nghiên cứu đặc trưng sinh thái thảm thực vật vườn quốc gia bidoup-núi bà và đề xuất giải pháp bảo tồn

I HC QUI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



LÊ THỊ LỆ QUYÊN

NGHIÊN CỨU ĐẶC TRƢNG SINH THÁI
THẢM THỰC VẬT VƢỜN QUỐC GIA BIDOUP – NÖI
BÀ VÀ ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO TỒN



LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC








Hà Nội - 2013

I HC QUI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC TỰ NHIÊN



LÊ THỊ LỆ QUYÊN


NGHIÊN CỨU ĐẶC TRƢNG SINH THÁI
THẢM THỰC VẬT VƢỜN QUỐC GIA BIDOUP – NÖI BÀ VÀ
ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP BẢO TỒN


 Khoa h ng
: 60440301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

NG DN KHOA HC: TS. NGUYỄN ĐĂNG HỘI

Hà Nội - 2013

LỜI CAM ĐOAN

Tên tôi là:  L Mã số học viên: 11005682
Lớp: CH19MT
Chuyên ngành: Khoa hc Mi trng Mã số: 60  85 - 02
Khóa học: 2011 - 2013
n luc hii s ng
dn ca TS Nguyn ng Hi v  u trong lu“Nghiên cứu
đặc trƣng sinh thái thảm thực vật Vƣờn Quốc Gia Bidoup – Núi Bà và đề xuất
giải pháp bảo tồn”.
  u mng v c
  a bi dung ca lu
c th hinn  dng
trong ludn ngun.
Nu xy ra v i ni dung lu
nhinh.

NGƢỜI VIẾT CAM ĐOAN



Lê Thị Lệ Quyên

LỜI CẢM ƠN
 ,  n lc ca bn thn, ti  nhn c rt
nhiu s hng dn, gi  nhit t ca c thy gi, c gi, c c quan, c
nhn.
Tc ht vnh tr 
i: TS Nguyi, Vin trng Vii, Trung
i Vit  c ting dt tng kin
thu kin thun lc
hi
i hc
  i h        i hc Khoa hc T
  
dng kin thc, k ng.
n Quc Gia Bidoup  
 ng. Xin co
U   Nhim, Klong Lanh tng p
nhi 
l o, ch huy Vii, Trung
i Vit  Nga, c ng nghip c bit l ThS. Phm Mai Phng 
 p b thm thc vn Quc
Gia Bidoup  .
Cng ho mu kin tt
nhc tnh lut nghip.
12 
Học viên

Lê Thị Lệ Quyên
MỤC LỤC

M U 1
NG QUAN V U 3
1.1. Mt s m v m thc vng 3
m thm thc vt 3
c 4
1.1.3. Quy lung c i sng sinh vt 5
m bo tng sinh hc, s dng h 6
n cng 8
1.2. Tm thc vt c 10
u  c 10
u  c 12
1.3. Tng quan mt s u t

 - 
15
NG PHM VI, M
CU 17
u 17
2.2. Phu 17
2.3. Mu 17
2.4. Nu 17
u 17
T QU O LUN 21
m t  i VQG Bidoup -  21
u kin t -  21
3.1.1.1. V u 21
a mo 22
u, th 22
m th ng 23

  24
m kinh t - i 24
3.1.2.2. Sn xut kinh t i sng 26
3.1.2.3. H th h ti 27
3.1.2.4. Hin trng kinh t ni bt  khu vu 27
u quc vt ch yu  VQG Bidoup -  28
3.2.1. Thm thc vt   i 1000m 31
3.2.2. Thm thc vt   cao 1000m - 2000m 33
3.2.3. Thm thc vt    35
im cc vt ch yu VQG
Bidoup   36
3.3.1. Rng 36
3.3.2. R 40
3.3.3. R 42
3.3.4. Rng hng, tre na 45
3.3.5. Rng b ng mnh 46
3.3.6. Thm thc vt tre na 47
3.3.7. Trng c 48
3.3.8. Rng tr 48
p 48
i quan h  ph thuc bn cht ca quc vt v
  48
 48
3.4.2. Th ng 52
u 57
3.4.4. H thc vt 63
n thc vt 63
a mt s h thc vt 64
3.4ng v u t c vt 65
     nhng yu t n r   

