Khiếm khuyết của hệ thống thị trường cạnh tranh,

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
KHOA KINH TêẾ PHÁT TRIỂN

TIỂU LUẬN KINH TẾ VI MÔ
Đề tài: Khiếm khuyết của hệ thống thò trường cạnh tranh
Và giải pháp của chính phủ để sửa chữa các khiếm khuyết đó
Giáo viên hướng dẫn: Trần Thừa
Nhóm thực hiện:
 Trương Thò Lệ Hằng Lớp 71
 Nguyễn Thò Anh Phương Lớp 71
 Nguyễn Dân Tài Lớp 72
 Phạm Sơn Tùng Lớp 72
 Phạm Khánh Trường Lớp 72
 Trần Thanh Phong Lớp 72
 Ngụy Tấn Tài Lớp 72
 Mai Thế Anh Lớp 71
TPHCM – 2010
Muïc luïc
Trang
A. MỞ ĐẦU............................................................................................00
B. NỘI DUNG............................................................................................00
Chương I : Khiếm khuyết của hệ thống thị trường cạnh tranh
1. Các tác động ngoại vi..........................................................12
2. Thiếu hàng hóa công cộng...................................................12
3. Sự gia tăng quyền lực độc quyền.......................................12
4. Chênh lệch thái quá về thu nhập dân cư..............................12
5. Chu kỳ kinh doanh...............................................................12
6. Thông tin thị trường lệch lạc...............................................12
Chương II : Giải pháp của chính phủ
1. Các tác động ngoại vi..........................................................12
2. Thiếu hàng hóa công cộng...................................................12

3. Sự gia tăng quyền lực độc quyền.......................................12
4. Chênh lệch thái quá về thu nhập dân cư..............................12
5. Chu kỳ kinh doanh...............................................................12
6. Thông tin thị trường lệch lạc...............................................12
C. KẾT LUẬN............................................................................................07
Tài liệu tham khảo.............................................................................................08
2
A - MỞ ĐẦU.
Xuyên suốt tiến trình lịch sử, mọi xã hội đều phải đối mặt với một vấn đề kinh tế
cơ bản là việc quyết định phải sản xuất cái gì? sản xuất cho ai? và sản xuất như thế nào?
trong một thế giới mà các nguồn tài nguyên bị hạn chế. Trong thế kỷ XX, nhìn chung
có hai cơ chế kinh tế đối chọi nhau đã mang những kết quả rất khác nhau, đó là: nền
kinh tế chỉ huy được định hướng từ chính phủ trung ương và nền kinh tế thị trường
được dựa trên doanh nghiệp tư nhân. Vào thời kì đầu của thế kỷ XXI, một điều rõ ràng
đối với toàn thế giới là nền kinh tế chỉ huy, tập trung đã thất bại trong việc duy trì tăng
trưởng kinh tế, trong việc đạt được sự thịnh vượng, hoặc thậm chí trong việc bảo đảm
an ninh kinh tế cho các công dân của mình. Nền kinh tế thị trường giải quyết ba vấn đề
cơ bản và đã đạt được những thành tựu nhất định trong sự phát triển kinh tế của xã hội
loài người, nhất là các nước Tư bản chủ nghĩa phát triển.
Kinh tế thị trường ra đời từ trong phương thức sản xuất tư bản chủ, phần lớn nằm
trong lãnh vực tư. Người sản xuất, người tiêu dùng, mọi thành viên trong xã hội tự chủ
hoạt động trên thị trường, nhưng lại bị chi phối bởi các quan hệ thị trường (lợi ích và
sáng kiến cá nhân, cung - cầu, cạnh tranh ...). Nhà nước điều chỉnh một vài giá cả trong
lĩnh vực công, thiếp lập các tiêu chuẩn môi trường, sức khỏe và lao động,. Tuy nhiên,
sự can thiệp của Nhà nước vào giá cả và hoạt động kinh tế ở mức độ tối thiểu. Kinh tế
thị trường không hoàn toàn đồng nhất ở các nước có chế độ chính trị - kinh tế - xã hội
khác nhau, nó chịu sự tác động của các quy luật kinh tế thuộc phương thức sản xuất chủ
đạo, và chịu sự chi phối, điều tiết, quản lí của nhà nước và mang những đặc điểm và
truyền thống của mỗi nước.
Ưu điểm của hệ thống kinh tế thị trường là rõ ràng, thể hiện ở chỗ thông qua các

