu học quả là rất khó khăn. Song tôi
tin rằng một khi tạo cho các em niềm say mê hứng thú học tập, cách

học phù hợp kết hợp với sự tận tâm của giáo viên thì việc giúp cho học
sinh có khả năng tự học là việc làm không quá khó khăn.
Trên đây là một số ý kiến của tôi về việc giáo dục cho học sinh
tính tự học. Rất mong nhận được nhiều chia sẻ từ đồng nghiệp có kinh
nghiệm về vấn đề trên để giúp việc học của học sinh ngày càng nhẹ
nhàng thoải mái hơn

Thực hiện: Nguyễn Thò Tuyết Nhung Trang 11