skkn gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp

Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
LỜI GIỚI THIỆU
Việc nâng cao chất lượng dạy và học trong nhà trường phổ thông nói
chung và trong bộ môn Lịch sử nói riêng là một nhiệm vụ hết sức cần kíp
trong giai đoạn đổi mới hiện nay của đất nước . Có nhiều yếu tố và biện pháp
để nâng cao hiệu quả chất lượng giáo dục . Gây hứng thú là một biện pháp
quan trọng trong việc dạy và học lịch sử hiện nay vì biện pháp này nó thể hiện
trên các mặt tư tưởng tình cảm , nhận thức và hành động trong các hoạt động
dạy và học , song sự hứng thú trong nhận thức không phải là sự ngẫu hứng ,
tuỳ thích mà là sự định hướng có lựa chọn , nhằm mục đích của sự vươn lên
nắm vững kiến thức học tập một cách sâu sắc và toàn diện đồng thời giúp
người học biết vận dụng những kiến thức đã học vào cuộc sống .
Trong giới hạn bài viết này tôi xin giới thiệu với bạn đồng nghiệp một vài
kinh nghiệm trong việc Gây hứng thú học tập môn lich sử thế giới (lớp 8) ,
Bằng cách khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật Lịch sử trong giờ lên lớp ,
nhằm nâng cao nhận thức và chất lượng giáo dục của bộ môn lịch sử thế giới
hiện nay .
Trong quá trình thực hiện chắc không tránh khỏi những thiếu sót , rất mong
các thầy cô và hội đồng khoa học các cấp đóng góp ý kiến để đề tài thêm
phong phú và có hiệu quả cao.Xin chân thành cảm ơn .

1
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
I/ LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Hiện nay hầu như học sinh không còn ham thích học tập bộ môn lịch sử ở

nhà trường phổ thông , việc này có rất nhiều nguyên nhân , song nguyên nhân
cơ bản làm cho các em nhàm chán vì yêu cầu của giáo viên bắt các em nhớ
qúa nhiều sự kiện lịch sử , nhân vật lịch sử một cách máy móc khô khan, mà
trong giờ học lịch sử nào , giáo viªn cũng bắt buộc.
Việc học sinh chán học môn lịch sử nói trên là đúng nhưng không phải do
bản thân bộ môn lịch sử gây ra mà chính là do quan niệm và phưong pháp
dạy học của chúng ta chưa đáp ứng được nhu cầu của người học hay nói khác
hơn là người thầy giáo chưa gây hứng thú học tập trong giờ học bộ môn lịch
sử .
Thực trạng hiện nay đa số giáo viên đều có cố gắng trong việc đổi mới
phương pháp dạy và học bộ môn lịch sử , song khi lên lớp hầu hết giáo viên
giảng bài các kiến thức bài giảng đều trùng khớp với sách giáo khoa , dẫn đến
học sinh nhàm chán không muốn nghe thầy giảng mà còn nói chuyện riêng
hoặc làm bài môn học khác …
Hiện nay trong giờ học , một số thầy cô vẫn còn lung túng trong việc truyền
thụ kiến thức cơ bản cho các em, nên cho các em ghi bài quá nhiều sự kiện
lịch sử ,làm cho học sinh phải một khối lượng thông tin quá lớn , học sinh
không nhớ nỗi rồi dẫn đến chán học .
Trong phương pháp dạy và học lịch sử , giáo viên thường chú ý đến kênh
chữ mà ít chú ý đến kênh hình vì vậy khi giới thiệu nhân vật lịch sử , Giáo
viên chỉ giới thiệu qua loa , chỉ cho học sinh thấy chân dung nhân vật lịch sử
mà không giới thiệu về đặc điểm , tính cách , hình dáng , quan điểm của
nhân vật lịch sử không những để khắc sâu kiến thức cho học sinh mà gây cho
các em có những xúc cảm đối với nhân vật lịch sử đó . Hơn nữa kiểm tra đánh
giá giáo viên cũng ít chú ý đến nội dung kiểm tra về các nhân vật lịch sử mặc
dù có một số tiết học vai trò các nhân vật lịch sử đó rất quan trọng , đóng vai
trò trung tâm về nội dung bài giảng trong suốt một tiết học .
Một phần không nhỏ dẫn đến học sinh không ham thích học tập bộ môn lịch
sử là do chúng ta còn thiếu nhiều kinh nghiệm trong dạy học lịch sử , chưa
gây cho học sinh hứng thú thực sự để nâng cao chất lượng bộ môn , trong khi

nhà trường hiện nay còn thiếu nhiều phương tiện dạy học như đèn chiếu ,
băng đĩa Veđio , bản đồ tranh ảnh lịch sử ….
Với những thực trạng trên , là giáo viên dạy lịch sử luôn tìm tòi cần sớm
đưa ra những giải pháp cụ thể để giải quyết vấn đề trên , ở đây bản thân tôi chỉ