rng 66
c 67
c 68
     xu    n  o t   ng VQG
Bidoup -  69
3.5.1. C s  xut gi 69
 xut gi 69
i vo v t 69
i vn quc gia 72
KT LUN NGH 77
U THAM KHO 79
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bng 3. 1: Di   25
Bng 3. 2: T l h c thu nh 26
Bng 3.3: Thm thc v 30
Bng 3.4: Thm thc vt   i 1000m 31
Bng 3.5: Thm thc vt   cao 1000  2000m 33
Bng 3.6: Thm thc vt    35
Bt mt s lot VQG Bidoup   55
Bng 3.8: Th ling ti trt 59
Bng 3.9: Th thc v VQG Bidoup- 63
Bng 3. thc v  64
Bng 3.u t c vt VQG Bi Doup -  65

DANH MỤC HÌNH VẼ
1: Bn  quy hoch VQG Bidoup   21
 thm thc vt VQG Bidoup   29
: Bi u thm thc vt  VQG Bidoup   30
h 3.4: Bi u thm thc vt   i 1000m 32
: Bi u thm thc vt   cao 1.000m  2.000m 34
: Bi u thm thc vt    36
: Thm thc vt rn dc   cao
1.500  1.600m 37
: Thm thc vt khu vn thoi   cao 1.850m 39
: Thm thc v 40
: Rng h  cao 1.800-1.850m 41
: R 43
ng nhi nh ca VQG Bidoup   61
   62

BẢNG CHÖ THÍCH CÁC TỪ VIẾT TẮT
TT
Viết tắt
Viết đầy đủ
1
BVR
Bo v rng
2


ng sinh hc
3
IUCN
International Union for Conservation of Nature
4
TTV
Thm thc vt
5
UBND

6
UNESCO
United Nations Educational Scientific and Cultural
Organization.
7
VQG
n quc gia

1
MỞ ĐẦU
 hc, thm thc v
  u kin t    ng th   n quan
trng ca sinh quyn. Thc v     u t t  
trng ca lp v , cung ct
ling nhu cu sng cy, nhnh
nhn, thm thc vng cu
ng dng nh xung s dng hn vng thm thc vt, bo tn
ng sinh hng. S c
bio tn gen t 
ng.


 -  

 






 ng c

 




 64.800 ha. Kt qu




 c 1.475  

398 


. VQG Bidoup  t trong 221 trung
c hu ca th git trong bng sinh hc ca
Vit Nam (Khu v  c, khu vc
Linh  min Trung, khu vc r Bc Trung B 
     o tn h       c
Bidoup - nh nm trong kh
 mo tn (khu vc SA3). Vi 91% din
 a VQG Bidoup -      t r    y  ng
i rt nhing - thc v g
thc vt  VQG Bidoup - m thuc
29 h nm trong c m m c Vit 
l (Taxus wallichiana(Calocedrus macrolepis),
  (Fokienia hodginsi)i,    Pinus dalatensis,    t
(Pinus krempfii) c v c hu hc
  hp   c
u chun gm: dalatensis langbianensis bidoupensis 

2
c rt nhing v
    i nh (Nycticebus pygmaeus), Vo    Pygathrix

nigripes),     Hylobates gabriellae), G  Ursus
malayanus), Gu nga (Ursus thibetanus),  a (Catopuma temminckii), Voi
(Elephas maximus),  a (Cuon alpinus),   Bos gaurus),  ng
(Bubalus arnee),   Naemorhedus sumatraensis), H (Panthera
tigris). VQG Bidoup -  quc c
rng Vit Nam vi th 
, , s 









-






  t i. 







m thc v ng VQG Bidoup - 

 c khai
t pt tr
 ng thu sc l
o tn v xut
o tu nhu, nh th
v ng bo tn  u nhu v m cm thc
v   thu 
ct rng yu t rng, nhi
quyn s a thm thc vt r
nhm, nhc hc hu hp VQG Bidoup  
 u v ng sinh hc biu cu c
m thc vt rng VQG Bidoup - t cn thit, cung cp
 khoa h  
quan mi quan h gic vt, gii nh
ng ca t i nhng gio tn, s dng hp
n vng nguc s 
khu va c c. Xu  c tin
 “Nghiên cứu đặc trưng sinh thái thảm thực
vật Vườn quốc gia Bidoup – Núi Bà và đề xuất giải pháp bảo tồn”.

