Biến đổi phân tầng xã hội nghề nghiệp ở thành phố đà nẵng từ năm 2002 đến năm 2010 (tt)

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
TRN VN THCH
biến đổi phân tầng xã hội nghề nghiệp
ở thành phố đà nẵng từ năm 2002 đến năm 2010
Chuyờn ngnh : Xó hi hc
Mó s : 62 31 30 01
TểM TT LUN N TIN S X HI HC
H NI - 2014
Công trình 󰗤c hoàn thành t󰖢i
H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh
Ng󰗞i h󰗜ng d󰖬n khoa h󰗎c: 1. GS, TS Lê Ng󰗎c Hùng
2. PGS, TS Nguy󰗆n Chí Dng
Ph󰖤n bi󰗈n 1:

Ph󰖤n bi󰗈n 2:

Ph󰖤n bi󰗈n 3:

Lu󰖮n án s󰖾 󰗤c b󰖤o v󰗈 tr󰗜c H󰗚i 󰗔ng ch󰖦m lu󰖮n án c󰖦p H󰗎c vi󰗈n
h󰗎p t󰖢i H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh
Vào h󰗔i gi󰗞 ngày tháng nm 2014
Có th󰗄 tìm hi󰗄u lu󰖮n án t󰖢i: Th vi󰗈n Qu󰗒c gia
và Th vi󰗈n H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh
1
M󰗟 󰖧U
1. Tính c󰖦p thi󰗀t c󰗨a 󰗂 tài nghiên c󰗪u
1.1. Tính c󰖦p thi󰗀t v󰗂 m󰖸t lý lu󰖮n
Phân t󰖨ng xã h󰗚i (PTXH) là m󰗚t trong nh󰗰ng ch󰗨 󰗂 nghiên c󰗪u c b󰖤n c󰗨a
Xã h󰗚i h󰗎c. 󰗟 n󰗜c ta, t󰗬 󰖨u th󰖮p niên 90 c󰗨a th󰗀 k󰗸 XX 󰗀n nay, ã có nhi󰗂u t󰗖
ch󰗪c, cá nhân quan tâm nghiên c󰗪u, lí gi󰖤i v󰖦n 󰗂 PTXH trên c󰖤 phng di󰗈n lí
lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n. Tuy nhiên, các nghiên c󰗪u ch󰗨 y󰗀u t󰖮p trung vào khía c󰖢nh

PTXH v󰗂 m󰗪c s󰗒ng; mô t󰖤, o l󰗞ng m󰗪c 󰗚 giàu nghèo󰜧 Còn v󰗂 phng di󰗈n
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p và s󰗲 bi󰗀n 󰗖i c󰗨a quá trình này thì cha có nhi󰗂u nh󰗰ng
nghiên c󰗪u. Vì v󰖮y, xây d󰗲ng c s󰗠 lý thuy󰗀t và phng pháp nghiên c󰗪u bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p nh󰖲m cung c󰖦p c󰗪 li󰗈u cho vi󰗈c ho󰖢ch 󰗌nh chính sách i󰗂u
ch󰗊nh PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p, phát tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n v󰗰ng ang là yêu c󰖨u r󰖦t c󰖦p thi󰗀t
hi󰗈n nay.
1.2. Tính c󰖦p thi󰗀t v󰗂 m󰖸t th󰗲c ti󰗆n
Quá trình chuy󰗄n 󰗖i sang n󰗂n kinh t󰗀 th󰗌 tr󰗞ng cùng v󰗜i vi󰗈c 󰖪y m󰖢nh
công nghi󰗈p hóa, hi󰗈n 󰖢i hóa và h󰗚i nh󰖮p qu󰗒c t󰗀 ã và ang tác 󰗚ng t󰖢o ra s󰗲
thay 󰗖i nhi󰗂u m󰖸t trong 󰗞i s󰗒ng kinh t󰗀 - xã h󰗚i. Các lo󰖢i hình ngh󰗂 nghi󰗈p thì
ngày càng phát tri󰗄n theo h󰗜ng phong phú a d󰖢ng hn. S󰗲 d󰗌ch chuy󰗄n lao 󰗚ng
gi󰗰a các lnh v󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p di󰗆n ra m󰖢nh m󰖾 theo h󰗜ng gi󰖤m d󰖨n lao 󰗚ng
trong các ngh󰗂 mang 󰖸c trng c󰗨a xã h󰗚i nông nghi󰗈p truy󰗂n th󰗒ng và tng lên
áng k󰗄 lao 󰗚ng trong các ngh󰗂 c󰗨a xã h󰗚i công nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i. T󰗬 s󰗲 bi󰗀n 󰗖i
c c󰖦u kinh t󰗀 ã kéo theo s󰗲 bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i di󰗆n ra khá gay g󰖰t gi󰗰a
các giai t󰖨ng xã h󰗚i, cng nh gi󰗰a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p.
à N󰖶ng 󰗤c tách ra t󰗬 t󰗊nh Qu󰖤ng Nam - à N󰖶ng 󰗄 tr󰗠 thành n v󰗌
hành chính tr󰗲c thu󰗚c Trung ng t󰗬 nm 1997; nh󰗰ng nm sau ó, nh󰖦t là t󰗬 nm
2002 󰗀n nm 2010 là giai o󰖢n thành ph󰗒 th󰗲c hi󰗈n quá trình công nghi󰗈p hóa,
ô th󰗌 hóa r󰗚ng kh󰖰p v󰗜i quy mô, t󰗒c 󰗚 r󰖦t nhanh (sau nm 2010, do 󰖤nh h󰗠ng
cu󰗚c kh󰗨ng ho󰖤ng kinh t󰗀 th󰗀 gi󰗜i nên quá trình ô th󰗌 hóa ch󰖮m l󰖢i). T󰗬 khi tr󰗠
thành n v󰗌 hành chính tr󰗲c thu󰗚c trung ng, 󰗀n nm 2010, à N󰖶ng ã thu
h󰗔i 󰖦t v󰗜i t󰗖ng di󰗈n tích 11.488 ha; t󰗖ng s󰗒 h󰗚 thu󰗚c di󰗈n gi󰖤i t󰗐a 󰗂n bù g󰖨n
90.000 h󰗚. Trong ó, s󰗒 h󰗚 gi󰖤i t󰗐a thu h󰗔i i h󰖴n là 41.282 h󰗚, s󰗒 h󰗚 gi󰖤i t󰗐a thu
h󰗔i m󰗚t ph󰖨n 21.125 h󰗚, s󰗒 h󰗚 gi󰖤i t󰗐a 󰖦t nông nghi󰗈p, lâm nghi󰗈p 20.333 h󰗚.
V󰗜i các ch󰗨 trng, chính sách quy ho󰖢ch, ch󰗊nh trang ô th󰗌 ã t󰖢o ra nh󰗰ng s󰗲
thay 󰗖i l󰗜n v󰗂 không gian v󰖮t ch󰖦t ô th󰗌, v󰗂 c c󰖦u kinh t󰗀 - xã h󰗚i và chi󰗀n l󰗤c
phát tri󰗄n n󰗂n kinh t󰗀 c󰗨a thành ph󰗒 T󰖦t c󰖤 nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 ó ã tác 󰗚ng m󰖢nh m󰖾
󰗀n bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
2

Th󰗲c t󰗀 nói trên cho th󰖦y, vi󰗈c vi󰗈c v󰖮n d󰗦ng lý thuy󰗀t và phng pháp Xã
h󰗚i h󰗎c vào nghiên c󰗪u bi󰗀n 󰗖i kinh t󰗀 - xã h󰗚i nói chung và 󰖸c bi󰗈t là s󰗲 bi󰗀n
󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p nói riêng, trên quy mô toàn qu󰗒c cng nh 󰗠 thành ph󰗒 à
N󰖶ng là nhi󰗈m v󰗦 c󰖨n thi󰗀t nh󰖲m nh󰖮n di󰗈n th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i, lu󰖮n gi󰖤i nh󰗰ng
y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i cng nh ánh giá h󰗈 qu󰖤 c󰗨a s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i, t󰗬 ó ki󰗀n ngh󰗌 nh󰗰ng gi󰖤i pháp h󰗤p
lý, h󰗜ng 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i nhanh và b󰗂n v󰗰ng là i󰗂u h󰗀t s󰗪c c󰖨n
thi󰗀t. Vi󰗈c l󰗲a ch󰗎n 󰗂 tài: Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒
à N󰖶ng t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010 󰗄 nghiên c󰗪u là nh󰖲m áp 󰗪ng các yêu c󰖨u
quan tr󰗎ng nói trên.
2. M󰗦c tiêu và nhi󰗈m v󰗦 nghiên c󰗪u c󰗨a Lu󰖮n án
2.1. M󰗦c tiêu nghiên c󰗪u: Làm rõ thêm nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 lý lu󰖮n và phng
pháp nghiên c󰗪u v󰗂 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p; nh󰖮n di󰗈n th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p t󰗬 nm 2002 -2014, tìm hi󰗄u nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n s󰗲
bi󰗀n 󰗖i cng nh ánh giá h󰗈 qu󰖤 c󰗨a nh󰗰ng bi󰗀n 󰗖i ó 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀
- xã h󰗚i 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng; 󰗂 xu󰖦t các gi󰖤i pháp nh󰖲m phát tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n
v󰗰ng.
2.2. Nhi󰗈m v󰗦 nghiên c󰗪u: 󰗄 󰖢t 󰗤c m󰗦c tiêu nói trên, Lu󰖮n án có các
nhi󰗈m v󰗦 sau:
- Xác 󰗌nh c s󰗠 lý lu󰖮n, phng pháp lu󰖮n và các khái ni󰗈m PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p và bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
- Phân tích d󰗰 li󰗈u 󰗄 nh󰖮n di󰗈n th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
- Tìm hi󰗄u nh󰗰ng nhân t󰗒 ch󰗨 y󰗀u tác 󰗚ng làm bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p
- ánh giá 󰖤nh h󰗠ng c󰗨a s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n
kinh t󰗀 - xã h󰗚i. D󰗲 báo xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trong nh󰗰ng nm
t󰗜i 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng.
- 󰗂 xu󰖦t gi󰖤i pháp i󰗂u ch󰗊nh PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p h󰗜ng 󰗀n phát tri󰗄n xã
h󰗚i b󰗂n v󰗰ng.
3. 󰗒i t󰗤ng, khách th󰗄, ph󰖢m vi nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án
3.1. 󰗒i t󰗤ng: Lu󰖮n án nghiên c󰗪u s󰗲 bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i

ngh󰗂 nghi󰗈p.
3.2. Khách th󰗄: Lu󰖮n án nghiên c󰗪u các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p ang ho󰖢t
󰗚ng kinh t󰗀 th󰗞ng xuyên trong 12 tháng qua 󰗠 th󰗞i i󰗄m i󰗂u tra.
3.3. Ph󰖢m vi nghiên c󰗪u: Lu󰖮n án nghiên c󰗪u s󰗲 bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng t󰗬 nm 2002 󰗀n 2010.
3
4. Câu h󰗐i nghiên c󰗪u: 󰗄 󰖢t 󰗤c m󰗦c ích nghiên c󰗪u nêu trên, các câu
h󰗐i nghiên c󰗪u 󰗤c xác 󰗌nh nh sau:
Câu h󰗐i 1: C󰖨n d󰗲a trên c s󰗠 phng pháp lu󰖮n nào 󰗄 nghiên c󰗪u quá trình
bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p hi󰗈u qu󰖤 nh󰖦t.
Câu h󰗐i 2: Th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng t󰗬
nm 2002 - 2010 di󰗆n ra nh th󰗀 nào?
Câu h󰗐i 3: Nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 ch󰗨 y󰗀u nào ã và ang tác 󰗚ng 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng ?
Câu h󰗐i 4: PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p s󰖾 bi󰗀n 󰗖i theo xu h󰗜ng nào và c󰖨n các gi󰖤i
pháp gì 󰗄 i󰗂u ch󰗊nh PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p, phát tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n v󰗰ng?
5. Gi󰖤 thuy󰗀t nghiên c󰗪u và khung phân tích
5.1. Gi󰖤 thuy󰗀t nghiên c󰗪u
- Gi󰖤 thuy󰗀t 1: T󰗬 sau nm 2000 󰗀n nay, s󰗲 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành
ph󰗒 à N󰖶ng di󰗆n ra nhanh hn v󰗂 c󰖤 quy mô, m󰗪c 󰗚 so v󰗜i tình hình chung
c󰗨a c󰖤 n󰗜c.
- Gi󰖤 thuy󰗀t 2: Các y󰗀u t󰗒 gi󰗜i tính, tu󰗖i, 󰗌a bàn sinh s󰗒ng, trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n
ã tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
- Gi󰖤 thuy󰗀t 3: Ch󰗨 trng 󰖪y nhanh ti󰗀n trình ô th󰗌 hóa và chính sách u
tiên phát tri󰗄n giáo d󰗦c - ào t󰖢o ngu󰗔n nhân l󰗲c là nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 quan tr󰗎ng thúc
󰖪y s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a thành ph󰗒 à N󰖶ng.
5.2. Khung phân tích
Môi tr󰗞ng t󰗲 nhiên, kinh t󰗀 - xã h󰗚i
H󰗈 th󰗒ng chính sách
H󰗈 qu󰖤 xã h󰗚i

