những rào cản khi bắt đầu sử dụng insulin của bệnh nhân đái tháo đường típ 2 tại bệnh viện lão khoa trung ương đ

1
B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HCăTHNGăLONG
Khoaăiuădng



NHNG RÀO CN KHI BTăU S DNG
INSULIN CA BNHăNHỂNăÁIăTHÁOăNG TÍP
2 TI BNH VINăLÃOăKHOAăTRUNGăNG

 TÀI TT NGHIP C NHÂN H CHÍNH QUY

Gingăviênăhng dn:ăTS.BS.ăVăTh Thanh Huyn
Sinh viên thc hin:ăVăTh ThanhăHng
Mã sinh viên: A13139


Hà Ni – Thángă7ănmă2012
2
LI CMăN
Nhân dp bo v khóa lun tt nghip tiăTrngăi hcăThngăLong,ăemă
xin bày t lòng cmănăti:
Ban Giám hiu,ăphòngăđàoătoătrngăi hcăThngăLong.
BanăLưnhăđo và toàn th cácă bácăs,ăđiuă dng ti Bnh vin Lão khoa
Trungăng.
ưăto miăđiu kină choăemăđc tin hành nghiên cu và h tr em rt
nhiu trong quá trình hc tp.
Em xin bày t lòng bită nă sâuă scă đn TS.BS.ă Vă Th Thanh Huyn ậ
Giáoăviênăchínhăđưătnătìnhăhng dn, ch bo cho em, truynăđt kinh nghim và
đng viên em trong quá trình hc tp, nghiên cu và hoàn thin khóa lun tt

nghip này.
Em xin trân trng cmănăcácăthyăcôăgiáoătrongăkhoaăiuădng - Trng
i hcăThngăLongăđưădy d, trang b kin thc cho em trong sut quá trình hc
tpăvàăđưăto miăđiu kin thun li cho em trong thi gian qua.
Em xin chân thành cmănătt c bnhănhânăđưătham gia nghiên cu.
Cui cùng em xin bày t lòng bitănăsâuăscăđnăgiaăđình,ăngi thân, bn
bèăđưăgiúpăđ,ăđng viên, khích l và to miăđiu kin thun li nht giúp em hoàn
thành khóa lun.


Thang Long University Library
3
CNG HÒA XÃ HI CH NGHAăVIT NAM
c lp ậ T do ậ Hnh phúc

LIăCAMăOAN

Kính gi: PhòngăƠoătoătrngăi hcăThngăLong
B mônăiuădngătrngăi hcăThngăLong.

H tênăem:ăVăTh ThanhăHng,ămưăsinhăviênăA13139,ălp Sn21a2.
 tài khóa lun:ă“Nhng rào cn khi btăđu s dng insulin ca bnh nhân
đáiătháoăđng típ 2 ti Bnh vinăLưoăkhoaăTrung”.
Emăxinăcamăđoanăđưăthc hin khóa lun này mt cách trung thc và nghiêm
túc. Các s liu s dng trong khóa lună đcă điu tra ti Bnh vin Lão khoa
Trungăng.ăTrongăquáătrìnhănghiênăcu, các tài liu tham khoăđc s dngăđưă
trích dn và chú thích rõ ràng.

Hà Ni,ăngàyă11ăthángă07ănmă2012
Sinh viên

VăTh ThanhăHng

4

CH VIT TT TRONG LUNăVN
T
: áiătháoăđng
WHO
: T chc Y t th gii
THCS
: Trung hcăcăs
THPT
: Trung hc ph thông

Thang Long University Library
5

MC LC BNG BIU,ă TH

Biuăđ
Biuăđ 3.1. T l bnh nhân theo gii 24
Biuăđ 3.2. T l bnh nhân theo tui 24
Biuăđ 3.3. T l thi gian s dng insulin 25
Biuăđ 3.4. T l bnhănhânăđng ý s dng insulin 26
Biuăđ 3.5. T l các rào cn 26
Biuăđ 3.6. T l rào cn v th cht 28
Biuăđ 3.7. T l v rào cn bin chng sau tiêm insulin 28

Bng biu
Bngă3.1.ăăTrìnhăđ hc vn 25
Bng 3.2. T l rào cn v tâm lý khi s dng insulin 27
Bng 3.3. T l rào cn v xã hi khi s dng insulin 27
Bng 3.4. T l rào cn v kin thc và thc hành tiêm insulin 29
Bng 3.5. T l rào cn v kinh t khi s dng insulin 30
Bng 3.6. S nhăhng ca giiăđn rào cn 31
Bng 3.7. S nhăhng ca tuiăđn rào cn 31
Bng 3.8. S nhăhng gia thi gian tiêm insulin và s sn sàng tiêm insulin 32
Bng 3.9. S nhăhng gia thi gian mcăTăvàăs sn sàng tiêm insulin 32


6
MC LC
T VNă 1
CHNGă1. TNG QUAN TÀI LIU 10
1.1.ăKháiăquátăT 10
1.1.1.ănhăngha 10
1.1.2. Dch t hcăT 10
1.1.2.1. Tình hình mc Tătrênăth gii 10
1.1.2.2. Tình hình mcăTăti Vit Nam 10
1.2.2. Chnăđoán 11
1.2.3. Phân loi 11
1.2. Tngăquanăđiu tr Tătípă2 12
1.2.1. Ch đ n 12
1.2.2. Luyn tp 12
1.2.3. Thuc viên 13
1.2.4. Insulin 13
1.2.5. Khi tr insulin 16
1.2.6. Rào cn khi btăđu s dng insulin 16

