thực trạng công tác tư vấn nuôi con bằng sữa mẹ tại bệnh viện phụ sản trung ương năm 2012 toàn văn

1
T VN 

Suy dinh dng là mt bnh thng gp  các nc đang phát trin trong đó có
Vit Nam. Hu qu ca suy dinh dng không nhng nh hng ti s phát trin th
cht mà còn nh hng ti phát trin tinh thn, trí tu và đ li hu qu cho xã hi.
Trong 10 nm gn đây, Vit Nam là mt trong nhng nc có nn kinh t tng trng
nhanh, cùng vi thành tu đó tình trng sc khe và dinh dng tr em cng đc ci
thin. T l tr suy dinh dng t 50% trong nhng nm 90 xung còn 30,1% vào nm
2002 và xung còn 19,9% nm 2008. Tuy nhiên, Vit Nam vn đc coi là nc có t
l tr em suy dinh dng th thp còi vn chim ti 32,6% [8].
Trong nhng thp niên gn đây, nc ta đư và đang n lc gii quyt gánh
nng suy dinh dng bng rt nhiu gii pháp, trong đó có chng trình nuôi con
bng sa m. Không ít các hi tho trong và ngoài nc dành riêng cho chng
trình này. T chc qu nhi đng liên hp quc đư coi nuôi con bng sa m là mt
trong bn bin pháp quan trng nht đ bo v sc khe tr em [1].
Nuôi con bng sa m đm bo v sinh hn và r hn nuôi tr bng các
thc phm khác. Thêm vào đó, các thành phn min dch có trong sa m giúp tr
chng li nhng bnh nhim trùng ph bin. Tr đc bú m s giúp tr nâng cao
sc khe khi bc vào môi trng không gian bên ngoài. Sa m là thc phm u
vit trên toàn Th Gii, đc bit nó chim mt v trí quan trng trong các nc đang
phát trin, ni mà có nhiu gia đình nghèo hn, các dch v chm sóc sc khe yu
kém hn, môi trng sc khe nói chung có nhiu nguy him hn. Nh vy qu nhi
đng liên hp quc (UNICEFF) đư thúc đy vic nuôi con bng sa m nh mt
phn chính ca chin lc ci thin cuc sng tr th [27].
Bên cnh đó, khi nn kinh t th trng đang phát trin mnh thì hàng lot
nhng sn phm sa hp và các sn phm thay th sa m đc bày bán công khai,
qung cáo  nhiu ni đư nh hng không ít ti vic nuôi tr.
 Vit Nam, chng trình nuôi con bng sa m đư đc trin khai nhiu
thp k nay và đư thu đc nhiu kt qu đáng khích l. Vic khuyn khích, h tr

2
cho bà m NCBSM thành công là mt hot đng then cht ca chng trình phòng
chng suy dinh dng cho tr em. óng góp mt phn không nh vào nhng thành
công ca chng trình NCBSM là các hot đng t vn, gii thiu li ích cho tr bú
m ca các tp th y, bác s ti bnh vin ln nh trên c nc. Bnh vin Ph sn
Trung ng là bnh vin chuyên khoa đu ngành v bo v và chm sóc sc khe
bà m và tr em, cng là ni khám cha bnh tin cy cho các sn ph trong c nc.
Bnh vin đư đt tiêu chun bnh vin Bn Hu khi có nhng chng trình góp
phn thay đi quan nim v NCBSM. Thông qua nghiên cu này, chúng tôi mun
tìm hiu nhng hot đng ca công tác t vn NCBSM ti BVPSTW, t đó đa ra
nhng kin ngh nhm thúc đy chng trình NCBSM đc tt hn.
Mc tiêu nghiên cu:
1. Mô t mt s yu t liên quan đn công tác t vn nuôi con bng sa m
ti bnh viên Ph sn Trung ng.
2. Hiu qu công tác t vn NCBSM thông qua hiu bit v NCBSM
ca các bà m ti bnh vin Ph sn Trung ng.











Thang Long University Library

3
CHNG 1
TNG QUAN

1.1 Mt s đnh ngha v sa m và nuôi con bng sa m
- Sa m: c to ra t h thng tuyn sa trong vú ca ngi ph n t
khi có thai tháng th 4 tr đi, bt đu có nhiu t khong 24 đn 48 gi sau khi
sinh. Sa m đc xem nh là ngun dinh dng quan trng nht cho tr s
sinh, trc khi tr có th tiêu hóa các loi thc phm khác.
- Nuôi con bng sa m (breastfeeding): là cách nuôi dng trong đó tr
đc trc tip bú sa m hoc gián tip ung sa m đc vt ra[22].
- Bú m hoàn toàn (exclusive breastfeeding): Trong đó tr ch đc n sa
m qua bú trc tip hoc gián tip thông qua vt sa m hoc bú trc tip tù
ngi m khác, ngoài ra không đc nuôi bng bt c loi thc n đò ung nào
khác. Các th khác ngoi l đc chp nhn là các git dng dung dch có cha
vitamin, khoáng cht hoc thuc [22].
- T vn trc tip v NCBSM: là quá trình trao đi trc tip vi cán b y
t v nhng vn đ liên quan đn vic nuôi con bng sa m.
- T vn gián tip: Ngi tham gia t vn đc tìm hiu v ni dung cn t vn
thông qua hình nh, báo chí, t ri, bng hình hay các phng tin truyn thông.
1.2. Thành phn dinh dng ca sa m
Sa m là thc n t nhiên hoàn chnh nht, thích hp nht đi vi tr
vì trong sa m có đy đ nng lng và cht dinh dng cn thit nh
protein,glucid, lipid, m, vitamin và mui khoáng vi t l thích hp cho s hp
thu và s phát trin c th tr.
Sa m tri qua 2 giai đon: sa non và sa n đnh
+ Sa non: là sa đc bài tit trong vài ngày đu ca tr. Sa non sánh
đc màu vàng nht. Trong sa non có cha nhiu nng lng, protein,
vitaminA, đng thi có nhiu cht kháng khun tng cng min dch cho tr.
Bên cnh đó sa non còn có tác dng tng phân su nhanh ngn chn vàng da