󰖸c i󰗄m cá nhân
ng󰗞i lao 󰗚ng
V󰗌 th󰗀 kinh t󰗀
ngh󰗂 nghi󰗈p
V󰗌 th󰗀 quy󰗂n
l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p
V󰗌 th󰗀 xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p
Bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p
4
6. C s󰗠 lý lu󰖮n và phng pháp nghiên c󰗪u
6.1. C s󰗠 lý lu󰖮n
- Lu󰖮n án 󰗤c th󰗲c hi󰗈n d󰗲a trên nh󰗰ng nguyên lý lý lu󰖮n c󰗨a ch󰗨 ngha
Mác - Lênin v󰗂 bi󰗀n 󰗖i xã h󰗚i.
- D󰗲a trên quan i󰗄m, ch󰗨 trng, chính sách phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a
󰖤ng và Nhà n󰗜c Vi󰗈t Nam, c󰗨a c󰖦p u󰗸 và chính quy󰗂n thành ph󰗒 à N󰖶ng.
- V󰖮n d󰗦ng các lý thuy󰗀t c󰗨a Karl Marx, Max Weber và c󰗨a các nhà XHH
hi󰗈n 󰖢i 󰗄 lu󰖮n gi󰖤i s󰗲 bi󰗄n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p.
- 󰗄 󰖢t 󰗤c m󰗦c ích nh󰖮n di󰗈n bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trên 󰗌a bàn
thành ph󰗒 à N󰖶ng, tác gi󰖤 l󰗲a ch󰗎n h󰗜ng ti󰗀p c󰖮n theo 9 nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p 󰗄 x󰗮 lý và phân tích v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i. C s󰗠 󰗄 phân lo󰖢i 9 nhóm xã
h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p là d󰗲a vào b󰖤ng Danh m󰗦c ngh󰗂 nghi󰗈p mà T󰗖ng c󰗦c Th󰗒ng kê
xây d󰗲ng nh󰖲m ph󰗦c v󰗦 cho các cu󰗚c KSMS h󰗚 gia ình 󰗠 n󰗜c ta trong hn m󰗚t
th󰖮p niên qua
6.2. Phng pháp nghiên c󰗪u c󰗦 th󰗄
- Phân tích tài li󰗈u có s󰖶n, là nh󰗰ng tài li󰗈u thu th󰖮p 󰗤c t󰗬 các báo cáo
t󰗖ng k󰗀t, các nghiên c󰗪u ã có và các tài li󰗈u khác liên quan 󰗀n 󰗂 tài.
- Phng pháp 󰗌nh l󰗤ng:

+ S󰗮 d󰗦ng file s󰗒 li󰗈u g󰗒c c󰗨a hai cu󰗚c Kh󰖤o sát m󰗪c s󰗒ng h󰗚 gia ình nm
2002 và 2010, do T󰗖ng c󰗦c Th󰗒ng kê th󰗲c hi󰗈n.
+ i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u v󰗜i s󰗒 l󰗤ng 451 phi󰗀u trng c󰖨u ý ki󰗀n 󰖢i di󰗈n cho 9
nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p trên các qu󰖮n/huy󰗈n c󰗨a thành ph󰗒 à N󰖶ng.
- Phng pháp 󰗌nh tính: Tác gi󰖤 th󰗲c hi󰗈n 27 m󰖬u ph󰗐ng v󰖦n sâu 󰖢i di󰗈n
cho 9 nhóm xã h󰗚i xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p; và 4 cu󰗚c th󰖤o lu󰖮n nhóm.
7. óng góp m󰗜i c󰗨a Lu󰖮n án
7.1. óng góp m󰗜i v󰗂 m󰖸t khoa h󰗎c
- H󰗈 th󰗒ng hóa, b󰗖 sung và làm rõ thêm nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 lý lu󰖮n v󰗂 PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p và bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p; 󰖸c bi󰗈t là xây d󰗲ng khái ni󰗈m, h󰗈
th󰗒ng tiêu chí ánh giá 󰗄 nghiên c󰗪u v󰗂 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
- Phân tích, mô t󰖤 th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 TP à N󰖶ng
t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010 và a ra d󰗲 báo xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i nh󰗰ng nm
sau 2010.
- Lý gi󰖤i và ch󰗊 ra nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n quá trình bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010.
- ánh giá 󰖤nh h󰗠ng c󰗨a s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n
kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a à N󰖶ng.
5
7.2. óng góp m󰗜i v󰗂 m󰖸t th󰗲c ti󰗆n
- K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u có th󰗄 dùng làm tài li󰗈u tham kh󰖤o trong các công vi󰗈c
ho󰖢ch 󰗌nh và th󰗲c hi󰗈n các chính sách phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i, cng nh l󰗲a
ch󰗎n gi󰖤i pháp 󰗄 i󰗂u ch󰗊nh PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p, phát tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n v󰗰ng
- K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u có th󰗄 dùng làm tài li󰗈u tham kh󰖤o trong nghiên c󰗪u và
gi󰖤ng d󰖢y nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 liên quan 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i xã h󰗚i trong i󰗂u ki󰗈n 󰖪y m󰖢nh
công nghi󰗈p hóa, hi󰗈n 󰖢i hóa, ô th󰗌 hóa và phát tri󰗄n kinh t󰗀 th󰗌 tr󰗞ng hi󰗈n nay.
8. K󰗀t c󰖦u c󰗨a lu󰖮n án
Ngoài ph󰖨n m󰗠 󰖨u, k󰗀t lu󰖮n, danh m󰗦c tài li󰗈u tham kh󰖤o và ph󰗦 l󰗦c, lu󰖮n
án g󰗔m 5 chng, 13 ti󰗀t.
Chng 1

T󰗕NG QUAN NGHIÊN C󰗩U V󰗁 PHÂN T󰖧NG XÃ H󰗙I
NGH󰗁 NGHI󰗇P
1.1. Nh󰗰ng nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i và phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p trên th󰗀 gi󰗜i
1.1.1. Nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i
Trên c s󰗠 n󰗂n t󰖤ng lý lu󰖮n 󰗤c thi󰗀t l󰖮p tr󰗜c ó, t󰗬 nh󰗰ng nm 40 c󰗨a th󰗀
k󰗸 XX 󰗀n nay, thu󰖮t ng󰗰 󰜝phân t󰖨ng xã h󰗚i󰜞 󰗤c s󰗮 d󰗦ng khá r󰗚ng rãi 󰗠 r󰖦t
nhi󰗂u n󰗜c trên th󰗀 gi󰗜i, và ngày càng có nhi󰗂u công trình nghiên c󰗪u i sâu kh󰖤o
sát, lý gi󰖤i hi󰗈n th󰗲c PTXH di󰗆n ra trong các xã h󰗚i và các tác gi󰖤 cng ã không
ng󰗬ng có s󰗲 b󰗖 sung phát tri󰗄n lý thuy󰗀t phân t󰖨ng.
1.1.2. Nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
T󰗬 vi󰗈c t󰗖ng quan nh󰗰ng nghiên c󰗪u v󰗂 PTXH trên th󰗀 gi󰗜i ã cho th󰖦y,
ngày càng có nhi󰗂u các nghiên c󰗪u phân t󰖨ng d󰗲a vào tiêu chí ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗄
phân chia. Ngay trong t t󰗠ng c󰗨a Karl Marx cng 󰗂 cao y󰗀u t󰗒 phân công lao
󰗚ng xã h󰗚i; s󰗲 nh󰖦n m󰖢nh 󰗀n c may th󰗌 tr󰗞ng c󰗨a Max Weber cng là s󰗲
quan tâm 󰗀n l󰗤i th󰗀 ngh󰗂 nghi󰗈p; r󰗔i hàng lo󰖢t các nghiên c󰗪u v󰗂 PTXH c󰗨a tác
gi󰖤 Ian Robertson, Gilbert Kahl (1996), Tominaga Kenichi, L󰗦c H󰗎c Ngh󰗈 cùng
các c󰗚ng s󰗲 (2004) vv󰜧󰗂u d󰗲a trên tiêu chí ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗄 phân t󰖨ng xã h󰗚i -
ây là i󰗂u còn ang ít 󰗤c nghiên c󰗪u trong PTXH 󰗠 Vi󰗈t Nam.
1.2. T󰗖ng quan nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i và phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 Vi󰗈t Nam
1.2.1. Nghiên c󰗪u lý lu󰖮n v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i
Trên c s󰗠 phân tích, ánh giá và ti󰗀p thu có ch󰗎n l󰗎c các quan i󰗄m c󰗨a
các nhà khoa h󰗎c trên th󰗀 gi󰗜i, các nghiên c󰗪u v󰗂 PTXH 󰗠 n󰗜c ta 󰗀n nay ã có
6
nh󰗰ng óng góp 󰖸c bi󰗈t quan tr󰗎ng trong vi󰗈c ph󰗖 bi󰗀n và phát tri󰗄n lý thuy󰗀t,
t󰗬 h󰗈 khái ni󰗈m 󰗀n cách th󰗪c ti󰗀p c󰖮n, phng pháp nghiên c󰗪u, tiêu chí ánh
giá PTXH.
1.2.2. Nghiên c󰗪u th󰗲c nghi󰗈m v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i
Các nghiên c󰗪u ã i sâu phân tích m󰗚t s󰗒 khía c󰖢nh khác nhau c󰗨a PTXH,

phân hóa giàu - nghèo t󰗬 th󰗲c tr󰖢ng, xu h󰗜ng, các nhân t󰗒 tác 󰗚ng; 󰗀n ánh giá
󰖤nh h󰗠ng c󰗨a PTXH 󰗀n s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i, và nh󰗰ng gi󰖤i pháp góp
ph󰖨n i󰗂u ch󰗊nh PTXH. Tuy nhiên, cho 󰗀n nay, các nghiên c󰗪u m󰗜i ch󰗊 t󰖮p trung
ch󰗨 y󰗀u vào vi󰗈c phân tích, mô t󰖤 th󰗲c tr󰖢ng PTXH theo m󰗪c s󰗒ng, phân hóa giàu
nghèo mà cha có nh󰗰ng nghiên c󰗪u sâu v󰗂 các phng di󰗈n khác c󰗨a phân t󰖨ng.
Hay nói cách khác, trong ba d󰖦u hi󰗈u (tiêu chí) khi nói 󰗀n PTXH là v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀
- v󰗌 th󰗀 chính tr󰗌 - v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i thì ph󰖨n l󰗜n các nghiên c󰗪u cha i sâu ti󰗀p c󰖮n
hai d󰖦u hi󰗈u sau.
1.2.3. Nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 Vi󰗈t Nam
Trong khi nhi󰗂u nghiên c󰗪u c󰗨a gi󰗜i xã h󰗚i h󰗎c trên th󰗀 gi󰗜i ã d󰗲a trên tiêu
chí ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗄 PTXH thì i󰗂u này l󰖢i ít có trong các nghiên c󰗪u PTXH 󰗠 Vi󰗈t
Nam. T󰗬 nm 2010 󰗀n nay ch󰗊 m󰗜i có các nghiên c󰗪u c󰗨a 󰗘 Thiên Kính, Lê
Vn Toàn b󰖰t 󰖨u 󰗂 c󰖮p 󰗀n PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
Xu󰖦t phát t󰗬 th󰗲c t󰗀 nói trên, Lu󰖮n án i vào nghiên c󰗪u v󰖦n 󰗂 còn b󰗐 ng󰗐:
Bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010.
Lu󰖮n án t󰖮p trung làm rõ thêm các v󰖦n 󰗂 c b󰖤n sau: Xây d󰗲ng h󰗈 khái ni󰗈m, h󰗈
th󰗒ng tiêu chí ánh giá v󰗂 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p; phân tích th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p ã và ang di󰗆n ra nh th󰗀 nào; nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 nào tác 󰗚ng 󰗀n
quá trình ó 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng; c󰖨n có nh󰗰ng gi󰖤i pháp gì 󰗄 i󰗂u ch󰗊nh PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p, phát tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n v󰗰ng.
Chng 2
C S󰗟 LÝ LU󰖭N V󰗁 BI󰖿N 󰗕I PHÂN T󰖧NG XÃ H󰗙I
NGH󰗁 NGHI󰗇P
2.1. M󰗚t s󰗒 khái ni󰗈m c b󰖤n
2.1.1. Phân t󰖨ng xã h󰗚i
K󰗀 th󰗬a có ch󰗎n l󰗎c quan i󰗄m c󰗨a nh󰗰ng ng󰗞i i tr󰗜c, tác gi󰖤 lu󰖮n án
a ra quan ni󰗈m v󰗂 PTXH nh sau: PTXH là s󰗲 phân hóa xã h󰗚i thành các t󰖨ng
l󰗜p xã h󰗚i khác nhau, m󰗘i t󰖨ng là m󰗚t t󰖮p h󰗤p ng󰗞i tng 󰗒i gi󰗒ng nhau v󰗂 v󰗌
th󰗀, bao g󰗔m v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀, v󰗌 th󰗀 chính tr󰗌 và v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i; t󰗬 ó mà h󰗎 có 󰗤c
th󰗪 b󰖮c nh󰖦t 󰗌nh trong c󰖦u trúc xã h󰗚i; và có 󰗤c nh󰗰ng c h󰗚i h󰗠ng th󰗦 và

thng ti󰗀n khác nhau.
7
2.1.2. Phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
Tác gi󰖤 xây d󰗲ng khái ni󰗈m PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trong nghiên c󰗪u c󰗨a Lu󰖮n
án có n󰗚i hàm nh sau: PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p là s󰗲 phân hóa xã h󰗚i thành các nhóm
xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p khác nhau, m󰗘i nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p là m󰗚t t󰖮p h󰗤p ng󰗞i
lao 󰗚ng tng 󰗒i gi󰗒ng nhau v󰗂 v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀, v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c và v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i;
t󰗬 ó mà h󰗎 có 󰗤c th󰗪 b󰖮c nh󰖦t 󰗌nh trong c󰖦u trúc xã h󰗚i; và có 󰗤c nh󰗰ng
c h󰗚i h󰗠ng th󰗦 và thng ti󰗀n khác nhau.
2.1.3. Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
Bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p là khái ni󰗈m ch󰗊 s󰗲 thay 󰗖i v󰗂 m󰖸t c󰖦u trúc
phân t󰖨ng và quy mô, m󰗪c 󰗚 phân t󰖨ng c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p trong
m󰗚t kho󰖤ng th󰗞i gian xác 󰗌nh. Vì bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p là m󰗚t quá trình
kinh t󰗀 - xã h󰗚i nên 󰗄 xác 󰗌nh nó, m󰗘i phép o 󰗂u c󰖨n ít nh󰖦t hai th󰗞i i󰗄m khác
nhau. i󰗄m m󰗒c mà lu󰖮n án l󰗲a ch󰗎n 󰗄 so sánh, làm sáng t󰗐 s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng là t󰗬 nm 2002 󰗀n 2010, kho󰖤ng th󰗞i gian thành ph󰗒 󰖪y
m󰖢nh công cu󰗚c CNH, HH, TH.
2.2. C s󰗠 lý thuy󰗀t v󰖮n d󰗦ng trong nghiên c󰗪u phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p
2.2.1. Quan i󰗄m c󰗨a Karl Marx và Max Weber v󰗂 phân t󰖨ng xã h󰗚i
T󰗖ng h󰗤p quan i󰗄m v󰗂 phân t󰖨ng c󰗨a Karl Marx và Max Weber th󰗲c s󰗲 là
lý lu󰖮n n󰗂n t󰖤ng cho m󰗎i nghiên c󰗪u v󰗂 phân t󰖨ng b󰗠i suy cho cùng, s󰗲 PTXH trên
phng di󰗈n ti󰗀p c󰖮n nào cng 󰗂u d󰗲a trên 3 lo󰖢i v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c, v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀
và v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i. Lý thuy󰗀t c󰗨a 2 ông là c s󰗠 n󰗂n t󰖤ng 󰗄 Lu󰖮n án v󰖮n d󰗦ng trong
su󰗒t quá trình phân tích, lý gi󰖤i s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng.
2.2.2. Nh󰗰ng phát tri󰗄n c󰗨a lý thuy󰗀t xã h󰗚i h󰗎c hi󰗈n 󰖢i v󰗂 phân t󰖨ng
xã h󰗚i
- Quan ni󰗈m v󰗂 PTXH c󰗨a Kingsley Davis và Wilbert Moore
Hai tác gi󰖤 cho r󰖲ng PTXH, b󰖦t bình 󰖴ng xã h󰗚i là do có s󰗲 khác nhau v󰗂
giá tr󰗌 c󰗨a các 󰗌a v󰗌 xã h󰗚i. Thi󰗀t ngh, ngh󰗂 nghi󰗈p là m󰗚t trong nh󰗰ng y󰗀u t󰗒

