skkn đề tài tổ chức dạy học theo nhóm - môn lịch sử trường thcs

Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Môn lịch sử ở trường phổ thông nhằm giúp học sinh có được
những kiến thức cơ bản, cần thiết về lịch sử dân tộc và lịch sử thế
giới; góp phần hình thành ở học sinh thế giới quan khoa học, giáo
dục lòng yêu quê hương, đất nước truyền thống dân tộc, tinh thần
cách mạng. Bồi dưỡng các năng lực tư duy, hành động và thái độ
ứng xử đúng đắn trong cuộc sống xã hội. Vì vậy, phương pháp và
hình thức dạy học môn lịch sử rất phong phú, đa dạng; bao gồm cả
các phương pháp hiện đại như: thảo luận nhóm, đóng vai nhân vật,
giải quyết vấn đề, nghiên cứu tình huống,dự án, hợp tác …) và các
phương pháp truyền thống như: ( trực quan, đàm thoại, kể chuyện,
…; bao gồm cả hình thức dạy học theo lớp, theo nhóm nhỏ và cá
nhân; hình thức dạy học ở lớp, ở phịng bộ mơn, ở bảo tàng, tại các
di tích lịch sử,…và học sinh cũng có thể nghe báo cáo, trao đổi trực
tiếp với các nhân chứng lịch sử ( Nói chuyện với các cựu chiến binh
..).
Vì vậy, tổ chức dạy học theo nhóm là hình thức dạy mới – một
trong những hình thức thực hiện tốt nhất việc dạy học phát huy tính
tích cực và tương tác của học sinh. Với hình thức này, HS được lơi
cuốn vào các hoạt động học tập, tiếp thu kiến thức bằng chính khả
năng của mình với sự tổ chức hướng dẫn của giáo viên.Thông qua
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

1

Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

tổ chức học nhóm giáo viên kết hợp đánh giá kết quả học tập của
học sinh .
Từ hiệu quả thực tế nêu trên tôi chọn đề tài “ Tổ chức dạy học
theo nhóm - mơn lịch sử ở trường THCS”.
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI:
1. Mục đích: Tìm hiểu định nghĩa dạy học lịch sử theo nhóm
và cách thức tổ chức học sinh làm việc theo nhóm đối với mơn lịch
sử ở trường THCS.
2. Nhiệm vụ:
Tác dụng của dạy học lịch sử theo nhóm.
Tổ chức dạy học lịch sử theo nhóm.
Vai trị của giáo viên trong dạy học lịch sử theo nhóm.
Thực trạng và một số giải pháp.
III. ĐỒI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
1. Đối tượng.
Đề tài nghiên cứu tổ chức dạy học theo nhóm đối với mơn lịch
sử ở trường THCS Hùng Vương.
2. Phạm vi nghiên cứu.
Lập kế hoạch dạy học lịch sử theo nhóm. Tổ chức dạy học lịch
sử theo nhóm như thế nào?
IV/ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU:
Thời gian nghiên cứu : Từ tháng 2 /2008 đến nay.
Thời gian thực hiện và hoàn thành đề tài :từ tháng 2/2008 đến
tháng 2/2009.

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

2


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
Lứa tuổi thiếu niên có vị trí quan trọng trong chu kì phát triển
tâm lí của trẻ, vì đây là giai đoạn chuyển tiếp từ trẻ em sang người
lớn nên có những biến đổi về mặt giải phẫu sinh lí ( như thời kì tầm
vóc lớn lên, chiều cao phát triển , giọng nói thay đổi ..) những thay
đổi trong điều kiện sống, đặc biệt ở nhà trường, thời kì này các em
tiếp xúc với nhiều môn học, nhiều tri thức mớí, nhiều giáo viên mới,
mỗi mơn học có phương pháp giảng dạy riêng phù hợp với đặc
trưng bộ môn. Mỗi giáo viên có một cách trình bày, có một phương
pháp dạy riêng ,vì vậy ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển trí tuệ
của các em.
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