4
cho tr s sinh [3].
+ Sa n đnh: Có đy đ và cân đi các thành phn dinh dng. Protein
sa m cha đy đ acid amin cn thit vi t l cân đi và d hp thu. Sa m
có acid béo cn thit nh acid linoleic cn cho s phát trin ca não, mt và s
bn vng ca thành mch, hn na lipid trong sa m d đc tiêu hóa hn do
có lipase. Lactose trong sa m cung cp thêm ngun nng lng tr, mt s
lactose vào rut lên men to thành acid lactic giúp cho hp thu canxi và mui
khoáng tt hn. Sa m có cha nhiu các men, giúp cho tr tiêu hóa và hp thu
tt hn. Hot tính lysozym, amylaza ca sa non cao hn 60 ln và  sa hoàn
thin là 40 ln so vi sa bò. Nhiu các men khác cng có mt vi nng đ rt
cao bao gm transaminaza, catalaza, lactaza, dehydrozenaza, proteaza và lipaza.
Ni tit t giáp trng và nhng ni tit t khác cng đc tit ra  sa m[13].
Sa m còn có nhiu vitamin và mui khoáng nh vitamin A, C, canxi, st, t l
Ca/P thích hp d hp thu, phòng mt s bnh thiu vi cht gây ra nh khô mt
do thiu vitaminA, thiu máu thiu st, còi xng…[3]
Mt thành phn quan trng ca sa m mà không mt loi sa nào khác có
th thay th đc là cht kháng khun. ó là các kháng th IgA có nhiu nht
trong sa non và gim dn  các ngày sau đó. Lactofein là mt protein gn st
có tác dng kìm khun không cho vi khun a st phát trin. Các enzyme
lactozym có tác dng dit khun. Và hn 80% t bào trong sa là các lympho
bào, thc bào có tác dng thc bào và tit IgA, interferon có tác dng c ch
hot đng ca vi khun, virus, nm…[30]. Ngoài ra trong sa m còn có yu t
kích thích s phát trin ca vi khun lactobacillus bifidus, ln át s phát trin
ca vi khun gây bnh nh Ecoli. Sa m có khong hn 100 thành phn không
tìm thy trong bt k loi sa công thc nào, hu nh không có mt đa tr nào
d ng vi sa m mình.

Thang Long University Library

5

1.3. Tm quan trng ca NCBSM
1.3.1. i vi tr
- NCSM giúp tr phát trin tt hn: Do thành phn và tính cht u vit
nh vy nên NCBSM là bin pháp dinh dng ti u cho tr [39]. Nhiu nghiên
cu cho thy có mt s liên quan gia tình trng dinh dng ca tr vi vic
NCBSM, nhng tr đc nuôi bng sa m phát trin tt hn [7]. Morow và
cng s (1988) cho thy có s liên quan cht ch gia s phát trin hiu bit ca
tr 2 tháng đu vi NCBSM và nhn thy rng có s khác nhau có ý ngha gia
nhng tr đc bú m hoàn toàn vi tr n nhân to [26]. Tr bú sa m thng
phát trin trí tu thông minh hn tr n sa bò [3].
- NCBSM làm gim t l bnh tt cho tr: Theo t chc UNICEF c
tính rng hàng nm có khong 1 triu tr em trên toàn th gii cht vì các lý do
gián tip hay trc tip có liên quan đn không hoc thiu nuôi dng bng sa
m [20].
Vin Hàn Lâm Nhi khoa Hoa K (1997) đư công nhn nhng li ích
đi vi tr đc nuôi bng sa m. Nghiên cu ti Hoa K, Canada, Châu Âu và
các nc phát trin khác trên dân s  tng lp trung lu cho thy vic NCBSM
giúp gim tn sut và hoc mc đ trm trng ca bnh tiêu chy, viêm đng
hô hp di, viêm tai gia, nhim khun huyt, viêm màng não do vi khun,
nhim trùng niu và viêm rut hoi t. Mt s nghiên cu cho thy NCBSM có
th có tác dng bo v vi hi chng đt t  tr em, bnh đái đng ph thuc
insulin, bnh Crohn, viêm loét đi tràng, các bnh d ng và các bnh lý mãn
tính khác ca đng tiêu hóa [4].
Theo tài liu ca WHO, nhng tr t 0 đn 2 tháng tui mà không đc
bú m thì t l b a chy cao hn 2 ln và nguy c tr cht do nhng nh hng

ca nó tng gp 25 ln so vi nhng đa tr đc bú m. Hn th na nhng
đa tr không đc bú m nguy c cht do viêm phi gp 4 ln so vi nhng
đa tr đc bú m hoàn toàn [42]. Cho con bú hoàn toàn t 4-6 tháng và tip