quan tr󰗎ng xác l󰖮p 󰗌a v󰗌 xã h󰗚i c󰗨a cá nhân và nhóm ng󰗞i trong xã h󰗚i. Th󰗲c t󰗀
󰗠 n󰗜c ta nói chung và à N󰖶ng nói riêng ang cho th󰖦y, càng i d󰖨n vào xã h󰗚i
hi󰗈n 󰖢i thì phân công lao 󰗚ng càng phát tri󰗄n và s󰗲 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p ang
di󰗆n ra theo chi󰗂u h󰗜ng gay g󰖰t. M󰗘i nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p g󰖰n v󰗜i v󰗌 th󰗀
kinh t󰗀 - xã h󰗚i khác nhau cng nh nh󰗰ng l󰗤i th󰗀 v󰗂 c may 󰗞i s󰗒ng khác nhau.
- Lý thuy󰗀t v󰗂 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a Erick Olin Wright
Theo Erick Olin Wright, trong n󰗂n s󰖤n xu󰖦t t b󰖤n hi󰗈n 󰖢i, có ba s󰗲 ki󰗄m
soát các ngu󰗔n l󰗲c kinh t󰗀: S󰗲 ki󰗄m soát v󰗂 󰖨u t hay v󰗒n ti󰗂n t󰗈; s󰗲 ki󰗄m soát
8
các phng ti󰗈n v󰖮t ch󰖦t c󰗨a n󰗂n s󰖤n xu󰖦t (ru󰗚ng 󰖦t hay công x󰗠ng và công s󰗠
vn phòng); và s󰗲 ki󰗄m soát 󰗒i v󰗜i s󰗪c lao 󰗚ng. D󰗲a vào ba s󰗲 ki󰗄m soát ó, có
th󰗄 xác 󰗌nh 󰗤c các giai t󰖨ng trong xã h󰗚i. Ngoài các giai t󰖨ng chính (t s󰖤n và
vô s󰖤n), lý thuy󰗀t c󰗨a Wright còn ch󰗊 ra s󰗲 t󰗔n t󰖢i c󰗨a các t󰖨ng l󰗜p trung gian, h󰗎
󰗤c xác 󰗌nh d󰗲a trên tiêu chí ngh󰗂 nghi󰗈p. Vì v󰖮y, quan i󰗄m nêu trên góp ph󰖨n
󰗌nh h󰗜ng cho Lu󰖮n án i sâu nghiên c󰗪u s󰗲 bi󰗀n 󰗖i v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀, quy󰗂n l󰗲c và
uy tín c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p.
- Lý thuy󰗀t c󰗨a Ralf Dahrendorf
Theo ông, t󰗖 ch󰗪c c󰗨a m󰗚t xã h󰗚i, suy cho cùng là s󰗲 s󰖰p x󰗀p, b󰗒 trí quy󰗂n
l󰗲c theo tr󰖮t t󰗲 t󰗬 cao xu󰗒ng th󰖦p, t󰗬 nhóm có quy󰗂n 󰗀n nhóm không có quy󰗂n.
Nh v󰖮y, ta th󰖦y r󰖲ng c s󰗠 t󰖢o ra s󰗲 PTXH là quy󰗂n l󰗲c b󰖰t ngu󰗔n t󰗬 v󰗌 th󰗀 c󰗨a
h󰗎 có 󰗤c trong chính c󰖦u trúc quy󰗂n l󰗲c c󰗨a xã h󰗚i.
- Quan i󰗄m c󰗨a P󰗊erre Bourdieu
Theo Bourdieu thì 󰗄 ánh giá v󰗌 th󰗀 giai c󰖦p c󰗨a cá nhân không ch󰗊 d󰗲a vào
các ch󰗊 báo v󰗂 kinh t󰗀 (thu nh󰖮p, chi tiêu, tài s󰖤n ) và ngh󰗂 nghi󰗈p mà còn ph󰖤i
chú ý 󰗀n y󰗀u t󰗒 󰜝v󰗒n vn hóa󰜞, 󰜝v󰗒n xã h󰗚i󰜞. Cng có ngha r󰖲ng, s󰗲 bi󰗀n 󰗖i
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p và tính di 󰗚ng c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p s󰖾 ph󰗦 thu󰗚c
r󰖦t nhi󰗂u vào y󰗀u t󰗒 󰜝v󰗒n vn hóa󰜞 và 󰜝v󰗒n xã h󰗚i󰜞. Trong ó, trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n và
quan h󰗈 xã h󰗚i là nh󰗰ng bi󰗀n s󰗒 có s󰗪c tác 󰗚ng r󰖦t m󰖢nh.
Tóm l󰖢i, các lý thuy󰗀t v󰗂 PTXH ph󰖨n l󰗜n 󰗂u 󰗤c d󰗲a trên n󰗂n t󰖤ng ti󰗀p
c󰖮n nghiên c󰗪u c󰗨a Karl Marx và Max Weber, t󰗬 ó các tác gi󰖤 phát tri󰗄n thành

các tr󰗞ng phái riêng nh󰖲m phân tích và lý gi󰖤i nh󰗰ng hi󰗈n t󰗤ng PTXH trong các
xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i.
2.2.3. Nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 󰖸t ra trong nghiên c󰗪u phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p 󰗠 n󰗜c ta hi󰗈n nay
S󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH 󰗠 n󰗜c ta ang ch󰗌u tác 󰗚ng b󰗠i nhi󰗂u y󰗀u t󰗒: S󰗠 h󰗰u
t li󰗈u s󰖤n xu󰖦t, l󰗤i th󰗀 ngh󰗂 nghi󰗈p, trình 󰗚 giáo d󰗦c v.v Vì th󰗀, 󰗄 nghiên
c󰗪u lý gi󰖤i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p hi󰗈n nay không th󰗄 duy kinh t󰗀 (ch󰗊 d󰗲a trên y󰗀u
t󰗒 s󰗠 h󰗰u t li󰗈u s󰖤n xu󰖦t) mà ph󰖤i ti󰗀p c󰖮n a chi󰗂u c󰖢nh, t󰗪c là ph󰖤i xem xét t󰗬
nhi󰗂u y󰗀u t󰗒.
Bên c󰖢nh y󰗀u t󰗒 quy󰗂n s󰗠 h󰗰u t li󰗈u s󰖤n xu󰖦t, thì l󰗤i th󰗀 ngh󰗂 nghi󰗈p, trình
󰗚 chuyên môn k󰗺 thu󰖮t, nng l󰗲c lãnh 󰖢o qu󰖤n lý và 󰖸c bi󰗈t là quy󰗂n l󰗲c chính
tr󰗌 là nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 c󰗒t y󰗀u c󰖨n ph󰖤i 󰗤c chú ý khi nghiên c󰗪u v󰗂 PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p 󰗠 n󰗜c ta hi󰗈n nay.
V󰖮n d󰗦ng k󰗀t h󰗤p quan i󰗄m v󰗂 PTXH c󰗨a Karl Marx và Max Weber và k󰗀
th󰗬a s󰗲 phát tri󰗄n m󰗜i trong các lý thuy󰗀t XHH hi󰗈n 󰖢i vào nghiên c󰗪u PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p hi󰗈n nay là m󰗚t cách làm có ý ngha cao v󰗂 m󰖸t lý lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n.
9
2.3. Quan i󰗄m, chính sách c󰗨a 󰖤ng và Nhà n󰗜c Vi󰗈t Nam v󰗂 phân
t󰖨ng xã h󰗚i và i󰗂u ch󰗊nh phân t󰖨ng xã h󰗚i
Càng i sâu vào KTTT thì PTXH có xu h󰗜ng di󰗆n ra gay g󰖰t. Th󰗲c t󰗀 ó
󰖸t ra cho 󰖤ng và Nhà n󰗜c Vi󰗈t Nam nhi󰗈m v󰗦 xây d󰗲ng và th󰗲c hi󰗈n h󰗈 th󰗒ng
chính sách xã h󰗚i 󰗔ng b󰗚 nh󰖲m i󰗂u ch󰗊nh PTXH, 󰖤m b󰖤o s󰗲 công b󰖲ng xã h󰗚i,
h󰗜ng t󰗜i giá tr󰗌 nhân vn cao c󰖤, phát tri󰗄n toàn di󰗈n con ng󰗞i.
V󰖦n 󰗂 󰖸t ra là i󰗂u ch󰗊nh PTXH b󰖲ng cách nào? Theo quan i󰗄m và 󰗌nh
h󰗜ng nào là i󰗂u c󰖨n xác 󰗌nh. i󰗂u ch󰗊nh PTXH và phân hoá giàu nghèo không
có ngha là b󰖲ng m󰗎i cách nâng m󰗪c s󰗒ng c󰗨a ng󰗞i nghèo lên b󰖲ng ng󰗞i giàu
và h󰖢 m󰗪c s󰗒ng c󰗨a ng󰗞i giàu xu󰗒ng b󰖲ng ng󰗞i nghèo, càng không ph󰖤i là 󰜝l󰖦y
c󰗨a ng󰗞i giàu chia cho ng󰗞i nghèo󰜞 theo ki󰗄u 󰜝cào b󰖲ng󰜞, 󰜝Trung bình ch󰗨
ngha󰜞 󰗒i v󰗜i các giai t󰖨ng xã h󰗚i.
Quan i󰗄m và chính sách xuyên su󰗒t c󰗨a 󰖤ng và Nhà n󰗜c là t󰖢o c h󰗚i

và i󰗂u ki󰗈n bình 󰖴ng cho m󰗎i ng󰗞i dân làm giàu theo pháp lu󰖮t, th󰗲c hi󰗈n
ngày càng t󰗒t hn công b󰖲ng xã h󰗚i. Công b󰖲ng xã h󰗚i là thông qua c ch󰗀 chính
sách 󰗄 t󰖢o l󰖮p i󰗂u ki󰗈n, môi tr󰗞ng thu󰖮n l󰗤i cho m󰗎i ng󰗞i dân phát huy kh󰖤
nng, l󰗤i th󰗀 󰗄 t󰗲 vn lên, tôn tr󰗎ng và khuy󰗀n khích tài nng phát tri󰗄n, ch󰖦p
nh󰖮n có PTXH nhng h󰗤p lý, t󰖢o 󰗚ng l󰗲c cho s󰗲 phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i
nhanh và b󰗂n v󰗰ng.
Chng 3
NH󰖭N DI󰗇N BI󰖿N 󰗕I PHÂN T󰖧NG XÃ H󰗙I NGH󰗁 NGHI󰗇P
󰗟 THÀNH PH󰗑 À N󰖵NG T󰗫 NM 2002 󰖿N NM 2010
3.1. Khái quát 󰖸c i󰗄m 󰗌a lý - hành chính, kinh t󰗀 - xã h󰗚i thành ph󰗒
à N󰖶ng
3.1.1. 󰖸c i󰗄m 󰗌a lý - hành chính
à N󰖶ng là thành ph󰗒 bi󰗄n l󰗜n nh󰖦t mi󰗂n Trung, 󰗠 15
0
55
󰜚
󰗀n 16
0
14
󰜚
v B󰖰c,
107
0
18
󰜚
󰗀n 108
0
20󰜚kinh ông, phía b󰖰c giáp t󰗊nh Th󰗬a Thiên - Hu󰗀, phía nam và
tây giáp t󰗊nh Qu󰖤ng Nam, phía ông giáp Bi󰗄n ông.
Thành ph󰗒 à N󰖶ng hi󰗈n nay có di󰗈n tích 󰖦t t󰗲 nhiên: 1255,0 km2; dân s󰗒