3

Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

Tính tích cực của con người biểu hiện trong hoạt động, đặc
biệt trong những hoạt động của chủ thể. Học tập là hoạt động chủ
đạo ở lứa tuổi đi học. Tích cực trong hoạt động học tập thực chất là
tính tích cực , nhận thức, đặc trưng ở khát vọng hiểu biết, cố gắng
trí tuệ và nghị lực cao trong quá trình chiếm lĩnh tri thức. Học sinh
sẽ thơng hiểu và ghi nhớ những gì đã nắm được qua hoạt động chủ
động, nỗ lực của chính mình.
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
1. TÁC DỤNG CỦA DẠY HỌC LỊCH SỬ THEO NHĨM:
Hoạt động nhóm là một đặc điểm quan trọng, đó là q trình
học sinh được tham gia một chuỗi các hoạt động học tập dưới sự
hướng dẫn của giáo viên, được khuyến khích để trao đổi kinh
nghiệm và được tạo cơ hội làm việc hợp tác với người khác. Bằng
cách nói ra những điều đang suy nghĩ , mỗi người có thể hiểu rõ
trình độ hiểu biết của mình về vấn đề đã nêu ra, thấy mình học hỏi
được những gì. Với cách này, bài học trở thành q trình học hỏi
lẫn nhau chứ khơng phải là sự tiếp nhận thụ động từ giáo viên.
Ví dụ: Bài 24: Phong trào Tây sơn ( lịch sử 7) phần III: Tây
Sơn lật đổ chính quyền họ Trịnh, đặt nền tảng thống nhất đất nước.
Sau khi thông báo những thông tin cơ bản, giáo viên tổ chức
cho học sinh thảo luận nhóm:
? Ngun nhân dẫn đến Tây Sơn lật đổ chính quyền Nguyễn
– Trịnh – Lê và điền vào phiếu học tập những nguyên nhân đúng.

________________________________________________________________________
_

GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

4


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

-Do sự tham gia hưởng ứng của các tầng lớp nhân dân Đàng
Trong, Đàng Ngoài.
-Do sự chỉ huy tài giỏi của anh em Tây Sơn, đặc biệt là
Nguyễn Huệ.
-Do Tây Sơn mạnh.
-Vì chính quyền Nguyễn – Trịnh – Lê suy yếu.
Thơng qua hoạt động thảo luận nhóm như vậy, học sinh nắm
vững nhớ sâu kiến thức bài học. Đồng thời giúp các em rèn luyện
và phát triển kỹ năng làm việc và giao tiếp, tạo thói quen học hỏi lẫn
nhau: phát huy vai trị trách nhiệm, tính tích cực trên cơ sở hợp tác.
Có như vậy mới dần xố bỏ thói quen thụ động
( ghi chép ) của học sinh.
Bạn hãy đọc thông tin hỗ trợ trên và suy nghĩ về các vấn đề
sau:
* Hoạt động 1:
? Bạn hiểu thế nào là dạy học theo nhóm?
? Bạn nhớ lại một giờ dạy lịch sử có sử dụng hình thức dạy
học theo nhóm và chỉ ra lợi ích của hình thức này?
Bạn có thể trao đổi ý kiến với đồng nghiệp
Thông tin phản hồi cho hoạt động 1.
Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học đặt học sinh vào mơi

trường học tập tích cực, trong đó học sinh được chia thành các
nhóm nhỏ ( 2,4,6 em ) một cách thích hợp. Trong nhóm, học sinh
được thảo luận và hợp tác làm việc với nhau. Dạy học theo nhóm,
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

5


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

học sinh học tập thông qua giao tiếp, trao đổi, tranh luận với nhau,
chia sẻ và có cơ hội để diễn đạt ý nghĩ của mình, tìm tòi và mở rộng
suy nghĩ. Còn giáo viên là người tổ chức các hoạt động gợi mở,
hướng dẫn kích thích và hỗ trợ học sinh bằng kinh nghiệm giáo dục
của mình.
Dạy học theo nhóm là hình thức dạy học tích cực vì:
Hoạt động thảo luận nhóm đã tạo nên mối quan hệ hợp tác
giữa các cá nhân trên con đường chiếm lĩnh kiến thức học tập.
Thông qua hoạt động thảo luận nhóm, ý kiến của mỗi cá nhân
được bộc lộ, khẳng định hay bác bỏ, qua đó người học nâng mình
lên một trình độ mới. Nhờ thảo luận nhóm, bài học vận dụng được
vốn hiểu biết và kinh nghiệm của mỗi học sinh và của cả lớp chứ
không chỉ dựa trên vốn hiểu biết và kinh nghiệm của thầy giáo.
Hoạt động nhóm đem lại cho học sinh cơ hội để sử dụng
phương pháp, kiến thức và kỹ năng các em đã lĩnh hội và rèn luyện.
Ví dụ: Dạy bài 5: Các quốc gia cổ đại phương tây ( lịch sử 6 ).

Phần các giai cấp trong xã hội Hy Lạp và RôMa, khi giáo viên tổ
chức cho học sinh thảo luận nhóm để tìm hiểu sự khác nhau giữa
các giai cấp trong xã hội phương Đông và Phương Tây cổ đại, đây
là cơ hội để học sinh sử dụng những kiến thức đã được tiếp nhận
trong bài trước kết hợp với kiến thức mới nên đã khám phá trong xã
hội phương Tây có 2 giai cấp chính: Chủ nơ và nơ lệ ( khác với xã
hội phương Đơng có 3 giai cấp chính). Xã hội này dựa trên sức lao
động của nơ lệ nên gọi đó là xã hội chiếm hữu nô lệ.
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