2
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
giới hạn với đề tài : “ Gây hứng thú học tập bộ môn lịch sử thế giới lớp 8 bằng
cách khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .”
II/ PHẠM VI ĐÊ TÀI
Việc khắc sâu biểu tượng nhân vật lịch sử ngay trong giờ lên lớp có nhiều
cách làm.Bản thân tôi tuy mới được tuyển dụng khi chương trình lịch sử đã
qua học kì II nhưng trong thời gian kiến tập và thực tập sư phạm đã được dạy
phần lịch sử Thế giới ở chương trình lịch sử lớp 8.tôi xin nêu ra vài kinh
nghiệm thu được trong kì I năm học 2007-2008 ở hai lớp 8/1 và 8/2 trường
THCS Nguyễn Chí Diểu(TP Huế)mà tôi đã trực tiếp giảng dạy.
III/ KHẢO SÁT THỰC TẾ:
Môn lịch sử ở nhà trường phổ thông nói chung , môn lịch sử thế giới lớp
8 hiện nay nói riêng , cho ta thấy rằng sách giáo khoa lịch sử lớp 8 phần lịch
sử thế giới tác giả đã soạn thảo nội dung và chương trình thật sự không khô
khan , không kém phần hấp dẫn ,tuy nhiêqua quan sát và tìm hiểu thực tế
việc học lịch sử thế giới của học sinh chưa được hiệu quả do nhiều nguyên
nhân cả chủ quan và khách quan. Hầu hết các em chưa thực sự ham mê với
phần lịch sử thế giới vì thực ra đây là một phân môn khó, bên cạnh đó giáo
viên vẫn chưa đưa ra được phương pháp tốt .Nếu thầy giáo biết cỏch sử dụng
và khai thác nó một cách có hiệu quả trong giờ lên lớp . Để làm được việc đó ,
yêu cầu ở người giáo viên rất cao trong tất cả mọi hoạt động mọi khâu trong

quá trình lên lớp hướng dẫn học sinh học tập , chuẩn bị đồ dùng dạy học ,
chuẩn bị tài liệu tham khảo … Tất cả sự chuẩn bị nói trên nhằm gây cho các
em hứng thú học tập , tiếp thu bài giảng có hiệu quả , để nâng cao chất lượng
dạy và học , trong đó phương pháp “ Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới
( lớp8) bằng cách khắc hoạ sâu sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ
lên lớp” là một trong những biện pháp gây hứng thú học tập nhằm nâng cao
chất lượng dạy và học môn lịch sử thế giới hiện nay. .
VI/ NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Như chúng ta đã biết, sử học mácxít đã làm sáng tỏ quan điểm con người là
chủ thể là nhân vật trung tâm của lịch sử , các vị thần linh , Đức phật , Chúa
trời … chỉ do con người nghĩ ra mà thôi .
Sử học mácxít cũng khẳng định chân lý rằng , quần chúng là người làm nên
lịch sử , là động lực quyết định sự phát triển của lịch sử là sức mạnh của lịch
sử , đó là qui luật . Nhưng sử học mácxít không phủ nhận vai trò của cá nhân
trong lịch sử . Các Mác khẳng định : “ Mỗi thời đại xã hội đều cần có những
con người vĩ đại của nó và nếu không có những con người như thế ,thì…

3
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
thời đại sáng tạo ra con người như thế ” . Ở đây chúng ta đề cập đến nhân
vật lịch sử mà được xã hội gọi là vĩ nhân . Trong chương trình và nội dung bài
học lịch sử thế giới lớp 8 có nhiều có nhiều nhân vật lịch sử khi lên lớp giáo
viên cần phải chú ý khắc sâu các biểu tượng nhân vật lịch sử đó trong giờ dạy
nhằm gây sự hứng thú học tập cho các em , đồng thời việc khắc sâu các biểu
tượng nhân vật lịch sử trong giờ dạy không những giúp các em khắc sâu được
kiến thức mà cụ thể là các sự kiện lịch sử quan trọng trong bài học mà còn
giáo dục các em học tập , noi gương những đức tính tốt đẹp của các nhân vật