3
Chƣơng 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Một số khái niệm về sinh thái thảm thực vật và quản lý tài nguyên rừng
1.1.1. Khái niệm thảm thực vật
Thm thc vi sng thc v cp c
th  c bing sng, cc
bt k m thc vt ho th  r c th
m thc vi, thm thc vt rng ngp

mn, thm thc vt VQG Bidoup - 
m h m thc v
u kin t n quan
trng ca sinh quyu t t ng ca lp v
a nhi t ling nhu
cu sng ci y, nhu
n, thm thc vng cu ng dng nhm
 xung s dng hn vng thm thc vt, bo tng sinh
hng.
Trong lch s n c
v  ng thn thc khu h
thc vt bao g   mt phm vi nh
t nhiu  trong vc v thm thc
v
Theo J.Schmithusen (1959): Thm thc v p ph th
c phn h
ng (1970): Thm thc vn th thc vt ph 
mt tm thm xanh [23].

4
Theo Trng s (1997): Thm thc v lp ph thc
vt  m th  lp ph thc vt   b mt ct
[11].
2008): S a thm thc vng
d t ca m   ln nh
 ng t l   u cao t 5m tr
t r ng; k: 0,3  0,6 r
0,6 r
1.1.2. Khái niệm sinh thái học









Mục tiêu cơ bản của
sinh thái học là nghiên cứu mối liên hệ qua lại giữa các sinh vật và giữa chúng với
môi trường vô cơ
Các nhân tố sinh thái
i ta g        n bt k   
ng trc tip hoi sng ct, hoc
a mi quan h git. Song theo m n sinh
v 
t i ta th sinh t
  i h c lp, (5)
  thu

5
Nh i cn thit cho s tn ti ca sinh vc g
sinh ti vi thc v sinh tt ,  m, CO
2


2
t
   ng ln nhi vi
i sng sinh vt, hoc s bi i c o theo s bii c  
u ki  o,

b i c i c 
vt r
 i h m  mc thc cao
ng chu ca sinh vt/hong mt.
 c l  bii cc
lp vi qu   m
r c lp, b bii cc lp vi
qut rc l  thu 
 bii c thuc b kii) qut. V
d: Ch   thut c
cng; hay m cnh tranh gi trong qun th  thu
m qun th [13].
1.1.3. Quy luật tác động của các nhân tố sinh thái đến đời sống sinh vật
u v ng c i sng sinh
vn ra nh
1. Quy lung tng hp c  ng c
 i sng sinh vng thng hi
 c li ct t h
Tht vy, ho ng sng ca thc v       ng thi ph
thu t. M
t  cht ch v 
theo s i c 

6
2. Theo E. Rubel (1935), m  th hia
 g  mc gii h:  m
lc l
t thic ng
 i lng.
3. Theo V.Viliams, b sinh tn gi

     i vi thc v   thay th ln nhau.
Chng h c b 
hoc chc li.
u v  gii hc:
ng ti thiu khin
nh c  nhm ln, ni ta cho rnh
lu  
2
, Bo ) cn thit cho s n
n ca thc vt.
nh lut gii h  a Shelford (1913). Theo Shelford, s 
ng c  ng ch ph thut ca
  thu ng) c  gi
 ng c i hp c 
gim kh ng c ng cao nht hoc
xung tng thp nhi vi kh ng c t s
 tn ti.
1.1.4. Khái niệm bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng hợp lý tài nguyên
Bảo tồn đa dạng sinh học

 