6


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

Giúp học sinh rèn luyện, phát triển kỹ năng làm việc và giao
tiếp, tạo điều kiện cho các em học hỏi lẫn nhau. Hoạt động nhóm
cịn làm tăng hiệu quả , nhất là lúc phải giải quyết vấn đề gay cấn
cần tới sự phối hợp của các cá nhân để hồn thành nhiệm vụ
chung.
Hình thức dạy học theo nhóm góp phần hình thành và phát
triển các mối quan hệ qua lại trong học sinh, tạo ra bầu khơng khí
đồn kết, giúp đỡ, tin tưởng lẫn nhau trong học tập.
Tổ chức dạy học theo nhóm giúp học sinh nhút nhát, diễn đạt
kém…có điều kiện rèn luyện tập dượt để dần dần khẳng định mình
trong sự hấp dẫn của hoạt động nhóm.

Khi dạy học theo nhóm giáo viên có dịp tận dụng các kinh
nghiệm, sự sáng tạo của học sinh trong học tập.
2.

TỔ CHỨC DẠY HỌC LỊCH SỬ THEO NHĨM.

Để thực hiện một tiết dạy học lịch sử có sử dụng hình thức
hoạt động nhóm, bạn hãy bắt đầu bằng cách chia lớp học thành các
nhóm nhỏ ( 2,4,6 em). Bạn cần phải biết cách chia nhóm, chọn kiểu
nhóm nào để phù hợp với điều kiện lớp bạn.
Nhóm: Gồm 2 dến 6 em, tuỳ mục đích và yêu cầu của vấn đề
học tập, các nhóm được phân chia ngẫu nhiên hoặc lựa chọn chủ
định, được duy trì ổn định hoặc thay đổi theo từng phần của tiết học,
được giao nhiệm vụ cụ thể.
Các nhóm lớn ( 6 em, tạo điều kiện cho các thành viên trong
nhóm niềm tin lớn nhất về kết quả làm việc vì có nhiều khả năng tìm
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

7


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

câu hỏi đúng). Vớí loại nhóm này, thu hút được nhiều ý kiến, nhiều
kinh nghiệm và có khả năng hiểu đúng, nhanh chóng nhiệm vụ. Tuy
nhiên nhóm cũng có hạn chế là khó đi đến quyết định thống nhất và

giáo viên khó quản lí.
Các nhóm nhỏ ( 2-4 em) các em có nhiều cơ hội để thể hiện ý
kiến của mình, thống nhất ý kiến nhanh hơn và dễ quản lí hơn.
*Cơ cấu nhóm:
Để nhóm hoạt động có hiệu quả, các thành viên phải biết rõ
nhiệm vụ của
mình, vì vậy phải phân cơng nhiệm vụ cho các em:
Trưởng nhóm: điều khiển hoạt động nhóm.
Thư kí: ghi chép kết quả hoạt động của nhóm sau khi đã thống
nhất.
Báo cáo viên: Báo cáo kết quả làm việc của nhóm.
Thành viên khác: có nhiệm vụ tham gia tích cực vào các hoạt
động của nhóm.
Trong nhóm có học sinh phải thay nhau đóng vai của các
thành viên trên.
Khi hoạt động nhóm các thành viên trên cần:
Hướng vào nhau ( ngồi thành vòng tròn hoặc xung quanh
bàn ).
Chăm chú lắng nghe người khác phát biểu.
Từng thành viên sẵn sàng đưa ra ý kiến của mình.
Trao đổi, thảo luận để có ý kiến thống nhất.
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

8


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________

_

Tuân theo sự điều khiển của từng nhóm trưởng.
Đảm bảo thời gian.
* Cách chia nhóm
Trong giờ lên lớp, tuỳ theo mục tiêu của từng hoạt động. Giáo
viên có thể chia nhóm nhỏ có từ hai học sinh trở lên. Việc chia nhóm
nhiều hay ít học sinh là do giáo viên yêu cầu và quyết định.
Sau đây là một số cách chia nhóm đang được giáo viên áp
dụng:
Gọi ngẫu nhiên: tuỳ theo mục đích chia nhóm giáo viên có thể
chia nhóm thích hợp ( từ số 1 đến số 6…rồi quay trở lại ).
Chỉ định: Giáo viên lần lượt đọc tên học sinh vào từng nhóm.
Chia nhóm biểu tượng: GV có thể dùng các biểu tượng: hình
tam giác..hoa hồng…quả…tên các anh hùng …để chia nhóm. Các
em có cùng biểu tượng vào một nhóm để tạo ra sự ngẫu nhiên và
thoải mái cho học sinh.
Chia từng cặp: Giáo viên chỉ định hai học sinh ngồi gần nhau
làm việc:
cách này thường diễn ra ngay sau khi học sinh làm việc cá
nhân.
Ví dụ: Dạy sơ đồ nhà nước Văn Lang giáo viên cho học sinh
nhận xét sơ đồ này?
Giáo viên chia 4 em một nhóm, yêu cầu các nhóm vẽ sơ đồ và
nhận xét, các nhóm báo cáo kết quả.
GV bổ sung, nhận xét từng nhóm.
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

