luận văn luật quy trình ngân sách nhà nước - lý luận và thực tiễn

Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 1 SVTH: Lê Kim Ngân
I MU
Ngân sách nhà nc là mt vn  không riêng ca mt quc gia nào, mà là
vn  ca tt c các nc trên th gii, t nhng nc phát trin n nhng c
ang phát trin. Ngân sách nhà nc có vai trò quan trng ca t c góp phn n
nh kinh t xã hi. Mt trong nhng ni dung quan trng ca ngân sách nhà nc
ó là quy trình ngân sách làm th nào  vic xây dng d toán, chp hành d toán
ngân sách và quyt toán ngân sách t hiu qu cao. ó tht s là mt th thách.
c ta,  có mt quy trình ngân sách mang n hiu qu cao thì cng chng d
dàng gì. Hin nay, quy trình ngân sách nhà nc ang tng bc hoàn thin k t
sau khi có Lut ngân sách (20/03/1996). Lut sa i, b sung mt su ca Lut
ngân sách m 1998 và Lut Ngân sách(16/12/2002) bt u thc hin 01/01/2004
thay th hoàn toàn Lut Ngân sách nm 1996, Lut sa i b sung nm 1998, cùng
vi vic liên tc trin khai nghnh, thông t hng dn thi hành Lut ngân sách
nhà nc ã to ra s thay i v vic xây dng d toán, thc hin ngân sách, quyt
toán ngân sách, v trách nhim, quyn hn ca các ch th tham gia, v trình t, th
tc, các giai n trong quy trình theo chiu ng phù hp hn, nâng cao tính
ng ng, t ch, t chu trách nhim ca ch th. Mt trong nhng vn  quan
trng cn thit hin nay là vic hn thin hn na tng bc các giai n ca quy
trình ngân sách nhà nc phi c quan tâm hàng u. Vì nu xem xét mt cách
khách quan thì quy trình ngân sách nhà nc là iu kin tin , c s pháp lý cho
các ni dung khác ca ngân sách nhà nc. Vì vy nu nh quy trình này c
hoàn thin thì ngân sách nhà nc t hiu qu cao, áp ng c yêu cu phát
trin nn kinh t.
Nh vy, mun cho i sng kinh t xã hi n nh phi t ra yêu cu cho
chúng ta nhim v trng tâm và cp bách là phi hoàn thin quy trình ngân sách nhà
c, mt trong nhng vn  quan trng, vn  có ý ngha thit thc i vi i
sng xã hi.Vì th tôi ã chn  tài “Quy Trình ngân sách nhà nc - Lý Lun
và thc tin”.
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin

GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 2 SVTH: Lê Kim Ngân
i dung  tài gm 3 chng:
Chng 1: Nhng vn  chung v ngân sách nhà nc và quy trình ngân
sách nhà nc.
Chng 2: Quy nh ca pháp lut v quy trình ngân sách nhà nc.
Chng 3: Thc tin ca vic thc hin quy trình ngân sách nhà nc và mt
s  xut hoàn thin quy trình ngân sách nhà nc.
i tng nghiên cu:
Tìm hiu quy trình ngân sách thông qua vic tìm hiu các ni dung ca tng
giai on ca quy trình ó và lp d toán ngân sách, chp hành ngân sách và quyt
toán ngân sách nhà nc. Bên cnh ó, tìm hiu thc tin áp dng, tôi ã có nhng
 xut góp phn làm cho quy trình ngân sách nhà nc hoàn thin hn na .
Phng pháp nghiên cu:
Trong quá trình thc hin tài có s dng phng pháp nghiên cu, phân
tích tài liu thc tin có liên quan kt hp vi vic s dng các phng pháp khác
nh xin ý kin ca giáo viên, tp hp xem xét phân tích thông tin liên quan  phc
v cho các phn ni dung ca  tài.
Do ây là  tài khó, tài liu tham kho không nhiu ch yu da vào các
quy nh ca pháp lut hin hành nên rt khó khn trong quá trình tìm hiu. Thêm
vào ó, do nng lc còn hn ch vì th còn nhiu thiu sót trong quá trình nghiên
cu và thc hin  tài.
Mong c sóng góp  hoàn thin  tài này t quý thy cô, các bn sinh
viên và nhng ngi có cùng mi quan tâm vn  quy trình ngân sách nhà nc.
Xin chân thành cm n!
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 3 SVTH: Lê Kim Ngân
Chng 1
NHNG VN  CHUNG V NGÂN SÁCH NHÀ NC
VÀ QUY TRÌNH NGÂN SÁCH NHÀ NC
1.1 Nhng vn  chung v ngân sách nhà nc

1.1.1 Khái nim ngân sách nhà nc
Lch s tài chính công ã chng minh rng có s khác nhau áng k gia
ngân sách nhà nc và thut ng ngân sách nhà nc. Nu ngân sách nhà c -
vi ý ngha là qu tin t tp trung ln nht ca nhà nc, ra i t rt sm cùng
vi s hình thành nhà nc trong lch s thì thut ng ngân sách nhà nc - vi tính
cách là mt khái nim khoa hc, li ra i mun hn rt nhiu, khi nhà nc ã phát
trin n giai n nht nh mà  ó có s phân bit gia tài chính công và tài
chính ã tr nên cn thit nh mt nhu cu bt kh tránh.
Theo các tài liu nghiên c mt cách có h thng v ngân sách, khái nim
“ngân sách nhà nc” bt u hình thành u tiên  nc Anh, sau ó c s dng
rng rãi  Pháp, vi ý ngha ch “túi tin” ca ngi th qu kh. Cng theo s
phân tích ca các tài liu này, k t khi xut hin quc hi trong b máy nhà nc
vi hành trang u tiên là quyn lc v tài chính, ý tng phân chia và phân tách
mt cách rch ròi gia các khon thu, chi “công” vi các khon thu, chi “t” cng
ngày càng tr nên rõ nét hn. Tt c nhng khon thu và chi mang tính cht “công”
u thuc v nhà c, do nhà nc thc hin và c gi là “ngân sách nhà nc”.
Thut ng “ngân sách nhà nc” ã ra i trong hoàn cnh ó.
Hin nay, có nhiu ý kin khác nhau v khái nim ngân sách nhà nc. Theo
tn bách khoa toàn th Liên Xô (c) cho rng: Ngân sách là Bng lit kê các
khon thu, chi bng tin trong giai n nht nh ca nhà c, mi k hoch thu
chi bng tin ca bt k mt xí nghip, c quan hoc cá nhân nào trong mt giai
on nht nh (Sd, NXB Bách khoa toàn th Liên Xô, 1971, T.IV).
Tn Nouveau Lorousse ca Pháp thì: Ngân sách là bn lit kê, d kin
các khon thu nhp và chi tr ca mt c quan mt công xã (Sd, NXB Librairie
Lorousse, Pari, 1972, tr. 144).
Theo GS. TS Tào Hu Phùng và GS.TS Nguyn Công Nghip thì: Ngân
sách nhà nc là d toán mt k hoch thu chi bng tin ca nhà nc trong mt
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 4 SVTH: Lê Kim Ngân
khong thi gian nht nh (ph bin là mt nm). (i mi ngân sách nhà nc -