992
: “Đa dạng sinh học là sự phong phú và tính muôn mầu muôn vẻ của thế

7
giới sinh vật ở tất cả mọi nơi trên đất liền và trên biển. Sự đa dạng đó được thể hiện
trong từng loài, giữa các loài và hệ sinh thái".
Bo tng sinh hng qua li gia con
i v m mang li ln nht cho

th h hin t ng nhu cn
vng c h   ting qum bo
tng sinh hu cn thiu nh
i m 
hp nhm gic cm bo s 
trin c 
Bo tng sinh hc  mi m v n th 
n t c ti
ng t t s ng ht
ng tip c.
Bảo tồn tại chỗ In situ
c bo t  
phc hn th n tu kin sng t 
ng h c thu    c tin
i khu vng va

c bo tng sinh h ng tin
y hong t 
Bảo tồn chuyển chỗ Ex situ
c bo tn cng sinh hng
 
n cng sinh hc tn t
y hong t 

8
1.1.5. Tài nguyên rừng và các đặc điểm cơ bản của tài nguyên rừng
Rn ca mi qu
quan tri si. R n kinh t
-  chng. R
m bo chu chuy 

  ct, hn ch t, h
chm nh sc lit co tn ngun
c mc ngm mm cc.
Khái niệm về rừng
Rt h m qun th thc vt rngng vt rng, vi
sinh vt rt ru t ng gm rng trng, rng
t t rng sn xut rt rc dng.
Rừng là một quần xã
cây gỗ, trong đó chúng biểu hiện ảnh hưởng qua lại lẫn nhau, làm nảy sinh các
hiện tượng mới mà không đặc trưng cho những cây mọc lẻ. Trong rừng không
những chỉ có các quan hệ qua lại giữa các cây rừng với nhau mà còn có ảnh hưởng
qua lại giữa cây rừng với đất và môi trường không khí; rừng có khả năng tự phục
hồi
Vin s Rừng là một quần lạc sinh
địa. Quần lạc sinh địa là một khu rừng thuần nhất về thành phần loài cây và cấu
trúc, về các tính chất của các thành phần hợp thành t s
cùng với các mối quan hệ qua lại đặc trưng cho rừng, cũng như có một kiểu
trao đổi vật chất và năng lượng xác định giữa các thành phần của quần lạc sinh địa
và môi trườn

9
Xu m h thng, X.B. BeloRừng là
một hệ thống sinh học tự điều chỉnh, bao gồm thảm cây gỗ, cây bụi, thảm cỏ, động
vật, vi sinh vật, đất và chế độ thủy văn, không khí và các sinh vật sống trong đất
  c ni ti       rng:
Rừng là một bộ phận của cảnh quan địa lý, trong đó bao gồm một tổng thể các cây
gỗ, cây bụi, cây cỏ, động vật và vi sinh vật. Trong quá trình phát triển của mình
chúng có mối quan hệ sinh học và ảnh hưởng lẫn nhau và với hoàn cảnh bên
ngoài”.
Các đặc điểm cơ bản của tài nguyên rừng

Rt th tng hp phc ti quan h qua li gi
trong qun th, gin th trong qu thng nht gii
nh trong tng h
R nh, t  phc hi
 chng li nhng bi  ng bi i v s ng sinh vt,
nhng kh t qu ca s tit qu
ca s chn lc t a tt c n ca rng.
R  phc hi cao.
R c bit v t ch
tn ti vt chng th
thi ra khi h  sung tt s cht t  sinh

S vng c phc tp dn
ti s nh bn vng ca h ng.
R  [13].