lịch sử trong bài học .
Trong chương trình và nội dung sách giáo khoa lịch sử lớp 8 ( phần lịch sử
thế giới ) hiện hành có trên 20 nhân vật lịch sử, những biểu tượng nhân vật
lịch sử mà giáo viên cần phải khắc sâu đó là những vĩ nhân lịch sử như :
Ôlivơ Crôm Oen (nhà lãnh đạo Cách mạng tư sản Anh); Rôpe xipie (nhà
lãnh đạo Cách mạng tư sản Pháp ); Oanh Sinh Tơn ( nhà lãnh đạo cuộc chiến
tranh giành độc lập ở Bắc Mỹ ) ; Mông te xki ơ ; Rút rô ; vôn te …(các nhà
tư tưởng , triết học ánh sáng lớn ở châu Âu thế kỷ XVIII) Các Mác ; Ăng
ghen ( các nhà lãnh đạo cách mạng vĩ đại trong phong trào công nhân quốc
tế ); Lê Nin ( Vị lãnh tụ vĩ đại Cách mạng tháng Mười Nga ); V.A Mô Da ;
Bét Tô Ven ; SôPanh (các nhạc sĩ nỗi tiếng thế giới ở thế kỷ XVIII ) Giêm
Oát ; Niu Tơn ; Đác Uyn …( các nhà phát minh khoa học ) . Các nhà lãnh
đạo cách mạng trong phong trào giải phóng dân tộc ở châu Á như : TiLec (Ấn
Độ ) ; Áp Đun Ma Ra ( Mã Lai ) ; A.Xu Các Nô ( In Đô Nê Xi a) …và một
số nhân vật lịch sử khác .
Như vậy toàn bộ khoá trình lịch sử thế giới lớp 8 hiện hành học sinh phải
nhớ trên 20 nhân vật lịch sử , do đó một trong những điều gây khó khăn đã
làm giảm hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn này . Để các em nhớ
lâu và hiểu sâu sắc các nhân vật lịch sử đó thì người thầy giáo phải biết khắc
sâu những biểu tượng nhân vật lịch sử đó vào trong tâm trí của các em những
đặc điểm , hình dáng của từng nhân vật thì các em rất hào hứng học tập . Từ
các nhân vật lịch sử đó các em biết rút ra những bài học quý báu để học
tập.Nhưng nếu ngược lại thầy giáo chỉ giới thiệu qua loa thì sẽ dẫn đến các em
rất khổ tâm khi thầy giáo bắt các em phải nhớ tên , nhớ năm sinh , quê hương
… của từng nhân vật lịch sử . Vì vậy muốn dạy tốt và học tốt môn lịch sử ,
ngoài những nguyên tắc và phương pháp bắt buộc khi lên lớp , giáo viên cần
phải biết khắc sâu nhân vật lịch sử ngay trong giờ lên lớp .

4
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu

sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
Khi dạy các bài lịch sử thế giới giáo viên xác định cho được những đặc
điểm , hình dáng … của nhân vật lịch sử cần khắc hoạ sâu sắc cho học sinh
nắm, nhằm gây hứng thú học tập của các em. Theo tôi được phân ra nhiều
biện pháp khắc hoạ sau:
1. Trước hết giáo viên cần phải khắc sâu hình dáng nhân vật lịch sử:
Mỗi nhân vật lịch sử đều có một hình dáng của mình. Nếu thầy giáo chỉ
giới thiệu sơ lược qua loa cho HS nắm được hình dáng nhân vật qua hình ảnh
giơ lên trong SGK thì các em không có cảm nhận về nhân vật đó và không
có tác dụng giáo dục nào cả, mà kinh nghiệm cho thấy là, khi dạy đến nhân
vật lịch sử, giáo viên phải giới thiệu vài đặc điểm hình dáng nhân vật lịch sử,
khắc sâu hình dáng riêng, đặc điểm riêng để các em dể làm quen, dể hiểu biết
và nhớ lâu về nhân vật đó.
Qua áp dụng biện pháp này, bản thân có 3 sáng kiến xử lý như sau:
a) Có nhân vật lịch sử chúng ta cần phải mô tả một số nét chân dung
nhằm mục đích giúp học sinh biết kỷ và hiểu sâu sắc về nhân vật đó.
Ví dụ; Khi dạy bài 4 “Phong trào cách mạng và sự ra đời của chủ nghĩa
Mác” (SGK). Ở mục II: Sự ra đời chủ nghĩa Mác - mục I: Mác và Ăng
ghen SGK đã giới thiệu vài nét về Các Mác(năm sinh 1818, nơi ở Đức ); đặc
điểm là thông minh, năm 23 tuổi đỏ tiến sĩ triết học, song SGK không tả hình
dáng Mác, nếu giáo viên chỉ đưa ảnh trong SGK cho học sinh xem thì không
có ý nghĩa gì, mà giáo viên cần phải vừa cho các em xem ảnh (nếu photo càng
tốt) vừa giới thiệu cho học sinh thấy rõ C.Mác :có “đôi mắt đen lay láy”,
“cái nhìn sắc xảo dưới đôi lông mày đen sẫm, “vơí cái miệng đường nét
gẫy gọn hơi nghiêm”. Chứng tỏ rằng Mác là một con người nghiêm trang,
cương nghị cứng rắng nhưng táo bạo. Với cách tả hình dáng như vậy nhằm
mục đích khắc hoạ sâu sắc hình ảnh của Mác trong đầu học sinh và làm cho
các em mau chóng hiểu biết về nhân vật Mác và qua đó giáo dục cho các em

có lòng kính trọng yêu quí Các Mác một bậc thầy vĩ đại của giai cấp công
nhân thế giới, cũng từ đó giúp các em tìm hiểu thêm về cuộc đời hoạt động
của Mác trong bài học cũng như tài liệu khác ngoài SGK .
Trên cơ sở đó , đối với Ăng ghen giáo viên cũng lần lược mô tả hình dáng
của Ông thật sâu sắc gây cảm xúc cho học sinh qua chân dung trong sách giáo
khoa , gây cho học sinh có những ấn tượng khó quên về các bậc lãnh tụ đó .
b) Có những nhân vật lịch sử cần mô tả về phong thái và đặc điểm
chung :
Về vị trí và nội dung của hệ thống kiến thức trong bài học lịch sử , hoặc có
khi vì khuôn khổ tài liệu, Giáo viên không thể đặt tả tỉ mỉ chi tiết tùng nhân