9


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

* Xuất hiện nhiều kiểu nhóm gồm:
Nhóm nhiều trình độ ( trong đó có học sinh giỏi, khá, Tb, yếu)
Nhóm cùng trình độ ( gồm các em có cùng khả năng học tập
như nhau).
Nhóm tình bạn ( gồm các em kết bạn với nhau, không phụ
thuộc vào lực học).
Nhóm cùng sở thích ( gồm các em có cùng sở thích ).
Nhóm cùng nhu cầu học tập.
Trong các kiểu nhóm trên kiểu 1 và kiểu 2 được sử dụng nhiều
hơn.
Hoạt động nhóm chỉ có ý nghĩa và tác dụng thiết thực khi
nhóm hoạt động có hiệu quả. Tính hiệu quả của nhóm trong dạy học
là thước đo chất lượng của hình thức dạy học theo nhóm.
Muốn nhóm hoạt động có hiệu quả tốt cần có những điều
kiện thiết yếu sau:
Các thành viên trong nhóm đều hiểu biết cơng việc của nhóm
và của bản thân; cùng hợp tác, giúp đỡ lẫn nhau và có trách nhiệm
với cơng việc chung.
Chọn kiểu nhóm phù hợp với yêu cầu thảo luận.
Mọi thành viên tích cực tham gia các hoạt động nhóm và sẵn
sàng đưa ra ý kiến của mình, cùng tranh luận, trao đổi một cách
thoải mái trước khi đi đến thống nhất ý kiến chung của tồn nhóm,
tránh trường hợp chỉ có trưởng nhóm và thư kí hoạt động của từng

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

10


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

nhóm. Thu nhận thơng tin phản hồi để kịp thời điều chỉnh, bổ sung
kế hoạch tổ chức các hoạt động của mình có hiệu quả.
Tạo bầu khơng khí vui vẻ, cởi mở thoải mái trong học tập, giúp
các em tự tin hơn trong thảo luận.
Ví dụ Bài 3 -lịch sử 6 : Cho HS quan sát hình 3 và 4 SGK GV
đặt câu hỏi cho HS thảo luận nhóm : Tại sao người tối cổ phải sống
thành từng bầy ? Chỉ ra điểm khác nhau cơ bản nhất giữa loài vượn
cổ với người tối cổ ?
Bài 17 Lịch sử 6 : Gv cho HS đọc SGK đoạn mô tả ách thống
trị của nhà Hán đối với châu giao và đưa ra nhận xét ?
Bài 19 Hoạt động 1 GV cho HS thảo luận : Vì sao phong kiến
phương Bắc tiến hành đồng hoá dân tộc ta ?
Nhà Hán đã dùng thủ đoạn gì để đồng hố dân tộc ta ?
Ví dụ: Lịch sử 7- bài 14
? Vì sao quân Nguyên bị thất bại nặng nề trong cuộc chiến tranh
xâm lược Đại Việt lần thứ hai, chúng lại quyết tâm xâm lược Đại
Việt lần thứ ba ?
Bài 27 :Chế độ phong kiến triều Nguyễn

- Đời sống nhân dân ta dưới thời Nguyễn ?
- Vì sao họ phải lâm vào tình cảnh ấy ?
Học sinh nhận nhiệm vụ, tìm hiểu SGK, đề xuất các giả thiết,
nguyên nhân.
Lập nhóm: các nhóm trình bày , các nhóm khác bổ sung.
Kết luận: + Chưa từ bỏ ý đồ bành trướng xuống phương Nam
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

11


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

+ Quân Nguyên muốn trả thù, rửa nhục.
* Hoạt động 2: Bạn hiểu thế nào là nhóm? Cách chia nhóm và
các kiểu nhóm mà bạn biết?
Thơng tin phản hồi cho hoạt động 2.
Nhóm là một tổ chức gồm 2 đến 6 em. Nhóm khơng nên có số
lượng lớn vì như vậy các thành viên khơng có cơ hội để thể hiện ý
kiến của mình và bạn khó quản lí.
Nhóm lớn: Khoảng 6 em với nhóm lớn các thành viên hiểu
nhiệm vụ nhanh chóng và rõ ràng hơn, thu hút được nhiều kinh
nghiệm hơn, nhưng cũng có hạn chế ở chổ ít thành viên có cơ hội
thể hiện ý kiến của mình và việc ra quyết định cũng chậm hơn.
Nhóm nhỏ: khoảng 2 đến 4 em nhóm nhỏ có nhiều hoạt động
linh hoạt và ra quyết định nhanh, giáo viên quản lí củng thuận lợi,

nhưng với thể loại nhóm này lại tận dụng ít kinh nghiệm hơn nhóm
lớn.
Ví dụ Lịch sử 9: Khi học bài 19: Phong trào cách mạng
trong những
năm 1930-1935 và bài 20 Cuộc vận động dân chủ trong những
năm 1936-1939 . Gv cho các em hoạt động nhóm làm bài tập sau :
Hồn thành bảng sau để thấy được sự giống nhau , khác nhau
trong phong trào năm 1930-1931 và Phong trào trong năm 19361939 ?
Nôi dung
Kẻ thù
Nhiệm vụ