NXB Thng kê - Hà Ni, 1992, trang 7).
Theo pháp lut thc nh Vit Nam, khái nim ngân sách nhà nc Vit Nam
c nh ngha nh sau: “Ngân sách nhà nc là toàn b các khon thu, chi ca
Nhà nc trong d toán ãc c quan có thm quyn ca nhà nc quyt nh
và c thc hin trong mt nm  bo m thc hin các chc nng, nhim v
ca nhà nc”.(iu 1, Lut ngân sách nhà nc nm 2002).
Nh vy theo lut thc nh, ngân sách nhà nc có th xem xét  hai góc 
kinh t và pháp lý, nu xét v gc  kinh t, ngân sách nhà nc chng khác nào
mt k hoch tài chính khng lm bo nhu cu chi tiêu ca quc gia, là c s tài
chính  phát trin kinh t- xã hi ca quc gia mà Quc hi là ngi quyt nh, 
cho phép chính ph thc hin trong phm vi mt tài khoá xác nh.
Ngân sách nhà nc góp phn quan trng trong vic u t phát trin c s
h tng to ng lc phát trin kinh t, to môi trng và iu kin thun li phát
trin sn xut kinh doanh ca nn kinh t nhiu thành phn, gi cho kinh t cnh
tranh lành mnh, tích cc chng c quyn, u c. ng thi, khc phc nhng
khuyt m ca c ch th trng và h tr cho s phát trin ca thành phn kinh t
trong nhng trng hp cn thit.
Tóm li, v mt xã hi: Ngân sách nhà nc là công cc lc ca nhà c
trong vic gii quyt tt c các vn  mt xã hi nhiu tit thu nhp, chng tiêu
cc, to môi trng xã hi lành mnh
V mt kinh t th trng: Ngân sách nhà nc có vai trò rt quan trng
trong vic bình n giá th trng theo hng tích cc chng lm phát to môi
trng cnh tranh bình ng, tham gia u tit, u chnh nhng mt tiêu cc ca
th trng thúc y s phát trin quan h hàng tin trong nc và quc t. Ngha là,
Ngân sách nhà nc là bn d toán các khon thu và chi tin t ca 1 quc gia,
c c quan có thm quyn nhà nc quyt nh  thc hin trong thi hn nht
nh, thng là mt nm.
Nu xét v phng din pháp lý, ngân sách nhà nc là mt o lut c
bit do Quc hi ban hành  cho phép chính ph thc hin trong thi hn xác nh.
Tính c bit co lut này c th hin  hai khía cnh: Th nht, ngân sách

Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 5 SVTH: Lê Kim Ngân
nhà nc là o lut c c quan lp pháp làm ra theo mt trình t riêng, không
hoàn toàn ging vi trình t lp pháp thông thng, th hai, hiu lut v thi gain
ca o lut ngân sách nhà nc c xác nh rõ là mt nm, trong khi hiu lc
ca các o lut thông thng là vô thi hn.Thuc tính này khin cho ngân sách
nhà nc c gi là “ o lut ngân sách thng niên”  phân bit vi o lut
khác v ngân sách, ó là Lut ngân sách nhà nc (ban hành nm 2002). Tuy nhiên,
cng cn phi hiu mt cách y  rng “o lut ngân sách thng niên” không
có ngha ch là bn d toán các khon thu chi tin t ca quc gia ã c quc hi
biu quyt mà còn bao gm c vn bn ngh quyt ca Quc hi v vic thi hành
bn d toán ngân sách ó.
1.1.2. c m và vai trò ca ngân sách nhà nc:
1.1.2.1. c m:
Có th hình dung ngân sách nhà nc bao gm nhng c m c bn sau ây:
Trc ht, Ngân sách nhà nc có c im ca mt k hoch tài chính
khng l nht cn c quc hi biu quyt thông qua trc khi thi hành. c m
này cho ta thy vic thit lp ngân sách nhà nc không ch là vn  k thut
nghip v kinh t (lp d toán các khon thu và chi nh thc hin trong mt nm)
mà còn là vn  mang tính k thut pháp lý (ngha là phi tri qua giai on xem
xét, biu quyt thông qua ti quc hi ging nh vic ban hành mt o lut  làm
phát sinh các quyn và ngha v pháp lý nht nh cho các ch th tham gia vào
hot ng ngân sách.
Ngân sách nhà nc là k hoch tài chính ca toàn th quc gia, c trao cho
chính ph t chc thc hin nhng phi t di s giám sát trc tip ca quc hi.
Ngân sách nhà nc c thit lp và thc thi hoàn toàn vì mc tiêu mu cu
li ích chung cho toàn th quc gia, không phân bit ngi th hng các li ích ó
là ai, thuc thành phn kinh t nào hay ng cp xã hi nào.
Th hai, Ngân sách nhà nc không phi là mt bn k hoch tài chính thun
tuý mà còn là mt o lut.

Ngân sách nhà nc có v trí, vai trò c bit quan trng i vi s phát trin
kinh t, n nh chính tr - xã hi ca mt t nc nên cn thit phi bo m cho
ngân sách nhà nc có c giá tr pháp lý nh mt o lut. Vic chuyn hoá bn
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 6 SVTH: Lê Kim Ngân
d toán ngân sách nhà nc thành o lut chng nhng s giúp cho quc hi kim
soát c chính ph trong quá trình thu, chi ngân sách nhà nc nhm bo m
quyn li cho toàn th dân chúng có th thc hin c d dàng hn trong thc t vì
nó c bo m thc hin nh mt o lut.
Ngân sách nhà nc là k hoch tài chính ca toàn th quc gia, c trao cho
chính ph t chc thc hin nhng phi t di s giám sát trc tip ca quc hi.
Ngân sách nhà nc c thit lp và thc thi hoàn toàn vì mc tiêu mu cu
li ích chung cho toàn th quc gia, không phân bit ngi th hng các li ích ó
là ai, thuc thành phn kinh t nào hay ng cp xã hi nào.
Th ba, Ngân sách nhà nc luôn phn ánh mi tng quan gia quyn lp
pháp và quyn hành pháp trong quá trình xây dng và thc hin ngân sách. Mi
ng quan này thng nghiêng v phía c quan lp pháp, bi l vai trò áp o ca
 quan lp pháp so vi c quan hành pháp trong lnh vc ngân sách ã c ghi
nhn trong hin pháp và o lut ngân sách nhà nc  mi quc gia nh mt
nguyên tc c bn ca nn tài chính công hin i. Tuy nhiên, trong thc tinôi
khi s gim sút vai trò ca c quan lp pháp trong thi m nào ó s khin cho
mi tng quan quyn lc gia hai c quan này li có xu hng nghiêng v phía c
quan hành pháp.Khi ó, nu c quan hành pháp không bit t kim ch làm tt
bn phn ca ngi tha hành ca c quan lp pháp thì có th khin cho vic qun
tr nn tài chính công tr nên kém dân ch và thiu minh bch. ây cng là mt
trong nhng du hiu quan trng  phân bit gia ngân sách nhà nc vi các ch
th khác, vn d chng dính dáng gì n mi tng quan gia quyn lp pháp và
hành pháp.
Th t, th ch ngân sách trong mi quan h quc gia c thit lp và vn
hành theo bn nguyên tc c bn.