6
cho bú ít nht 2 nm làm gim bnh tt và đc bit a chy và nhng bnh nhim
trùng khác. NCBSM làm gim nhng trng hp cht do a chy 32%, nhim
khun hô hp 22%, và nhng nhim trùng khác là 17% [25].
 Châu M La Tinh hàng nm có khong 500 nghìn tr em di 5 tui
cht do a chy, mà hu ht xy ra  tr em di 1 tui. Ngi ta nhn thy rng
nguy c tr cht do a chy  tr em n nhân to cao hn gp 14 ln so vi tr
đc bú m [16], [17]. Nhng nghiên cu do Brend & cng s (1988), Victoria
và cng s (1997),(1987), cng ch ra rng hu ht nhng trng hp bnh
nhim khun cp  tr em có s liên quan ln đi vi tr đc nuôi bng nhân
to [13], [34], [35].
Theo thng kê ca UNICEF cho thy suy dinh dng protein- nng
lng xut hin nhiu nht  la tui t 4 đn 18 tháng tui trong đó  la tui
di 12 tháng có nguyên nhân ch yu là không đc bú sa m hoc cho tr n
b sung quá sm [30].
 Vit Nam, nghiên cu ca Nguyn Trng An, ào Ngc Din (1993) 
các tr ni ngoi thành cng ch rõ t l suy dinh dng và mc bnh tiêu chy,
nhim trùng hô hp  tr di 12 tháng cao hn mt cách có ý ngha  nhóm tr
không đc bú m so vi nhóm tr đc bú m[5].
Ngoài bnh tiêu chy, nhim trùng hô hp và suy dinh dng, Ducan và
cng s (1993) nghiên cu trên 1200 tr nh ch ra rng s tr b viêm tai gia 
tr bú m hoàn toàn t 4-6 tháng ch bng 1/2 tr không đc bú m và bng
40% s tr đc bú m và cho n < 4 tháng [19].
NCBSM là bin pháp nuôi dng t nhiên, tuyt đi an toàn và hiu qu.
Chandra (1979) thy rng tr đc bú m không nhng gim t l nhim trùng
mà còn gim t l d ng  tr nh [15]. Sa m có tác dng chng d ng. Tr

đc bú m ít b d ng, aczema so vi tr n sa bò [3].
1.3.2. i vi m
Bên cnh nhng li ích ca sa m đi vi tr thì vic cho con bú cng
mang li rt nhiu li ích và thun tin cho ngi m. NCBSM giúp cho bà m
Thang Long University Library

7
co hi t cung, tránh bng huyt sau đ. Khi tr bú s kích thích tuyn yên sn
xut ra oxytoxin có tác dng co các t bào c  xung quanh tuyn sa gây nên
phn x tit sa. Oxytocin cng có tác dng trên c t cung, do đó nu tr bú
m ngay sau đ, oxytocin cng đc sn xut và tác dng lên t bào c t cung
giúp cho vic cm máu nhanh sau đ [14], [23].
NCBSM làm chm có thai và có kinh tr li sau sinh. Lng st mà bà m
dung đ to sa ít hn so vi lng st mt đi do hành kinh. iu này cng giúp
hn ch thiu máu do thiu st [4].
Cho con bú đòi hi mt s tiêu hao nng lng t 200 đn 500Kcal/ ngày,
tng đng vi đp xe đp trong vòng 1 gi. iu này giúp bà m gim cân
nhanh hn. Vài nghiên cu gn đây cho thy các bà m không cho con bú có
nguy c gưy xng chu sau mưn kinh cao hn so vi các bà m NCBSM [4].
NCBSM có th làm gim nguy c ung th bung trng và ung th vú  ph
n tin mãn kinh [4].
1.3.3. Gn bó tình cm m con
NCBSM có điu kin gn bó m con, m và con có nhiu thi gian gn
gi t nhiên đó là yu t tâm lý quan trng giúp cho s phát trin hài hòa ca
đa tr, c v trí tu, nhân cách và tình cm, giúp cho bà m gim cng thng và
đc bit gim t l bnh trm cm sau sinh [4].
1.3.4. Hiu qu kinh t ca NCBSM
Sa m luôn có sn và  nhit đ thích hp, cho tr n ngay dù mùa
đông hay mùa hè. Cho con bú sa m s thun li vì không ph thuc vào gi
gic, không cn phi đun nu, dng cu pha ch. Tr bú sa m s kinh t hn

nhiu so vi nuôi nhân to bng sa bò hay bt c loi thc n nào khác, vì bà
m s tit kim đc nhiu thi gian, tin bc vì không phi chi phí cho vic
mua, vn chuyn, phân phi và chun b thc phm. Khi ngi m n ung đy
đ, tinh thn thoi mái thì s đ sa cho con bú.