1930-1931

1936-1939

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

12


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

Hình thức
Phương pháp
Tổ chức thành lập

Phong trào tiêu biểu
Bài tập trên tực hiện với nhóm 6 hs.
Sau khi các em hoạt động nhóm giáo viên gọi một nhóm lên
bảng điền vào bảng phụ . Gọi HS nhận xét từng nhóm. GV kết luận
và dùng đáp án giáo viên chuẩn bị sẵn trên bảng phụ sau để học
sinh so sánh kết quả của nhóm mình đã làm .
Nơi

1930-1931

1936-1939

dung
Kẻ thù

Đế quốc , phong kiến

Nhiệm

thực dân
Chống đế quốc giành độc lập Chống chủ nghĩa Phát

vụ

dân tộc,chống phong kiến xít ,bảo vệ hồ bình thế

Chủ nghĩa phát xít và

giành lại ruộng đất cho người giới .
Hình

cày
Đấu tranh chính trị kết hợp Hợp pháp nửa hợp pháp ,

thức
đấu tranh vũ trang
công khai nửa cơng khai
Phương Đấu tranh chính trị kết hợp Bằng phương pháp hoà
pháp
đấu tranh vũ trang
Tổ chức
Phong

dương
2/1930 PTCN đồn điền Phú 1936 cuộc vận đơng đơng

trào tiêu Riềng
biểu

bình
Mặt trận dân chủ Đông

dương đại hội

4/1930 công nhân nhà máy 1937 phong trào đón phái
dệt Nam Định .

đồn dân chủ pháp .

________________________________________________________________________

_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

13


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

PT cơng nhân Hải Phịng , PTCN đồn điền cao su
đồn điền Dầu tiếng ( Thủ dầu Bắc – Nam
một )

PT mít tin của 2,5 van

Nơng dân Nam Hà , Thái cơng nhân , nơng dân.
Bình

- PT sách báo tiến bộ .

Đỉnh cao là PT xô viết Nghệ
Tĩnh
Giáo viên chia 6 em thành một nhóm hoạt động này tương ứng với
nhóm thuyết trình ( bao gồm các đối tượng học sinh Giỏi , khá ,
trung bình , yếu )
* Lưu ý: Khi chọn kiểu nhóm và chia nhóm cần nhanh gọn,
khơng để mất thời gian. Chú ý đến đặc điểm của mỗi loại nhóm. Phụ
thuộc vào nhiệm vụ quá khó hoặc quá dễ. Sự điều khiển của nhóm
do nhóm trưởng tổ chức .

Trong nhóm nhiều trình độ, các em học sinh yếu có thể có
nhiều cơ hội học hỏi được các em khá, giỏi. Nhưng cũng có thể xảy
ra trường hợp chỉ có các em khá, giỏi tham gia hoạt động, cịn các
em ít hoặc khơng tham gia. Điều này xảy ra khi các em thiếu hứng
thú học tập và tổ chức hoạt động của nhóm khơng hợp lí.
Ở nhóm cùng trình độ, có thể xảy ra hiện tượng những học
sinh yếu bị chế diễu, dẫn tới tự ti và hạn chế sự phát triển.
Vì vậy cách chia nhóm và chọn kiểu nhóm phải linh hoạt nhằm
phát huy mặt mạnh,mặt hạn chế, mặt yếu của mỗi nhóm.

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

14


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

3. VAI TRÒ CỦA GIÁO VIÊN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ
THEO NHÓM.
Trong hoạt động hai, bạn đã hiểu được những yêu cầu cơ bản
để nhóm hoạt động có hiệu quả. Tuy nhiên chất lượng dạy học theo
nhóm còn phụ thuộc nhiều vào giáo viên từ khâu chuẩn bị đến khi
thực hiện bài dạy.
Lập kế hoạch bài dạy: Để tổ chức dạy học lịch sử theo nhóm
bạn cần lập kế hoạch bài dạy một cách kỹ càng chu đáo. Ngoài việc
xác định mục tiêu cụ thể, lập kế hoạch hoạt động của thầy và trò,

bạn cần:
Dự kiến: Cách chia nhóm và chọn kiểu nhóm, số lượng nhóm.
Nhiệm vụ sẽ giao cho các nhóm hoạt động, các nhóm giải
quyết một nhiệm vụ hay mỗi nhóm giải quyết một nhiệm vụ khác
nhau.
Thời gian cho các hoạt động.
Thời gian cho các nhóm trình bày ( nếu có )
Các tình huống có thể xảy ra và khả năng giải quyết các vấn
đề thảo luận của học sinh, chuẩn bị kỹ các câu hỏi.
Cần chú ý chuẩn bị kĩ các câu hỏi, nhất là câu hỏi gợi mở
nhằm khuyến khích học sinh suy nghĩ ở mức độ cao hơn sâu hơn.
Ví dụ: Phần II Khởi nghĩa Lam Sơn mục: Chiến thắng Chi
Lăng – Xương Giang, sau khi cho học sinh đọc (SGK) và kết hợp
với lược đồ tường thuật diễn biến trận đánh bằng ngôn ngữ của