* Nguyên tc ngân sách nht niên
Nguyên tc ngân nht niên ngân sách, ra i u tiên  nc Anh vào cui
th k 17 khi mà Quc hi Anh ngày càng tr nên vng mnh cùng vi s suy yu
ca ch vng quyn.
Xét v phng din ni dung, nguyên tc này có hai khía cnh c bn:
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 7 SVTH: Lê Kim Ngân
- Mi nm, quc hi (vi t cách là c quan nm quyn lp pháp) s biu
quyt ngân sách mt ln theo hn k do lut nh.
- Bn d toán ngân sách nhà nc sau khi ã c quc hi quyt nh ch có
giá tr hiu lc thi hành trong mt nm và chính ph - vi t cách là  quan n?m
quyn hành pháp cng chc phép thi hành trong nm ó.
* Nguyên tc ngân sách n nht
Nguyên tc ngân sách n nht, theo cách hiu thông thng, là mi khon
thu và chi tin t ca quc gia trong mt nm chc phép trình bày trong mt vn
kin duy nht, ó là bn d toán ngân sách nhà nc sc chính ph trình quc
hi quyt nh  thc hin.
* Nguyên tc ngân sách toàn din
Cùng vi hai nguyên tc trên, nguyên tc ngân sách toàn din cng ã c
 cp t th k XVII, XVIII  nc Anh và các nc châu Âu lc a khác.
Nguyên tc này có thc din t bng hai ni dung c bn sau ây:
- Mi khon thu và mi khon chi và th hin rõ ràng trong bn d toán ngân
sách nhà nc hàng nm ã c Quc hi quyt nh, không c phép  ngoài
d toán ngân sách bt k khon thu, chi nào là nh nht.
- Các khon thu và khon chi không c phép bù tr cho nhau mà phi th
hin rõ ràng tng khon thu và mi khon chi trong mc lc ngân sách nhà nc
c duyt; không c phép dùng riêng mt khon thu cho mt khon chi c th
nào mà mi khon thu u c dùng  tài tr cho mi khon chi. Tt nhiên, khi
áp dng nguyên tc này cn tính n vic phi tuân th nguyên tc “Các khon i
vay  bù p bi chi ngân sách không c s dng  chi tiêu dùng chc s

dng  chi cho u t phát trin”.
* Nguyên tc ngân sách thng bng
Nguyên tc ngân sách thng bng cng xut hin khá sm trong lch s ca
nn tài chính công  nhiu quc gia trên th gii.
Trit lý cn v s thng bng ca ngân sách nhà nc bt u t mt quan
nim k toán, theo ó, tt c các khon chi trong tài khon ngân sách u phi cân
bng vi tt c các khon thu có trong tài khon ngân sách (nói cách khác, tng s
thu phi cân bng vi tng s chi trong nm ngân sách).
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 8 SVTH: Lê Kim Ngân
1.2. Nhng vn  chung v quy trình ngân sách nhà nc:
Ngân sách nhà nc ca mt quc gia là mt vn kin tài chính quan trng, khi
 cp n ngân sách nhà nc thì s là thiu sót nu không nói n quy trình ngân
sách nhà nc, mt trong nhng ni dung ca ngân sách nhà c. Bi vì quy trình
ngân sách nhà nc óng mt vai trò quan trng cho s thng li ca ngân sách
nhà nc i vi mt quc gia. Quy trình ngân sách nhà nc là tin , c s cho
các ni dung khác ca ngân sách nhà nc, mt khi quy trình ngân sách nhà nc
din ra mt cách cht ch, phù hp, úng n s dn n sn nh ngân sách nhà
c, góp phn phát trin t nc.
Khái nim v quy trình ngân sách nhà nc:
V mt lý lun, quy trình ngân sách nhà nc là mt thut ngc s dng
rng rãi  ch toàn b hot ng ca mt ngân sách, t khi hình thành n khi kt thúc
và chuyn sang ngân sách mi. So vi nm ngân sách thì quy trình ngân sách có ni
dung rng hn và có thi hn dài hn, quy trình ngân sách nhà nc thng bt u
trc và kt thúc sau nm ngân sách, c th là, quy trình ngân sách bao gm: Lp d
toán ngân sách, chp hành ngân sách và quyt toán ngân sách nhà nc.  giai n
chp hành (thc hin ngân sách) thông thng trùng vi nm ngân sách.
V mt pháp lý, quy trình ngân sách nhà nc là toàn b nhng hot ng
lp, chp hành quyt toán ngân sách ca mt quc gia. Quy trình này, c tính t
khi c quan có thm quyn thc hin vic hng dn lp d toán ngân sách nhà

c cho n khi báo cáo quyt toán ngân sách nhà nc ã c Quc hi phê
chun. Nh vy, quy trình ngân sách nhà nc bao gm 3 khâu hay 3 giai n
chính là: Lp d toán ngân sách nhà c, chp hành ngân sách nhà nc, quyt
toán ngân sách nhà nc.
Ch có th gi là quyt toán ngân sách nhà nc khi có c 3 giai n trên,
nu 1 trong 3 giai n không thc hin thì không th coi là quy trình ngân sách nhà
c. Vì th, các giai n này, có mi quan h cht ch vi nhau không th tách
ri. Mi giai n có c m khác nhau, có vai trò khác nhau nhng li liên quan
trc tip vi nhau, ni tip nhau, nu nh lp d toán là vic xây dng, quyt nh
d toán thu, chi ngân sách trong mt m thì chp hành ngân sách là vic thc hin
các ni dung c hoch nh trong d toán. Quyt toán là khâu cui cùng ca Quy
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 9 SVTH: Lê Kim Ngân
trình ngân sách nhà nc, là hot ng xem xét vic thc hin, tính úng n ca d
toán ngân sách nhà nc ã c xây dng và thông qua.
1.3. S cn thit phi tìm hiu v quy trình ngân sách nhà nc
Quy trình ngân sách nhà nc là c s, là tin , to ra cn c pháp lý cho
vic xây dng, qun lý ngân sách nhà nc.
Nu nh quy trình ngân sách nhà nc c hoàn thin v ni dung, hình thc có
ngha là vic xây dng, s dng và qun lý t hiu qu, góp phn phát trin t nc.
Bên cnh ó, quy trình ngân sách nhà nc cng có tác ng ln i vi các
mt i sng kinh t - xã hi. C th thông qua các giai n lp d toán ngân sách,
chp hành ngân sách, quyt toán ngân sách, mi giai n có s nh hng nht
nh i vi s phát trin kinh t - xã hi.  giai n lp d toán ngân sách nhà
c, cn phi chú trng xây dng các ni dung sao cho phù hp vi kinh t - xã
hi. Các mt ca i sng kinh t - xã hi luôn thay i, chuyn bin không ngng,
vì th nu trong d toán ngân sách có mt trong các ni dung t yêu cu, thì i
sng kinh t - xã hi mt phn nào ó bnh hng ngha là vic xây dng d toán
có tm quan trng áng k, có s tác ng mnh mn s phát trin kinh t - xã
hi. Vì vy xây dng d toán sao cho phù hp, góp phn phát trin kinh t - xã hi ,

có th nói ây là mt vn  khó khn.
Gi s lp d toán ngân sách nhà nc ã phù hp, có kh nng tác ng tích
cc n i sng kinh t - xã hi, thì không th kt lun rng i sng kinh t - xã
hi s phát trin, bi vì khi tri qua giai on tip theo, giai on chp hành ngân
sách nhà nc, các ch th tham gia không thc hin úng các ni dung ghi trong
d toán hay không thc hin úng vai trò, trách nhim ca mình thì kinh t - xã hi
cng chng khá hn, vì vy  giai n này òi hi cn phi thc hin ngân sách
(chp hành ngân sách) mt cách nghiêm túc, ng b, úng các yêu cu, ni dung
c hoch nh trong d toán s góp phn a kinh t - xã hi n nh. Do ó, 
giai on chp hành d toán ngân sách nhà nc c xem là mt trong nhng c
s phát trin kinh t - xã hi.
n giai n quyt toán ngân sách nhà nc thì thông qua quyt toán ngân
sách cho ta thy c toàn cnh bc tranh kinh t - xã hi ca nhà c trong thi
gian qua, do ó quyt toán ngân sách nhà nc cn chính xác, trung thc kp thi,
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 10 SVTH: Lê Kim Ngân
 rút ra bài hc kinh nghim cho công tác, xây dng, thc hin ngân sách cho giai
on tip theo ca t nc góp phn nh hng cho s phát trin kinh t - xã hi
trong thi gian tip theo.
Nhìn chung, mi giai n có tác ng nht nh,  mc  khác nhau n s
phát trin kinh t - xã hi, u này t ra yêu cu làm th nào  cho quy trình ngân
sách nhà nc mang li hiu qu, góp phn làm n nh kinh t - xã hi.
Tóm li, thông qua ý ngha, vai trò ca vic xây dng, s dng qun lý ngân
sách nhà nc, thông qua s tác ng ca quyt toán ngân sách nhà c n các mt
i sng kinh t - xã hi, thì vic tìm hiu quy trình ngân sách nhà nc là cn thit.
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 11 SVTH: Lê Kim Ngân
Chng 2:
QUY NH CA PHÁP LUT V QUY TRÌNH
NGÂN SÁCH NHÀ NC