8

1.4. Nhng yu t nh hng đn vic NCBSM
1.4.1. Trình đ vn hóa ca bà m
Nhiu nghiên cu đc tin hành v các yu t nh hng đn t l
NCBSM. Theo nghiên cu ca Sjolin và cng s (1995) nghiên cu trên 200 bà
m  Nigieria thy rng các bà m sng trong điu kin tt và có trình đ cao thì
thi gian cho con bú kéo dài hn [32]. Mt nghiên cu ti Vit Nam đc tin
hành bi Swenson và cng s (1993) cho thy rng thi gian cho con bú ca các
bà m trình đ vn hoá cao và sng  các tnh khác nhau có khác nhau [33].
Nh vy, kin thc và thái đ ca bà m đóng vai trò rt quan trng trong tình
trng dinh dng và s phát trin ca tr em qua vic cho n, vic chm sóc tr.
1.4.2. nh hng ca trình đ kinh t, vn hóa xã hi ti vic nuôi con
iu kin kinh t, vn hóa xư hi có nh hng rt ln ti vic NCBSM.
Mt nghiên cu thc hành NCBSM ca các bà m ông Dng đn c trú ti
Úc cho thy có gim v t l và thi gian cho con bú [31].
Mt nghiên cu khác  Trung Quc cng cho thy t l NCBSM gim mt
cách đáng báo đng: t nm 1975-1985 t l tr đc bú sa m đn 6 tháng tui
 thành th gim t 43% xung 34%, trong khi  nông thôn gim t 62% xung
60% [18]
Vit Nam vn là đt nc có truyn thng NCBSM, vi nhng phong tc
tp quán hình thành t ngàn đi n sâu vào tim thc, chi phi li sng, cách
thc chm sóc sc khe bà m và tr s sinh. Ngày nay khi đt nc đang trong
thi k đi mi, nhiu tác gi đư đ cp đn quá trình đô th hóa và nhng thay
đi trong li sng thì trình đ hc vn đc nâng cao, nhng hiu bit v dinh

dng, chm sóc bà m và tr em đc tt hn. Nhng cùng vi đó là gánh
nng công vic khi ph n tham gia vào sn xut kinh t nh hng không nh
đn chm sóc con cái. Mt khác, s phát trin ca kinh t th trng ngày mt
phát trin, tính đn nm 2009, trên th trng có khong 120 nhãn sa mu mã
Thang Long University Library

9
khác nhau [10]. Vi hàng lot qung cáo hp dn, hu mưi đa dng ca các hãng
sa đư làm nh hng không nh đn tâm lý bà m chn sa nuôi con.
1.4.3. nh hng ca cán b y t đn thc hành NCBSM
Vai trò ca cán b y t và nhng ngi phc v v sc khe có nh
hng rt ln đn vic nuôi con ca các bà m. Trong các nhà h sinh cng nh
nhng phòng khám ph n hoc  ni chm sóc sau đ, nó li càng đc bit
quan trng, bi vì h đn đây trong tình trng cn đc chm sóc sc khe hoc
vì nhng bnh tt ca h. Nhng cán b y t tr thành mt phn ca xã hi nh
hng mnh m đn h [22], [36]. Các cán b y t có nh hng ti hành vi v
nuôi con ca các bà m bng cách cung cp thông tin, hng dn cách chm sóc
và bo v ngun sa. C hai vic đu làm cho bà m hiu và bo v đc ngun
sa [29].
Nhng thc hành ca cán b y t đóng mt vai trò quan trng trong vic
cho con bú sm. Nghiên cu ca Omotola va Kingele (1985) cho thy rng 80%
tr đc bú m trong vòng 48 gi đu sau khi đ hu ht các bà m đu vt b
sa non trong vòng 24 gi đu lý do ch yu là các bà m không đc nhn
nhng li khuyên thích hp và m và con phi nm tách nhau sau khi sinh. Tác
gi đư nhn mnh nên có mt chng trình giáo dc dinh dng [28].
Kt qu nghiên cu ca Morrow (1992) cng tìm thy rng mt s cán b
y t Vit Nam thm chí  trong các Bnh vin ln cng cho các bà m nhng li
khuyên không đúng, nhng điu đó làm trì hoưn vic cho tr bú sm t 1-3 ngày
sau đ [26].
Nhiu nghiên cu khác cho thy vic giáo dc ca cán b y t, cho con

nm chung vi m sau khi đ, cho tr bú sm có nh hng tích cc đn t l và
thi gian cho bú [21], [41].
1.5. Tình hình NCBSM trên Th Gii và Vit Nam
1.5.1. Tình hình NCBSM trên Th Gii