1.2.7. Các yu t nhăhngăđn rào cn khi btăđuăđiu tr insulin 17
CHNGă2. IăTNG,ăPHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 19
2.1. iătng nghiên cu 19
2.2. Tiêu chun la chn bnh nhân 19
2.3. Tiêu chun loi tr 19
2.4. Thiăgianăvàăđaăđim nghiên cu 19
2.5. Thit k nghiên cu 19
2.6. C mu, chn mu nghiên cu: 19
2.7. Công c thu thp s liu 20
2.8. K thut thu thp s liu. 20
2.9. Các bin s nghiên cu 21
2.10. Tiêu chunăđánhăgiá 22
2.11. X lý s liu 23
2.12. Vnăđ đoăđc trong nghiên cu 23

Thang Long University Library
7
CHNGă3. KT QU 24
3.1.ăcăđim chung 24
3.1.1.ăcăđim v gii 24
3.1.2.ăcăđim v tui 24
3.1.3.ăcăđim v trìnhăđ hc vn 25
3.1.4. Thi gian s dng insulin 25
3.1.5. T l bnhănhânăđng ý s dng insulin 26
3.2. T l rào cn ca bnh nhân khi btăđu s dng insulin 26
3.2.1. T l rào cn ca bnh nhân 26
3.2.2. Rào cn v tâm lý 27
3.2.3. Rào cn v xã hi 27
3.2.4. Rào cn v th cht 28
3.2.5. Rào cn v bin chng sau tiêm insulin 28

3.2.6. Rào cn v kin thc và thc hành tiêm insulin 29
3.3. Các yu t nhăhngăđn rào cn khi btăđuăđiu tr insulin 31
3.3.1. Gii 31
3.3.2. Tui 31
3.3.3. S liên quan gia thi gian tiêm insulin và s sn sàng tiêm insulin 32
3.3.4. S liên quan gia thi gian mcăTăvàăs sn sàng tiêm insulin 32
CHNGă4. BÀN LUN 33
4.1.ăcăđim chung 33
4.1.1. Gii và tui 33
4.1.2. T l bnhănhânăđng ý s dng insulin 33
4.2. Rào cn ca bnh nhân khi btăđu s dng insulin 34
4.3. Các yu t nhăhngăđn rào cn khi btăđuăđiu tr insulin 36
4.3.1. S nhăhng ca giiăđn rào cn 36
4.3.2. S nhăhng ca tuiăđn rào cn 36
4.3.3. S liên quan gia thi gian tiêm insulin và s sn sàng tiêm insulin 37
4.3.4. S liên quan gia thi gian mcăTăvàăs sn sàng tiêm insulin 37
KT LUN 38
KHUYN NGH 39

8
TăVNă
áiătháoăđngă(T)ătíp 2 là mt trong nhng bnh lý mnătínhăthng gp
nht trong các bnh ni tit chuyn hóa. Bnh chim khong 90-95% trong tng s
bnh nhân T [2], là mt trong ba bnh không lây nhim có tcăđ phát trin
nhanh nhtă(sauăungăthăvàătimămch) [7].
Theo thng kê ca T chc Y t th giiă(WHO),ănmă2008 c th gii có 135
triuăngi mc bnhă Tă(chim 4%) dân s th gii, ch sauă2ănmă (2010)ăs
ngi mcăTălênăti 221 triuăngi (chim 5,4%) [4]. Ti Vit Nam, trong nhng
nmăgnăđây,ătcăđ phát trin nhanh caăTăđưătr thành mt vnăđ ln ca ngành
y t. Theo tính toán ca Hiăngi giáo dc bnhăTăVit Nam, t l Tănmă

2002 chim 2,7% dân s,ăđnănmă2008ă(sauă6ănm)ăđưătng lên gpăđôiă5,7%ădânăs.
Trongăkhiăđó,ătui càng cao t l mc bnh càng ln, t 65 tui tr lên t l bnh lên
ti 16% [4]. Do vy, vnăđ Tă ngi cao tui cnăquanătâmăđúngămcăhn.
S dng insulin là mtătrongăcácăphngăphápăđiu tr T, t l bnh nhân
đangăs dng insulin chim 13,4% [1]. Hàng ngày, bnh nhân phi tiêm insulin 1-4
ln, liuălng và thi gianătheoăbácăsăch đnh. Hin nay, trên th gii vic khuyn
khích khi tr bng insulin smă đangă ngàyă càngă ph bin viă quană đim dùng
insulin sm vi mcăđích giúp kimăsoátăđng huyt nhanh và hiu qu, gim bt
gánh nng cho tuyn ty. Tuy nhiên, vic khi tr bng insulin gp nhiuăkhóăkhnă
do các quanăđimănh: nhng bnhănhânăTătíp 2 chuyn sang dùng insulin cho
rng bnhăđưărt nng, hay do yu t tâm lý s đau,ăkhôngătin s dng, thói quen
dùng thucăviên…ăvàărt nhiu nguyên nhân khác. Nhng rào cnănàyăđangătn ti
ph binătrongăsuyănghăca các bnh nhân TănóiăchungăvàăbnhănhânăTătípă2ă
cao tui nói riêng khi btăđu s dng insulin.
Vi vai trò là mtăngiăđiuădng, chúng ta cn có nhng hiu bit v rào
cn ca bnh nhân khi btăđu khi tr insulinăđ giúp bnh nhân loi b rào cn và
tuân th điu tr ttăhn.ăng thi, bnh vinăLưoăkhoaăTrungăng là bnh vin
đu ngành v chmăsócăsc kheăchoăngi cao tui, làăniătinăcy khám cha bnh
cho bnh nhân cao tui trong c nc, có t l bnhănhânăđiu tr ngoiătrúăTătíp
2ăcao.ăDoăđó,ăchúngătôiătin hành đ tài:ă“Nhng rào cn khi btăđu s dng insulin
ca bnhănhânăđáiătháoăđng típ 2 ti Bnh vinălưoăkhoaăTrungăng” nhm 2
mc tiêu:
Thang Long University Library
9
1. Xácăđnh nhng rào cn khi btăđu s dng insulin  bnhănhânăTătíp 2.
2. Mô t các yu t nhăhng đn nhng rào cn khiăđiu tr insulin  bnh
nhânăTătíp 2.
10
CHNG 1
TNGăQUANăTÀIăLIU