5
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
vật lịch sử , nhưng cũng không vì vậy mà bỏ đi hoặc lướt qua . Do đó giáo
viên có thể lược tả chung chung nhưng vẫn nêu được đặc điểm đáng ghi nhớ
và vẫn phải đạt được yêu cầu là qua đặc tả phong thái và một vài nét chung
đó có thể làm cho học sinh thấy được phẩm chất của nhân vật lịch sử đó .
Ví dụ 1: Khi dạy bài 2 : “ Cách mạng tư sản Pháp ( 1789 -1794) mục 3
“ Nội dung đấu tranh trên mặt trận tư tưởng” ( trang 11 SGK ) hình 8 có chân
dung của GG Rút Xô , đối với nhân vật lịch sử này Giáo viên đặc tả cho học
sinh thấy được phong thái suy tư sâu rộng qua vẽ mặt của Rút Xô một con
người luôn đấu tranh cho quyền tự do của con người và ngay sâu đó giáo
viên kết hợp dẫn câu nói của Rút Xô “ Tự do là quyền tự nhiên của con
người” để tăng thêm tính cách của con người đó.
Ví dụ 2 : Cũng trong bài này ở phần III mục 3 : “ Chuyên chính dân chủ
cách mạng Gia - cô- banh” Để khắc sâu nhân vật lịch sử Rôpe Xpie , giáo
viên giới thiệu hình ảnh đáng ghi nhớ , vị lãnh tụ xuất sắc của phái Gia cô

banh với nhân vật Rôpe Xpie nỗi tiếng là “con người không thể mua
chuộc” . Trước hết giáo viên cho học sinh xem ảnh chân dung của Rôpe Xpie
( hình11 trang 16 SGK) sau đó giáo viên đặc tả những nét chung và những
phẩm chất tốt đẹp Rôpe xpie được thể hiện qua chân dung với phong cách
nghiêm nghị , ánh mắt nhìn thẳng , thể hiện tính cứng rắn và cương quyết
trừng trị bọn phản cách mạng, luôn luôn bảo vệ quyền lợi cho nhân dân . Như
vậy giáo viên chỉ cần ít phút để khắc sâu nhân vật lịch sử trong bài học sẽ làm
cho các em luôn có cảm tình với các nhân vật đó , từ đó các em sẽ khắc sâu
được vai trò của các nhân vật lịch sử nhất là các lãnh tụ của các cuộc đại cách
mạng , cũng từ đó giáo viên giáo dục các em biết tôn trọng các nhân vật lịch
sử , biết noi gương những phẩm chất tốt đẹp mà các nhân vật lịch sử có được
mà giáo viên đã đặt tả được ngay trong giờ lên lớp, đồng thời gây được hứng
thú cho các em ham thích học tập bộ môn lịch sử thế giới .
Bên cạnh việc đặt tả về phong thái của từng nhân vật , ngoài ra giáo viên có
thể , giới thiệu những đặc điểm đặc biệt như năng khiếu , năng lực , tính cách
đạo đức , hoàn cảnh bản thân … của nhân vật lịch sử có được để làm nỗi bật
nhân vật lịch sử đó , giúp cho học sinh có ấn tượng sâu sắc , hoặc cảm thông
với từng nhân vật , làm cho các em mong hiểu và nhớ lâu các sự kiện lịch sử
đã xảy ra có liên quan đến nhân vật lịch sử trong giai đoạn đó .
Ví dụ3 : khi dạy bài : “ Sự phát triển của kỹ thuật , khoa học , văn học và
nghệ thuật thế kỹ XVIII – XIX ”. mục 3(II) Sự phát triển văn học nghệ
thuật . trong nội dung bài dạy có nói sự phát triển âm nhạc nhiều thiên tài
xuất hiện như Mô Da , Bách và Bét tô ven , Sô Panh ,,, Để học sinh nhận
biết về các nhân vật này một cách sâu sắc giáo viên có thể giới thiệu vài nét về
đặc điểm đặc biệt về các nhân vật này ví dụ như về Mô Da “ là một thiên tài