hoạt động cạnh tranh trên thị trường, các nhà sản xuất tìm mọi cách để phân phối và sử
dụng có hiệu quả các nguồn lực của nền kinh tế để theo đuổi mục tiêu tối đa hóa lợi
nhuận. Người tiêu dùng được tự do thỏa mãn tối đa lợi ích của mình trên giới hạn
nguồn lực của họ. Như vậy, thị trường là “bàn tay vô hình” dẫn dắt đến chỗ đạt được
lợi ích cho mọi người.
Thế nhưng chúng ta cũng không được quên rằng “bàn tay vô hình” đôi khi cũng
dẫn nền kinh tế đi lầm đường lạc lối. Nó có những khuyết điểm không thể tránh khỏi.
Đó là:
 Các tác động ngoại vi
 Thiếu hàng hóa công cộng
3
 Sự gia tăng quyền lực độc quyền
 Chênh lệch thái quá về thu nhập dân cư
 Chu kì kinh doanh
 Thông tin thị trường lệch lạc
Sự can thiệp của Nhà nước sẽ đảm bảo hiệu quả cho sự vận động của thị trường
được ổn định, nhằm tối đa hoá hiệu quả kinh tế, bảo đảm định hướng chính trị của sự
phát triển kinh tế, sửa chữa khắc phục những khuyết tật vốn có của kinh tế thị trường,
tạo ra những công cụ quan trọng để điều tiết thị trường ở tầm vĩ mô. Bằng cách đó Nhà
nước mới có thể kiềm chế tính tự phát của kinh tế thị trường, đồng thời kính thích đối
với sản xuất thông qua trao đổi hàng hoá dưới hình thức thương mại.
Bài tiểu luận này sẽ tập trung làm sáng tỏ những khiếm khuyết của hệ thống thị
trường cạnh tranh, tác động của nó đến sự phát triển kinh tế và giải pháp của chính phủ
để sửa chữa các khiếm khuyết đó.
4
B - NỘI DUNG
Chương I - Khiếm khuyết của hệ thống thị trường cạnh tranh
1. Các tác động ngoại vi
Yếu tố ngoại vi là các ảnh hưởng tốt hay không tốt do các yếu tố bên ngoài gây
nên cho hoạt động của công ty hay cho xã hội nói chung. Yếu tố ngoại vi xảy ra khi