1.1. KháiăquátăT
1.1.1. nh ngha
T chc y t Th gii (World Health Organization
- WHO) đnh ngha:ă“áiă
tháoăđng là mt hi chngăcóăđc tính biu hin bngătngăglucoseămáuădoăhu
qu ca vic thiu hoc mt hoàn toàn insulin hay là do có liênăquanăđn s suy yu
trong bài tit và hotăđng caăinsulin” [6].
1.1.2. Dch t hc T
1.1.2.1. Tình hình mc T trên th gii
Tălà bnh mn tính có tcăđ phát trin nhanh cùng vi s phát trin ca
nn kinh t xã hi,ăđc bit là  cácăncăđangăphátătrin.
Theo công b ca Hip hiăáiătháoăđng quc t (IDF):ăNmă1994,ăc th
gii có 110 triuăngi mc bnhăT,ănmă2000,ăcóă151ătriuăngi,ăvàăsauă6ănm
(2006) con s tngălênă246ătriuăngi [6].
Theo WHO d báo,ănmă2025ăs có 300 - 330 triuăngi mcăTăchim
5,4% dân s th gii [6].
Theo Qu áiătháoăđng th gii WDF: t l mcăTă các nc phát
trinătngă42%,ăcácăncă đangăphátătrinătngă 170%.ăMt con s khin chúng ta
phiăsuyănghăvàănhìnănhn [6].
Ngoàiăra,ă Tă cònă liênă quană ti các yu t chng tc và khu vcă đa lý.
Bnh có tcăđ phát trin ph thucăvàoătrìnhăđ phát trin kinh t [2].
1.1.2.2. Tình hình mc T ti Vit Nam
Vit Nam là mt trong nhngăncăđangăphátătrin và bnhăTăcngăđangă
giaătngănhanhăchóng. T l Tădin binănhăsau :
Thp k 90, t l Tă tngă dn lên  các thành ph ln. Ti Hu, (nmă
1996) là 0,96% (ni thành 1,05%, ngoi thành 0,6%), t l n nhiuăhnănamă[8].
Ti Hà Ni, (nmă1990)ălàă1,2%ă(ni thành 1,44%, ngoi thành 0,63%) [5]. Ti TP
H Chí Minh, (nmă1993) là 2,52% [8].
Thang Long University Library
11

u th k 21, VităNamăđưăcóănhng nghiên cu v Tătrênăquyămôărng
hn. Kt qu ca các nghiên cu cho thy, t l bnhănhânăTătngălênăsoăvi
nghiên cu  thp niên 90. Ti Hà Ni, sauăhnă10ănmă(2002),ămt nghiên cu
đc tin hành trên cùng mtăđaăđim, cùng nhóm tuiăvàăphngăphápănghiênăcu
gingănmă1990ăchoăthy t l bnhăTăđưătngălênăgpăđôi (2,16%) [6]. Nmă
2001, mt cucăđiu tra dich t v bnhăTătheoăquiăchun quc t ti 4 thành ph
ln (Hà Ni, HiăPhòng,ăàăNng, TP H Chí Minh) là 4,0% [6]. Nmă2002,ăt l
Tătrênătoànăquc chim 2,7% (khu vc thành ph 4,4%, min núi và trung du
2,1%,ăđng bng 2,7%) [3], [5].
Ngoài ra, mt con s đángăluătâmălàă64,9%ăs ngi mc bnhăTăkhôngă
đc phát hinăvàăkhôngăđcăhng dnăđiu tr đúng [6].
1.2.2. Chn đoán
Tiêu chun chnăđoánăTătheoăWHOănmă2006 [27]:
- Glucoseămáuălúcăđóiăă≥ăă7mmol/l, làm ít nht 2 ln.
- Glucose máu  thiăđim bt k ≥ă11,1ămmol/l có kèm theo triu chng
lâm sàng.
- Glucose máu sau 2 gi làm nghimăphápătngăđng huytă≥ă11,1mmol/l.
1.2.3. Phân loi
- T típ 1 (Tăph thuc insulin): “ăLàăhu qu ca quá trình hy hoi t
bào beta caă đo ty. Hu qu là cn phi s dng insulin ngoi laiă đ duy trì
chuynăhóa,ăngnănga tình trng nhim toan ceton có th gây hôn mê và t vong”ă
[6]. Phn ln xy ra  tr em,ăngi tr tui (ch yu t 10 - 20 tui) vàăthng có
yu t t min.  Vit Nam, t l mcăTătíp 1 vào khong 7 - 8 % tng s bnh
nhânăT. S bài tit insulin có th còn  giaiăđonăđu miăđc chnăđoán,ăsauă
đóăgim dnăđn cn kităítănmăsauă[1], [6].
- T típ 2 (Tă khôngă ph thuc insulin): Tă típ 2 thng xy ra 
ngi ln trên 35 tui, chim 90%  bnhănhânăT.ăS tit insulin thpătngăđi,
có s kháng insulin ca t chc ngoi biên và gan. Ngi bnhăthngăcóăđng
huytătngăcaoănhiuănmătrcăkhiăđc chnăđoán vàăđc chnăđoánămt cách
tình c [1].