10
T l tr em đc nuôi bng sa m và kéo dài thi gian NCBSM khác
nhau gia các nc  trên Th Gii, cng nh gia các vùng nông thôn hay
thành th.  nông thôn Malaysia, t l NCBSM gim mt cách nhanh chóng t
80% (1950-1969) xung 69% (1989-1990).  Trung quc t 63% xung 22% và
 n đ t 70-40%. Ti Bc kinh Trung Quc khong 80% tr đc bú m trong
nhng nm 1950, nhng t l này gim còn 13,8%  Thành ph nm 1984 và
sau đó t l tr đc bú duy trì khong 13-14% trong nhng nm 1987-1990.
Chua (1989) nghiên cu  Singapor thy t l tr đc bú m là 85-90% 
nhng bà m giàu và 90%  nhng bà m nghèo trong nhng nm 1950- 1960,
sau đó gim xung còn 60% và 36% [15]. Thi gian cho con bú cng gim 
Philippin t nm 1973 đc bit  thành ph trong các nhóm có điu kin kinh t
và trình đ vn hóa cao [40].
Kt qu điu tra cho thy gn đây xu hng NCBSM có du hiu hi
phc, 98% tr  Châu Phi, 96% tr  Châu Á, 90% tr  Nam M đư đc
NCBSM [37].
 ông Nam Á, sa m vn là ngun dinh dng cho tr chính nhng có
s khác bit ln gia nông thôn và thành th v khong thi gian tr đc bú
m.  Bangkok theo điu tra nm 1987, thi gian cho con bú trung bình là 4
tháng trong khi  nông thôn là 14 tháng [37].
1.5.2. Tình hình NCBSM ti Vit Nam
 Vit Nam t đu nhng nm 1980 đư có nhng nghiên cu v tp quán
và thc hành nuôi con đc tin hành bi nhiu tác gi và trong nhiu vùng trên
c nc. Bú m đc khuyn khích và chp nhn rng rãi  Vit Nam, c tính
có 98% tr nh đc bú m. T l này khác nhau theo tng vùng đa lý, dân tc,

trình đ vn hóa ca bà m, ni đ nhng s khác bit không đáng k, ni ít
nht cng có 90% tr đc bú m [12].
ào Ngc Din, Nguyn Trng An và cng s (1983) đư nghiên cu trên
500 tr di 5 tui ti vùng nông thôn và ni thành Hà Ni, kt qu cho thy
hu ht tr đc bú m sau 2-3 ngày. T l tr đc bú m trong vòng 24 gi ch
Thang Long University Library

11
đt 15,8%  ni thành và 35,5%  nông thôn, t 68% đn 97% tr đc n b
sung trong vòng 4 tháng đu [5].
Nghiên cu 162 cp bà m và con di 36 tháng tui ca Nguyn Công
Khn, Hoàng c Thnh và Nguyn Th Th Trâm nm 1990  mt vùng sinh
thái min Trung cho thy có ti 91,5% s bà m cho con bú mun sau 24 gi;
83,8% bà m s dng các dung dch cho tr ung ngay sau khi sinh ra. Khi tr
b bnh có ti 69,8% s bà m vn tip tc cho con bú bình thng. Nhng có
ti 30,2% s bà m ngng cho con bú, đng thi kiêng các thc n nh tht m,
du n, cá, trng và các thc n chua đi vi c m và con [6].
Qua điu tra 611 bà m đang nuôi con di 24 tháng  các vùng sinh thái
khác nhau ca Cao Thu Hng, Phm Thúy Hòa, Trn Thúy Nga, Hà Huy Khôi: t
l tr đc bú m hoàn toàn trong 4 tháng đu ch đt 44,4%, vn còn 56% các bà
m có con di 4 tháng đư cho con n b sung vì các bà m quan nim rng: m
thiu sa(41,2%), m phi đi làm (30%), cho tr cng cáp(18,8%) [12].
S hiu bit ca các bà m v li ích ca sa m là 79,7%, còn đi vi sa
non còn thp (39,1%), tình trng này có l do t vn cho bà m ca cán b y t
và ca cng đng còn yu.
1.6. Nhng hot đng thúc đy NCBSM
Cng đng quc t t lâu đư rt quan tâm đn vn đ nuôi dng tr
nh, lut quc t v sn xut và kinh doanh các sn phm thay th sa m đc
ban hành nm 1991; tuyên b v bo v, tng cng và khuyn khích nuôi con
bng sa m, sáng kin bnh vin bn hu tr em (BVBHTE) nm 1991 đn

tuyên b ca hi ngh quc t v dinh dng nm 1992. Gn đây t chc y t
th gii và UNICEF va công b bn chin lc toàn cu v nuôi dng tr nh
có tm quan trng mang tính toàn cu [1].
BVBHTE ca Vit Nam đc phát đng t nm 1993 vi mc tiêu là
xây dng mô hình này trên toàn quc. Bnh vin mun đt đc danh hiu
BVBHTE thì phi thc hin đc đ 10 điu kin theo tiêu chun toàn cu đ
nuôi con bng sa m thành công. Và đn nay dã có 53 bnh vin ca tuyn