hn 900.000 ng󰗞i (nm 2010); thành ph󰗒 có 6 qu󰖮n n󰗚i thành (Sn Trà, H󰖤i
Châu, Thanh Khê, Liên Chi󰗄u, C󰖪m L󰗈, Ng Hành Sn) và hai huy󰗈n (huy󰗈n Hòa
Vang và huy󰗈n 󰖤o Hoàng Sa).
3.1.2. 󰖸c i󰗄m kinh t󰗀 - xã h󰗚i
T󰗬 khi tr󰗠 thành n v󰗌 hành chính tr󰗲c thu󰗚c trung ng (nm 1997), à
N󰖶ng ã t󰖢o l󰖮p v󰗌 th󰗀 m󰗜i, 󰗤c nhi󰗂u ng󰗞i bi󰗀t 󰗀n là m󰗚t thành ph󰗒 nng
󰗚ng, phát tri󰗄n nhanh ti󰗀n trình CNH, HH và TH. N󰗀u th󰗞i i󰗄m nm 2000,
10
t󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong nông, lâm, th󰗨y s󰖤n g󰖨n tng ng v󰗜i khu v󰗲c công
nghi󰗈p, xây d󰗲ng và t󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong các ngành d󰗌ch v󰗦 không có s󰗲 cách
bi󰗈t quá l󰗜n thì 󰗀n nm 2010 ã có s󰗲 d󰗌ch chuy󰗄n l󰗜n. T󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong
khu v󰗲c nông, lâm, th󰗨y s󰖤n t󰗬 28,23% gi󰖤m còn 9,54%; lao 󰗚ng trong khu v󰗲c
d󰗌ch v󰗦 ã tng t󰗬 39,94% lên 57,38%.
Nh v󰖮y, xét v󰗂 c c󰖦u lao 󰗚ng theo ngh󰗂 nghi󰗈p cng nh t󰗸 l󰗈 óng góp
trong GDP 󰗂u cho th󰖦y, 󰗠 à N󰖶ng ang di󰗆n ra s󰗲 thay 󰗖i theo h󰗜ng ngày
càng gi󰖤m nhanh nhóm ngh󰗂 nông, lâm, th󰗨y s󰖤n, tng nhanh ngành d󰗌ch v󰗦. ây
là c s󰗠 cho s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p h󰗜ng 󰗀n xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i.
3.2. Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i v󰗂 v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c
3.2.1. Ngu󰗔n d󰗰 li󰗈u và h󰗜ng ti󰗀p c󰖮n quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p
󰗄 phân tích y󰗀u t󰗒 quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p, Lu󰖮n án s󰗮 d󰗦ng ngu󰗔n d󰗰 li󰗈u
t󰗬 file g󰗒c k󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát MSHG do T󰗖ng c󰗦c Th󰗒ng kê th󰗲c hi󰗈n.
Trong ti󰗀n trình 󰖪y m󰖢nh CNH, HH, phát tri󰗄n KTTT, xã h󰗚i Vi󰗈t Nam
ang chuy󰗄n d󰖨n sang xã h󰗚i công nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i, v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p
󰗤c phân t󰖨ng theo th󰗪 t󰗲 t󰗬 cao xu󰗒ng th󰖦p g󰗔m: Lãnh 󰖢o, qu󰖤n lý - doanh
nhân - chuyên môn cao, ây 󰗤c coi là nh󰗰ng nhóm tinh hoa; ti󰗀p theo là nh󰗰ng
nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p mang tính ch󰖦t c󰗨a xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i: Nhân viên - công
nhân - buôn bán, d󰗌ch v󰗦; nh󰗰ng nhóm có v󰗌 th󰗀 󰗀n th󰖦p nh󰖦t là: Ti󰗄u th󰗨 công -
lao 󰗚ng gi󰖤n n - nông dân, ây là nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p g󰖰n v󰗜i 󰖸c
trng c󰗨a n󰗂n s󰖤n xu󰖦t nông nghi󰗈p truy󰗂n th󰗒ng.
Th󰗪 b󰖮c quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗤c xác l󰖮p theo tr󰖮t t󰗲 phân t󰖨ng nh v󰖮y,

song vi󰗈c ánh giá quy󰗂n l󰗲c các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p còn 󰗤c cn c󰗪 vào
nhi󰗂u y󰗀u t󰗒 khác n󰗰a, 󰖸c bi󰗈t là kh󰖤 nng di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p t󰗬 th󰗪 b󰖮c này
sang th󰗪 b󰖮c khác, t󰗬 nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p này sang nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p khác cng là
nh󰗰ng d󰖦u hi󰗈u quan tr󰗎ng 󰗄 ánh giá s󰗪c h󰖦p d󰖬n hay v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c c󰗨a các
ngh󰗂 nghi󰗈p.
Nh v󰖮y, v󰗂 th󰗪 b󰖮c v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c c󰗨a 9 nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗀n
nay ã 󰗤c các nghiên c󰗪u trong n󰗜c và th󰗀 gi󰗜i xác 󰗌nh, vì v󰖮y, trong Lu󰖮n án
này, tác gi󰖤 ch󰗊 t󰖮p trung xem xét khía c󰖢nh di d󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p thông qua c󰖦u
trúc mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a lao 󰗚ng l󰖦y làm tiêu chí 󰗄 ánh giá
m󰗪c 󰗚 quy󰗂n l󰗲c c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p.
3.2.2. Th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p thông qua s󰗲 di
󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p trong mô hình tháp phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
3.2.2.1. S󰗲 di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p trong mô hình phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
c󰗨a c󰖤 n󰗜c
Phân tích s󰗒 li󰗈u kh󰖤o sát nm 2002 và 2010 c󰗨a c󰖤 n󰗜c cho th󰖦y, c󰖦u trúc
dân s󰗒 lao 󰗚ng ang có s󰗲 thay 󰗖i theo chi󰗂u h󰗜ng 󰗀n xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i, m󰖸c dù
11
di󰗆n ti󰗀n còn khá ch󰖮m. Các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p mang 󰖸c trng xã h󰗚i
truy󰗂n th󰗒ng ang có chi󰗂u h󰗜ng gi󰖤m d󰖨n. Nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p g󰖰n
v󰗜i xã h󰗚i công nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i (thu󰗚c t󰖨ng trung và 󰗊nh c󰗨a tháp phân t󰖨ng ngh󰗂
nghi󰗈p) 󰗂u có s󰗲 chuy󰗄n 󰗚ng tng d󰖨n. T󰗸 l󰗈 các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p này
󰗂u tng lên khá nhanh, trong ó có các t󰖨ng l󰗜p ngh󰗂 nghi󰗈p nh doanh nhân,
chuyên môn cao, công nhân có m󰗪c tng trên 2 l󰖨n trong giai o󰖢n t󰗬 nm 2002
󰗀n nm 2010. Tuy nhiên, do quy mô các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰖢i di󰗈n cho
xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i còn r󰖦t nh󰗐 bé (ch󰖴ng h󰖢n 󰗀n nm 2010, nhóm doanh nhân ch󰗊
chi󰗄m 0,4%, chuyên môn cao: 3,9%, công nhân: 4,4% ) nên dù có s󰗲 tng nhanh
nhng 󰗀n nm 2010, mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 n󰗜c ta v󰖬n là hình
kim t󰗲 tháp
3.2.2.2. S󰗲 di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p trong mô hình phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p c󰗨a thành ph󰗒 à N󰖶ng

󰗟 c󰖤 2 th󰗞i i󰗄m 2002 và 2010, mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a à
N󰖶ng theo hình con quay (mô ph󰗐ng 󰗔 v󰖮t trong trò chi dân gian). Nh󰗰ng nhóm
xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 kho󰖤ng gi󰗰a phình to, nh󰗰ng nhóm t󰖨ng áy (nông dân và
lao 󰗚ng gi󰖤n n) chi󰗀m t󰗸 l󰗈 nh󰗐.
Bi󰗄u 󰗔 3.1: Mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a lao 󰗚ng ang có vi󰗈c làm
󰗠 TP à N󰖶ng nm 2002 và nm 2010
Trong khi 3 nhóm ngh󰗂 mang 󰖸c trng xã h󰗚i nông nghi󰗈p c󰗨a c󰖤 n󰗜c
gi󰖤m ch󰖮m thì 󰗠 à N󰖶ng, 3 nhóm là nông dân, lao 󰗚ng gi󰖤n n và ti󰗄u th󰗨 công
l󰖢i gi󰖤m r󰖦t nhanh t󰗬 44,3% (nm 2002) xu󰗒ng còn 32,9% (nm 2010). 󰖸c bi󰗈t là
12
nhóm ngh󰗂 nông dân 󰗀n nm 2010, ch󰗊 còn 7,5% (trong khi c󰖤 n󰗜c còn 52,1%).
Các nhóm t󰖨ng áy thu h󰖺p thì t󰖦t y󰗀u các nhóm t󰖨ng trên c󰗨a tháp phình to ra.
Các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰖢i di󰗈n cho xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i 󰗂u theo chi󰗂u h󰗜ng
tng lên nh doanh nhân tng t󰗬 1,1% lên 3,0%, chuyên môn cao tng t󰗬 7,1% lên
15,3%, công nhân tng t󰗬 7,2% lên 11,6%.
Nh v󰖮y, c󰖦u trúc các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng ang có s󰗲 bi󰗀n
󰗖i h󰗜ng 󰗀n xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i trong th󰖮p niên 󰖨u c󰗨a th󰗀 k󰗸 XXI.
3.2.2.3. So sánh s󰗲 di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p trong mô hình phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng v󰗜i các thành ph󰗒 tr󰗲c thu󰗚c Trung ng
󰗒i chi󰗀u mô hình tháp phân t󰖨ng d󰗲a trên t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng c󰗨a các nhóm xã
h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng v󰗜i các thành ph󰗒 tr󰗲c thu󰗚c Trung ng khác cho
th󰖦y quy mô, m󰗪c 󰗚 và xu h󰗜ng di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p di󰗆n ra khác nhau trong
giai o󰖢n t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010.
V󰗜i thành ph󰗒 C󰖨n Th, 3 nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p mang 󰖸c trng xã h󰗚i
truy󰗂n th󰗒ng, m󰖸c dù gi󰖤m 14,7 i󰗄m ph󰖨n trm (t󰗬 76,9% xu󰗒ng còn 62,2%)
song mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a thành ph󰗒 này v󰖬n là hình kim t󰗲
tháp - mô hình phân t󰖨ng c󰗨a xã h󰗚i nông thôn thu󰖨n túy.
Mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a Hà N󰗚i và H󰖤i Phòng có nét tng
󰗔ng, 󰗠 t󰖨ng áy c󰗨a mô hình tháp - nhóm xã h󰗚i nông dân còn chi󰗀m t󰗸 l󰗈 khá
cao. Trong giai o󰖢n t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010, m󰖸c dù nhóm xã h󰗚i nông dân 󰗠

H󰖤i Phòng có t󰗒c 󰗚 gi󰖤m nhanh (17,5 i󰗄m ph󰖨n trm) nhng 󰗀n nm 2010 v󰖬n
còn 26,2%; còn 󰗠 Hà N󰗚i thì tng t󰗬 19,5% lên 23,5%, có di󰗆n ti󰗀n này là do vi󰗈c
sát nh󰖮p t󰗊nh Hà Tây vào th󰗨 ô Hà N󰗚i.
Mô hình tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a à N󰖶ng có nhi󰗂u nét tng 󰗔ng
v󰗜i TP H󰗔 Chí Minh khi các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p mang 󰖸c trng xã h󰗚i
truy󰗂n th󰗒ng theo xu h󰗜ng gi󰖤m m󰖢nh, còn các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a xã
h󰗚i hi󰗈n 󰖢i tng nhanh, trong ó tng nhanh nh󰖦t là các nhóm buôn bán - d󰗌ch v󰗦,
chuyên môn cao, doanh nhân và công nhân.
3.3. Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 kinh t󰗀
3.3.1. Tình hình phân t󰖨ng xã h󰗚i v󰗂 thu nh󰖮p trong dân c à N󰖶ng
Vào nm 2002, m󰗪c chênh l󰗈ch gi󰗰a nhóm có thu nh󰖮p cao nh󰖦t (nhóm 5)
v󰗜i nhóm th󰖦p nh󰖦t (nhóm 1) c󰗨a dân c TP à N󰖶ng là 5,4 l󰖨n. 󰗀n nm 2010,
m󰗪c chênh l󰗈ch gi󰗰a nhóm 5 và nhóm 1 là 6,6 l󰖨n. N󰗀u so v󰗜i toàn qu󰗒c thì m󰗪c
chênh l󰗈ch gi󰗰a các nhóm thu nh󰖮p c󰗨a à N󰖶ng hi󰗈n còn th󰖦p hn r󰖦t nhi󰗂u so
v󰗜i m󰗪c chênh l󰗈ch chung c󰗨a c󰖤 n󰗜c (m󰗪c chênh l󰗈ch nhóm 5 v󰗜i nhóm 1 c󰗨a
c󰖤 n󰗜c nm 2002 là 8,1 l󰖨n, và nm 2010 là 9,2 l󰖨n).
Nh v󰖮y, m󰗪c 󰗚 chênh l󰗈ch (b󰖦t bình 󰖴ng) gi󰗰a các nhóm dân c chia
theo 5 nhóm thu nh󰖮p (nhóm1 có TNBQ 󰖨u ng󰗞i th󰖦p nh󰖦t và nhóm 5 có
13
TNBQ 󰖨u ng󰗞i cao nh󰖦t) 󰗠 TP à N󰖶ng qua các th󰗞i i󰗄m t󰗬 nm 2002 󰗀n
nm 2010 󰗂u th󰖦p hn r󰖦t nhi󰗂u so v󰗜i m󰗪c chênh l󰗈ch chung c󰗨a c󰖤 n󰗜c.
3.3.2. Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i v󰗂 thu nh󰖮p theo nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
- K󰗀t qu󰖤 phân tích t󰗬 ngu󰗔n d󰗰 li󰗈u Kh󰖤o sát MSHG
Chênh l󰗈ch TNBQ lao 󰗚ng/ tháng vào th󰗞i i󰗄m nm 2002 c󰗨a nhóm ngh󰗂
doanh nhân có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 cao nh󰖦t (t󰖨ng 9) so v󰗜i nhóm ngh󰗂 nông dân có v󰗌 th󰗀
kinh t󰗀 th󰖦p nh󰖦t (t󰖨ng 1) là 4,5 l󰖨n (c󰖤 n󰗜c là 6,4 l󰖨n), nhng 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm
2010 thì kho󰖤ng cách này tng lên 6,5 l󰖨n (c󰖤 n󰗜c là 4,1 l󰖨n).
Nm 2002, nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p có m󰗪c TNBQ cao nh󰖦t (doanh nhân)
cao hn m󰗪c trung bình chung c󰗨a 9 nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p là 208%, 󰗀n nm 2010 là
228%; ng󰗤c l󰖢i thì nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p có m󰗪c TNBQ th󰖦p nh󰖦t, nm 2002 ch󰗊

b󰖲ng 46,3% và nm 2010 t󰗦t xu󰗒ng còn 35,3% so v󰗜i m󰗪c trung bình chung. S󰗒
li󰗈u trên cho th󰖦y xu h󰗜ng phân t󰖨ng thu nh󰖮p gi󰗰a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
󰗠 à N󰖶ng ngày càng doãng ra v󰗜i t󰗒c 󰗚 khá nhanh.
- K󰗀t qu󰖤 phân tích t󰗬 ngu󰗔n d󰗰 li󰗈u i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u do tác gi󰖤 lu󰖮n án
th󰗲c hi󰗈n. Lu󰖮n án ã ti󰗀n hành i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u 451 tr󰗞ng h󰗤p 󰖢i di󰗈n cho 9
nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p trên 󰗌a bàn à N󰖶ng v󰗜i k󰗀t qu󰖤 thu 󰗤c nh sau.
B󰖤ng 3.1:TNBQ t󰗬 ngh󰗂 chính c󰗨a ng󰗞i lao 󰗚ng/tháng và v󰗌 th󰗀 phân
t󰖨ng thu nh󰖮p theo 9 nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
Nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p
Nm 2002
Nm 2010
TNBQ
󰖨u ng󰗞i /
tháng (1000)
V󰗌 th󰗀
phân t󰖨ng
TNBQ
󰖨u ng󰗞i /
tháng (1000)
V󰗌 th󰗀
phân t󰖨ng
Lãnh 󰖢o, qu󰖤n lý
1915
8
4465
7
Doanh nhân
2250
9