6
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
âm nhạc , lúc lên 3 tuổi đã biết chơi đàn , lúc 5 tuổi đã biễu diễn đàn trước
hoàng tộc lúc 6 tuổi đã đã biết sáng tác nhạc …” Với cách giới thiệu đó có
thể gây hứng thú cho các em làm cho các em nhớ mãi về những nhân vật xuất
sắc này .
c) Ngoài ra chúng ta chỉ cần chọn một trong hai nét hình dáng của con
người để minh hoạ nhắm khắc sâu hình ảnh của nhân vật lịch sử vào trong trí
nhớ của các em .
Trong nội dung bài học lịch sử ngoài những nhân vật chính diện , còn có
một số nhân vật phản diện như : Chi e ( trong bài Công xã Pa ri 1871) Hít
Le ( bài Chiến tranh thế giới lần thứ 2) . Đối với những nhân vật này giáo
viên không cần dung hình ảnh hay chân dung để minh hoạ , mà người thầy
giáo khắc hoạ bằng lời nói với những lời lẽ hết sức lôi cuốn .
Ví dụ : Đối với nhân vật Chi E giáo viên có thể mô tả là một con người
tính tình hay quau quáu, nét mặt lúc nào cũng thể hiện tính hiếu chiến ,ác
độc và tàn sát trong cuộc nội chiến với các chiến sĩ của công xã Pa Ri
( 1871) . Hay giáo viên có thể mô tả vài nét về Hit le có gương mặt hiểm
hóc , hiếu chiến thể hiện là một tên trùm phát xít , kẻ gây chiến tranh thế
giới lần thứ 2 gây ra bao cảnh đau thương cho nhân loại thế giới , từ đó giáo
dục các em biết căm thù chiến tranh , căm ghét những kẻ gây ra chiến
tranh
Tóm lại để gây hứng thú học tập cho học sinh , giáo viên không nên bỏ
qua bất cứ hình ảnh nhân vật lịch sử nào ,mà người thầy giáo cần phải khắc
sâu các nhân vật lịch sử đó ngay trong giờ lên lớp, song cũng không nên rập
khuôn một cách máy móc , người thầy giáo phải biết chọn lọc những chi
tiết hết sức cần thiết và những nét sinh động nhất để khắc sâu vào tâm trí của
các em , đặc biệt người thầy giáo phải biết dùng lời nói sao cho phù hợp với
nhân vật đó , làm sống lại nhân vật lịch sử đó trước mắt của các em.
2) Ngoài việc chọn hình dáng đặc điểm riêng của từng nhân vật lịch
sử để gây hứng thú học tập cho học sinh , thì giáo viên còn phải biết

chọn lọc những hoạt động tiêu biểu hay sự nghiệp của nhân vật đó để
khắc sâu kiến thức cho các em .
a) Một nhân vật lịch sử bao giờ cũng có một sự nghiệp nhất định , có khi
bao gồm nhiều mặt . Trong một thời gian ngắn ngủi (45phút) trên lớp , người
thầy giáo dạy sử không thể nào kể lại toàn bộ sự nghiệp của nhân vật , mà
chỉ có thể chọn lọc một trong hai hoạt động tiêu biểu nhất trong cuộc sống
hoặc những hoạt động điển hình nhất , cần phải chọn lọc tinh giảng cao độ
nhưng phải đầy đủ chính xác , làm sao khi giảng mà không nông cạn , không
mơ hồ , đây là việc làm rất khó ,qua thực tế thực hiện ở lớp học tôi xin đúc
kết một vài kinh nghiệm về mặt lí luận và kết hợp với thực tiễn như sau :

7
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
Trước hết giáo viên phải nắm vững yêu cầu lịch sử cụ thể ( thời gian xảy ra
sự kiện đó , xảy ra ở nước đó ), trên cơ sở nắm vững vấn đề trên giáo viên
chọn hoạt động cần nêu ra của một nhân vật , đặc biệt giáo viên phải cho học
sinh nắm được tình huống xuất hiện của nhân vật lịch sử , để học sinh
thấy rỏ vấn đề trước yêu cầu của lịch sử xuất hiện nhân vật lịch sử , trong
mọi tình huống đó giáo viên phải nêu rõ mâu thuẫn xã hội , tránh không
được nêu chung chung mà phải đi sâu vào tình hình và phân tích chung .
Ví dụ1 : khi dạy bài : Những cuộc Cách mạng tư sản đầu tiên
( Mục II : Cách mạng Anh giữa thế kỷ XVII , SGK Lớp 8) , chúng ta muốn
khắc sâu nhân vật lịch sử Ô li Vơ Crôm Oen cho học sinh nắm vài đặc điểm
của nhân vật này , trong sách giáo khoa không hề có giới thiệu gì về Crôm
Oen mà chỉ nêu rằng “ Quân của quốc hội do CrômOen chỉ huy , đánh
bại quân nhà vua” nếu trình bày như vậy thì học sinh không biết Crôm Oen
là ai và sao lại được quyền chỉ huy quân đội của quốc hội , dẫn đến kiến thức