Nhã nêu  phn trên, mt quy trình ngân sách nhà nc bao gm các giai
on: Lp d toán ngân sách, chp hành ngân sách nhà nc, quyt toán ngân sách
nhà nc. Các giai n này có mi quan h cht ch vi nhau, ni tip nhau, giai
on trc to tin  cho giai n tip theo ca Quy trình. Mi giai n gi vai
trò nht nh trong quy trình ngân sách nhà nc, do vy tng ng vi mi giai
on, pháp lut có su chnh phù hp. u này to ra c s pháp lý  thc
hin ni dung tng giai on ca Quy trình.
2.1. Giai on lp d toán ngân sách nhà nc trong quy trình ngân sách nhà c
2.1.1. Khái nim
Lp d toán ngân sách là khâu u tiên và là giai on khi u trong mt
quá trình ngân sách  mi quc gia. Lp d toán ngân sách nhà nc là quá trình
xây dng và quyt nh d toán thu, chi ngân sách ca nhà c trong thi hn mt
m. Có th khng nh rng lp d toán ngân sách nhà nc, bi l?û khâu này to
tin , c s cho các khâu tip theo ca quy trình ngân sách nhà nc.
i góc  k thut nghip v, lp d toán ngân sách nhà nc là tng hp
các phng pháp, cách thc mang tính kinh t, k thut nghip v do các ch th có
thm quyn thc hin  xây dng và quyt toán bn d toán thu, chi ngân sách nhà
c hàng nm.
Xét di góc  pháp lý, lp t toán ngân sách nhà nc c hiu là tp
hp các quy phm pháp lut do Nhà nc ban hành và quyt nh thm quyn, trình
t, th tc xây dng và quyt nh d toán ngân sách nhà c hàng nm.
Hot ng lp d toán ngân sách nhà nc có mt sc m sau:
Hot ng lp d toán ngân sách nhà nc c tin hành hàng nm và vào
trc nm ngân sách. Giai n này c tin hành trong khong thi gian không
ging nhau  các quc gia.
Lp d toán ngân sách nhà nc là giai on th hin rõ nht s tp trung quyn
lc nhà nc vào tay Quc hi, trên c s phân công nhim v gia h thng c quan
quyn lc nhà nc vi h thng c quan qun lý nhà c trong hot ng ngân sách.
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 12 SVTH: Lê Kim Ngân

Trong giai on lp d toán ngân sách nhà nc, có s tham gia ca nhiu
ch th khác nhau và gia các ch thó có s phân nh trách nhim, quyn hn
mt cách rõ ràng. c m này cho phép phân bit gia vic lp ngân sách nhà
c vi vic lp ngân sách ca các ch th khác nh ngân sách ca các oàn th xã
hi, các doanh nghip, ngân sách cá nhân hay ngân sách ca các h gia ình.
Hot ng d toán ngân sách nhà nc c tin hành theo mt quy trình
vi th tc cht chc lut hoá.
2.1.2. Ni dung pháp lý c bn ca lp d toán ngân sách nhà nc
2.1.2.1. Ni dung v thm quyn
Hot ng lp d toán ngân sách nhà nc có s tham gia ca nhiu c quan:
 quan qun lý nhà nc, c quan quyn lc nhà nc, mi c quan có nhim v,
quyn hn khác nhau nhng có mi quan h cht ch vi nhau nhm m bo tính
pháp lý và tính hiu qu cao nht trong quá trình lp d toán ngân sách nhà nc.
2.1.2.1.1. Thm quyn ca nhóm c quan thc hin qun lý nhà nc:
Trong lnh vc d toán ngân sách nhà nc, c quan qun lý nhà nc c
giao thm quyn xây dng d toán ngân sách nhà nc, trong ó c quan có trách
nhim cao nht trong vic t chc, cho công tác này là chính ph,  giúp chính
ph thc hin trng trách này còn có các b, ngành  trung ng và u ban nhân
dân các cp a phng theo s phân công, phân cp trong qun lý nhà nc.
Nh vy, trong hot ng lp d toán ngân sách nhà nc, các c quan qun
lý nhà nc tham gia vào quá trình này, bao gm: chính ph, u ban nhân dân các
cp và các c quan qun lý chc nng ngành có liên quan: B tài chính, B k
hoch và u t, các b, c quan ngang b, c quan thuc chính ph và các c quan
khác  trung ng.
a. Nhóm c quan qun lý chung:
Nhóm có thm quyn qun lý chung có thm quyn trong giai on lp d
toán ngân sách nhà nc ch yu là chính ph và u ban nhân dân các cp trong
giai on lp d toán ngân sách, pháp lut hin hành (Lut ngân sách m 2002)
trao cho chính ph mt s thm quyn, c th ti iu 20, Lut Ngân sách nhà nc
2002: Lp và trình Quc hi d toán ngân sách nhà c và phng pháp phân b

ngân sách hàng nm; d toán iu chnh ngân sách nhà nc trong nhng trng
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 13 SVTH: Lê Kim Ngân
hp cn thit, vi t cách là c quan ng u h thng c quan qun lý nhà nc,
chính ph cn c vào ngh quyt ca Quc Hi v d toán ngân sách nhà nc và
phân b ngân sách trung ng quyt nh trách nhim c th cho c quan trc thuc
ca mình: “ quyt nh giao nhim v thu, chi ngân sách cho tng b, c quan
ngang b, c quan thuc chính ph và c quan khác  trung ng ”
 to c s pháp lý cho vic xây dng, phân b và s dng ngân sách nhà
c, pháp lut trao cho chính ph, u ban nhân dân và quyn quy nh nh mc
phân b và các ch, tiêu chun, nh mc chi ngân sách làm cn c cp di
thc hin. Ngoài ra, chính ph còn có trách nhim kim tra tính hp hin, hp pháp
ngh quyt ca hi ng nhân dân cp tnh.
i vi u ban nhân dân cng thc hin công vic trên nhng phm vi  a
phng chu trách nhim trình hi ng nhân dân.Ti khon 1 iu 39 nghnh
60/2003/ N-CP ngày 06/6/2003 quy nh nhim v quyn hn ca U Ban nhân
dân, c th sau: “Hng dn, t chc và ch o các c quan trc thuc, chính
quyn cp di lp d toán thu, chi ngân sách nhà nc thuc phm vi qun lý;
phi hp và cho c quan thu, hi quan (nu có) a phng lp d toán thu
ngân sách nhà nc, d kin s giá tr gia tng phi hoàn theo ch;
Lp d toán a phng, phng án phân b ngân sách cp mình, d toán
iu chnh ngân sách cp mình;……… ”
Có th nói lp d toán ngân sách là mt công vic phc tp òi hi bo m
yêu cu cao v mt k thut nghip v, nhng yêu cu v chính tr, pháp lý, vì vy
òi hi chính ph, u ban nhân dân phi nâng cao trách nhim ca mình  d toán
ngân sách nhà nc có tính kh thi, áp ng nhng yêu cu thit thc ca i sng
kinh t-xã hi
Tóm li, vic pháp lut trao cho chính ph, u ban nhân dân nhng nhim
v, quyn hn trên m bo cho công vic xây dng d toán ngân sách nhà nc
t yêu cu. Bi vì:

Vic quy nh thm quyn t chc xây dng d toán ngân sách nhà nc cho
h thng các c quan qun lý nhà nc (Chính ph, U ban nhân dân các cp) chính
là nhm áp ng nhng yêu cu v chính tr, pháp lý và k thut nghip v sau ây:
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 14 SVTH: Lê Kim Ngân
 son tho d án ngân sách nhà nc thì trc ht phi bit rõ nhu cu ca
các công s. Do vic chi tiêu công nhm tho mãn nhu cu ca các công s mà
trong khi ó Chính ph và U ban nhân dân phi trc tip iu hành các công s
nên ng nhiên các c quan này thng bit rõ các nhu cu ca công s hn là
Quc hi và hi ng nhân dân các cp.
D toán ngân sách nhà nc là tài liu khá phc tp, bo m tính thng nht,
toàn din và tính cân i, trong ó các khon chi là mc tiêu phi thc hin, các khon
thu là phng tin  thc hin các mc tiêu ó. S sp xp, liên lc và phi hp các
khon chi và thu chc tin hành khi Chính ph và u ban nhân dân các cp ng ra
cho thc hin thông qua các c quan chuyên môn ca mình. Hn na, Chính ph,
u ban nhân dân các cp là c quan va phi t chc, cho thc hin hot ng chi
ngân sách nhà nc nên các c quan này có nhiu kinh nghim.
Chính ph và u ban nhân dân các cp là c quan chp hành ca c quan
quyn lc nhà nc nên phi có trách nhim lp và trình t d toán ngân sách  c
quan quyn lc nhà nc quyt nh.
ó là nhng lý do mà pháp lut trao cho c quan qun lý nhà nc nhng
thm quyn trên. Bên cnh ó,  giúp chính ph thc hin tt nhim v, quyn hn
nêu trên, pháp lut hin hành cng quy nh thm quyn c th trong vic lp d
toán ngân sách nhà nc cho các c quan qun lý ngành chc nng có liên quan, ó
là B tài chính, B k hoch và u , các b, c quan ngang b, c quan thuc
chính ph và các c quan khác  trung ng.
b. Nhóm c quan qun lý chuyên môn
Trc tiên, B tài chính là c quan ca chính ph thc hin chc nng qun
lý nhà nc v tài chính, ngân sách nhà nc. c m ca c quan này, có kh
ng qun lý chuyên môn v tài chính nên có th giúp thit lp d toán ngân sách

nhà nc, B tài chính c xem là trung tâm u mi trong vic giúp chính ph
cho, hng dn, xét duyt, tng hp d toán ngân sách ca các B, ngành và a
phng gi n, ti mc 1 phn III, thông t 59/2003/TT-BTC ngày 23 tháng 6 nm
2003, quy nh thm quyn B Tài chính nh sau : “….Hng dn v yêu cu, ni
dung thi hn lp d toán ngân sách nhà nc và thông báo s kim tra d toán ”.
ng thi, phi thc hin nhim v phi hp u hoà các nhu cu ca các B,
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 15 SVTH: Lê Kim Ngân
ngành và a phng. Chng hn nh ti khon 2, Lut ngân sách nhà nc 2002,
quy nh: “Ch trì phi hp vi các b, c quan ngang b, c quan thuc chính ph,
 quan khác  trung ng, UBND cp Tnh trong vic xây dng các nh mc
phân b và các ch, tiêu chun, nh mc chi ngân sách nhà nc ”, “phi hp
vi B k hoch và u t lp d toán chi u t phát trin, phng án phân b chi
u t xây dng c bn, ”
Ngoài thm quyn trên, B tài chính còn bo m yêu cu cân i gia các
khon thu và chi trong d toán ngân sách.
i vi B k hoch và u t, vi t cách là c quan ca chính ph thc
hin chc nng qun lý nhà nc v k hoch và u t. C quan này có vai trò ln
n s phát trin kinh t - xã hi, ti iu 39, khon 3, mc a quy nh chi tit thm
quyn ca c quan này c th là : “B k hoch và u t trình chính ph d án k
hoch phát trin kinh t - xã hi ”.,”Tng hp d toán và phng án phân b chi
chng trình mc tiêu quc gia (phn chi u t xây dng c bn) do c quan qun
lý chng trình mc tiêu quc gia lp và tng hp chung d toán, phng án phân
b chi chng trình mc tiêu quc gia gi B tài chính”.
S d có nhng quy nh trên bi vì c quan này hiu rõ nht nhng vn 
thuc lnh vc ca mình, hiu rõ nhu cu ngân sách i vi lnh vc mà mình ph
trách. Ngoài ra, B k hoch và u t còn phi thc hin nhim v phi hp vi
B tài chính xây dng d toán ngân sách trong lnh vc ca mình.
Ngoài ra  giúp chính ph thc hin tt nhim v ca mình, giai on lp
d toán còn òi hi vai trò ca các b, c quan ngang b, c quan thuc chính ph

và c quan khác  trung ng.
Các b, c quan ngang B, c quan thuc Chính ph và c quan khác 
trung ng là c quan nhà nc ph trách mt ngành hoc mt lnh vc nht nh,
vì th trong vic lp d toán ngân sách thì các c quan này tham gia vi hai t cách:
va là n v d toán ngân sách va là c quan qun lý nhà nc v tài chính theo
ngành hoc theo mt lnh vc c th. Vi t cách là c quan nhà nc qun lý
ngành hoc lnh vc, các c quan này có thm quyn phi hp vi B tài chính
trong quá trình lp d toán ngân sách nhà nc, phng án phân b ngân sách trung
ng thuc ngành, lnh vc mình ph trách trong phm vi c nc cng nh tng
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 16 SVTH: Lê Kim Ngân
a phng và tham gia xây dng ch, tiêu chun, nh mc chi ngân sách thuc
ngành, lnh vc mình ph trách.
Vi  cách là mt n v d toán, các b, c quan ngang b, c quan thuc
Chính ph và các c quan khác  trung ng có trách nhim xây dng d toán ngân
sách hàng nm ca c quan mình theo hng dn ca B tài chính và B k hoch
và u t trình Quc hi quyt nh (Ti iu 24, Lut Ngân sách nhà nc
2002)
Bên cnh ó, trong quá trình lp d toán ngân sách, pháp lut quy nh chi
tit c th ti u 34, nghnh 60/2003/N_CP ngày 06/6/2003,c th:
Các n v d toán ngân sách có quyn hn và trách nhim t chc lp d
toán thu, chi ngân sách thuc phm vi qun lý, thc hin phân b d toán ngân sách
c cp có thm quyn giao cho các n v trc thuc và iu chnh phân b d
toán theo thm quyn. i vi n v d toán cp 1 có trách nhim lp d toán thu,
chi ngân sách thuc phm vi trc tip qun lý, xem xét d toán do các n v thuc
lp; tng hp và lp d toán thu, chi ngân sách thuc phm vi qun lý gi c quan
tài chính, c quan k hoch và u t cùng cp, c quan qun lý chng trình mc
tiêu quc gia cùng cp (phn d toán chi chng trình mc tiêu quc gia).
Ngoài ra, các n v d toán ngân sách còn có trách nhim phi hp vi 
quan tài chính cùng cp  lp d toán và phng án phân b ngân sách theo lnh vc