12
trung ng và tnh đc công nhn là BVBHTE. Vic thc hin BVBHTE đư
làm thay đi các thc hành v NCBSM và là đng lc thúc đy, lôi cun
chng trình NCBSM.
Hi liên hip Ph n Vit Nam t chúc hi ngh hàng nm đ khuyn
cáo v nhng ý ngha quan trng ca vic NCBSM. Hi t chc nhiu hot đng
h tr cho các bà m có điu kin NCBSM nh:
- Giáo dc cho các bà m v quyn li và li ích nuôi con bng sa m
- Hng dn các kin thc và thc hành v NCBSM đ bo v ngun sa
m và tht cht tình mu t.
- ào to đi ng tuyên truyn viên, t vn viên v NCBSM
- T chc các hot đng thông tin giáo dc truyn thông
- H tr các hot đng v phát trin kinh t gia đình: Vay vn, to vic làm…
- Lng ghép ni dng NCBSM vào các chng trình truyn thông sc khe
ti cng đng.
1.7. Hot đng t vn NCBSM ti bnh vin PSTW
- Bnh vin Ph Sn Trung ng là tuyn chuyên môn cao nht v chuyên ngành
Sn, Ph khoa ti Vit Nam. Trong nhng nm qua, tp th cán b ca Bnh vin đư n
lc phn đu, vt qua rt nhiu khó khn đ hoàn thành tt nhim v đc giao. Công
tác chm sóc sc khe nhân dân đư đt đc nhiu thành tu quan trng, các ch tiêu
khám cha bnh, phu thut đu đt và vt mc ch tiêu đc giao.
- Nm 2000 BVPSTW đư đc công nhn là bnh vin Bn Hu Tr Em khi

thc hin đy đ 10 điu kin theo tiêu chun toàn cu đ NCBSM thành công.
- Hàng nm, bnh vin đu m các lp tp hun NCBSM cho nhân viên hc.
Tt c các nhân viên trong bnh vin đu đc hng dn thc hành NCBSM theo
quy đnh. Các nhóm h tr NCBSM đc thành lp bi 5-6 nhân viên ca bnh
vin đn tng ging bnh giúp đ cho các sn ph mi sinh cách cho con bú.
Thng xuyên đi đu trong vic áp dng phng pháp mi trong chm sóc là
phng pháp da k da ngay sau đ đ đ bà m có th cho em bé bú sm nht.
Hàng tun thng xuyên có các bui t vn trc tip NCBSM vào th 4, th 6 ti
Thang Long University Library

13
phòng khám; th 3, th 5 ti khoa s sinh. Và hàng tháng tp trung khong 200 bà
m đ hng dn cách chm sóc sc khe sinh sn t lúc mi mang thai cho đn
khi sau sinh em bé.

14
CHNG 2
I TNG VÀ PHNG PHÁP NGHIểN CU

2.1. i tng
2.1.1. Tiêu chun la chn
- Các sn ph sinh thng và sinh m trong vòng 7 ngày có đ tui t 18 tui
tr lên sinh con ti bnh vin PSTW.
- Các sn ph sinh con có cân nng t 2300g tr lên.
- Các sn ph đng ý tham gia nghiên cu.
2.1.2. Tiêu chun loi tr
- Sn ph đ con không sng.
- Sn ph sau đ chng ch đnh cho con bú.
- Sn ph b tâm thn .
- Không t nguyn tham gia phng vn.

2.1.3. a đim và thi gian nghiên cu
- Ti khoa Sn 2 và khoa iu Tr Theo Yêu Cu bnh vin PSTW t tháng
6/2012 đn tháng 8/2012.
2.2. Phng pháp nghiên cu
2.2.1. Thit k nghiên cu
Nghiên cu theo phng pháp mô t ct ngang.
2.2.2. C mu
C mu: tính theo công thc (c tính mt t l trong qun th)
2
2
1
2
(1 )
( . )
pp
nZ
p






Trong đó:
- n: là c mu tính cho nghiên cu
Thang Long University Library

15
1
2

1,96Z



- p: t l nhng tr đc cho bú trong na gi đu sau sinh ti xã Tân Lp là
68,6% [9]. p = 0.686
-  là mc ý ngha thng kê, vi  = 0,05 (tng ng đ tin cy là 95%) thì h s


- : Sai s c lng ( = 0,13)
Công thc này cng vi 10% sai s xy ra khi ly thông tin.
Qua tính toán: c mu nghiên cu s đc c lng là 114 sn ph.
Trên thc t chúng tôi đư tìm đc 200 sn ph, bao trùm đ c mu nghiên cu.
2.2.3. Phng pháp chn mu:
Thu thp s liu t tháng 6/2012 đn tháng 8/2012, các nghiên cu viên trc
ti khoa Sn 2 và khoa iu Tr Theo Yêu Cu, chn tt c các bnh nhân đ tiêu
chun cho đn khi đ 200 bnh nhân.
2.3. Các sai s và cách khng ch:
2.3.1. Sai s
 Sai s chn.
 Sai s phng vn.
2.3.2. Cách khc phc
- i vi b công c: B câu hi đc thit k da trên mc tiêu nghiên cu
có tham kho các tài liu v NCBSM ca B Y t và tham kho b câu hi ca mt
s nghiên cu v NCBSM trc đây. B câu hi đc nhóm phng vn viên điu
tra th 20 sn ph có đ tiêu chun trc khi tin hành điu tra, sau đó đc chnh
sa cho phù hp.
- i vi điu tra viên: Gm 2 cng tác viên làm vic ti 2 khoa Sn 2 và iu
Tr T Nguyn. iu tra viên đc tp hun v mc đích ca cuc điu tra, k nng
phng vn, k nng tip xúc vi bnh nhân và k nng làm vic nhóm.

