chăm sóc bệnh nhân quá kích buồng trứng trong thụ tinh ống nghiệm

1
TăVNă

Săthànhăcôngăcaăkăthut thătinhătrongăngănghimă( IVF) (1978)ălàăcucă
cáchămngătrongăđiuătrăvôăsinh.ăóngăgópăchoăsăthànhăcôngănàyăngoàiăcácăkăthută
trongălaboăthìăvicăraăđiăcácăthucăkíchăthíchăphátătrinătrngăcóămtăvaiătròăkhông
nh.ăTuyănhiênăbênăcnhăăkíchăthíchănhiuătrngăđăcóăthăchnălcăphôiăcóăchtălngă
cyă chuynă vàoă bungă tă cungă thìă mtă tácă dngă khôngă mongă mună gâyă raă làă hiă
chngăquáăkíchăbungătrngă(HCQKBT),ămtătrongănhngăbinăchngănghiêmătrngă
nhtă vàă hayă xyă raă caă kíchă thíchă bungă trngă trongă điuă tră vôă sinh.ă HCQKBTă
thngăxyăraăvàiăngàyăsauăkhiătiêmăthucăkíchăthíchărngătrng.ăTălăHCQKBTăă
mcăđănhăchimăkhongă20ă– 33%,ămcăđătrungăbìnhă3ă- 6%,ămcăđănngă0,1ă–
2%ătrongăcácăchuăkăthătinhătrongăngănghimăvàăcóăthădnăđnătăvong [6].ăBiuă
hină caă HCQKBTă nngă thngă rtă rmă r:ă bungă trngă to,ă bángă bng,ă trànă dchă
màngăphi,ăriălonăđinăgii,ăgimăthătíchătunăhoàn,ăthiuăniu,ătrmătrngăhnălàă
huytăkhi,ăsuyăgan,ăsuyăthn,ăhiăchngănguyăc suy hôăhpăcpăcaăngiăln [1].
Doăvyăcôngăvicădăđoán,ăngnăchn,ătheoădõiăvàăđiuătrăHCQKBTăkhôngăchălàă
tráchănhimăriêngăcaăcácăbácăsălâmăsàngămàăcònălàătráchănhimăcaăđiuădngă -
nhngăngiăluônăsátăsaoătheoădõiăbnhănhânăhàngăngàyătătrc và trong quá trình
điuătr.ăNgiăiuădngălàăcuăniăgiaăbnhănhânăvàăcácăbácăs,ăcngănhăhătră
bácăsălàmăttăhnătrongăđiuătrăHCQKBT [13].
Viămongămunălàmăgimătălăbinăchngăxyăraătrênăbnhănhânăcóăhiăchngă
quáăkíchăbungătrngătrongăđiuătrăhătrăsinhăsn,ăngiăđiuădngăcnăđcătrangă
băkinăthcăcăbnăvăHCQKBTăvàăcácăkănngăchmăsócăngiăbnhăđăcóăthăhiuă
rõăhnăcácăyuătănguyăc,ănhnăbitătriuăchng,ămcăđădinătin,ănguyênătcăxătrí,ă
theoădõiăvàădăphòngăchngăbnhănày.ăChuyênăđăđcăthcăhinăviăcácăniădungă
chínhăsauăđây:
1. Sinh lý quá trình hình thành và phát trin nang trng.
2. Hi chng quá kích bung trng.