ca ngân sách cp mình. Sau khi d toán thu, chi ngân sách c cp có thm quyn
giao; các n v d toán phi t chc phân b và giao d toán thu, chi ngân sách cho
tng n v trc thuc, k c d toán chi t ngun kinh phí u quyn (nu có).
2.1.2.1.2.Thm quyn ca c quan quyn lc nhà nc
Trong quá trình lp d toán ngân sách, các c quan quyn lc nhà nc
c giao thm quyn quyt nh các ni dung ca hot ng lp d toán ngân
sách. Theo ó, pháp lut quy nh quc hi quyt nh d toán ngân sách nhà nc
và d án phân b ngân sách trung ng do chính ph trình (iu 15, Lut ngân sách
nhà nc 2002).
i vi hi ng nhân dân các cp quyt nh d toán ngân sách và phng
án phân b ngân sách cp mình, a phng mình trên c s nhng nh ng ln
ã c quc hi quyt nh. iu 25, Lut ngân sách nhà nc 2002).
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 17 SVTH: Lê Kim Ngân
Nu trong tng hp d toán ngân sách do chính ph, u ban nhân dân iu
chnh thì quyn quyt nh vn thuc v c quan quyn lc nhà nc tc là quc
hi và hi ng nhân dân.
Tht vy,  giai n này ch có c quan quyn lc nhà nc mi có quyn
quyt nh d toán ngân sách nhà nc m bo cho bn d toán ngân sách nhà
c th hin c y  nht ý chí, nguyn vng, li ích ca các ch th, góp
phn xây dng mt ngân sách nhà nc c hoàn ho.
 giúp quc hi thc hin y  các nhim v và quyn hn ca mình
trong lnh vc lp d toán ngân sách nhà nc, còn có s tham gia các c quan ca
quc hi nh u ban thng v quc hi, u ban kinh t và ngân sách ca quc hi,
Hi ng dân tc và các u ban khác ca quc hi.
i vi u ban thng v quc hi, là c quan thng trc ca quc hi có
thm quyn quyt nh t l % phân chia gia ngân sách trung ng và ngân sách
a phng i vi các khon thu, chng hn thu giá tr gia tng, thu thu nhp
doanh nghip, thu tiêu thc bit và vic quytnh c th hin qua Ngh
quyt  cn c cho chính ph thc hin nhim v giao t l % gia ngân sách

trung ng và ngân sách tng a phng i vi các khon thu theo quy nh.
iu 16, Lut Ngân sách nhà nc 2002)
Ngoài ra u ban thng v quc hi còn có trách nhim xem xét, cho ý kin
i vi các báo cáo ca chính ph trình quc hi phê chun, u này góp phn cho
d toán ngân sách nhà nc, phng án phân b ngân sách trung ng d dàng thc
hin t hiu qu cao.
i vi U ban kinh kinh t và ngân sách, theo iu 17, Lut Ngân sách
nhà nc 2002, quy nh U ban kinh kinh t và ngân sách có trách nhim thm tra,
ch trì t chc phiên hp có s góp mt các c quan có thm quyn liên quan 
thm tra báo cáo ca chính ph và tng hp ý kin ca phiên hp  lp báo cáo
trình UBTVQH cho ý kin, hoàn chnh báo cáo trình quc hi
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 18 SVTH: Lê Kim Ngân
2.1.2.2 Ni dung v trình t th tc lp d toán ngân sách nhà nc
a. Hng dn lp d toán ngân sách và thông báo s kim tra d toán
ngân sách hàng nm
Theo iu 32, nghnh 60/2003/NDD-CP ngày 06/6/2003 quy nh: trc
ngày 31 tháng 5, Th tng Chính ph ban hành quyt nh hoc ch th v vic lp
k hoch phát trin kinh t- xã hi và d toán ngân sách nhà nc nm sau.
n c vào quyt nh hoc ch th ca Th tng Chính ph, trc ngày 10
tháng 6 , B tài tài chính ban hành thông t hng dn v vic yêu cu, ni dung,
thi hn d lp d toán ngân sách nhà nc; thông báo s kim tra d toán v tng
mc và tng lnh vc thu, chi ngân sách i vi các b, các c quan ngang b, c
quan thuc Chính ph, c quan khác  trung ng và tng s thu, chi, mt s lnh
vc chi quan trng i vi tng tnh, thành ph trc thuc trung ng. B k hoch
và u t ban hành thông t ng dn v yêu cu, ni dung, lnh vc mình qun lí.
n c theo ó u ban nhân dân cp tnh t chc hng dn và thông báo s kim
tra v d toán ngân sách cho các n v trc thuc và u ban nhân dân cp huyn;
u ban nhân cp huyn thông báo v s kim tra v d toán ngân sách cho các n
v trc thuc và u ban nhân cp xã.

b. Lp và xét duyt, tng hp d toán ngân sách nhà nc
b1. n c lp d toán ngân sách nhà nc
Th nht, v cn c lp d toán ngân sách nhà nc, ti u 30, nghnh
60/2003/ N-CP ngày 06/6/2003,quy nh mt s cn c sau:
+ Cn c vào nhim v phát trin kinh t - xã hi và m bo quc phòng an
ninh và cn c vào tình hình thc hin ngân sách các nm trc.
+ Cn c vào chính sách, ch thu ngân sách; nh mc phân b ngân
sách, ch, tiêu chun, nh mc chi ngân sách do cp có thm quyn quy nh,
trng hp cn sa , b sung các vn bn này thì phi c nghiên cu sa i,
b sung và ban hành trc thi m lp d toán ngân sách nhà nc hàng nm.
+ Cn c vào nhng quy nh v phân cp ngun thu, nhim v chi ngân sách
nhà nc (i vi d toán nm u thi kn nh ngân sách); t l phn trm (%)
phân chia các khon thu và mc b sung cân i c?a ngân sách cp trên cho ngân
sách cp di ã c quy nh (i vi d toán m tip theo ca thi kn nh)
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 19 SVTH: Lê Kim Ngân
+ Cn c vào ch th ca Th tng Chính ph v vic xây dng k hoch
phát trin kinh t - xã hi và d toán ngân sách nm sau; thông  hng dn ca B
tài chính v vic lp d toán ngân sách; thông t ng dn ca B k hoch và u
 v xây dng k hoch phát trin kinh t - xã hi, k hoch vn u t phát trin
thuc ngân sách nhà nc và n bn hng dn ca u ban nhân dân cp tnh v
lp d toán ngân sách  các cp a phng.
Cn c vào s kim tra v d toán thu, chi ngân sách nhà nc do B tài
chính thông báo và s kim tra v d toán chi u t phát trin do B k hoch và
u t thông báo cho các b, c quan ngang b, c quan thuc chính ph, c quan
khác  trung ng và u ban nhân dân các thn, thành ph trc thuc trung ng, u
ban nhân dân cp trên thông báo s kim tra cho các n v trc thuc và u ban
nhân dân cp di.
Th hai, v yêu cu i vi lp d toán ngân sách nhà nc:
Ti u 31, nghnh 60/2003/N-CP, ngày 6/6/2003, quy nh mt s yêu