nông cạn , không gây hấp dẫn cho các em bằng cách giáo viên giới thiệu
mâu thuẩn cụ thể giữa chính quyền chuyên chế nhà Vua nước Anh với giai
cấp tư sản và quý tộc mới , với mâu thuẫn đó không thể không xảy ra cuộc
chiến tranh giữa phe nhà vua với phe tư sản và quý tộc mới . Giáo viên trình
bày cho học sinh thấy lịch sử nước Anh lúc này không phải yêu cầu một
nhân vật đứng đầu chỉ huy một sự chuyển biến chung chung , mà là yêu câù
một nhân vật lịch sử cụ thể để lãnh đạo quân quốc hội tiến hành một cuộc
chiến tranh đánh thắng nhà vua và bọn quý tộc phong kiến và Chính
Crôm Oen đã đáp ứng được yêu cầu đó . Với cách trình bày như vậy thì
chúng ta đã khắc sâu được nhân vật lịch sử Crôm Oen và giúp các em khắc
sâu được kiến thức của bài học lịch sử ngay tại lớp .
Ví dụ 2: Cũng tương tự như vậy , đối với bài này mục III “ Cuộc chiến
tranh giành độc lập ở các thuộc địa Bắc Mỹ” Giáo viên cần phải khắc sâu
nhân vật Oanh- Sinh -Tơn qua hoạt động quân sự của Oanh- Sinh -Tơn ,
trong SGK chỉ nêu rằng : “ Oa- sinh -Tơn là một chủ nô giàu , có tài quân sự
và tổ chức , được cử làm tổng chỉ huy nghĩa quân” chứ SGK không nêu lên
được một vài hoạt động quân sự của Oanh- Sinh -Tơn . Do đó giáo viên phải
mô tả một vài hoạt động tiêu biểu , để cho học sinh thấy rằng Oa- Sinh-Tơn
là một thủ lĩnh quân sự đáp ứng được nhu cầu giải quyết mâu thuẫn lúc
bấy giờ giữa dân tộc 13 thuộc địa Bắc Mỹ với bọn thực dân Anh .
b) Một số tình huống xuất hiện những nhân vật lịch sử trong các bài học
thuộc chương III trong SGK “ Châu Á ở thế kỷ XVIII - Đầu thế kỷ XX” ví dụ
học về Cách mạng Trung Quốc có lãnh tụ Tôn Trung Sơn , Cách mạng Ấn
độ có lãnh tụ TiLắc , hoăc bài “ Châu Ẳ (1918 – 1945” có lãnh tụ M. Gan Đi
(1869 – 1948) , cách mạng ở Mã Lai có lãnh tụ Áp Đun Ra Man , cách

8
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
mạng In Đô Nê Xi a có nhà cách mạng Xu Các Nô … như vậy do yêu cầu của
lịch sử cuói thế kỷ XIX và những năm đầu của thế kỷ XX yêu cầu lịch sử đặc
ra cho mỗi nước là giải phóng dân tộc , giải phóng giai cấp dành độc lập dân
tộc , lúc này mâu thuẫn giữa dân tộc thuộc địa với đế quốc thực dân ngày
càng sâu sắc,nên các nhân vật lịch sử đó xuất hiên và đã giải quyết được mâu
thuẫn đó theo yêu cầu của lịch sử .
3) Cuối cùng giáo viên phải khắc sâu vài chi tiết phụ của nhân vật lịch
sử:
Sau khi đã khắc sâu đặc điểm , hình dáng hay các hoạt động điển hình của
nhân vật, giáo viên còn có thể khắc hoạ sâu sắc nhân vật lịch sử vài nét về
thân thế ,sự nghiệp,trình độ học vấn …để giúp học sinh hiểu sâu hơn , rộng
hơn về nhân vật lịch sử đó , đồng thời giúp học sinh nhớ lâu về nhân vật đó .
Ví dụ : Trong bài “ Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa Mác”
Giáo viên phải chuẩn bị tốt về những hoạt động tiêu biểu nhất của Mác và
Ănghen , ví dụ khi giới thiệu về Mác và Ănghen, SGK chỉ giới thiệu đơn giản
về tiểu sử hai Ông , như ít giới thiệu về hoạt động của Mác và Ăng ghen ,trên
cơ sở đó giáo viên có thể giới thiệu đôi nét về hai Ông như Mác không những
học giỏi đỗ tiến sĩ mà vừa là một nhà nghiên cứu khoa học , tham gia cách
mạng , vừa là lãnh đạo phong trào công nhân quốc tế , đối với Ăng ghen cho
học sinh nắm rõ , Ăng ghen sinh ra trong một gia đình chủ xưởng giàu có ở
Đức , nhưng Ông từ bỏ nghiệp làm giàu của gia đình , quyết định đi tìm hiểu
nỗi thống khổ của giai cấp công nhân và đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng
giai cấp công nhân .Từ sự giới thiệu đó giáo viên có thể cho học sinh thấy
được những điểm giống nhau trong tư tưởng của Mác và Ăng ghen và cũng
bắt đầu từ quan điểm chung đó, hai Ông đã gặp nhau và trở thành đôi bạn tri
kỉ, lâu bền và cảm động mà SGK đã nêu ra ý này .
Ngoài ra giáo viên có thể khắc sâu nhân vật lịch sử bằng cách gợi ý cho các
em cách nhớ năm sinh của nhân vật lịch sử đó ví dụ năm sinh của Mác
( 1818) Ăng ghen nhỏ hơn Mác 2 tuổi tức là Ăng ghen sinh năm 1820 .Hoặc

giáo viên có thể khắc sâu nhân vật lịch bằng cách cho học sinh nắm những nét
tương đồng xuất thân gia đình hay từ nghề nghiệp của nhân vật đó … ví dụ
như Crôm Oen xuất thân từ gia đình quý tộc mới , Oa- Sinh Tơn là kỹ sư …
hoặc có thể kích thích tâm lý học tập cho các em giáo viên có thể cho học
sinh biết thêm về nhà lãnh đạo cách mạng Ấn Độ Ti Lắc vừa là lãnh đạo phái
cấp tiến chống thực dân Anh cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX , vừa là một nhà
sử học thông thái , nhà ngôn ngữ học danh tiếng .
Tất nhiên trong quá trình sử dụng những tư liệu nói trên để khắc sâu hình
ảnh của các nhân vật lịch sử nhằm gây hứng thú học tập cho các em ,để
nâng cao chất lượng dạy và học là điều rất cần thiết, nhưng người thầy giáo