10010
9
Chuyên môn cao
1133
7
5489
8
Nhân viên
851
5
2850
5
Công nhân
783
4
2811
3
Buôn bán-d󰗌ch v󰗦
929
6
3701
6
Ti󰗄u th󰗨 công
628
3
2238
2
Lao 󰗚ng gi󰖤n n
594
2

2864
4
Nông dân
512
1
2232
1
Trung bình chung
952
4143
Chênh l󰗈ch TNBQ lao 󰗚ng/ tháng vào th󰗞i i󰗄m nm 2002 c󰗨a nhóm xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 cao nh󰖦t (t󰖨ng 9) so v󰗜i nhóm ngh󰗂 có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀
th󰖦p nh󰖦t (t󰖨ng 1) là 4,38 l󰖨n, 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm 2010, kho󰖤ng cách này là 4,48 l󰖨n.
14
S󰗒 li󰗈u trên cng cho th󰖦y xu h󰗜ng phân t󰖨ng thu nh󰖮p gi󰗰a các nhóm xã
h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng ngày càng doãng ra trong khi c󰖤 n󰗜c l󰖢i theo chi󰗂u
thu h󰖺p l󰖢i.
Cn c󰗪 vào i󰗄m s󰗒 phân t󰖨ng v󰗂 kinh t󰗀 c󰗨a m󰗘i nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
thì 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2002, ba nhóm có v󰗌 th󰗀 phân t󰖨ng cao nh󰖦t (các t󰖨ng 9, 8 và
7) thu󰗚c v󰗂: Lãnh 󰖢o qu󰖤n lý, doanh nhân và chuyên môn cao; th󰗪 t󰗲 th󰖦p d󰖨n
x󰗀p ti󰗀p theo là các nhóm ngh󰗂 buôn bán - d󰗌ch v󰗦 (t󰖨ng 6), nhân viên (5) và công
nhân (4); ba nhóm xã h󰗚i còn l󰖢i th󰗪 t󰗲 󰗀n th󰖦p nh󰖦t là: Ti󰗄u th󰗨 công (3), lao
󰗚ng gi󰖤n n (2) và nông dân (1); 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm 2010, ba nhóm có v󰗌 th󰗀
phân t󰖨ng cao nh󰖦t (các t󰖨ng 9, 8 và 7) thu󰗚c v󰗂: Doanh nhân, lãnh 󰖢o qu󰖤n lý và
chuyên môn cao; th󰗪 t󰗲 th󰖦p d󰖨n x󰗀p ti󰗀p theo là các nhóm ngh󰗂 buôn bán - d󰗌ch
v󰗦 (t󰖨ng 6), nhân viên (5) và công nhân (4); ba nhóm xã h󰗚i còn l󰖢i th󰗪 t󰗲 󰗀n th󰖦p
nh󰖦t là: Ti󰗄u th󰗨 công (3), lao 󰗚ng gi󰖤n n (2) và nông dân (1).
Nh v󰖮y, trong b󰗒i c󰖤nh 󰖪y m󰖢nh ti󰗀n trình CNH, HH, TH và phát tri󰗄n
KTTT, m󰗘i lo󰖢i ngh󰗂 nghi󰗈p có nh󰗰ng i󰗂u ki󰗈n và l󰗤i th󰗀 kinh t󰗀 khác nhau nên
ã và ang có c h󰗚i thng ti󰗀n khác nhau trong c󰖦u trúc phân t󰖨ng v󰗂 thu nh󰖮p.

3.4. Bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i
3.4.1. C s󰗠 d󰗰 li󰗈u và h󰗜ng ti󰗀p c󰖮n v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i
󰗄 có c s󰗠 nh󰖮n di󰗈n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 phng di󰗈n v󰗌 th󰗀
xã h󰗚i, Lu󰖮n án ti󰗀n hành trng c󰖨u ý ki󰗀n ánh giá ch󰗨 quan t󰗬 ng󰗞i dân qua
cu󰗚c i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u trên 󰗌a bàn à N󰖶ng.
V󰗌 th󰗀 xã h󰗚i là m󰗚t trong ba cn c󰗪 c b󰖤n 󰗄 phân chia xã h󰗚i thành các
t󰖨ng l󰗜p khác nhau. Cng nh hai lo󰖢i v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c và v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀, v󰗌 th󰗀 xã
h󰗚i là khái ni󰗈m nói 󰗀n v󰗌 trí, th󰗪 b󰖮c c󰗨a các nhân hay nhóm xã h󰗚i 󰗤c s󰖰p
x󰗀p trong m󰗚t c󰖦u trúc h󰗚i nh󰖦t 󰗌nh; i󰗄m khác bi󰗈t 󰗠 ch󰗘, hai lo󰖢i v󰗌 th󰗀 k󰗄
󰗤c cn c󰗪 vào quy󰗂n l󰗲c chính tr󰗌 và quy󰗂n l󰗲c kinh t󰗀, còn v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i l󰖢i
thiên v󰗂 m󰖸t uy tín, m󰗪c 󰗚 tôn tr󰗎ng xã h󰗚i. Xu󰖦t phát t󰗬 cách ti󰗀p c󰖮n ó, trong
cu󰗚c i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u t󰖢i à N󰖶ng, câu h󰗐i nêu ra là yêu c󰖨u ng󰗞i tr󰖤 l󰗞i d󰗲a
trên s󰗲 c󰖤m nh󰖮n v󰗂 uy tín hay s󰗲 ng󰗢ng m󰗚 c󰗨a mình 󰗄 x󰗀p th󰗪 h󰖢ng 9 nhóm
xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p.
3.4.2. Phân tích s󰗲 bi󰗀n 󰗖i v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i qua k󰗀t qu󰖤 i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u
󰗒i v󰗜i nhóm ngh󰗂 lãnh 󰖢o, qu󰖤n lý, ý ki󰗀n ánh giá v󰗌 th󰗀 uy tín nm
2010 v󰖬n 󰗠 t󰖨ng cao nh󰖦t (t󰖨ng 9) nhng i󰗄m s󰗒 ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i ã gi󰖤m t󰗬
8.47 (nm 2002), xu󰗒ng còn 7.89 i󰗄m (nm 2010).
Nhóm ngh󰗂 doanh nhân có i󰗄m s󰗒 ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i ã tng t󰗬 7.36,
lên 7.79 i󰗄m.
15
Nhóm ngh󰗂 chuyên môn cao cng ang ngày càng 󰗤c nhi󰗂u ý ki󰗀n ánh
giá h󰗎 󰗠 th󰗪 h󰖢ng v󰗌 th󰗀 cao hn. i󰗄m s󰗒 ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a nhóm này ã
tng nhanh t󰗬 7.14 lên 7.54 i󰗄m.
Nhóm ngh󰗂 nhân viên, t󰗬 th󰗞i i󰗄m nm 2002 󰗀n nm 2010, th󰗪 h󰖢ng v󰗌
th󰗀 xã h󰗚i gi󰖤m sút t󰗬 t󰖨ng 6 xu󰗒ng t󰖨ng 5. i󰗄m s󰗒 ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a
nhóm này ã gi󰖤m t󰗬 5.57 xu󰗒ng còn 5.33 i󰗄m.
Nhóm ngh󰗂 công nhân cng bi󰗀n 󰗖i theo chi󰗂u h󰗜ng gi󰖤m sút uy tín xã
h󰗚i, t󰗬 v󰗌 th󰗀 󰗠 t󰖨ng 5 (nm 2002) xu󰗒ng t󰖨ng 4 (vào th󰗞i i󰗄m nm 2010). i󰗄m
s󰗒 ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a nhóm này ã gi󰖤m t󰗬 4.74 xu󰗒ng còn 4.43 i󰗄m

Nhóm ngh󰗂 buôn bán - d󰗌ch v󰗦 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2002, có t󰗸 l󰗈 ý ki󰗀n nhi󰗂u
nh󰖦t ánh giá th󰗪 h󰖢ng uy tín 󰗠 t󰖨ng 4 thì 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2010, t󰗸 l󰗈 ý ki󰗀n cao
nh󰖦t x󰗀p v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p này lên t󰖨ng 6. ây là nhóm xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p có m󰗪c bi󰗀n 󰗖i t󰖨ng b󰖮c v󰗌 th󰗀 uy tín xã h󰗚i m󰖢nh nh󰖦t. i󰗄m s󰗒
ánh giá v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a nhóm này ã tng nhanh t󰗬 4.31 lên 4.79 i󰗄m
Ba nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p còn l󰖢i (ti󰗄u th󰗨 công, lao 󰗚ng gi󰖤n n, nông
dân) có v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i l󰖨n l󰗤t 󰗠 các t󰖨ng 3, 2, 1 và th󰗪 h󰖢ng này không có s󰗲 bi󰗀n
󰗖i áng k󰗄 trong th󰖮p niên 󰖨u c󰗨a th󰗀 k󰗸 XXI. K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát ý ki󰗀n ng󰗞i
dân thông qua ph󰗐ng v󰖦n cho th󰖦y l󰗤i th󰗀 v󰗂 ti󰗂n và quy󰗂n ang là nh󰗰ng y󰗀u t󰗒
chính y󰗀u quy󰗀t 󰗌nh uy tín c󰗨a nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p. Các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p n󰖲m 󰗠 󰜝t󰖨ng󰜞 áy (nông dân, lao 󰗚ng gi󰖤n n và ti󰗄u th󰗨 công) có v󰗌 th󰗀
xã h󰗚i th󰖦p nh󰖦t b󰗠i l󰖾 2 lo󰖢i v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 và quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p luôn có i󰗄m
s󰗒 phân t󰖨ng th󰖦p nh󰖦t.
Tóm l󰖢i, nh󰗰ng phân tích trên ã b󰗜c 󰖨u em 󰗀n cái nhìn bao quát v󰗂 s󰗲
bi󰗀n 󰗖i v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p trên 󰗌a bàn à
N󰖶ng trong b󰗒i c󰖤nh thành ph󰗒 này 󰖪y m󰖢nh ti󰗀n trình CNH, HH và TH.
Tr󰗜c h󰗀t, t󰗬 ti󰗀p c󰖮n quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p thông qua vi󰗈c xem xét khía c󰖢nh di
󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a lao 󰗚ng trong c󰖦u trúc tháp phân t󰖨ng cho ta hình dung
tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a à N󰖶ng có hình d󰖢ng con quay - nh󰗐 󰗠 hai 󰖨u
và phình to 󰗠 gi󰗰a. N󰗀u cn c󰗪 vào i󰗄m s󰗒 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p (là i󰗄m bình
quân 󰗤c xác l󰖮p trên c s󰗠 t󰗖ng h󰗤p i󰗄m th󰗪 h󰖢ng phân t󰖨ng v󰗂 v󰗌 th󰗀 thu nh󰖮p
bình quân c󰗨a lao 󰗚ng, l󰗤i th󰗀 v󰗂 thu nh󰖮p c󰗨a các nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p và v󰗌 th󰗀
xã h󰗚i qua ý ki󰗀n ánh giá c󰗨a ng󰗞i dân, i󰗄m s󰗒 phân t󰖨ng càng cao càng
ch󰗪ng t󰗐 v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p ó càng 󰗠 g󰖨n v󰗜i
󰜝t󰖨ng 󰗊nh󰜞 c󰗨a tháp phân t󰖨ng), có th󰗄 hình dung tháp PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a
à N󰖶ng v󰗜i ph󰖨n 󰗊nh tháp g󰗔m các nhóm xã h󰗚i th󰗪 t󰗲 t󰗬 cao xu󰗒ng th󰖦p l󰖨n
l󰗤t là: Lãnh 󰖢o qu󰖤n lý, doanh nhân, chuyên môn cao 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2002 và
doanh nhân, lãnh 󰖢o qu󰖤n lý, chuyên môn cao 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm 2010. ây là
nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i v󰗬a có v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p cao, v󰗬a có nh󰗰ng u th󰗀
v󰗂 thu nh󰖮p và v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i cao nh󰖦t.