cu v lp d toán ngân sách nhà nc, c th nh sau:
+ D toán ngân sách nhà nc và d toàn ngân sách các cp chính quyn
phi tng hp theo tùng lnh vc thu, chi và theo c cu gia chi thng xuyên, chi
xây dng, chi u t, chi tr n.
+ D toán ngân sách các cp chính quyn, ca các n v d toán các cp
phi c lp vi yêu cu ni dung biu mu, thi hn quy nh và ng dn c
th v d lp d toán ngân sách nhà nc hàng nm vi B tài chính. Yêu cu này
th hin s kim sát cht ch ca nhà nc v phng din pháp lý i vi quá trình
lp d toán ngân sách nhà nc.
+ D toán ngân sách phi kèm theo báo cáo thuyt minh rõ c s, cn c tính
toán. Ngoài nhng yêu cu trên vic lp d toán ngân sách nhà c các cp phi
m bo tính cân i gia thu và chi theo nhng nguyên tc do pháp lut quy nh.
b2. lp d toán ngân sách nhà nc
Lp d toán ngân sách nhà nc là công vic va mang tính cht k thut
nghip v tài chính, va mang tính cht là mt ngha v pháp lý ca nhiu ch th
pháp lut có liên quan. Thc t cho thy rng công vic lp d toán ngân sách nhà
c có liên quan n c hai nhóm ch th: ó là các c quan nhà nc có chc
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 20 SVTH: Lê Kim Ngân
ng hành thu và các n v d toán có s dng kinh phí ngân sách nhà nc
hot ng.c th là:
Th nht, Lp d toán ngân sách ti các c quan có chc nng hành thu: bao
gm c quan thu, c quan hi quan.
i vi c quan thu có s tham gia ca c quan thua phng và tng
cc thu.
Ti mc 4, phn III, nghnh 59/2003/TT-BTC, ngày 23 tháng 6 nm 2003,
quy nh nh sau:
 quan thua phng lp d toán thu ngân sách nhà nc (thu ni a)
trên a bàn và c s tính toán tng ngun thu d kin s thu giá tr gia tng phi
hoàn theo ch cho các doanh nghip trên a bàn thuc phm vi qun lý gi cho

các c quan thu cp trên, u ban nhân dân, c quan tài chính ,c quan k hoch và
u t cùng cp.
Tng cc thu xem xét d toán thu, d kin s thu giá tr gia tng phi hoàn
theo ch do c quan thu trc thuc lp, tng hp d toán thu ngân sách và c s
tính toán tng ngun thu, tng hp d kin thu giá tr gia tng phi hoàn cho các
doanh nghip trong c nc báo cáo B Tài chính trc ngày 20 tháng 7 nm trc.
T khi thc hin thu giá tr gia ng thì  c quan thua phng ngoài
vic lp d toán thu ngân sách trên a bàn và c s tính toán tng ngun thu thì còn
phi d kin s thu giá tr gia tng phi hoàn theo ch cho các doanh nghip.
Trong quá trình lp d toán òi hi các c quan làm vic tht nghiêm túc, bi
vì  lnh vc này khi tin hành thc hin có nhng loi thu phát sinh ngoài d kin
vì vy  rút kinh nghim ca nhng nm trc thì òi hi các c quan phi tính
toán và lp d toán phi tht s khoa hc.
i vi c quan hi quan , trc ht thì cc hi quan các tnh lp d toán gi
Tng cc hi quan u ban nhân dân tnh, s tài chính, s k hoch u t, ni dung
d toán phi lp là thu thu xut khu, nhp khu, thu tiêu thc bit hàng nhp
khu, xut khu, giá tr gia tng hàng nhp khu, các khon thu khác liên quan n
hot ng xut khu thuc phm vi qun lý.
Tng cc hi quan xem xét d toán thu do các c quan trc thuc lp, tng
hp d toán thu thu xut khu, nhp khu, thu tiêu thc bit hàng nhp khu,
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 21 SVTH: Lê Kim Ngân
xut khu, giá tr gia tng hàng nhp khu, các khon thu c phân công báo cáo
B Tài chính trc ngày 20 tháng 7. (Mc 4, phn III, thông t 59/2003/TT-BTc,
ngày 23 tháng 6 nm 2003)
Th hai, Lp d toán ngân sách  các n v thuc din c h tr kinh phí:
 hn ch tình trng lp d toán không sát thc t thu, chi, lp d toán có
li cho n v mình ngha là tính toán sao cho chi nhiu, thu ít so vi kh nng n
v mình  nu khi vt thì ngân sách a phng s b trí tng chi trên s thu vt,
chi nhiu  c quan cp trên ct bt là va, và  d toán c lp hp lý hn

pháp lut quy nh vic lp d toán  các n v s dng ngân sách nhà nc phi
c xem xét bi 2 ch thó là c quan qun lý cp trên trc tip ri gi cho n
v d toán cp.Ti u 34, nghnh 60/2003/N-CP, ngày 06/6/2003 quy nh:
i vi các t chc c ngân sách nhà nc h tr lp d toán thu, chi
ngân sách thuc phm v nhim vc giao gi c quan tài chính, c quan k
hoch và u t cùng cp.
i vi n v d toán cp 1 lp d toán thuc phm vi qun lý ca mình,
xem xét d toán ca các n v trc thuc tng hp và gi cho c quan tài chính, c
quan k hoch và u t cùng cp. Thi gian gi báo cáo, nu  c quan trung ng
trc 20 tháng 7 nm trc,  các c quan a phng do UBND tnh quy nh.
im c bit  vic lp d toán ca ch th này phi kèm theo bn thuyt
minh chi tit cn c tính toán tng khon thu, chi.
Th ba, Lp d toán ngân sách  c quan qun lý ngành, lnh vc:
Ti u 35, nghnh 60/2003/N-CP, ngày 06/6/2003 quy nh
Các c quan qun lý ngành, lnh vc  trung ng và a phng s tin hành
lp d toán cùng vi c quan tài chính và c quan k hoch và u t cp mình.
 quan qun lý v lnh vc giáo dc và ào to, v khoa hc, công ngh
trung ng và a phng lp d toán trên phm vi c nc và tng a phng,
cùng phi hp vi c quan tài chính, c quan k hoch và u t cùng cp.
Các c quan nhà nc  trung ng gi báo cáo cho B tài chính, B k
hoch và u t ngày 20 tháng 7 nm trc.
Có th khng nh rng, vic tham gia ca c quan tài chính, c quan k
hoch và u t có ý ngha quan trng, nhm to nên d toán t hiu qu, ng
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 22 SVTH: Lê Kim Ngân
thi t ra yêu cu cn có s quan tâm tích cc xem xét ca c quan tài chính, c
quan k hoch và u t ch không phi làm qua loa, mang tính cht hình thc.Th
, Lp d toán ngân sách a phng:
im lu ý i vi lp d toán ngân sách a phng ó là: UBND tnh s
ng dn yêu cu, ni dung và thi gian, vi c m này có th thy rng u

này s mang tính tp trung, áp t nhiu hn ch tính t ch, chng ca ch th
lp d toán ngân sách a phng.
Trên c s hng dn c th ca UBND tnh, các c quan n v lp d toán
gi cho s tài chính, s k hoch và u t, c thông qua UBND tnh, tip theo
trình UBND xem xét trc 20 tháng 7 nm trc.
UBND tnh báo cáo d toán ngân sách a phng n B tài chính, B k
hoch và u t, các c quan có liên quan chm nht vào 25 tháng 7 nm trc sau
khi có ý kin ca HND tnh.
Trách nhim trên cùng có ch bt cp, có th thy quá trình lp d toán ph
thuc phn ln vào trình , s quan tâm ca i biu HND mà không ít ngi li
thiu chuyên môn, vì vy vic lp d toán còn nhiu hn ch.
Th t, Lp d toán ngân sách trung ng và d toán ngân sách nhà nc:
Ti u 38, nghnh 60/2003/N-CP, ngày 06/6/2003 quy nh:
B tài chính có trách nhim kim tra, xét duyt d toán ngân sách ca các
B, c quan ngang B, c quan thuc chính ph, c quan khác  trung ng, d
toán ngân sách các a phng, ch trì, phi hp vi B k hoch và u t và các
B, c quan liên quan, tng hp và lp d toán thu, chi ngân sách nhà nc, lp
phng án phân b ngân sách trung ng trình chính ph.Nu có d kin khác gia
các ch th trên thì B tài chính trình chính ph hoc Th tng chính ph quyt
nh theo thm quyn.
c. Quyt nh, phân b và giao d toán ngân sách nhà nc
Chính ph gi các báo cáo theo quy nh ca pháp lut, u ban kinh t? và
ngân sách gi báo cáo thm tra n các i biu quc hi chm nht 10 ngày trc
khi khai mc k hp Quc hi. Trong quá trình tho lun, khi quyt nh các khon
chi hoc b sung các khon chi mi, quc hi, Hi ng nhân dân xem xét và quyt
nh các gii pháp, quc hi quyt nh d toán ngân sách nhà nc, phân b ngân
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 23 SVTH: Lê Kim Ngân
sách trung ng nm sau trc ngày 15 tháng 11 nm trc. Trình t này còn nhiu
tn ti hn ch, ó là: Vic tho lun ti hi trng v ngân sách ch khon trong