2.3.3. Phng pháp thu thp s liu:

16
 Phng pháp thu thp s liu bng bng kim đc trình bày  phn ph lc.
2.4. Các bin s trong nghiên cu
2.4.1. Các bin s nghiên cu phc v mc tiêu 1
- S ln sinh
- Ngh nghip
- a ch
- a đim ni khám thai
- Tham gia t vn NCBSM
- Có tham kho tài liu (sách báo, phim nh…)
2.2.4.2. Các bin s nghiên cu phc v mc tiêu 2
- c t vn NCBSM
- T vn khi khám thai hay sau sinh
- H

nh thc t vn trc tip hay gián tip
- Nh các ni dung đư đc t vn (dùng bng đánh giá )
2.5. X lý s liu
 S liu thu thp đc phân tích bng phn mm SPSS 11.0
 Trc khi phân tích, s liu đc làm sch và kim tra k nhm hn ch các
sai s có th xy ra trong quá trình thu thp và x lý s liu.
2.6. Khía cnh đo đc ca đ tài
 ây là nghiên cu hoàn toàn nhm mc đích bo v sc kho cho ngi ph n.
 Các bà m tình nguyn tham gia nghiên cu.
 Sn sàng t vn cho bà m nhng vn đ liên quan đn NCBSM

Thang Long University Library

17

CHNG 3
KT QU NGHIÊN CU

3.1. c đim ca đi tng nghiên cu:

Biu đ 3.1: S ln sinh ca các sn ph
Tng s bà m tham gia nghiên cu là 200. Trong đó, s sn ph sinh con đu
chim cao nht là 41.5 %.
Bng 3.1: Phân b ngh nghip và ni  ca các bà m
c đim
n
T l (%)
Ngh nghip
Công chc
T do
Ni tr
Làm rung

77
53
39
31

38,5
26,5

19,5
15,5
Tng s
200
100
Ni 
a ch  Hà Ni
a ch  ngoi tnh

116
84

58
42
Tng s
200
100
Ngh nghip ca các sn ph trong nghiên cu ch yu là công chc chim
38.5%, thp nht là nhóm làm rung chim 15.5 %.

18
Kt qu nghiên cu ca chúng tôi cho thy đa phn sn ph sng  Hà Ni
chim 58 %.
Bng 3.2: T l sn ph khám thai ti BVPSTW
Khám thai
ti BVPSTW
Hà Ni
Ngoi tnh
Tng
n

%
n
%
n
%
Có
110
70,1
47
29,9
157
100
Không
6
14
37
86
43
100
Tng
116
58
84
42
200
100
Kt qu nghiên cu bng 3.2 cho thy: T l sn ph sng ti Hà Ni đc t
vn khám thai ti BVPSTW cao hn nhóm  ngoi tnh. Các t l khác nhau có ý
ngha thng kê (p< 0.05).
Bng 3.3 : a đim sn ph tham gia t vn

a đim
n
T l (%)
Ti BVPSTW
175
87,5
Ni khác
9
4,5
Không
16
8
Tng
200
100
Vi 200 sn ph đc phng vn thì có 87.5% sn ph đc tham gia t vn
NCBSM ti BVPSTW; có 8% sn ph hoàn toàn không đc tham gia t vn
NCBSM
Bng 3.4: Thi đim tham gia t vn
Thi đim
n
T l (%)
Trc sinh
132
71,7
Sau sinh
52
28,3
Tng
184

100
Thang Long University Library

19
Có 71.1% bà m đc đc t vn trong quá trình mang thai, còn 28.3 % bà m
đc t vn NCBSM sau sinh ti BVPSTW.
Bng 3.5: T l sn ph tham gia t vn trc tip và gián tip
Thi đim

Hình thc
Trc sinh
Sau sinh
Tng
n
%
n
%
n
%
Trc tip
119
73
44
27
163
81.5
Gián tip
8
38.1
13

61.9
21
10.5
Tng
132
71,7
52
28,3
184
92

T l các sn ph đc tham gia t vn trc tip khi khám thai là 73% (n=119);
44% (n=27) các sn ph sau sinh đc hng dn thc hành NCBSM ti phòng hu
sn, cao hn nhóm sn ph đc phát t ri và đc bng hng dn NCBSM ti
vin khi khám thai.
Bng 3.6: Hình thc sinh ca các sn ph:
Hình thc sinh
n
T l (%)
 thng
115
57,5
M đ
85
42,5
Tng
200
100
S các sn ph đ thng chim cao nht là 57.5%.