9
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
không vì thế mà tham lam chồng chất nhiều kiến thức để phủ lên bộ nhớ
các em , cuối cùng làm cho các em không nhớ gì mà lại đâm ra chán học .Do
đó muốn đạt được mục đích trên người thầy giáo phải biết chọn lọc tức là
giản và tinh chứ không phải nhiều số lượng là quyết định được sự tiếp thu
kiến thức của học sinh và gây hứng thú cho các em học tập tốt bộ môn lịch
sử .
Muốn có được như vậy người giáo viên phải tích luỹ nhiều tư liệu lịch sử
có nhiều kiến thức lịch sử chi tiết và phong phú nhưng sống động , biết kết
hợp nhuần nhuyễn giữa các phương pháp tâm lý học để vận dụng tốt kiến
thức vào bài giảng đúng lúc đuúng nơi , đúng nội dung yêu cầu của bài ,
ngoài ra giáo giên còn phải biết kết hợp khai thác giữa kiến thức trong sách
giáo khoa với kiến thức ngoài sách giáo khoa , kết hợp lời nói truyền cảm
với chân dung hay hình ảnh của nhân vật lịch sử , biét so sánh đối chiếu giữa
các nhân vật lịch sử nhằm nâng cao giá trị nhận thức cho các em .

Để đạt được mục đích trên , người giáo viên phải mất nhiều công sức như
sưu tầm tài liệu, tranh ảnh của từng nhân vật lịch sử mà trong tiết dạy yêu
cầu , biết chọn lọc , kết hợp đưa những kiến thức ngoài sách giáo khoa vào
bài giảng đúng phương pháng dạy học theo kiểu sơ đồ Đai Ri . Tất cả
việc làm trên mặc dầu tốn nhiều thời gian và sức lực nhưng khi đạt được
mục đích yêu cầu đề ra trong một tiết học trên lớp 45 phút ngắn ngủi thì
người thầy giáo cảm thấy nhẹ nhỏm , quên đi mệt mõi lo âu , làm cho học
sinh hứng thú, phấn khởi học tập sau một giờ lên lớp công phu của thầy và
trò .
Trong dạy và học lịch sử ở trường phổ thông hiện nay , người thầy giáo
khéo léo tổ chức việc khắc hoạ sâu sắc hình ảnh nhân vật lịch sử , nhằm
nâng cao hoạt động nhận thức của học sinh , có tác dụng rất lớn trong việc
gây hứng thú học tập cho học sinh hiện nay , đây là việc cần phải làm của
giáo viên , vì có hứng thú học tập , rung cảm của người học nhất là học sinh
trung học cơ sở , là lứa tuổi rất nhạy cảm trong việc tìm tòi cái mới cái chưa
biết và rất cảm động khi giáo viên biết sử dụng những tư liệu giáo dục đạo
đức cách mạng cho các em ngay trong bài học lịch sử trên lớp . Gây hứng
thú học tập là chiếc cầu nối , là phương tiện để góp phần nâng cao chất
lượng dạy và học tập bộ môn lịch sử hiện nay, đây là yêu cầu phải làm
thường xuyên đối với giáo viên dạy sử ở trường phổ thông hiện nay . Những
cách thức , những con đường hay vài biện pháp nêu trên của bản thân tôi
để gây hứng thú cho các em phấn khởi học tập trong một tiết dạy lịch sử
môn sử thế giới lớp 8 cũng là một trong nhiều phương pháp để gây hứng thú
học tập của học sinh.