10
1.2. Tổng quan nghiên cứu sinh thái thảm thực vật trong và ngoài nƣớc
1.2.1. Nghiên cứu ở ngoài nước
c m cu  v  rng t   c nhiu  khoa hc
trn th gii tin  ng cu nhm  dng  s khoa hc vl lun phc v
ch  quo v kinh doanh rng.
Cu c rng l s sp xp t chc ni b ca   phn sinh vt
trong h sinh  rng m qua     c m sinh  k nhau  th
ng sinh sng trong mt khong khng gian nht nh trong mt giai n 
trin ca rng. Cu  rng va  kt qu va  s th hin  mi quan h
u tranh sinh tn v  ng ln nhau gia   phn trong h sinh 
vi nhau vi m trng. Cu  rng bao gm cu tr sinh  cu 
  v c tui.
* Cơ sở sinh thái về cấu trúc rừng

Quy lut v cu  rng  s quan trng  nghin cu sinh  hc,
 rng v c bit    dng nhn  lm sinh cho hiu qu sn
xut cao. Trong ng cu cu  rng ngi ta chia ra  3 dng cu 
 cu  sinh  cu  khg gian v cu  thi gian. Cu  ca thm
thc v kt qu ca   u tranh sinh tn gia thc vt vi thc vt v
gia thc vt vi  cnh sng.  quan m sinh   cu  rng
nh  nh thc  ngoi phn  ni dun trong ca h sinh  rng,
thc t cu ng   quy lut v trt t ca qun 
 nghiu v cu tr sinh  ca rng ma nhit i  c P. W.
Richards (1952), G.N.Baur (1964), E.P.Odum (1971) tin  Nhng ng
cu     qm,  k nim v m t nh  v t  dng
sng vng ca rng.
G.N.Baur (1964)  ng cu  vn  v  s sinh   chung v v 
s sinh th hc trong kinh doanh rng  ng, trong    nghin cu cu
tr rng, c kiu x l v mt lm sinh  dng cho rng ma t  

11
 gi a  ng  ng x  sinh ci thin rng [30].
P.Odum (1971)   chnh hc thuyt v h sinh    s thut
ng h sinh  (ecosystem) ca Tansley (1935).  nim sinh  c lm
 t  s  ng cu   t cu   quan m sinh  hc
[31].
  n cu ca R.Catinot (1965) [2], J.Plaudy (1987) [19]  biu
din cu t   rng bng  phu  rng,  cu  cu  sinh
  qua vic m t  loi theo  kh nim dng sng, tng 
* Mô tả về hình thái cấu trúc rừng
Hin tn tng  s sp xp kng gian  b ca  thnh phn
sinh vt rng  c mt bng v theo chiu thng ng. Phng php v biu 
mt ct ng ca rng do P.W. Richards (1952) [32]  xng v s dng ln u
  Guam n nay vn  phn c hiu qu  ng cu cu  tng

th ca rng. Tuy  phng   c nhc m  ch minh ha c
 sp xp theo chiu thng ng ca    g trong din tch  hn.
Cusen (1953)  khc phc bng  v mt s gii k  nhau v a li mt
 tng v khg gian ba chiu.
P. W. Richards (1970) [20]  ph bit t  rng ma nhii  hai
loi  rng ma hn hp v rng ma n u  t   n gin. ng
theo  gi  rng ma thng  nhiu tng (thn 3 tng, tr tng  bi
v tng cy c). Trong rng ma nhit i, ng  g ln,  bi v  l
 tho cn  nhiu   leo  nhiu  thc vt  s 
hoc  
Hin nay, nhiu h th loi thm thc vt rng  da   c
trng  cu  vdng sng,  u th, kt cu h thc vt hoc ng sut thm
thc vt. Ngay t u th k 19, Humboldt v  s dng dng sinh
trng ca    u th v kiu  trng sng ca ng  biu th cho
  thc vt. Phn ca Humboldt v Grinsebach c   sinh

12
 hc  Mch (Warming, 1094; Raunkiaer, 1934) tip tc  trin.
Raunkiaer (1934) n chia   cy hnh  thm thc vt 
ng sng v  ph sinh hc (ph sinh hc  t l phn tr  
trong qun    dng sng k nhau). Tuy nh nhiu  sinh  hc cho
rn loi    ph dng sng ca Raunkiaer km  ng hn 
dng sinh trng ca Humboldt v Grinsebach. Trong  loi rng, da theo cu
 vng sng ca thm thc vt, phng  da v   bn ng ca
thm thc vt c s dng nhiu nht.
Kraft (1884) ln u  a ra h thng ph cp  rng, ng phn
 rng  5 cp da vo kh ng sinh trng, k thc  cht lng
cy rng.  p ca Kraft ph nh       rng, 
chu cp  g, n gin v d  dng nhng ch  hp vi rng
thun u tui. Vic  cp  rng cho rng t  hn  nhit i 