20


Bng 3.7: Thi đim phng vn sau sinh:
Ngày
n
T l (%)
1 ngày
2 ngày
3 ngày
>3 ngày
74
69
36
21
37
34,5
18
10,5
Tng
200
100

Trong tng s 200 sn ph đc phng vn, s lng sn ph sau đ ngày th
nht chim 37% là cao nht, s sn ph sau đ trên 72 gi là 10.5%.
3.2. Mt s yu t liên quan đn công tác t vn NCBSM
Bng 3.8: Liên quan tham gia t vn và ngh nghip ca m:
T vn

Ngh
nghip
Ti vin
Ni khác
Không
Tng
n
%
n
%
n
%
n
%
Công chc
T do
Ni tr
Làm rung
72
46
35
22
97.3
93.9
94.6
91.7
2
3
2
2

2.7
6.1
5.4
8.3
3
4
2
7
18.75
25
12.5
43.75
77
53
39
31
100
100
100
100
Tng
175
87.5
9
4.5
16
8
200
100
T l các sn ph đc tham gia t vn ti vin là công chc cao nht chim

97.3 %, th 2 là các sn ph làm ni tr gia đình. Các sn ph làm ngh t do
Thang Long University Library

21
không đc t vn chim 25%, các sn ph làm ngh nông không đc t vn là
43.75 %.
Bng 3.9: Liên quan hình thc t vn và hình thc sinh  nhng bà m
đc t vn
Hình thc sinh

Hình thc t vn
M đ
 thng
Tng
n
%
n
%
n
%
Trc tip
Gián tip
96
12
58,9
57.1
67
9
41,1
42.9

163
21
100
100
Tng
105
52.5
79
39.5
184
100

Các sn ph sinh m có t l tham gia t vn trc tip cao hn (58.9%
>41.1%).
Do thi gian  li vin ca các sn ph m đ lâu hn nên s ngi đc t vn
nhiu hn.
Bng 3.10: Các sn ph tham kho tài liu v NCBSM và đc t vn
Tham kho
T vn
Có
Không
Tng
n
%
n
%
n
%
Có
Không

144
6
78,3
37
40
10
21,7
63
184
16
100
100
Tng
150
75
50
25
200
100


22
Trong tng s các sn ph không tham gia t vn có 63% ngi không tìm hiu
v NCBSM qua sách báo.

Bng 3.11:Liên quan ngh nghip và tham kho tài liu v NCBSM
Tham kho
Ngh
Có
Không

Tng
n
%
n
%
n
%
Công chc
T do
Ni tr
Làm rung
60
38
29
23
78
72
74
74
17
15
10
8
22
28
26
26
77
53
39

31
100
100
100
100
Tng
150
75
50
25
200
100

T l các bà m là công chc tham kho tài liu v NCBSM là cao nht (78%);
các bà m làm ngh t do không tham kho chim t l (28%).
Bng 3.12: Liên quan tham kho tài liu ca các bà m và s ln sinh

Tham kho
Con
Có
Không
Tng
n
%
n
%
n
%
Con th 1
Con th 2

Con th 3 (>=3)
74
65
18
88
77
56
10
19
14
12
23
44
84
84
32
100
100
100
Thang Long University Library

23
Tng
150
78
50
22
200
100

Các bà m sinh con đu lòng tìm hiu thông tin NCBSM qua sách báo nhiu nht
là 88%. Trong đó ch có 56% các bà m sinh con th 3 tr lên tìm hiu điu này
Bng 3.13: Liên quan hình th  n ca các bà m và s ln sinh
T vn
Con
Trc tip
Gián tip
Tng
n
%
n
%
n
%
Con th 1
Con th 2
Con th 3 (>=3)
71
63
29
91
85,1
90,6
7
11
3
9
14,9
9,4
78

74
32
100
100
100
Tng
163
88.6
21
11.4
184
100
T l tham gia t vn trc tip  các sn ph sinh con đu lòng cao hn các sn
ph sinh con th 3
Bng 3.14: Liên quan thi đim phng vn sau sinh và hình thc t vn
T vn

Thi đim
Trc tip
Gián tip
Tng
n
%
n
%
n
%
1ngày
2 ngày
>3 ngày

61
52
50
84,7
89,7
92,5
11
6
4
15,3
10,3
7,5
72
58
54
100
100
100
Tng
163
88.6
21
11.4
184
100

24
 các thi đim sau sinh 1 ngày, 2 ngày, 3 ngày các sn ph tham gia t vn trc
tip đu có t l cao hn nhóm tham gia t vn gián tip.

3.3. Hiu qu công tác t vn NCBSM
Bng 3.15: Các ch tiêu đánh giá hiu qu t vn
T vn


Ch tiêu
(câu hi)
Trc tip
Gián tip
Trc sinh
Sau sinh
Trc
sinh
Sau sinh
n

%
n
%
n
%
n
%
1
2
3
4
5
6

7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
118
117
118
117
117
117
116
117
111
107
110
112
113
114
114
115
114
99
98

99
98
98
98
97
98
93
90
92
94
95
96
96
97
96
34
36
34
38
36
40
38
37
37
33
37
40
41
42
43

40
41
77
83
77
85
83
91
85
84
84
76
84
91
93
95
96
91
93
10
13
11
10
10
9
9
11
10
6
8

9
8
11
7
7
7
77
77
85
77
77
69
69
85
77
69
62
69
62
85
54
54
54
1
5
3
5
5
3
5

4
3
2
1
2
3
1
1
2
4
61
63
60
63
63
60
63
61
60
25
13
25
60
13
13
25
61
Thang Long University Library

25

Tng

119
100
44
100
13
100
8
100
Hình thc t vn trc tip khi khám thai đt hiu qu cao nht t 90% tr lên.
Các ni dung t vn gián tip ch tiêu đt đc thp hn.