- T thai k : Tă thaiă k thng gp  ph n có thai (chim 1-2%
ngiămangăthai),ădoăđng huytătngăhoc gim dung npăglucose,ăthng gp
12
khi có thai lnăđu và mtăđiăsauăđ. Bnh có kh nngătngănguyăcăphát trin sau
nàyăthànhăTăthc s [1].
- Các th đc bit khác: Khim khuyt chcănngăt bào do gen, gim hot
tính ca insulin do khim khuyt gen, bnh lý ca ty ngoi tit, do các bnh ni tit
khác…[6].
1.2. Tngăquanăđiu tr Tătíp 2
1.2.1. Ch đ n
Mt ch đ năthíchăhp phiăđápăngăđc các yêu cu:
-  nngălng cho hotăđngăbìnhăthng, và phiăđápăng phù hp vi
nhng hotă đngă khácă nhă luyn tp th lc, hoc nhngă thayăđiă điu
kin sngă…
- T l cânăđi gia các thành phnăđm, m,ăđng.
-  vi cht.
- Chia nh baănăchoăphùăhpăvàătránhătngăđt ngt glucose máu.
- Phi hp vi thucăđiu tr (nu có) [6].
1.2.2. Luyn tp
Ch đ luyn tp cn theo nhng nguyên tc c bn:
- Phi coi luyn tp là mt bină phápă điu tr, phi thc hin nghiêm túc
theo trình t đcăhng dn.
- Có s phân bit v mcăđ và hình thc luyn tp giaăngi bnhăTă
típ 1ăvàăTătíp 2.
- Luyn tp phi phù hp vi la tui, tình trng sc khe và s thích cá
nhân.
- Nên tp nhng môn rèn luyn s do dai bn b hnălàănhng môn cn s
dng nhiu th lc.
Mc đích rèn luyn  ngi T típ 2
Tác dngăđiu chnh glucose máu thông qua vic làm gim tình trng kháng

insulin nh:
 Gim cân nng, nht là nhngăđiătng tha cân, béo phì.
 Gim kháng insulin.
Thang Long University Library
13
 đtăđc mcăđíchănày hàng ngày phi luyn tp khong 30- 45 phút, mi
tun tp ít nht là t 4ăđn 5 ngày [6].
1.2.3. Thuc viên
- Metformin
- Sulphonylurea
- c ch alpha- glucosidase
- Meglitinide
- Thiazolidinedion (Glitazone)
- Thuc khác [6]
1.2.4. Insulin
1.2.4.1. Khái nim insulin
Insulin là hormon polypeptid caă đng vtă cóă xngă sng, do t bào
Langerhans  ty sinh ra. Insulin gm chui A có 21 acid amin và chui B có 30
acid amin. Hai chui này ni vi nhau bng cu difulfid. S khác bit gia insulin
ngi, ln và bò là các acid amin có v trí 8, 9, 10 ca chui A [12].
1.2.4.2. C ch tác dng insulin
Insulinăđcătităvàoămáuălàmănhimăv:ăiuăchnhăsăchuynăhoáăcarbonă
hydrat.ăTácăđngătiăsătngăhpăproteinăvàăRNA,ăhìnhăthànhăvàădătrămôăm.ăViă
căchă:
- Insulin gn vào th th b mt t bào hot hóa vn chuyn glucose vào t
bào,ăđc bit  t bàoăgan,ăcăvàămôăm; c ch sn xut glucose  gan,ătngăcng
tiêu th glucose ngoiăviăălàmăgim mcăđng huyt.
- c ch phân hyălipidănênătránhăđc nhim ceton.
- Gâyătngăs tng hp protein và c ch d hóa  c,ămôăm [13].
1.2.4.3. Ch đnh dùng insulin

- BtăbucăviăttăcăbnhănhânăTătípă1.
- Tătípă2 nhngăsauăkhiăthcăhinăchăđăn,ăchăđătpăluynăvàădùngă
thucăviênăthtăbi.
- Cácătìnhăhungăđòiăhiăphiădùngăinsulin :
 Hônămêătngăđngăhuyt
 Cácănhim trùngă:ăhôăhp,ătităniu,ărng,ătaiămiăhng…
14
 Taiăbinămchămáuă:ănhiămáuăcătim,ăsuyătim…
 CóăbinăchngăTă:ăbnhălýăvõngămc,ăđauădoăthnăkinh…
 Canăthipăphuăthutălàmănhanhălànhăso,ăvtăthng,ăvtăloét…
 Dùng cácăthucălàmătngăđngăhuyt:ăcorticoid…
 Có chng ch đnhăđng ung: suy gan, suy thn, có thai, cho con bú…[13].
1.2.4.4. Các loi thuc insulin
Loiăinsulin
Thiăgianătácădng
nhătácădng
Tácădngăkéoădài
Tácădngănhanh
+ Lispro
+ Aspart
+ Glulisine