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

15


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

mình giáo viên tổ chức cho các em thảo luận bằng những câu hỏi
gợi mở đã được dự kiến từ trước:
Đến năm 1427 tương quan lực lượng giữa ta và địch như thế
nào?

Vì sao nói việc nghĩa quân Lam Sơn chủ trương diệt viện là
đúng đắn?
Trận Chi Lăng thể hiện nghệ thuật quân sự của nghĩa quân
Lam Sơn
như thế nào?
Vì sao quân Lam Sơn chấp nhận việc Vương Thơng xin hịa?
Giáo viên chuẩn bị chu đáo đồ dùng và thiết bị dạy học. Đặc
biệt còn chuẩn bị các đồ dùng và phương tiện có liên quan đến hoạt
động như giấy khổ to, băng dính, bút dạ, tranh ảnh…
Thực hiện kế hoạch bài học khác với hoạt động dạy học trước
đây, dạy học theo hình thức chia nhóm, vai trị của người giáo viên
có sự thay đổi cơ bản:
Thiết kế và tạo môi trường cho phương pháp dạy học tích cực,
trong đó giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn các hoạt động gợi
mở, khuyến khích và hỗ trợ việc học của học sinh bằng kinh nghiệm
giáo dục của mình.
Thơng qua việc tổ chức hoạt động nhóm, các kĩ năng sư
phạm, mở rộng hơn, bao gồm các kỹ năng có liên quan tới việc đưa
ra các hình thức hoạt động, hướng dẫn, hỗ trợ học sinh thực hiện

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

16


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

hoạt động và phát triển kỹ năng phản ánh, trình bày được các quan
điểm của mình.
Quản lí, giám sát và giúp đỡ hoạt động nhóm.
Khi hoạt động nhóm giáo viên quan sát, theo dõi và kịp thời
giúp đỡ các nhóm giải quyết vấn đề, trực tiếp giải đáp khi có ý kiến
thắc mắc của nhóm.
Phát hiện các nhóm hoạt động chưa có hiệu quả để kịp thời
uốn nắn và điều chỉnh.
Động viên khuyến khích và kịp thời khen ngợi, nhằm tạo khơng
khí phấn khởi, giúp học sinh tự tin trong học tập.
Xây dựng mối quan hệ thân thiện, hợp tác giữa thầy và trò, trò
với trò trong mơi trường học tập an tồn.
Tiếp nhận thơng tin phản hồi: Trong q trình dạy học theo
nhóm, bạn có thể tiếp nhận thơng tin phản hồi trực tiếp từ nhóm
hoặc đại diện nhóm lên trình bày trước lớp. Thơng qua những thơng
tin này, bạn có thể đánh giá được kết quả học tập của các em và kịp
thời uốn nắn, bổ sung kiến thức.
Tổng kết rút kinh nghiệm hoạt động nhóm: kỹ năng, thái độ
làm việc, kết quả…
* Hoạt động 3: Hãy nhận xét vai trò của giáo viên khi tổ chức
dạy học lịch sử theo nhóm?
Việc tổ chức dạy học lịch sử theo nhóm sẽ đem lại kết quả cao
khi giáo viên biết phương pháp tổ chức, ngược lại nếu tổ chức hoạt

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

17

Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

động một cách hình thức, chiếu lệ thì sẽ ảnh hưởng khơng tốt đến
chất lượng học tập của học sinh.
Để hoạt động có hiệu quả giáo viên phải giữ vai trò chủ đạo,
phải biết giao việc cho nhóm và cho từng học sinh. Tùy từng tiết
học, tùy từng nội dung bài học để định ra nội dung hoạt động nhóm,
khơng nhất thiết tiết nào cũng hoạt động nhóm.
GV là người hướng dẫn hoạt động của từng học sinh thơng
qua nhóm. Hãy bắt đầu giao cho các nhóm công việc dễ trước và
hãy hướng dẫn, giao việc cụ thể, tỉ mỉ, rõ ràng cho nhóm và cho
từng cá nhân.
GV là người tổ chức điều khiển hoạt động của từng học sinh
thơng qua nhóm. Câu hỏi GV đưa ra cốt để học sinh tự mình liên hệ
giữa kiến thức mới với kiến thức cũ và kinh nghiệm sống của bản
thân để giải quyết, khuyến khích học sinh chia sẻ kinh nghiệm và
học tập lẫn nhau, đề xuất thắc mắc, hỏi khi chưa thật hiểu về một
vấn đề nào đó.
Tạo bầu khơng khí làm việc vui vẻ, thân thiện giúp học sinh tự
tin hơn trong hoạt động thảo luận.
Ví dụ: Bài 21: Khởi nghĩa Lí Bí. Nước Vạn Xuân ( 542 – 602),
lịch sử 6.
Khi dạy mục 1: GV hướng các em thảo luận nhóm 2 hoạt động
cụ thể:
Hoạt động 1: Đầu thế kỷ VI, ách thống trị của nhà Lương đối
với nước ta