3. Hng dn và chm sóc bnh nhân b hi chng quá kích bung trng.


2
CHNGăI
SINH LÝ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHỄTăTRINăNANGăTRNG
Cácăcăquanăcaăbămáyăsinhăsnănăbaoăgmăhaiăbungătrng,ăhaiăvòiătăcung,ă
tăcungăvàăâmăđo.
Miă ngiă phă nă cóă 2ă bungă trng.ă Kíchă thc miă bungă trngă trngă
thànhălàă2,5ăxă2ăxă1ăcmăvàănngătă4-8ăgam,ăkhiălngăcaăchúngăthayăđiătrongăchuă
kăkinhănguyt.
ătunăthă30ăcaăthaiănhi,ăcă2ăbungătrngăcóăkhongă6.000.000ănangătrngă
nguyênăthy.ăSauăđó,ăphnălnăchúngăbăthoáiăhóa,ăchăcònăliăkhongă2.000.000ănangă
noưnăvàoălúcămiăsinhăvàăđnătuiădyăthìăchăcònăkhongă300.000 - 400.000 nang
noưn.ăTrongăsutăthiăkăsinhăsnăcaăphănă(khongă30ănm)ăchăcóăkhongă400ă
nangănàyăphátătrinătiăchínăvàăxutănoưnăhàngătháng,ăsăcònăliăbăthoáiăhóaă[2] .
ăngiăphăn,ăquáătrìnhăbităhóa,ăphátătrinăcaănangătrngăvàăkhănngăthă
tinhăphiătriăquaămtăthiăgianădài.ăQuáătrìnhănàyăbtăđuărtăsmătătrongăphôiăthaiă
choăđnăkhiăphóngănoưn.ăToànăbăquáătrìnhăphátătrinăcaănangătrngăgnăchtăviăsă
tngătrng,ătrngăthànhăcaătăbàoăv,ătăbàoănangăcaănangătrngăvàăsăbàiătităcác
hormonăsinhădcăcaănhngătăbàoănày.ă
Săphátătrinăcaănangătrngăgmămtăchuiăcácăsăkinăxyăraămtăcáchătrtătă
dnătiăsăphóngănoưnăăgiaăchuăkăkinh,ăbaoăgm:ăsăchiêuămăcácănangătrng,ăsă
chnălcănangătrng,ăsăvtătriăcaămtănangătrng,ăsăphóngănoưnăvàăsăthoáiăhóaă
caănangătrng.ăQuáătrìnhănàyăbtăđuăbngăsăphátătrinăcaănangătrngănguyênăthy,ă
quaăcácăgiaiăđon:ănangătrngănguyênăthy,ănangătrngăphátătrinăvàănangătrngătrcă
phóngănoưn.ăThôngăthngăchăcóămtănangătrngăthành vàăphóngănoưnătrongămiă
chuăkăkinh.
1.1. SăCHIểUăMăCỄCăNANGăTRNG
Miă chuă kă kinh,ă cóă khongă 20ă nangă trngă nguyênă thyă phátă trină đă sauă

khongă12ăngàyăcóămtănangătrngăđtăđnăgiaiăđonătrngăthànhăvàăphóngănoưn.ăCă
chăcaăsăchiêuămăcácănangătrngănguyênăthyăvnăchaăđcăhiuărõ,ădngănhă
Thang Long University Library


3
khôngăphăthucăvàoăsăkimăsoátăcaătuynăyênămàăcóăthăphăthucăvàoăcácăyuătă
niătiăcaăbungătrng.ă
Vàoăcuiăchuăkăkinhănguyt,ăsăthoáiăhóaăcaăhoàngăthălàmăgimăđiăestradiol,ă
progesteron, inhibin A săkíchăthíchătuynăyênătngănngăđ FSH. Khongămt ngày
trcăkhiăbtăđuăchuăkăkinhămi,ăFSHătngălàmăkhiăphátăsăphátătrinăcaăcácănangă
trng.ăTuyănhiênăquá trình này đòiăhiăphiăthaămưnămtăsă điuăkină[9]:
- NngăđăFSHăphiăđtăđnămtăngngănhtăđnh.
- CácăthăthăcaăFSHăphiăhìnhăthànhăđyăđăăcácănangătrng.
- Ngoàiăra,ăphiăcóăyuătăniătiăca bungătrng.
DiătácădngăchăyuăcaăFSH,ăcácănangătrngăđcăchiêuămăsăphátătrină
văkíchăthcăvàăcóăchcănngăbàiătităhormon.
Phát trin v kích thc:
Cácă tă bàoă nangă giaă tngă vă să lng,ă cácă tă bàoă vă hìnhă thànhă bênă ngoàiă
màngăđáyăvàăcóăsătoăkhoangăchaădchănangăbênătrong.ăCácătăbàoănangătrngăcóătácă
dngădinhădngălàmăchoănoưnăphátătrin vàăbàiătit cácăthànhăphnăcaădchănang.
Chc nng bài tit hormon:
FSHăchăyuătácădngătrênătăbàoănang,ătrongăkhiăLHătácădngăchăyuătrênătă
bàoăvăvàămtăphnătrênătăbàoănang.
ThăthăcaăLHăxutăhinătrênătăbàoăv.ăLHăgnăvàoăthăthăcaănóătrênătăbàoă
văkíchăthíchătăbàoăvăsnăxutăandrogen,ăchăyuălàăandrostenedionăvàătestosteronătă
cholesterol.ăAndrogenăđcăsnăxutătătăbàoăvăđcăhpăthuăvàoădchănangăvàăsauă
đóăđcătăbàoănangăchuynăthànhăestradiol.
SătngănngăđăFSHăvàoăcuiăgiaiăđonătngăsinhăcaăchuăkăkinhădnătiă
tng snăxutăcácăthăthăcaăFSHătrênăcácătăbàoănang.ăFSHăgnăvàoăthăthăcaănóă