5- 15 phút
5- 15 phút
5- 15 phút

30- 90 phút
30- 90 phút
30- 90 phút

3- 5ăgi
3- 5ăgi
3- 5ăgi
Tngăđiănhanh
+ Regular

30- 60 phút

2- 3ăgi

5- 8ăgi
Tácădngătrungăbình
+ NPH
+ Lente

2- 4ăgi
2- 4ăgi

4- 10ăgi
4- 12ăgi

10- 16ăgi
12- 18 gi
Tácădngăkéoădài
+ Ultralente
+ Glargine
+ Detemir

6- 10ăgi
2- 4ăgi

2- 4ăgi

10- 16ăgi
Khôngăcóăđnh
6- 14ăgi

18- 24ăgi
20- 24ăgi
16- 20ăgi
Loiăhn hp
+ 70/30


+ 75/25


+ 70/30


+ 50/50


30- 60 phút
5- 15 phút
5- 15 phút
30- 60 phút


10- 16ăgi
10- 16ăgi

10- 16ăgi
10- 16ăgi

+ 70/30

human mix: 70% NPH và 30% Regular
+ 75/25

lispro anlog mix: 70% intermediate, 25% lispro
+ 70/30

aspart anlog mix: 70% intermediate, 30% aspart
Thang Long University Library
15
+ 50/50

human mix: 50% NPH và 50% Regular [12].
16
1.2.5. Khi tr insulin
Hu ht quá trình điu tr bană đu cho bnhă nhână Tă típ 2 là s dng
thuc viên h đng huyt kt hp vi ch đ nă vàă tp luyn,ă nhng nu nhng
phngăphápăđiuătr đó không đăđ kimăsoát đngăhuyt thì s tin trin phi s
dng insulin là tt yu (Chim t l 28-39% trong s ngi cao tui) [10]. Nhiu
nghiên cu khoa hc khuyn khích khi tr bng insulin smăđangăngàyăcàngăph bin
vi mcăđíchăgiúpăkimăsoátăđng huyt nhanh và hiu qu, gim bt gánh nng lên
tuyn ty [25]. Insulin có th đc thêm vàoăphácăđ điu tr hin có hoc thay th
thuc viên h đng huyt đ đtăđc mcăđích kim soát đng huyt. Trong mt
nghiên cu v nhăhng ca vic s dng insulin lên kimăsoátăđng huyt cho kt
qu là vic gim s tuân th vi phácă đ điu tr insulin làm cho mc HbA1c và
t l nhp vină tngă lênă [22], [24]. Trên thc t, vi tinătrin caă bnh thì điuătr

insulin làăphngăpháp đăciăthin kimăsoátăđngăhuyt mtăcáchăttănht.
1.2.6. Rào cn khi bt đu s dng insulin
Mc dù, insulin có vai trò rt quan trngătrongăđiu tr Tănhngănhng
vnăđ rào cnăđi vi bnh nhân khi btăđu s dng insulin li là yu t khóăkhnă
trong quá trình tuân th điu tr. Thu thp thông tin t các nghiên cu trên th gii 
bnhă nhână Tă típ 2 cho thy: S bnh nhân không sn sàng hoc còn e ngi
chuynăsangăđiu tr insulin chim 28%, trì hoãn gnă5ănmătrongă50%ăbnh nhân
sauăkhiăđưăđiu tr bng thuc ung [18], bnh nhân t chiăđiu tr bng insulin khi
bácăsăcó ch đnhăđiu tr chim 25% [26].ăVàăkhiăđưăchuyn sang s dng insulin
thì có 50% bnhănhânăT c ý b tiêm [21].ă tìm hiu rõ ràng nguyên nhân tht
bi trong khi tr bng insulin các nhóm nghiên cu ch ra nhng rào cn sau:
-i vi bnh nhân:
 Tâm lý: Mt nghiên cu  Malaysia trên 404 bnhănhânăTătíp 2ăchaăs
dng insulinăđưăch ra rng: bnh nhân thngăxuyênăbàyătătháiăđătiêuăccăv să
thtăbiăcáănhânătrongăcáchăqunălý bnhăcaămìnhă(59,2%),ătiêmăchíchăthy xuăhă
(55,9%) [23]. T nghiên cuăDAWNătiă13ăqucăgiaăchoăthyă58%ăbnhănhânămcă
bnhăTăthyăvicăkhiătr insulinălàămtăduăhiuăchoăthyăhăđưăthtăbi trong
qunălýăbnhăT, hocănh mtăs trngăphtă[23]. Mcădùăkăvngătíchăccăđiă
viăinsulin,ăbnhănhânănhnăvnăthyărngăbnhăT caăhătrănênătiătăhnăvàăđă
Thang Long University Library
17
liăchoăbnăthânăhăđătăchiăđiuătrăbngăinsulin.ăNgoàiăra,ă yuătăloăngiăcaă
ngiăbnhăkhiăsădngăinsulinălàămtănhiuăthiăgianăvàăcôngăscă(25%), băph
thucăvàoăbácăsă(25%)ă[19].
 Th cht: S hưi,ăđauăđn khi tiêm. Trên nghiên cuă2ănhómăđiătng sn
sàng và không sn sàng s dngăinsulinăcóăđnă47%ăngi không sn sàng vi câu
tr li là s hãi vi kim tiêm, 43% là s đau đn [19].
 Bin chng: Tiêm insulin có th có tác dng ph không mong mun h
đng huyt,ătngăcân, d ng.ăiuănàyăcngălàămt yu t khin ngi bnh e ngi
vic s dng insulin. Tht vy, trên nghiên cuăđưăphátăhinăđiătngăkhôngăđng