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

18


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

như thế nào?
GV chia nhóm/ mỗi nhóm 4 em/ các em báo cáo, nhóm khác
nhận xét, trong khi các nhóm báo cáo, GV yêu cầu học sinh trình
bày trên lược đồ.
Chúng đã chia nhỏ đơn vị hành chính nước ta thành: Giao
Châu (Bắc Bộ ), Ái Châu ( Thanh Hóa ), Đức Châu, Lợi Châu, Ninh
Châu ( Nghệ Tĩnh), Hồng Châu ( Quảng Bình).
Hoạt động 2: Tổ chức bộ máy nhà nước của nhà Lương ở
nước ta có gì thay đổi? Chính sách cai trị của nhà Lương như thế
nào?
Những câu hỏi trên giáo viên có thể sử dụng cho nhóm 2,4
hoặc 6 HS,có thể nhiều nhóm cùng thảo luận 1nội dung .
4/ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
a/ Thực trạng:
Qua nhiều năm giảng dạy ở trường THCS tôi nhận thấy học sinh
hiểu được
những vấn đề chung của môn lịch sử , đặc biệt là nắm được kiến
thức Lịch sử đất nước . Từ đó học sinh hiểu và khắc sâu biểu tượng
lịch sử và nhớ được các sự kện chính, các giai đoạn của lịch sử dân

tộc .
Để thu hút học sinh yêu thích học tập bộ mơn lịch sử địi hỏi
người giáo viên phải nắm chắc được kiến thức lịch sử , chuẩn bị tiết
dạy chu đáo , đồ dùng dạy học phải đầy đủ ( tránh dạy chay)

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

19


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

Tài liệu phục vụ giảng dạy môn lịch sử và đồ dùng trực quan thực
tế ở các trường học trang bị còn thiếu nên giáo viên cần phải tự tìm
tịi , sáng tạo thêm để làm phong phú tiết dạy nên mất nhiều thời
gian chuẩn bị . Các trường học còn thiếu phương tiện hiện đại như
máy chiếu projeter nên chưa hổ trợ cho giáo viên trong q trình
dạy học bộ mơn .
b. Giải pháp
Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy môn lịch sử , chúng ta cần
phải kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học , sử dụng
triệt để phương tiện dạy học . Tổ chức các em tham quan , học trên
thực tế , tìm hiểu các di tích lịch sử .
Để chuẩn bị cho mỗi tiết dạy giáo viên cần tìm những vấn đề
cần tổ chức thảo luận sau đó đánh máy trên các phiếu bài tập .
Nhóm học tập do giáo viên phân có đủ các đối tượng để các tiết

học được học sinh thực hiện nhanh.
Ở những trường học có máy chiếu projeter thì giáo viên cần
chọn những hình ảnh chọn lọc, tham khảo thêm trên mạng để lấy tư
liệu , câu hỏi thảo luận nhóm được chuẩn bị sẵn trên các Slai để
quá trình dạy thuận lợi và hiệu quả .
Môn học lịch sử là một bộ môn cần tạo cho các em các biểu
tượng vì vậy giáo viên cần vận dụng phương pháp phù hợp khai
thác nội dung sách Giáo khoa kết hợp với những mẫu chuyện lịch
sử gúp các em tiếp thu bài tốt , hiểu được lịch sử dân tộc một cách

________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

20


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

sâu sắc , qua đó bồi dưỡng cho các em tình yêu quê hương đất
nước , từ đó các em có ý thức xây dựng và bảo vệ tổ quốc .
c. Kết quả thực nghiệm.
Với phương pháp tổ chức dạy học theo nhóm tơi đã tiến hành
bằng các phương pháp dạy học khác nhau ở 2 lớp 9A và 9B:
9A thực nghiệm theo phương pháp dạy học theo nhóm .
9B tổ chức theo phương pháp nêu vấn đề , tường thuật ..
Kết quả như sau :
Lớp Sỹ