16
Các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p có th󰗪 t󰗲 ti󰗀p theo g󰗔m nhóm buôn bán - d󰗌ch
v󰗦, nhân viên, công nhân n󰖲m 󰗠 kho󰖤ng gi󰗰a tháp phân t󰖨ng. Trong các nhóm xã
h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p này, n󰗀u cn c󰗪 vào i󰗄m s󰗒 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p thì nhóm ngh󰗂
buôn bán - d󰗌ch v󰗦 ang ngày càng có v󰗌 th󰗀 n󰗖i tr󰗚i do v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i ngày càng
󰗤c nâng lên, thu nh󰖮p có t󰗒c 󰗚 tng tr󰗠ng cao; nhóm ngh󰗂 nhân viên tng
󰗒i 󰗖n 󰗌nh; nhóm ngh󰗂 công nhân theo chi󰗂u sa sút c󰖤 v󰗂 v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i và v󰗌 th󰗀
kinh t󰗀. ây là công nhân làm trong các khu công nghi󰗈p ti󰗂n lng, ti󰗂n công
󰗤c tr󰖤 th󰖦p, 󰗞i s󰗒ng g󰖸p r󰖦t nhi󰗂u khó khn, nh󰖦t là t󰗬 khi ch󰗌u 󰖤nh h󰗠ng
kh󰗨ng ho󰖤ng kinh t󰗀 th󰗀 gi󰗜i t󰗬 nm 2008 󰗀n nay.
N󰖲m 󰗠 ph󰖨n d󰗜i tháp phân t󰖨ng hình con quay này là các nhóm xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p mang 󰖸c trng n󰗂n nông nghi󰗈p truy󰗂n th󰗒ng g󰗔m ti󰗄u th󰗨 công, lao
󰗚ng gi󰖤n n và nông dân, trong ó nông dân ang có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i th󰖦p
nh󰖦t (t󰗬 v󰗌 th󰗀 quy󰗂n l󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p cho 󰗀n m󰗪c thu nh󰖮p, uy tín ngh󰗂 nghi󰗈p
󰗂u b󰖦t l󰗤i hn so v󰗜i các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p khác).
Chng 4
NH󰗯NG Y󰖿U T󰗑 TÁC 󰗙NG 󰖿N BI󰖿N 󰗕I PHÂN T󰖧NG XÃ H󰗙I
NGH󰗁 NGHI󰗇P 󰗟 THÀNH PH󰗑 À N󰖵NG T󰗫 NM 2002 -2010
4.1. Tác 󰗚ng c󰗨a h󰗈 th󰗒ng chính sách 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p
4.1.1. Chính sách 󰖪y m󰖢nh ti󰗀n trình công nghi󰗈p hóa, ô th󰗌 hóa
ây là m󰖤ng chính sách có vai trò tác 󰗚ng r󰖦t m󰖢nh 󰗀n quá trình chuy󰗄n
󰗖i ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a ng󰗞i dân. V󰗜i lo󰖢i chính sách gi󰖤i t󰗐a, tái 󰗌nh c 󰗄 ch󰗊nh
trang ô th󰗌 thì có 󰗀n 88.6% ý ki󰗀n ánh giá tác 󰗚ng t󰗬 m󰗪c trung bình 󰗀n r󰖦t
m󰖢nh (trong ó m󰗪c r󰖦t m󰖢nh có t󰗸 l󰗈 ý ki󰗀n cao nh󰖦t 32.2%); còn v󰗜i lo󰖢i chính
sách thu hút âu t, xây d󰗲ng và phát tri󰗄n các khu công nghi󰗈p cng có t󰗜i
84.9% ý ki󰗀n ánh giá m󰗪c tác 󰗚ng t󰗬 trung bình 󰗀n m󰖢nh.
4.1.2. Chính sách u tiên phát tri󰗄n giáo d󰗦c - ào t󰖢o ngu󰗔n nhân l󰗲c
V󰗜i m󰗚t chi󰗀n l󰗤c phát tri󰗄n ch󰖦t l󰗤ng ngu󰗔n nhân l󰗲c d󰗲a trên c s󰗠
khoa h󰗎c và nhu c󰖨u th󰗲c ti󰗆n 󰗌a phng, cùng v󰗜i nh󰗰ng c ch󰗀, chính sách v󰗂

ào t󰖢o, b󰗔i d󰗢ng h󰗤p lý, chu toàn nên trong m󰗚t kho󰖤ng th󰗞i gian ng󰖰n, à
N󰖶ng ã có 󰗤c t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng qua ào t󰖢o khá cao. Vào nm 2000, s󰗒 ng󰗞i 󰗨
15 tu󰗖i tr󰗠 lên ho󰖢t 󰗚ng kinh t󰗀 th󰗞ng xuyên có trình 󰗚 t󰗬 công nhân k󰗺 thu󰖮t
có b󰖲ng tr󰗠 lên là 21,4% thì 󰗀n nm 2010, t󰗸 l󰗈 này 󰗤c nâng lên 31,8% (trong
ó s󰗒 ng󰗞i có trình 󰗚 C-H tr󰗠 lên chi󰗀m t󰗸 l󰗈 56,6%).
Ngu󰗔n lao 󰗚ng 󰗤c ào t󰖢o v󰗜i s󰗒 l󰗤ng và ch󰖦t l󰗤ng cao chính là i󰗂u
ki󰗈n, ti󰗂n 󰗂 thúc 󰖪y quá trình phân công lao 󰗚ng xã h󰗚i, t󰖢o ra s󰗲 chuy󰗄n 󰗖i
17
m󰖢nh m󰖾 trong c c󰖦u ngh󰗂 nghi󰗈p, là ngu󰗔n l󰗲c quan tr󰗎ng nh󰖦t 󰗄 phát tri󰗄n
nhanh 󰗀n xã h󰗚i công nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i.
4.1.3. Chính sách thu hút và tr󰗎ng d󰗦ng nhân tài
Song song v󰗜i chính sách ào t󰖢o, à N󰖶ng ã ban hành chính sách thu hút
ngu󰗔n nhân l󰗲c trình 󰗚 cao v󰗂 công tác t󰖢i 󰗌a phng. Ngu󰗔n nhân l󰗲c có trình
󰗚 chuyên môn k󰗺 thu󰖮t 󰗤c b󰗖 sung t󰗬 nhi󰗂u ngu󰗔n, ây là c s󰗠 giúp cho à
N󰖶ng phát tri󰗄n nh󰗰ng ngành ngh󰗂 mang 󰖸c trng xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i.
Theo k󰗀t qu󰖤 ý ki󰗀n ánh giá c󰗨a ng󰗞i dân thì chính sách thu hút nhân tài
không 󰗤c ánh giá cao trong vi󰗈c tác 󰗚ng 󰗀n chuy󰗄n 󰗖i ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a
ng󰗞i dân, ph󰖨n ông ý ki󰗀n ánh giá t󰗬 m󰗪c trung bình tr󰗠 xu󰗒ng 󰗀n r󰖦t y󰗀u;
ch󰗊 có 19.4% ý ki󰗀n anh giá 󰗠 m󰗪c m󰖢nh và không h󰗂 có ý ki󰗀n nào ánh giá 󰗠
m󰗪c r󰖦t m󰖢nh. Có l󰖾 do chính sách này có s󰗲 tác 󰗚ng 󰗀n v󰖦n 󰗂 bi󰗀n 󰗖i ngh󰗂
nghi󰗈p c󰗨a ng󰗞i dân m󰗚t cách gián ti󰗀p và lâu dài mà không ph󰖤i ai cng d󰗆 dàng
nh󰖮n th󰗪c 󰗤c. V󰗜i chính sách tr󰗎ng d󰗦ng nhân tài l󰖢i 󰗤c ng󰗞i dân ánh giá
có tác 󰗚ng cao hn, k󰗀t qu󰖤 m󰗪c y󰗀u là 22.9%, m󰗪c trung bình là 38.8% và m󰗪c
m󰖢nh là 38.4%.
4.1.4. Chi󰗀n l󰗤c phát tri󰗄n c c󰖦u n󰗂n kinh t󰗀 h󰗜ng 󰗀n hi󰗈n 󰖢i
Sau khi à N󰖶ng tr󰗲c thu󰗚c Trung ng, 󰖤ng b󰗚 và chính quy󰗂n thành ph󰗒
xác 󰗌nh úng 󰖰n c c󰖦u kinh t󰗀 c󰗨a thành ph󰗒 phát tri󰗄n theo h󰗜ng: Công
nghi󰗈p - d󰗌ch v󰗦 - nông nghi󰗈p; và t󰗬 nm 2010, n󰗂n kinh t󰗀 c󰗨a thành ph󰗒 l󰖢i
󰗤c i󰗂u ch󰗊nh theo c c󰖦u: 󰜝D󰗌ch v󰗦 - công nghi󰗈p - nông nghi󰗈p󰜞 v󰗜i t󰗸 tr󰗎ng
d󰗌ch v󰗦 chi󰗄m kho󰖤ng 60% GDP vào nm 2020.

Ch󰗨 trng này c󰗨a 󰖤ng b󰗚 thành ph󰗒 à N󰖶ng ã tác 󰗚ng m󰖢nh m󰖾 󰗀n
s󰗲 chuy󰗄n d󰗌ch t󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong các ngành kinh t󰗀. K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát ý ki󰗀n
ánh giá c󰗨a các t󰖨ng l󰗜p nhân dân ã cho th󰖦y, ch󰗊 có 13.9% ý ki󰗀n ánh giá tác
󰗚ng 󰗠 m󰗪c y󰗀u và r󰖦t y󰗀u, có 86.1% ý ki󰗀n ánh giá 󰗠 m󰗪c trung bình tr󰗠 lên,
trong dó có 23.3% m󰗪c m󰖢nh và 28.7% 󰗠 m󰗪c r󰖦t m󰖢nh.
Tóm l󰖢i, nh󰗰ng chính sách k󰗄 trên là nh󰗰ng nhân t󰗒 c b󰖤n tác 󰗚ng 󰗀n
s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trên 󰗌a bàn à N󰖶ng nh󰗰ng nm 󰖨u c󰗨a th󰗄
k󰗸 XXI.
4.2. Các y󰗀u t󰗒 thu󰗚c v󰗂 󰖸c trng cá nhân ng󰗞i lao 󰗚ng
4.2.1. Y󰗀u t󰗒 gi󰗜i tính
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u 󰗂u cho th󰖦y lao 󰗚ng nam v󰖬n có l󰗤i th󰗀 hn trong
nh󰗰ng nhóm ngh󰗂 nghi󰗈p có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i 󰗠 t󰖨ng cao. Ch󰖴ng h󰖢n, t󰗬 k󰗀t
qu󰖤 i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u, 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2002, t󰗸 l󰗈 nam làm trong 3 nhóm ngh󰗂
có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i cao nh󰖦t (lãnh 󰖢o qu󰖤n lý, doanh nhân và chuyên môn
cao) l󰖨n l󰗤t là 8.5% - 4.3% - 19.6%, trong khi ó t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng n󰗰 tng 󰗪ng là
18
6.7% - 4.0% - 8.0; Tng t󰗲 nh v󰖮y, 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm 2010, t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng nam
là 25% - 12.2% - 18.5% và t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng n󰗰 l󰖨n l󰗤t là 12.% - 3.3% - 9.8%.
Phân tích s󰗒 li󰗈u t󰗬 Kh󰖤o sát MSHG còn cho th󰖦y rõ nét hn s󰗲 khác bi󰗈t
gi󰗜i trong các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng. Ba nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
n󰖲m 󰗠 t󰖨ng 󰗊nh luôn có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i cao nh󰖦t thì 󰗠 c󰖤 hai th󰗞i i󰗄m nm
2002 và 2010, t󰗸 l󰗈 lao 󰗚ng nam chi󰗀m a s󰗒, n󰗰 gi󰗜i r󰖦t ít. Hai nhóm ngh󰗂 n󰖲m
󰗠 t󰖨ng áy c󰗨a tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p là nhóm nông dân và lao 󰗚ng gi󰖤n
n ang có xu h󰗜ng thu hút lao 󰗚ng n󰗰 nhi󰗂u hn nam. Nh v󰖮y, b󰖦t bình
󰖴ng gi󰗜i ang là v󰖮t c󰖤n ti󰗀n trình chuy󰗄n 󰗖i c c󰖦u ngh󰗂 nghi󰗈p h󰗜ng 󰗀n xã
h󰗚i hi󰗈n 󰖢i.
M󰖸t khác, khi xem xét m󰗪c thu nh󰖮p chia theo 5 nhóm t󰗬 th󰖦p 󰗀n cao (t󰗬
nghèo 󰗀n giàu) - ch󰗊 báo r󰖦t quan tr󰗎ng quy 󰗌nh v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀, thu󰗚c v󰗂 các
nhóm thu nh󰖮p th󰖦p nh󰖦t, n󰗰 gi󰗜i bao gi󰗞 cng chi󰗀m t󰗸 l󰗈 cao hn nam gi󰗜i r󰖦t
nhi󰗂u, còn 󰗠 chi󰗂u có thu nh󰖮p cao nh󰖦t thì ng󰗤c l󰖢i, t󰗸 l󰗈 nam gi󰗜i chi󰗀m a s󰗒

so v󰗜i n󰗰.
Nh v󰖮y, dù xem xét 󰗠 chi󰗂u c󰖢nh nào cng th󰖦y gi󰗜i tính là y󰗀u t󰗒 có tác
󰗚ng 󰗀n s󰗲 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
4.2.2. Y󰗀u t󰗒 󰗚 tu󰗖i
Kh󰖤 nng di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p t󰗬 các nhóm ngh󰗂 nông dân, lao 󰗚ng gi󰖤n
n, ti󰗄u th󰗨 công lên các t󰖨ng l󰗜p trên c󰗨a tháp phân t󰖨ng di󰗆n ra nhanh trong giai
o󰖢n t󰗬 nm 2002 - 2010 có m󰗚t thu󰖮n l󰗤i c b󰖤n là ph󰖨n l󰗜n h󰗎 thu󰗚c nhóm tu󰗖i
tr󰖼. Tu󰗖i tr󰖼 thì d󰗆 có c h󰗚i tham gia các chng trình ào t󰖢o, ào t󰖢o l󰖢i 󰗄 có
ki󰗀n th󰗪c và k󰗺 nng thích 󰗪ng v󰗜i nh󰗰ng công vi󰗈c m󰗜i, ngh󰗂 nghi󰗈p m󰗜i so v󰗜i
khi ã l󰗜n tu󰗖i. Trong kho󰖤ng th󰗞i gian t󰗬 2002 - 2010 là giai o󰖢n chính quy󰗂n
TP à N󰖶ng ti󰗀n hành quy ho󰖢ch, ch󰗊nh trang ô th󰗌 m󰖢nh nh󰖦t, kho󰖤ng 1/3 s󰗒 h󰗚
và dân s󰗒 c󰗨a thành ph󰗒 trong di󰗈n di d󰗞i, gi󰖤i t󰗐a trong kho󰖤ng th󰗞i gian này. Sau
tái 󰗌nh c, nh󰗰ng ng󰗞i v󰗒n bao 󰗞i nay là nông dân, lao 󰗚ng gi󰖤n n, ti󰗄u th󰗨
công ph󰖤i nhanh chóng chuy󰗄n 󰗖i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗄 thích 󰗪ng v󰗜i hoàn c󰖤nh m󰗜i
v󰗜i t cách là th󰗌 dân c󰗨a ô th󰗌 lo󰖢i 1.
N󰗀u xem xét m󰗒i tng quan v󰗜i m󰗪c thu nh󰖮p cao thì chúng ta l󰖢i th󰖦y u
th󰗀 c󰗨a các nhóm tu󰗖i 41-50 và 51-60. Ng󰗤c l󰖢i, 󰗠 chi󰗂u có m󰗪c thu nh󰖮p th󰖦p
nh󰖦t, các nhóm tu󰗖i d󰗜i 30 và nhóm trên 60 tu󰗖i l󰖢i chi󰗀m t󰗸 l󰗈 cao. Nh v󰖮y,
nh󰗰ng lao 󰗚ng trong 󰗚 tu󰗖i tr󰖼 thì có l󰗤i th󰗀 trong di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p, còn
nh󰗰ng lao 󰗚ng trong các nhóm tu󰗖i cao (gi󰗜i h󰖢n trong tu󰗖i lao 󰗚ng) thì l󰖢i càng
có u th󰗀 vn lên nh󰗰ng nhóm thu nh󰖮p cao.
4.2.3. Y󰗀u t󰗒 󰗌a bàn c trú
K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát 󰗠 c󰖤 hai th󰗞i i󰗄m nm 2002 và 2010, ba nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p n󰖲m 󰗠 ph󰖨n trên c󰗨a tháp phân t󰖨ng (t󰖨ng 󰗊nh) 󰗂u có t󰗸 l󰗈 ng󰗞i c trú 󰗠
19
󰗌a bàn thành th󰗌 cao nh󰖦t. Ng󰗤c l󰖢i, trong ba nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p có v󰗌 th󰗀
kinh t󰗀 - xã h󰗚i l󰖨n l󰗤t 󰗀n th󰖦p nh󰖦t 󰗂u có t󰗸 l󰗈 c trú 󰗠 󰗌a bàn nông thôn cao
nh󰖦t. Xâu chu󰗖i các phân tích d󰗰 li󰗈u cho th󰖦y, m󰗚t v󰖦n 󰗂 mang tính quy lu󰖮t là,
do c trú 󰗠 nông thôn nên ng󰗞i lao 󰗚ng th󰗞ng làm nh󰗰ng ngh󰗂 truy󰗂n th󰗒ng
nh tr󰗔ng tr󰗎t, chn nuôi, ti󰗄u th󰗨 công. H󰗎 th󰗞ng có m󰗪c s󰗒ng không cao. i󰗂u