ýătiêmăinsulinăvìănguyăcăh đng huyt (chim 52%),ătngăcână(23%) [19].
 Xã hi, ch đ năung, tp luyn sinh hot hàng ngày gp nhiuăkhóăkhn,
gim linh hot (chim 70%) vì khi tuân th điu tr bngăinsulinăngi bnh phi
theo mt ch đ nhtăđnh, chính xác.ăNgi bnh b hn ch năung, tp luyn,
tham gia các hotăđng trong xã hi theo s thích.ăng thi,ăngi bnh b áp lc
v thayăđi thi gian sinh hotăđ tiêm thuc theoăđúngăch đnh. Vnăđ nàyăcngălàă
yu t gây cn tr ngi bnh trong công vic ca h (chim 27%).
Tóm li, nhng rào cnăhayăkhóăkhnătrênăthng gp  bnh nhân T khi
btăđu s dng insulin.
-i vi cán b y t:
 Thiu thi gian và ngun lc cnăđ giáo dc bnh nhân chuynăsangăđiu
tr insulin.
 Thiu kin thc và kinh nghimăđ hng dn bnh nhân s dng insulin.
 Ngôn ng khôngătngăđng gia nhân viên y t và bnh nhân: Nhân viên
y t đôiăkhiăs dng ngôn ng mang tích cht hc thut to cho bnh nhân khó hiu
hoc hiu sai ni dung mà nhân viên y t mun truynăđt.
Mc dù, các vnăđ rào cn  bnh nhân là ch yuănhngănhânăviênăyăt
cngăđóngăvaiătròăquan trng trong vicăhng dn và giáo dc bnhănhânăđ h tin
tng, sn sàng s dng và tuân th phngăphápăđiu tr insulin.
1.2.7. Các yu t nh hng đn rào cn khi bt đu điu tr insulin
Tui, giiătính,ătrìnhăđ hc vn, khu vc sng, thi gian mc bnh T…ă
là nhng yu t có liên quan cht ch ti các rào cn khi btăđu s dng insulin.
18
-Tui: tui càng cao thì kh nngăkhông sn sàng s dng insulin ca bnh
nhân càng cao [21]. T l bnh nhân mcăTătípă2ă đ tui t 40-60 chim 80%,
khong 20%ăngi cao tui có ri lon dung np glucose. Và ti thiăđim bnh
Tămiăđc chnăđưăcóă20%ăcóăbnh mch máu nh, 10% có bnh tim mch và
bnh thn kinh [6]. Chính vì vy, vnăđ khi tr insulin  ngi cao tui là rt cn
thit và cn gii quyt nhng rào cn,ăkhóăkhnăca bnhănhânăđ bnh nhân chp
nhnăđiu tr insulin. Rào cnăđóălàăkh nngăt chmăsóc,ăt tiêm ca bn thân, các

bnh lý điăkèmă(mt kém, chân tay run, sa sút trí tu…).
-Trìnhăđ hiu bit v bnh và thc hành tiêm:ăđi vi nhng bnhănhânăTă
khi kh nngătăduyăvàătìmăhiu v bnh gim, h ch có th thu thp các kin thc v
bnhăthôngăquaăbácăsăca mình và nhng bnh nhân khác. Bên cnhăđó,ătrìnhăđ hc
vn và thi gian mc bnh càng cao thì s tip xúc vi khoa khc, thông tin v bnh
càng nhiu nên nhngăngi bnh s snăsàngăhnătrong vic tiêm insulin [19], [26].
Do ngi bnh không hiu ht các li ích quan trngătrongăđiu tr insulin dnăđn s
ngi không snăsàngăthamăgiaăđiu tr gp 2 ln s ngi sn sàng [23]. Ngoài ra,
khi bnh nhân hiu bit kém v bnh thì s tuân th điu tr tr nênăkhóăkhnă(khôngă
tiêmătheoăđúngăliuălng và thi gian ch đnh, c ý b tiêm…). Mtăkhác,ăkhiăngi
bnh có kin thc thì vnăđ thcăhànhăcngălàămt yu t khinăngi bnh không
sn sàng s dng insulin. Vnăđ đóălàăkhiăbnh nhân t thc hin thì không nh các
bc tiêm, liu ch đnh, và vnă đ sc khe khác (mt kém, chân tay run ) nh
hngăđn kh nngătiêmăcaăngi bnh cao tui.
-Kinh t: Thu nhp ca các thành viên trong h giaăđìnhăcngălàămt yu t tác
đngăđn kh nngăchiătr thuc và kim tra sc khe caăngi bnh. Theo tính toán
thì chi phí cho qun lý sc khe caăngi mc bnhăTăgp 2-4 lnăngi không
b Tă[6].ăc bit  điătng cao tui thì kh nng laoăđng gim hoc mt. Các
yu t đó nhăhng ti s quytăđnh s dng insulin và là rào cn xuyên sut trong
quáătrìnhăđiu tr bnh. Theo nghiên cu trên nhng bnhănhânăTăc ý b tiêm
insulin thì t l b tiêm càng cao khi thu nhp caăngi bnh càng thp [21].
Nhăvy, các yu t liênăquanăcóăýănghaătiênăđoánăchoăs sn sàng tham gia
điu tr insulin caăngi bnhăT.
Thang Long University Library
19
CHNGă2
IăTNG, PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
2.1. iătng nghiên cu
Nhng bnh nhân đc chnă đoán Tă típ 2ă đang điu tr bnhă Tă ti
phòng khám Ni tit vàăT - Bnh bnh vin Lão khoa Trungăng.