9A
9B

số
35
35

Giỏi
SL %

Thống kê kết quả
Khá
TB
Yếu
SL %
SL %
SL %

Trên TB
SL %

10

28,

16

45,7 9

25,7

35

100

3

6
8,6

6

17,1 14

40,0 2

33

94.2

5,7

Về mặt kĩ năng : Học sinh đã thành thạo trong việc học tập
theo nhóm , các thành viên trong nhóm thành thạo với cơng việc tổ
trưởng phân cơng. Các thành viên đã thể hiện được vai trò của cá
nhân trong nhóm và ngược lại . Thơng qua hoạt động nhóm các em
đã tự đánh giá năng lực của bản thân đồng thời học hỏi ở bạn bè
trong nhóm .Biết vận dụng kiến thức đã học , đã đọc tham khảo vào
giải quyết yêu cầu nội dung thảo luận .
Về mặt thái độ tình cảm : Thể hiện được tinh thần đồn kết

trong học tập . Có ý thức giúp đỡ lẫn nhau , thể hiện rõ thái độ tình
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

21


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

cảm , tình yêu quê hương đất nước , từ đó thấy được trách nhiệm
của mình trong việc xây dựng đất nước mai sau .
Đề xuất ý kiến : Trong điều kiện đổi mới phương pháp dạy
học hiện nay rất cần có đủ thiết bị ,đồ dùng dạy học vì vậy nếu được
cung cấp đầy đủ các thiết bị , phương tiện sẽ giúp giáo viên có
nhiều thời gian vào việc nghiên cứu tài liệu phục vụ việc giảng dạy
tốt hơn .

C. KẾT LUẬN
Tổ chức dạy học theo nhóm là một trong những hình thức dạy
học phát huy tốt tích tích cực và tương tác của học sinh . Với hình
thức này , học sinh được khuyến khích thảo luận, hợp tác với nhau ,
được trao đổi , chia sẻ với nhau Các em có cơ hội sử dụng phương
pháp , kiến thức , kĩ năng mà các em đã học tập được để vận dụng
vào trong thảo luận .Bằng cách đó , học sinh được lơi cuốn vào các
hoạt động của bạn bè dưới sự hướng dẫn của giáo viên . Giúp các
em tự đánh giá kết quả học tập của mình trong nhóm , bạn bè tự
đánh giá lẫn nhau vì vậy chúng ta thực hiện tốt đổi mới kiểm tra

đánh giá học sinh.
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

22


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

Dạy học theo nhóm địi hỏi người giáo viên phải chuẩn bị kĩ
lượng kiến thức ,chọn lựa những nội dung phù hợp với hoạt động
nhóm để thiết kế chương trình học tập cho các em.
Đề tài : “ Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường
THCS ”
Góp phần tạo hứng thú u thích học tập bộ môn của học sinh đồng
thời thực hiện tốt mục tiêu đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá .
Tuy q trình làm đề tài cịn nhiều thiếu sót , nhiều điểm chưa
hợp lý ,câu từ còn chưa thuyết phục rất mong sự đóng góp ý kiến
của các đồng nghiệp để giúp công tác dạy học bộ môn lịch sử ở
trường THCS ngày càng tốt hơn.
Xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp .
Ia Grai, ngày
10/03/2009
Người viết

Nguyễn

Thị

Hà

Thanh

TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học của :
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

23


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

TS Nguyễn Thị Minh Phương. TS Nguyễn Hữu Chí ,TS Vũ
Ngọc Anh, TS Lưu Thu Thuỷ và một số tác giả- xuất bản năm 2002
- Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học lịch sử của :
TS Vũ Ngọc Anh, TS Nguyễn Hữu Chí , Nguyễn Anh Dũng , Nguyễn
Văn Đằng - xuất bản tháng 7 – 2008 .
- Sách giáo khoa Lịch sử 6,7,8,9
- Sách giáo viên Lịch sử 6,7,8,9
-Phương pháp dạy học lịch sử - tâm lý học của : Phan văn Hạc
– NXBGD năm 1995.

________________________________________________________________________

_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

24


Đề tài :Tổ chức dạy học theo nhóm - mơn Lịch sử trường THCS
___________________________________________________________________________
_

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ CỦA ĐỀ TÀI:
1/ Mục đích
2/ Nhiệm vụ
III. ĐỒI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU.
1. Đối tượng.
2. Phạm vi nghiên cứu.
IV/ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU:

B. NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN
II. CƠ SỞ THỰC TIỄN.
1.TÁC DỤNG CỦA DẠY HỌC LỊCH SỬ THEO NHÓM:
2.TỔ CHỨC DẠY HỌC LỊCH SỬ THEO NHĨM.
3. VAI TRỊ CỦA GIÁO VIÊN TRONG DẠY HỌC LỊCH SỬ THEO
NHÓM.
4/ THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP
a. Thực trạng:

b. Giải pháp

C. KẾT LUẬN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
________________________________________________________________________
_
GV :Nguyễn Thị Hà ThanhTrường THCS Hùng Vương – Ia Grai

25