10
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-

Để kiểm nghiệm lại quá trình thực hiện sáng kiến này , ngoài việc tiến
hành các phương pháp trên bản thân tôi còn tiến hành kiểm tra thực tế qua
các hình thức kiểm tra : miệng , 15 phút đầu giờ , kiểm tra 1tiết đều có kèm
theo các câu hỏi về nhân vật lịch sử, các câu hỏi kiểm tra bản thân tự ra đề
hoặc được sưu tầm, tìm tòi qua các sách tham khảo như sách giáo viên của
tác giả Phan Ngọc Liên ( tổng chủ biên ), sách bài tập lịch sử của tác giả :
Trịnh Đình Tùng ( chủ biên )…để đưa vào bài tập thường xuyên và định kỳ .
Sau đây là một số bài tập về nhân vật lịch sử mà bản thân đã ra đề, để vừa
khắc sâu kiến thức nhân vật lịch sử cho học sinh vừa kiểm tra việc tiếp thu
kiến thức đó như thế nào qua các lần kiểm tra ( miệng , 15 phút đầu giờ ,
45phút định kỳ …) .
Ví dụ 1: Ở bài 3 “ Cách Mạng tư sản Pháp 1789” , giáo viên có thể ra
câu hỏi sau ( dạng tự luận ) : Em hiểu biết gì về nhân vật Rôpe Xpie ? ( Sách
bài tập lịch sử tác giả Trịnh Đình Tùng … Nhà xuất bản giáo dục năm
2004 ), để khắc sâu hình ảnh nhân vật lịch sử này tôi còn kèm theo câu hỏi
sau : Nhân vật Rôpe Xpie có liên quan đến sự kiện lịch sử quan trọng nào
trong phái Gia Cô Banh cách mạng ?
Ví dụ 2: Ở bài 4 “ Phong trào công nhân và sự ra đời của chủ nghĩa
Mác”.
Để nắm lại những kiến thức đã học về nhân vật lịch sử Các Mác và Ăng
Ghen .Giáo viên có thể ra đề dưới dạng điền thế như sau .
Hãy sử dụng các từ dưới đây điền vào chổ trống để hoàn thành đoạn tóm
tắc về cuộc đời hoạt động của Các Mác và Ăng ghen .
Tri thức 1818 thông minh
hoạt động cách mạng 1842 chủ xưởng
1844 1820 Tình cảnh giai cấp công nhân Anh.
Công nhân tình bạn Tiến sĩ triét học .
“ Các Mác sinh năm………………….trong một gia đình …………………gốc
Do thái ở thành phố Tơ Ri ơ nước Đức . Từ nhỏ Mác đã nỗi tiếng là người
…………… , sớm tỏ ra uyên bác vì vậy mới 23 tuổi Mác đã đỗ ………… ,

Mác vừa làm khoa học, vừa cộng tác với báo chí cách mạng .Sau khi bị trục
xuất ra khỏi Đức vì ……………………… Mác sang Pa ri tìm hiểu và tiếp tục
tham gia vào phong trào cách mạnh Pháp .
Ăng ghen sinh năm …… trong một gia đình ……………giàu có ở thành
phố Bác Men (Đức ) Ăng –Ghen rất căm ghét những thủ đoạn làm giàu của
giai cấp tư sản . Vì vậy năm ……….Ông sang Anhvà đi sâu tìm hiểu nỗi khổ
của người …………….Ông viết nhiều bài được tập hợp trong cuốn
……………………………….

11
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-
Năm………… từ Anh sang Pháp và gặp Mác .Từ đây hai Ông bắt đầu một
………………………… lâu dài và đầy cảm động trong quá trình hoạt động
cách mạng cho phong trào công nhân thế giới” ( bài tập số 6 trong vở bài
tập lịch sử - Tác giả Trần Đình Tùng – nhà XBGD).

V/ KẾT QUẢ
Trong quá trình thực hiện chương trình đổi mới sách giáo khoa và rút ra kinh
nghiệm này, bản thân tôi thu được những kết quả khá khả quan.
bản thân tìm hiểu điều kiện học sinh và thực trạng học tập của các em để tìm
ra giải pháp.Với kinh nghiệm này trong những tiết học lịch sử thế giới học
sinh đã học tập một cách hứng thú hơn, chủ động hơn.Kết quả cho thấy đa số
học sinh hai lớp mà bản thân tôi trực tiếp giảng dạy hầu hết các em nắm chắc
kiến thức và vận dụng làm các bài tập lịch sử khá tốt. Trong quá trình học
tập các em đãtích luỹ cho mình một vốn kiến thức về thế giới phong
phú.Nhiều em đã lập cho mình một cuốn sổ ghi về các sự kiện và nhân vật
lịch sử thế giới.

VI/ KIẾN NGHỊ-ĐỀ XUẤT:
Trên đây tôi đã góp một số kinh nghiệm dạy học phần lịch sử thế giới trong
chương trình lịch sử 8 THCS, đây chỉ là ý kiến chủ quan của riêng cá nhân
tôi.Để gây hứng thú cho học sinh khi học một tiết học lịch sử thế giới. Việc
sử dụng đồ dùng dạy học cùng với tài liệu thành văn trong dạy học lịch sử và
đặc biệt là phần lịch sư thế giới.Việc đổi mới phương pháp dạy học gây hứng
thú cho học sinh chính là vấn đề mà người thầy cần phải linh hoạt trong quá
trình tổ chức dạy-học cũng tạo điều kiện giúp các em tiếp thu tốt việc học
lịch sử của mình.
Chắc chắn trong quá trình trình bày vấn đề này(là vấn đề tương đối phức
tạp)sẻ không tránh khỏi những hạn chế nhất định. Rất mong được sự trao
đổi,góp ý chân thành của các đôgf nghiệp để đề tài được hoàn thiện hơn.

12
Đề tài : Gây hứng thú học tập lịch sử thế giới ( lớp 8 ) bằng cách khắc hoạ sâu
sắc biểu tượng nhân vật lịch sử trong giờ lên lớp .

-

13