2.2. Tiêu chun la chn bnh nhân
- Bnh nhân chnăđoánăTătheoătiêuăchunăWHOănmă2006 (chngătng
quan, phn 1.1.2) [27].
- Bnhănhânăđiu tr ngoi trú ti phòng khám Ni tit và Tă- Bnh vin
LưoăkhoaăTrungăng.
- Có sc khe tâm thnăbìnhăthng, có kh nngăgiaoătipăvàăđi thoi trc
tip.
- Ngi bnhăđng ý tham gia nghiên cu.
2.3. Tiêu chun loi tr
- Ngi bnhăkhôngăđng ý tham gia phng vn.
- Nhngăngi b ri lon tâm thn, ri lon trí nh, sa sút trí tu, không có
kh nngăgiaoătip làm nhăhng ti kh nngănghe,ănóiăhoc cung cp
thông tin.
2.4. ThiăgianăvƠăđaăđim nghiên cu
- aăđim nghiên cu: Bnh vinăLưoăkhoaăTrungăng.
- Thi gian nghiên cu: t tháng 2/2012 đn tháng 7/2012
2.5. Thit k nghiên cu
Phngăphápănghiênăcu mô t ct ngang.
2.6. C mu, chn mu nghiên cu:
Mu nghiên cuăđc la chnătheoăphngăphápăchn mu toàn b, lnălt
chn các bnhănhânăđiu tr ngoi trú ti phòng khám Ni tit và T - Bnh vin
LưoăkhoaăTrungăngăt tháng 03 nmă2012ăđn tháng 06 nmă2012ă(cóădanhăsáchă
kèm theo ti ph lc 2).
20
2.7. Công c thu thp s liu
- H săbnh án gm các thông tin chung ca bnh nhân: h và tên, tui, gii
tính,ătrìnhăđ hc vn, khu vc sng chnăđoánăyăkhoa.
- Phiu phng vn trc tip [Ph lc 2]: Gm b câu hi v nhng rào cn
ca bnh nhân khi btăđu s dng insulin:ătheoăthangăđimăđánhăgiáăđiu tr insulin
(Insulin Treatment Appraisal Scale - ITAS) [25], trích dn 15 câu t b câu hi 20

câu, bnh nhân tr li theo 2 mcăđ (đúng,ăsai).
2.8. K thut thu thp s liu
T chc thc hin thu thp s liu: Vic t chc thu thp s liuăđc thc
hin qua 4 bc sau:

Bc 1: Xây dng, th nghim và hoàn thin công c nghiên cu
- Xây dng b câu hi: Các câu hi do nghiên cu viên t xây dng da vào
nhng yu t liênă quană đn rào cn và s hài lòng ca bnh nhân khi s dng
insulin.
- Th nghim và hoàn thin b công c nghiên cu: sau khi b câu hiăđc
xây dngăxong,ăđiu tra th 3 điă tng 2 ln vi b câu hi này, chnh sa li
trong ni dung ca b câu hi mt cách phù hpăsauăđóăinăn phc v choăđiu tra
và tp hun.
Xây dng, th nghim và hoàn thin
công c nghiên cu
Thu thp thông tin t h
s bnh án
Tin hành điu tra
Thu thp điu tra
Thang Long University Library
21
Bc 2: Thu thp thông tin t h s bnh án
- Ly danh sách bnhănhânăđnăkhámăđnh kì ti phòng khám.
- Thu thp các thông tin chung v bnh nhân t h s.
Bc 3: Tin hành điu tra
- Nhân lc: tng s 01 ngi (sinh viên nghiên cu)
- Tinăhànhăđiuătra:ăiătngăđiuătraăđc phng vn bng b câu hi ti
phòng khám Ni tit vàăT - Bnh vin Lão khoaăTrungăng sau khi
bnhănhânăđnăkhámăđnh k.
Bc 4 : Thu thp điu tra.

Sau mi buiăđiu tra: thu thp, kim tra mt cách k lng phiuăđiu tra v
s lng, chtălng ni dung câu hi.
2.9. Các bin s nghiên cu
STT
Tên bin
Các binăđoălng
1
Thông tin chung
v điătng
Tr li câu hi t (A1-A6): H và tên, tui, gii tính,
trìnhă đ hc vn, khu vc sng, thi gian mcă T,
chnăđoánăyăkhoa.ă
2
Rào cn và các
yu t nhăhng
khi btă đu s
dng insulin
2.1. Tâm lý (Câu hi t B1-B7):
- Bnh nhân thy tht bi trong qun lý bnhăTă
vi ch đ n,ătp luyn, thuc viên.
- Bnh nhân thy bnh Tăvàăsc khe tr nên
nng hn.
- Mc cm khi ngiă khácă suyă ngh bnh tr lên
nngăhn.
- Tiêm mt nhiu thi gian và công sc.
- Phăthucănhiuăhnăbácăs.
2.2. Xã hi (Câu hi t B8-B11):
- Gim s linh hot trong cuc sng.
- T b các hotăđng yêu thích.
- Khóăkhnăthc hin trách nhim tiăniălàmăvic,