ki󰗈n chm sóc y t󰗀, giáo d󰗦c và các d󰗌ch v󰗦 khác th󰗞ng không 󰖤m b󰖤o T󰖦t c󰖤
d󰖬n 󰗀n nh󰗰ng khó khn cho kh󰖤 nng di 󰗚ng sang nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p m󰗜i trong xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i 󰗠 à N󰖶ng.
4.2.4. Y󰗀u t󰗒 h󰗎c v󰖦n
Trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n không ch󰗊 󰖤nh h󰗠ng 󰗀n vi󰗈c l󰗲a ch󰗎n ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a
m󰗘i cá nhân mà còn là y󰗀u t󰗒 quan tr󰗎ng quy󰗀t 󰗌nh v󰗌 th󰗀 c󰗨a m󰗘i ng󰗞i cng
nh c󰗨a t󰗬ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p. M󰗒i quan h󰗈 gi󰗰a trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n v󰗜i
ngh󰗂 nghi󰗈p, vi󰗈c làm, thu nh󰖮p c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p trong m󰖬u
kh󰖤o sát 󰗠 à N󰖶ng vào nm 2002 và 2010 cng không n󰖲m ngoài xu h󰗜ng ó.
K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát cho th󰖦y, ph󰖨n l󰗜n ng󰗞i lao 󰗚ng trong ba nhóm xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i cao nh󰖦t trong tháp phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p
(là nhóm doanh nhân, chuyên môn cao và lãnh 󰖢o, qu󰖤n lý) 󰗂u có trình 󰗚 h󰗎c
v󰖦n cao hn so v󰗜i các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p còn l󰖢i. Nm 2002, nhóm chuyên
môn cao có 98.3% ng󰗞i có trình 󰗚 C-H tr󰗠 lên, trong ó có 58.6% sau 󰖢i
h󰗎c; nhóm lãnh 󰖢o qu󰖤n lý có 96.7% có trình 󰗚 C-H; nhóm doanh nhân có
62,6% trình 󰗚 C-H tr󰗠 lên. 󰗀n nm 2010, nhóm chuyên môn cao v󰖬n có
trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n v󰗤t tr󰗚i nh󰖦t khi có t󰗸 l󰗈 100% trình 󰗚 C-H tr󰗠 lên, trong ó
có 66.2% s󰗒 ng󰗞i trên 󰖢i h󰗎c; k󰗀 ti󰗀p là nhóm lãnh 󰖢o, qu󰖤n lý v󰗜i 98.3% t󰗬
C-H tr󰗠 lên, trong ó có 20% s󰗒 ng󰗞i có trình 󰗚 trên 󰖢i h󰗎c; nhóm doanh
nhân có 78.4% t󰗬 C-H tr󰗠 lên, trong ó có 18.9% s󰗒 ng󰗞i trên 󰖢i h󰗎c.
Xuyên su󰗒t c󰖤 2 th󰗞i i󰗄m nm 2002 và 2010, nhóm ngh󰗂 nhân viên cng
có trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n khá cao; nm 2002, nhóm này có 65.8% s󰗒 ng󰗞i t󰗒t nghi󰗈p
THCN tr󰗠 lên, trong ó 52.4% có trình 󰗚 C-H; 󰗀n nm 2010, t󰗸 l󰗈 tng 󰗪ng
là 76.6% và 58.4%.
Nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p còn l󰖢i không có trình 󰗚 trên 󰖢i h󰗎c,
trình 󰗚 C-H có t󰗸 l󰗈 th󰖦p, ch󰗨 y󰗀u ng󰗞i lao 󰗚ng có trình 󰗚 t󰗬 CNKT-
THCN tr󰗠 xu󰗒ng, 󰖸c bi󰗈t trong ó các nhóm ngh󰗂 ti󰗄u th󰗨 công, nông dân v󰖬n
còn có ng󰗞i lao 󰗚ng mù ch󰗰. ây 󰗂u là nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p có v󰗌
th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i n󰖲m 󰗠 n󰗮a d󰗜i tháp phân t󰖨ng mà v󰗜i th󰗲c tr󰖢ng trình 󰗚 h󰗎c
v󰖦n nh trên thì r󰖦t khó trong vi󰗈c di 󰗚ng lên nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p có

v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i cao hn.
K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát còn cho th󰖦y, nh󰗰ng ng󰗞i có trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n th󰖦p (mù
ch󰗰, ti󰗄u h󰗎c, THCS) ph󰖨n ông thu󰗚c các nhóm có thu nh󰖮p th󰖦p nh󰖦t; còn
20
nh󰗰ng ng󰗞i có trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n càng cao (nh󰖦t là t󰗬 H tr󰗠 lên) có t󰗸 l󰗈 r󰖦t cao
thu󰗚c nhóm giàu có. Nh v󰖮y có th󰗄 suy lu󰖮n 1 cách có cn c󰗪 r󰖲ng, trình 󰗚 h󰗎c
v󰖦n là y󰗀u t󰗒 có ý ngha c󰗲c k󰗴 quan tr󰗎ng tác 󰗚ng 󰗀n s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p. Rõ ràng v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p là h󰗈 qu󰖤
t󰗬 nhi󰗂u nguyên nhân nhng trong ó trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n 󰗤c coi là y󰗀u t󰗒 có 󰖤nh
h󰗠ng v󰗬a tr󰗲c ti󰗀p v󰗬a quan tr󰗎ng nh󰖦t.
4.2.5. Y󰗀u t󰗒 v󰗒n xã h󰗚i
V󰗒n xã h󰗚i là h󰗈 th󰗒ng các m󰗒i liên h󰗈, quan h󰗈 xã h󰗚i mà con ng󰗞i thi󰗀t
l󰖮p và s󰗮 d󰗦ng 󰗄 làm gia tng giá tr󰗌 c󰗨a hành vi, ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a h󰗎 trong 󰗞i s󰗒ng
xã h󰗚i.
K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u b󰗜c 󰖨u ã cho th󰖦y y󰗀u t󰗒 v󰗒n xã h󰗚i (bao g󰗔m: m󰗒i
quan h󰗈 xã h󰗚i; lòng tin xã h󰗚i và các giá tr󰗌, chu󰖪n m󰗲c xã h󰗚i) cng có s󰗲 tác
󰗚ng 󰗀n bi󰗄n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
4.2.6. Mô hình h󰗔i quy các y󰗀u t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu nh󰖮p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010
Phân tích a bi󰗀n s󰖾 ki󰗄m tra 󰗤c nh󰗰ng 󰖤nh h󰗠ng 󰗔ng th󰗞i nhi󰗂u bi󰗀n
s󰗒 k󰗀t h󰗤p cùng nhau, cho phép chúng ta o l󰗞ng s󰗲 tác 󰗚ng c󰗨a t󰗬ng bi󰗀n s󰗒
riêng r󰖾 v󰗜i i󰗂u ki󰗈n gi󰗰 nguyên nh󰗰ng 󰖤nh h󰗠ng c󰗨a các bi󰗀n khác 󰗠 m󰗪c
không 󰗖i.
Do b󰗌 h󰖢n ch󰗀 nh󰖦t 󰗌nh v󰗂 m󰖸t d󰗰 li󰗈u nghiên c󰗪u nên tác gi󰖤 ch󰗊 l󰗲a
ch󰗎n xây d󰗲ng hàm h󰗔i quy a bi󰗀n v󰗂 m󰖸t bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu
nh󰖮p trên file s󰗒 li󰗈u do tác gi󰖤 lu󰖮n án ti󰗀n hành i󰗂u tra ch󰗎n m󰖬u trên 󰗌a bàn
TP à N󰖶ng.
Bi󰗀n ph󰗦 thu󰗚c là s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu nh󰖮p 󰗤c phân
chia thành 5 kho󰖤ng theo th󰗪 t󰗲 t󰗬 nghèo 󰗀n giàu. Các bi󰗀n 󰗚c l󰖮p 󰗤c gi󰖤
thuy󰗀t là có tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu nh󰖮p bao g󰗔m

gi󰗜i tính (n󰗰 là bi󰗀n tham chi󰗀u), 󰗌a bàn c trú (nông thôn là bi󰗀n tham chi󰗀u),
tu󰗖i (󽞤 30 tu󰗖i là bi󰗀n tham chi󰗀u), h󰗎c v󰖦n (ti󰗄u h󰗎c là bi󰗀n tham chi󰗀u).
K󰗀t qu󰖤 t󰗬 mô hình h󰗔i quy ã cho th󰖦y, 󰗠 th󰗞i i󰗄m nm 2002, ch󰗊 có bi󰗀n
s󰗒: Các nhóm có trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n t󰗬 t󰗒t nghi󰗈p THCS tr󰗠 lên là có 󰖤nh h󰗠ng
m󰖢nh 󰗀n quá trình bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu nh󰖮p trên 󰗌a bàn à
N󰖶ng. 󰗀n th󰗞i i󰗄m nm 2010, s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p v󰗂 thu nh󰖮p l󰖢i
do s󰗲 tác 󰗚ng t󰗬 các bi󰗀n s󰗒: Gi󰗜i tính nam, c trú thành th󰗌 và nh󰗰ng nhóm có
trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n THPT (tác 󰗚ng 󰗠 m󰗪c th󰖦p) và nhóm t󰗬 C-H tr󰗠 lên (tác
󰗚ng r󰖦t m󰖢nh).
21
Chng 5
XU H󰗛NG BI󰖿N 󰗕I VÀ M󰗙T S󰗑 GI󰖣I PHÁP
I󰗁U CH󰗉NH PHÂN T󰖧NG XÃ H󰗙I NGH󰗁 NGHI󰗇P
󰗟 THÀNH PH󰗑 À N󰖵NG SAU NM 2010
5.1. D󰗲 báo xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i phân tâng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng
5.1.1. Xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i v󰗂 quy mô, m󰗪c 󰗚 phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p
S󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 TP à N󰖶ng là s󰖤n ph󰖪m t󰖦t y󰗀u c󰗨a ti󰗀n
trình 󰗖i m󰗜i, công nghi󰗈p hóa, hi󰗈n 󰖢i hóa, ô th󰗌 hóa và phát tri󰗄n KTTT. Nó
g󰖰n li󰗂n v󰗜i s󰗲 a d󰖢ng hóa s󰗠 h󰗰u và quá trình phân công lao 󰗚ng ang di󰗆n ra
m󰖢nh m󰖾 trong th󰗞i gian v󰗬a qua.
Trong giai o󰖢n t󰗬 nm 2002 󰗀n 2010, PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trên 󰗌a bàn TP
à N󰖶ng ã di󰗆n ra v󰗜i t󰗒c 󰗚 khá nhanh so v󰗜i di󰗆n ti󰗀n chung c󰗨a c󰖤 n󰗜c.
Nh󰗰ng nm sau 2010, t󰗒c 󰗚 di 󰗚ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p h󰗜ng 󰗀n c c󰖦u xã h󰗚i
hi󰗈n 󰖢i s󰖾 󰗠 m󰗪c ch󰖮m hn. C s󰗠 󰗄 kh󰖴ng 󰗌nh i󰗂u này là do: i) Ti󰗀n trình ô
th󰗌 hóa trên 󰗌a bàn à N󰖶ng sau nm 2010 󰗤c ki󰗄m soát và th󰗲c hi󰗈n t󰗬ng
b󰗜c ch󰖮m hn (ch󰗪 không ti󰗀n hành 󰗔 󰖢t nh giai o󰖢n tr󰗜c nm 2010); ii) Sau
nm 2010, c c󰖦u 󰗚 tu󰗖i ng󰗞i lao 󰗚ng trong các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p ang
già hóa, nh󰖦t là trong các nhóm ngh󰗂 nông dân, nhóm nh󰗰ng ng󰗞i lao 󰗚ng gi󰖤n
n làm cho kh󰖤 nng di 󰗚ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a ng󰗞i lao 󰗚ng tr󰗠 nên khó khn.
5.1.2. Xu h󰗜ng phân c󰗲c m󰗪c s󰗒ng gi󰗰a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p

Bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng ang di󰗆n ra v󰗜i h󰗈 s󰗒 b󰖦t bình
󰖴ng gi󰗰a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p ngày càng dãn cách xa trên nhi󰗂u phng
di󰗈n: Trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n, thu nh󰖮p, uy tín xã h󰗚i song do xu󰖦t phát i󰗄m b󰖦t bình
󰖴ng c󰗨a à N󰖶ng còn 󰗠 m󰗪c th󰖦p, m󰖸t khác, c󰖦p 󰗨y và chính quy󰗂n thành ph󰗒 r󰖦t
chú tr󰗎ng vi󰗈c 󰗂 ra và th󰗲c hi󰗈n các chính sách xã h󰗚i nên trong nh󰗰ng nm t󰗜i,
m󰗪c 󰗚 b󰖦t bình 󰖴ng cha l󰗜n.
5.1.3. Xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a các nhóm xã h󰗚i
ngh󰗂 nghi󰗈p
- Kho󰖤ng cách chênh l󰗈ch m󰗪c s󰗒ng gi󰗰a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p s󰖾
gia tng nh m󰗚t l󰖾 t󰖦t y󰗀u, song không 󰗀n m󰗪c gay g󰖰t nh Hà N󰗚i, TP H󰗔 Chí
Minh hay H󰖤i phòng b󰗠i à N󰖶ng ã thi󰗀t l󰖮p 󰗤c m󰗚t h󰗈 th󰗒ng thi󰗀t ch󰗀 xã h󰗚i
chính th󰗪c và phi chính th󰗪c khá v󰗰ng ch󰖰c và h󰗰u hi󰗈u, cho phép ki󰗄m soát
󰗤c các v󰖦n 󰗂 xã h󰗚i b󰖦t 󰗖n 󰗄 h󰗜ng 󰗀n m󰗦c tiêu phát tri󰗄n b󰗂n v󰗰ng.
- Các nhóm ngh󰗂 lao 󰗚ng gi󰖤n n, ti󰗄u th󰗨 công, nh󰖦t là các th󰗤 tay
ngh󰗂 th󰖦p s󰖾 b󰗌 suy gi󰖤m d󰖨n c󰖤 v󰗂 m󰖸t t󰗸 tr󰗎ng trong dân s󰗒 cng nh trong c
c󰖦u ngh󰗂 nghi󰗈p chung khi quá trình ch󰗊nh trang ô th󰗌 c󰗨a à N󰖶ng ã i d󰖨n
vào 󰗖n 󰗌nh.
22
- à N󰖶ng ang th󰗲c hi󰗈n 󰜝Quy ho󰖢ch t󰗖ng th󰗄 phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i
thành ph󰗒 à N󰖶ng 󰗀n nm 2020󰜞. i󰗂u nay s󰖾 góp ph󰖨n làm bi󰗀n 󰗖i r󰖦t nhanh
c󰖦u trúc phân t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p sang xã h󰗚i hi󰗈n 󰖢i.
5.1.4. Xu h󰗜ng tác 󰗚ng c󰗨a bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗀n
ti󰗀n trình phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a à N󰖶ng trong nh󰗰ng nm t󰗜i
󰗒i v󰗜i thành ph󰗒 à N󰖶ng thì s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p có nh󰗰ng tác
󰗚ng tích c󰗲c ch󰗨 y󰗀u sau ây. M󰗚t là, quá trình chuy󰗄n 󰗖i t󰗬 PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p
truy󰗂n th󰗒ng sang PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i là ti󰗂n 󰗂 󰗄 gi󰖤i phóng ng󰗞i dân
kh󰗐i nh󰗰ng h󰖢n ch󰗀 c󰗨a nh󰗰ng thi󰗀t ch󰗀 th󰗞i bao c󰖦p khi󰗀n h󰗎 tr󰗠 nên nng 󰗚ng
và sáng t󰖢o hn trong b󰗒i c󰖤nh kinh t󰗀 th󰗌 tr󰗞ng. Hai là, bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂
nghi󰗈p ã và ang góp ph󰖨n thúc 󰖪y nhanh quá trình chuy󰗄n 󰗖i c c󰖦u kinh t󰗀
h󰗜ng 󰗀n hi󰗈n 󰖢i. Ba là, nh󰗰ng bi󰗀n 󰗖i trong PTXH ang là nhân t󰗒 thúc 󰖪y

quá trình dân ch󰗨 hóa 󰗞i s󰗒ng xã h󰗚i.
Bên c󰖢nh nh󰗰ng tác 󰗚ng tích c󰗲c trên, s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 TP
à N󰖶ng cng làm n󰖤y sinh nhi󰗂u v󰖦n 󰗂 ph󰗪c t󰖢p, tiêu c󰗲c. M󰗚t là, kho󰖤ng cách
giàu - nghèo gi󰗰a hai c󰗲c c󰗨a xã h󰗚i hi󰗈n nay ngày m󰗚t gia tng. Hai là, quá trình
PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng không ch󰗊 d󰖬n 󰗀n s󰗲 phân hóa giàu - nghèo, mà
còn d󰖬n t󰗜i s󰗲 thay 󰗖i v󰗂 vn hóa, l󰗒i s󰗒ng, h󰗈 giá tr󰗌 cu󰗚c s󰗒ng 󰗠 các t󰖨ng l󰗜p
dân c. ó là ngu󰗔n g󰗒c d󰖬n t󰗜i nh󰗰ng hi󰗈n t󰗤ng ph󰗪c t󰖢p trong quan h󰗈 xã h󰗚i,
phát sinh nh󰗰ng t󰗈 n󰖢n, hi󰗈n t󰗤ng tiêu c󰗲c, phá v󰗢 nh󰗰ng truy󰗂n th󰗒ng t󰗒t 󰖺p,
phá v󰗢 s󰗲 c󰗒 k󰗀t v󰗒n có c󰗨a c󰗚ng 󰗔ng truy󰗂n th󰗒ng.
5.2. M󰗚t s󰗒 gi󰖤i pháp i󰗂u ch󰗊nh phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p, phát
tri󰗄n xã h󰗚i b󰗂n v󰗰ng
5.2.1. T󰖢o c h󰗚i bình 󰖴ng cho các t󰖨ng l󰗜p nhân dân trên các lnh v󰗲c vi󰗈c
làm, s󰖤n xu󰖦t, kinh doanh.
5.2.2. Hoàn thi󰗈n môi tr󰗞ng pháp lý và th󰗄 ch󰗀, làm trong s󰖢ch b󰗚 máy lãnh
󰖢o, qu󰖤n lý các c󰖦p, các ngành nh󰖲m ngn ng󰗬a vi󰗈c làm giàu phi pháp
5.2.3. T󰗖 ch󰗪c th󰗲c hi󰗈n các chính sách xã h󰗚i c b󰖤n có hi󰗈u qu󰖤 thi󰗀t th󰗲c
5.2.4. Th󰗲c hi󰗈n bình 󰖴ng gi󰗜i trên các lnh v󰗲c ngh󰗂 nghi󰗈p.
5.2.5. i󰗂u ch󰗊nh k󰗀 ho󰖢ch ô th󰗌 hóa phù h󰗤p v󰗜i i󰗂u ki󰗈n, trình 󰗚 và yêu
c󰖨u phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a thành ph󰗒 à N󰖶ng 󰗄 quá trình bi󰗀n 󰗖i PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p di󰗆n ra úng th󰗲c ch󰖦t, h󰗤p quy lu󰖮t.
5.2.6. Thông qua chng trình xây d󰗲ng nông thôn m󰗜i, c󰖨n 󰖨u t 󰗄 t󰖢o ra
s󰗲 thay 󰗖i cn b󰖤n v󰗂 i󰗂u ki󰗈n s󰗒ng, m󰗪c s󰗒ng cho các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p 󰗠 nông thôn, thu h󰖺p chênh l󰗈ch v󰗜i khu v󰗲c thành th󰗌.
5.2.7. Ti󰗀p t󰗦c phát tri󰗄n giáo d󰗦c - ào t󰖢o, nâng cao ch󰖦t l󰗤ng ngu󰗔n
nhân l󰗲c.
23
K󰖿T LU󰖭N
Sau hn m󰗚t th󰖮p niên 󰖪y m󰖢nh quá trình CNH, HH và TH, 󰗀n nm
2010, kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a thành ph󰗒 à N󰖶ng ã có s󰗲 thay 󰗖i cn b󰖤n, toàn di󰗈n.
M󰗚t trong nh󰗰ng thành qu󰖤 to l󰗜n c󰗨a thành ph󰗒 trong nh󰗰ng nm qua là vi󰗈c xây

d󰗲ng c s󰗠 h󰖢 t󰖨ng k󰗺 thu󰖮t và xã h󰗚i, i󰗂u này ã làm thay 󰗖i b󰗚 m󰖸t thành ph󰗒,
thu hút các nhà 󰖨u t, tác 󰗚ng tích c󰗲c 󰗀n quá trình bi󰗀n 󰗖i c c󰖦u kinh t󰗀 và
c c󰖦u xã h󰗚i c󰗨a 󰗌a phng này, 󰖸c bi󰗈t là s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p.
Dòng di chuy󰗄n lao 󰗚ng t󰗬 các t󰖨ng/nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p g󰖰n v󰗜i 󰖸c trng
xã h󰗚i nông nghi󰗈p lên các t󰖨ng/nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p mang tính ch󰖦t c󰗨a xã
h󰗚i hi󰗈n 󰖢i 󰗠 à N󰖶ng v󰗬a kh󰖴ng 󰗌nh xu h󰗜ng v󰖮n 󰗚ng t󰖦t y󰗀u, v󰗬a là th󰗜c
o trình 󰗚 phát tri󰗄n t󰗬 xã h󰗚i nông nghi󰗈p sang xã h󰗚i công nghi󰗈p. Có th󰗄
kh󰖴ng 󰗌nh r󰖲ng, s󰗲 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng trong nh󰗰ng nm qua
v󰗬a là s󰖤n ph󰖪m c󰗨a quá trình phát tri󰗄n kinh t󰗀 - xã h󰗚i, v󰗬a là tác nhân chính y󰗀u
tác 󰗚ng 󰗀n quá trình phát tri󰗄n ó.
Nghiên c󰗪u v󰗂 bi󰗀n 󰗖i phân t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng
t󰗬 nm 2002 󰗀n nm 2010 là m󰗚t v󰖦n 󰗂 m󰗜i. Lu󰖮n án ã v󰖮n d󰗦ng các lý thuy󰗀t
c󰗨a Karl Marx, Max Weber và c󰗨a các nhà xã h󰗚i h󰗎c hi󰗈n 󰖢i trên th󰗀 gi󰗜i và
Vi󰗈t Nam 󰗄 lu󰖮n gi󰖤i s󰗲 bi󰗄n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p trên ba y󰗀u t󰗒 c b󰖤n: v󰗌 th󰗀
quy󰗂n l󰗲c, v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 và v󰗌 th󰗀 xã h󰗚i c󰗨a các nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p. K󰗀t
qu󰖤 nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án ã làm rõ m󰗚t s󰗒 n󰗚i dung quan tr󰗎ng v󰗂 lý lu󰖮n nh:
H󰗈 th󰗒ng hóa và làm rõ thêm m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 lý lu󰖮n v󰗂 PTXH và bi󰗀n 󰗖i PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p, nh󰖦t là vi󰗈c xây d󰗲ng khái ni󰗈m và h󰗈 th󰗒ng tiêu chí ánh giá 󰗄
nghiên c󰗪u v󰗂 bi󰗀n 󰗖i PTXH ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 thành ph󰗒 à N󰖶ng. T󰗬 c s󰗠 lý lu󰖮n
ó, tác gi󰖤 ã phân tích, x󰗮 lý thông tin 󰗄 nh󰖮n di󰗈n th󰗲c tr󰖢ng bi󰗀n 󰗖i PTXH
ngh󰗂 nghi󰗈p, ch󰗊 ra hai nhóm bi󰗀n s󰗒 tác 󰗚ng m󰖢nh 󰗀n quá trình bi󰗀n 󰗖i phân
t󰖨ng xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p 󰗠 à N󰖶ng nh󰗰ng nm t󰗬 2002 - 2010, ó là nhóm bi󰗀n
s󰗒 thu󰗚c v󰗂 󰖸c trng cá nhân ng󰗞i lao 󰗚ng, g󰗔m y󰗀u t󰗒 trình 󰗚 h󰗎c v󰖦n, 󰗌a
bàn sinh s󰗒ng, gi󰗜i tính, 󰗚 tu󰗖i; và nhóm bi󰗀n s󰗒 thu󰗚c v󰗂 h󰗈 th󰗒ng chính sách,
g󰗔m chính sách 󰖪y m󰖢nh ti󰗀n trình CNH, HH, TH; chính sách u tiên phát
tri󰗄n giáo d󰗦c - ào t󰖢o ngu󰗔n nhân l󰗲c; thu hút nhân tài; và chi󰗀n l󰗤c xây d󰗲ng
c c󰖦u n󰗂n kinh t󰗀 hi󰗈n 󰖢i c󰗨a c󰖦p 󰗨y và chính quy󰗂n thành ph󰗒 à N󰖶ng.
K󰗀t qu󰖤 kh󰖤o sát và phân tích s󰗒 li󰗈u ã nh󰖮n di󰗈n 󰗤c mô hình tháp phân
t󰖨ng ngh󰗂 nghi󰗈p c󰗨a à N󰖶ng ang có s󰗲 bi󰗀n 󰗖i h󰗜ng 󰗀n c󰖦u trúc xã h󰗚i hi󰗈n
󰖢i. Nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂 nghi󰗈p g󰖰n v󰗜i n󰗂n nông nghi󰗈p truy󰗂n th󰗒ng (nông

dân, lao 󰗚ng gi󰖤n n, ti󰗄u th󰗨 công) không ch󰗊 ngày càng gi󰖤m sút s󰗒 l󰗤ng và
t󰗸 tr󰗎ng trong c󰖦u trúc lao 󰗚ng xã h󰗚i mà v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a h󰗎 cng 󰗠 các
t󰖨ng th󰖦p nh󰖦t trong thang giá tr󰗌 ngh󰗂 nghi󰗈p hi󰗈n nay. Nh󰗰ng nhóm xã h󰗚i ngh󰗂
nghi󰗈p g󰖰n v󰗜i n󰗂n công nghi󰗈p hi󰗈n 󰖢i (lãnh 󰖢o qu󰖤n lý, doanh nhân, chuyên
môn cao) thì có t󰗸 tr󰗎ng ngày càng tng lên và luôn có v󰗌 th󰗀 kinh t󰗀 - xã h󰗚i 󰗠 các