mt vn  phc tp, cho n nay vn cha   gi  a ra phng  
cp  rng cho rng nhit i t  c chp nhn rng 
 vy, hu ht   gi khi ng cu v tng th th a ra
nhng nhn  man nh  vic  chia tng th theo chiu cao mang
 gii  cha phn  c s  tng ca rng t  nhit i.
 li,  th gii  ng tr ngu v c m cu  
rng n v rng nhit i n ng rt phong   nhiu ng trnh
ng c phu  li hiu qu cao trong qubo v rng.
1.2.2. Nghiên cứu ở trong nước
n nhu v thm thc vt Vic ht phi k
 m thc vt rng Vi
Trng (1963 -   
rng Vi    u, kiu ph  p qun h    u
u rng min Bc Via Tr chia

13
rng min Bc Vit u phi vi ri

Dn th
m thc vt Viu ph, kiu tp nh
hu t u t u thc v
u t a cht, th ng, khu h thc vu t
u ph, kip [23].
 Min Nam Vit Nam xut hin bi thm thc vt
rng Min Nam cng kt v u v 
qun th ri, Neang Sam Oil.
Bp Vit Nam v thm thc vt
rng  Vii ca Cch rng (1960). Theo
b Vin:
Loc, nhng trng c n phi trng

rng.
Loi II: Gm nhng rng non mi mc, cn phi tra dc t
Loi III: Gm tt c ng b nh tr 
 y g, tr mn ph, ci to.
Loi IV: Gm nhng r 
hoi, c
        m thc vt Nam Trung B
(1974), trong cu u kiu vi ch  
 
phn thc v c v h thc v p

14
c h thc vt Bc Vit Nam - Nam Trung Hoa  
 600 - n tip.
 Tru thm thc vt min Bc Vit
Nam du kiu khu
vc dc vt [15].
uyn Vng b thm thc vt
Bc Trung B   cao so vi mc bin, c
th i i 
 800 - 1.500 m nhii m.
 Li c
i thm thc vt Vip qun hi lp,
n h, 77 qun h c Nguy
ng (1994 - 1996).
Nguyn Hi Tuu mt s  yu v 
cn th thc vt tu rn: kiu
rng hn giao i; kiu rn giao t u
rt trn.
 Lng s (1995) cho ru n s 

 u th  m. Di quan h gia
u chia ra 15 kiu thu rng rm nhit
u rng rm nhii ng xanh; kiu rng rm nhit
a ru ru rng
u sa van nhii ku
rng nhiu rng nhit mn; kiu rng nhii
u rng ri m hn giao; kiu r
u ru r

15
u h ng nhii Vit Nam
t hp 2 h thi (h thi lm ci
m thi thc vt du t h thc vt 
 m thc vt Viu thn
h) vi 14 kiu qun h (14 qun h). B bc qun h
tr p vi h thi ca UNESCO (1973).
a theo i thm thc vt ca
m thc vu r
ng xanh; kiu ra ru rng rm
6 qu
V u c u thm thc vt r
t nhi c   
c  i min ct
c.
1.3. Tổng quan một số công trình nghiên cứu tại Vƣơ
̀
n Quô
́
c Gia Bidoup - Núi
Bà

Ti Hi ngh khoa hc v t ln th 2
 Phan K Lng s  t qu u v
 ca VQG Bidoup  t s khu vn trong vic bo tn
 Vi t s khu vn
chng mt khu r yu  
ng ln nht  
 2 vc t c hu h
t Pinus dalatensis t Pinus krempfii [10].
   Nguyn Th Loan, Nguy  i, Ph  
(2010) vu bing ng VQG Bidoup  
 ra rng VQG Bidoup   
ra Vit Nam
vu rng ngun ng thc
 v nhiu m nh rng  m