 nhà.
22
2.3. Th cht (Câu hi t B12-B13):
- S hãi vi kim tiêm.
- auăđn.
2.4. Bin chng (Câu hi t B14):
- Lo lngătngănguyăcăh đng huyt.
- Tngăcân.
- D ng thuc.
- Phn ng ti ch tiêm.
2.5. Trìnhă đ hiu bit và thc hành v tiêm insulin
(Câu hi t B15-B18):
- Kin thc: insulin giúp kimăsoátăđng huyt và
bin chng ttăhnăthuc viên.
- Thc hành: Lúng túng, không nh các bc khi
tiêm insulin; không có kh nngă thc hin vic
tiêm hàng ngày; tiêmă theoă hng dn (ca nhân
viên y t, theo ý mình, ngun thông tin khác).
2.6. Kinh t (Câu hi t B19-B21):
- Kh nngăchiătr trongăquáătrìnhăđiu tr.
- Thu nhp trung bình caăgiaăđình trong mt tháng.
- Phí chi tr ph thucăvàoăđâu.

2.10. Tiêu chunăđánhăgiá
- Thangăđim rào cn v tâm lý, xã hi, th cht, bin chng: Tr liă“đúng”ă
tngăngă1ăđim,ă“sai”ătngăngă0ăđim.
- Thangăđim rào cn v kin thc: Câu B16, B17 tr liă“đúng”ătngăng
1ăđim,ă“sai”ătngăngă0ăđim. Câu B15, chnăđápăánă1 đcă0ăđim, đápă
án 2 hoc 3 đcă1ăđim. Câu B18 chnăđápăánă1ăđc 0ăđim, đápăánă2
hocă3ăđcă1đim.

- Thangăđim rào cn v kinh t: Câu B19 tr liă“đúng”ăđcă1ăđim,ă“sai”ă
đcă0ăđim. Câu B20, chnăđápăánă1ăhocă2ăđcă1ăđim,ăđápăánă3ăhoc 4
đcă0ăđim.
Thang Long University Library
23
Bngăthangăđimăđánhăgiáăràoăcn:
Rào cn
Tngăđim tiăđa
Tngăđimăđt
Tâm lý
7
4
Xã hi
29
15
Th cht
2
1
Bin chng
4
2
Kin thc và thc hành tiêm insulin
13
7
Kinh t
2
1

2.11. X lý s liu
Các s liu sau khi thu thpăđ, làm sch và mã hóa d liu s đc x lý

bng phn mm SPSS 18.0
S dng test kimăđnh 2ăvàăfisherăđ phân tích mi liên quan gia các bin.
S khác bităcóăýăngha thng kê khi p < 0,05.
2.12. Vnăđ đoăđc trong nghiên cu
- Nghiên cuăđưăxinăphépăvàăthôngăquaăbană lưnhăđo Bnh vin Lão khoa
Trungăng.
- Cácăđiătng tham gia vào nghiên cuăđưăđc gii thích rõ ràng v mc
đíchăca nghiên cu và t nguyn tham gia vào nghiên cu.
- B câu hi không bao gm các câu hiămangătínhăriêngăt,ăcácăvnăđ nhy
cm nên không nhăhngăgìăđn tâm lý hay sc kho caăđiătng nghiên cu.
- Các s liu này ch nhm mcăđíchăphc v cho nghiên cu, kt qu nghiên
cuăđcăđ xut s dng vào mcăđíchănângăcaoăsc khe cho cngăđng, không
s dng cho các mcăđíchăkhác.
24
CHNGă3
KTăQU
3.1. căđim chung
Tng s bnh nhân nghiên cu là 98 bnh nhân.
3.1.1. c đim v gii
Biu đ 3.1. T l bnh nhân theo gii
41,8%
58,2%
Nam
N

Nhn xét: Trong mu nghiên cu,ă să bnhă nhână namă làă 41ă ngiă (chimă
41,8%),ăsăbnhănhânănălàă57ăngiă(chimă58,2%), tălăn/namălàă1,39
3.1.2. c đim v tui
Biu đ 3.2. T l bnh nhân theo tui
17.3%

42.9%
32.7%
7.1%
0.00%
10.00%
20.00%
30.00%
40.00%
50.00%
<60 60-69 70-79 ≥80

Nhn xét:ăTălăbnhănhânănghiênăcuătpătrungăcaoănhtăvàoănhómătuiătă
60ă–ă69ătuiă(chimă42,9%)ăvàăthpănhtălàănhómătuiătrênă80ătuiă(chimă7,1%).
Thang Long University Library
25
3.1.3. c đim v trình đ hc vn
Bng 3.1. Trình đ hc vn
Trìnhăđ hc vn
S lng (n)
T l (%)
Không bit ch
1
1
Bităđc, bit vit
2
2
Tiu hc
10
10,2
THCS

28
28,6
THPT
21
21,4
Trung hc,ăcaoăđng,ăđi hc
36
36,8
Tng
98
100

Nhn xét: Kt qu nghiên cu 98 bnh nhân cho thyătrìnhăđ trung hc, cao
đng,ăđi hc chim t l cao nht 36,8%, không bit ch chim thp nht 1%.

3.1.4. Thi gian s dng insulin
Biu đ 3.3. T l thi gian s dng insulin
49%
16.3%
23.5%
11.2%
0.00%
10.00%
20.00%
30.00%
40.00%
50.00%
Không s dng ≤ 1 1 – 5 >5

Nhn xét: T l bnh nhân không s dng insulin là 49%, bnh nhân s

dng insulin làă51%ătrongăđóăbnh nhân s dng t 1 – 5ănmăchim t l cao
nht (23,5%).