có sự khác biệt về phí tổn hoặc lợi ích giữa cá nhân và xã hội. Tuy nhiên, các chi phí
hoặc lợi ích này (chi phí ngoại vi hoặc lợi ích ngoại vi) lại không được tính đến
trong hệ thống giá cả và thị trường. Những chi phí ngoại vi cho sản xuất bao gồm:
sự tắc nghẽn giao thông và ô nhiễm môi trường mà nhà máy hoặc xí nghiệp sản xuất
tạo ra... Vì phía thứ ba không được đền bù cho những khoản chi phí ngoại vi, nên
các phí tổn sản xuất không được tính đến trong hệ thống giá. Trong nền kinh tế thị
trường tự do, người ta chỉ mưu toan sử dụng tối đa những phương tiện hay lợi
nhuận riêng của mình, và nhưng chi phí hay lợi ích ngoại vi sẽ không được phản ánh
trong giá cả của các đồ vật. Người sản xuất và người tiêu dùng bỏ qua ảnh hưởng
của yếu tố ngoại vi, vậy nên giá cả của sản phẩm không phản ánh đúng giá trị thực
của sản phẩm,chi phí thực trong cả quá trình sản xuất. Những yếu tố này gây nên sự
giảm sút về phúc lợi của những người dân sống xung quanh hoặc có thể buộc những
nhà máy khác gần đó phải tốn kém thêm chi phí để làm sạch nước sông đã bị ô
nhiễm mà mình phải sử dụng trong sản xuất. Để cải tạo môi trường cần một khoản
chi phí khá lớn.
Vd: công ty Vedan đã sản xuất và bán các sản phẩm của mình nhưng chưa bao
gồm khoản “xử lý rác thải”. Mà khoản này được tính vào “chi phí xã hội” . Như vậy
sẽ có sự chênh lệch giá với các hẵng bột ngọt khác vì những hãng khác phải tính
thêm khoản “xử lý rác thải” và như vậy sẽ tăng mức độ cạnh tranh của hãng.
2. Thiếu hàng hóa công cộng
3. Sự gia tăng quyền lực độc quyền
Thị trường độc quyền là cấu trúc thị trường của một ngành kinh doanh mà trong
đó chỉ có một người bán ( Doanh ngiệp, Công ty) duy nhất. Độc quyền cung cấp
một loại sản phẩm độc nhất (không có sản phẩm thay thế gẩn đúng. Công ty duy
nhất đó gọi là công ty độc quyền & sản lượng sản phẩm nó chiếm toàn bộ sản phẩm
của ngành kinh doanh.
5
Những ngành công nghiệp điện lực, cấp nước, thông tin liên lạc, giao thông công
cộng,… thường có cấu trúc thị trường độc quyền.
Các công ty độc quyền ít có động cơ cải tiến, đổi mới vì nó không chịu sức ép

cạnh tranh thường xuyên như trong điều kiện thị trường cạnh tranh, làm chậm sự
phát triển xã hội. Đối với các doanh nghiệp thì”tối đa hóa lợi nhuận”được đặt lên
trên hết, với các doanh nghiệp độc quyền cũng vậy, do không có ai cạnh tranh nên
số lượng sản phẩm và mức giá đem ra của các doanh nghiệp này khiến cho “lợi
nhuận” thu vào là lớn nhất. Nên điều tất yếu là người tiêu dùng sẽ phải gánh chịu.
Nhà nước có giải quyết nhưng vấn đề này vẫn còn lỏng lẻo, quản lý còn chưa chặt.
Ngoài ra các doanh nghiệp lớn thường bắt tay nhau để thành một tập đoàn hùng
mạnh, áp đảo thị trường với mức giá cao, nhằm thu nhiều lợi nhuận, đồng thời
khống chế việc thâm nhập vào thị trường của các Công ty nhỏ hơn đang cạnh tranh
với họ, điều khiển thị trường,cùng nhau “độc quyền”thị trường đó.
Vd: Về nghành điện,chính phủ chỉ định tập đoàn điện lực độc quyền sản xuất.
Trong các năm gần đây, giá điện tăng liên tục và hậu quả phải gánh chịu là người
tiêu dùng. Đầu năm 2010 nhà nước đã ra quyết định tăng giá điện trong khi nền kinh
tế Việt Nam cũng như nền kinh tế thế giới vừa bước qua khủng khoảng.
4. Chênh lệch thái quá về thu nhập dân cư
5. Chu kì kinh doanh
Chu kỳ kinh doanh (hay còn gọi là chu kỳ kinh tế) là sự biến động của GDP thực
tế, theo trình tự ba pha lần lượt là suy thoái, phục hồi và hưng thịnh (bùng nổ). Quá
trình thay đổi liên tiếp này thường xuyên diễn ra nhưng không mang tính định kỳ,
độ dài của các chu kỳ kinh doanh thường từ hơn 1 năm tới 10 hoặc 20 năm; chúng
không thể chia được thành các chu kỳ ngắn hơn mà những chu kỳ này có những đặc
tính tương tự với biên độ dao động xấp xỉ của chính chúng .
Các pha của chu kỳ kinh doanh:
6