mt bui là quá ít, vic b trí thi gian  các i biu quc hi nghiên cu các báo
cáo nhìn chung không hp lí, dn n vic thông qua d toán không c xem xét
k không m bo hiu qu.
Báo cáo thm tra ca u ban kinh t - ngân sách cha c Quc hi quan tâm
tho lun, biu quyt thông qua còn mang tính hình thc. Tt c dn n ngân sách
nhà nc hiu qu không cao.
2.2. Chp hành ngân sách nhà nc trong quy trình ngân sách
2.2.1 Khái nim Chp hành ngân sách nhà nc
Xét v góc  kinh t, chp hành ngân sách là vic thc hin các ch tiêu tài
chính thc tc ghi nhn trong d toán ngân sách nhà nc c c quan có
thm quyn thông qua.
Xét v khía cnh pháp lý, có th quan nim chp hành ngân sách nhà c
chính là mt chnh pháp lut c th, bao gm các quy phm pháp lut do c quan
có thm quyn ban hành, iu chnh các quan h phát sinh trong quá trình thc hin
d toán ngân sách nhà nc
Tóm li, chp hành d toán ngân sách nhà nc thc cht là vic hin thc
hoá các ch tiêu tài chính v thu, chi ngân sách nhà nc ã c ghi trong d toán
ngân sách hàng nm. Vì th hot ng này thng gn vi quá trình hình thành,
qun lý, s dng c ch hành chính (bt buc) hoc c ch hp ng (t nguyn).
Chp hành ngân sách nhà nc có haic m sau ây:
- Hot ng chp hành ngân sách nhà nc luôn có s tham gia ca nhà
c. Thông qua các c quan chc nng hoc nhân danh chính mình, nhà c
tham gia vào tt c các quan h chp hành ngân sách, cho dù  giai on phân b
ngân sách hay  giai n chp hành thu, chp hành chi ngân sách nhà nc.
- Hot ng chp hành ngân sách to ra nng lc tài chính thc t (thông qua
các hot ng thu ngân sách) và s dng ngun vt cht này vào vic thc hin
chc nng, nhim v ca nhà nc.
Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 24 SVTH: Lê Kim Ngân
2.2.2 Ni dung pháp lut c bn ca giai n chp hành ngân sách nhà nc

2.2.2.1 Ni dung v thm quyn
a. Trách nhim, quyn hn ca ch th có thm quyn chung
Trong giai on này, c quan qun lý nhà nc là trung tâm iu hành, chp
hành ngân sách nhà nc. ây, ch th này va thc hin va giám sát, qun lý
hot ng ngân sách nhà nc. Bên cnh ó, còn có s tham gia ca các c quan
quyn lc nhà nc, nhng cng phi nhìn nhn mt u,  giai n chp hành
này thì vai trò ca quc hi, hi ng nhân dân các cp tng i m nht hn so
vi giai n khác. Nhng không th ph nhn c rng  mc  nào ó thì s
tham gia ca quc hi, hi ng nhân dân trong giai n này là cn thit.
Pháp lut hin hành quy nh các vn  quan trng ca t nc thuc quyn
quyt nh ca quc hi, còn hi ng nhân dân các cp sc quyn quyt nh
các vn  thuc v thm quyn ca mình a phng và cng trao quyn giám sát
cho c quan quyn lc nhà nc, c quan i din cho li ích ca nhân dân.
Quán trit sâu sc nhim v trên, trong lnh vc chp hành ngân sách nhà
c thì quc hi, hi ng nhân dân th hin y  trách nhim, quyn hn ca
mình c th ti u 15 Lut ngân sách nhà nc c th nh sau:
+ Quyt nh u chnh d toán ngân sách nhà nc trong trng hp cn thit.
+ Giám sát vic thc hin ngân sách nhà nc, chính sách tài chính, tin t
quc gia.
+ Quyn quyt nh u chnh d toán ngân sách a phng trong trng
hp cn thit. C th mt s trng hp sau:
“Trng hp có bin ng ln v ngân sách so vi d toán ã c u
chnh tng th…, trng hp có yêu cu cp bách v quc phòng an ninh , hoc vì
lý do phi u chnh nhim v thu chi ca mt s c quan, n v, a
phng,….”.(iêu 49, Lut ngân sách nhà nc 2002)
+ Giám sát vic thc hin ngân sách ã c hi ng nhân dân quyt nh.
Tóm li, quc hi và hi ng nhân dân các cp tham gia vào hot ng chp
hành ngân sách nhà nc thông qua các ni dung u chnh các ch tiêu ngân sách
nhà nc trong trng hp cn thit, giám sát hot ng chp hành ngân sách nhà
c ca chính ph, u ban nhân dân.

Quy trình ngân sách Nhà nc, Lý lun và thc tin
GVHD: Lê Hunh Phng Chinh Trang 25 SVTH: Lê Kim Ngân
Nhìn vào các quy nh ca Lut ngân sách nm 2002 có th thy rng pháp
lut hin hành ã to quyn nng thc s cho hi ng nhân dân các cp trong vic
thc hin quyt nh ngân sách cp mình, iu ó cng ng ngha vi yêu cu
nâng cao trách nhim ca c quan quyn lca phng. im c bit ây là
pháp lut ã trao quyn quyt nh huy ng vn theo quy nh cho hi ng nhân
dân tnh.
Nhã nói  trên,  giai n này, vai trò ca c quan qun lý rt quan
trng, pháp lut ã trao cho quc hi nhiu thm quyn trong sut quá trình chp
hành ngân sách nhà nc.
b. i vi thm quyn ca c quan qun lý i vi giai n chp
hành d toán ngân sách nhà nc
Trong lnh vc ngân sách nhà nc giai n chp hành chu s chi phi t
chính ph cp ngân sách nhà nc trung ng cng nh ngân sách a phng,
vi t cách là ngi ng u c quan qun lý nhà nc, ti u 20, lut ngân sách
nhà nc 2002, quy nh thm quyn ca chính ph , c th là:
+ Thng nht qun lý ngân sách nhà nc, bo m s phi hp cht ch gia
 quan qun lý ngành và a phng trong vic thc hin ngân sách nhà c.
+ T chc và iu hành thc hin ngân sách c quc hi quyt nh. Kim tra
vic thc hin ngân sách nhà nc, báo cáo quc hi, UBTVQH v tình hình thc hin
ngân sách nhà nc, các d án và công trình quan trng quc gia, các chng trình
phát trin kinh t - xã hi, các d án và công trình xây dng c bn khác.
Nu nh  giai n lp d toán, chính ph gi vai trò cho thì  giai
on chp hành này mt ln na khng nh tm quan trng ca c quan này hn.
Vi t cách là ngi ng u, t chc và iu hành thc hin ngân sách, òi hi
tinh thn trách nhim cao  giúp cho c quan cp di thc hin tt, hiu qu hn
trong vic s dng ngân sách nhà nc.
ng t nh nhim v, trách nhim ca chính ph, u ban nhân dân vi t cách
 quan hành chính a phng thì  giai n này, u ban nhân dân có trách nhim t

chc, kim tra vic thc hin a phng mình, phi hp vi  quan cp trên trong
vic s dng qun lý ngân sách. iu 26, Lut ngân sách 2002)