trênă tă bàoă nang,ă truynă tínă hiuă choă tă bàoă nangă đă chuynă hóaă androgenă thànhă
estradiolă(E2).ăEstradiolăđcăhpăthuăvàoămáuăvàăvàoădchănang.ăSăgiaătngănngăđă
E2ăsătácădngăhipăđngăviăFSHăđăgiaătngăvàăduyătrìăsălngăcácăthăthăcaăFSHă
trênătăbàoănangăvàăthúcăđyăsăhìnhăthànhăthăthăcaăLHătrênătăbàoănang,ăđngăthiă
toăraăhinătngăđiuăhòaăngcădngătínhăvàoăgiaăchuăkădnătiăxutăhinăđnhă


4
LHăvàoăgiaăchu k.ă DiătácădngăcaăLH,ătă bàoă nangăsăchuynăhóaăandrogenă
thànhăprogesteron,ăhinătngănàyăđcăgiălàăsăhoàngăthăhóa.
1.2. SăCHNăLCăNANGăTRNG
Vàoăkhongăngàyăthă7ăcaăchuăkăxutăhinăsăchnălcănangătrng.ăMtăsă
nangătrngătrongăsăcácănangătrngăphátătrinăsăđcăchnălcăđăchunăbăchoăsă
phóngănoưnăsauănày.ăCácănangătrngănàyăthngălàăcácănangăđápăngăttăviătácădngă
caăFSH,ăcóănhiuăthăthăcaăFSHătrênăcácătăbàoăhtăvàăchătitănhiuăestradiol.ăCă
chăcaăquáătrìnhăchnălcănàyăchaăđcăhiu rõ [11].
1.3. SăVTăTRIăCAăMTăNANGăTRNG
Khongăngàyă8ă– 10ăcaăchuăk,ămtănangătrngăđcăchnălcăsăvtătriă
hnănhngănangăkhác.ăTrongănangătrng vtătri,ăhotăđngăbàiătităestradiolătngărtă
nhanh,ăđngăthiădiătácădngăcaăFSH,ănangătrngăvtătriătităraăinhibinăAă(trngă
lngăphânătă>ă70.000ăD).ăInhibinăAăcăchătuynăyênăbàiătităFSH,ălàmăchoăcácă
nangăkhácăthiuăFSH,ănênăgimăkhănngăbàiătităestradiolăcaăcácănangănày,ădnăđnă
sătíchălyăandrogenăvàăthoáiăhóaăcaăcácănang,ăđmăboăchoăvaiătròăvtătriăcaăchă
riêngănangătrngăvtătriăđó.ăNhăvy,ănangătrngăvtătriăđưăcăchăsăphátătrină
caăcácănangătrngăphátătrinăkhácă[3], [11].


Hình 1.1: S thay đi bung trng trong mt chu k kinh nguyt
Thang Long University Library

5
1.4. HINăTNG PHÓNG NOÃN
Phóngănoưnălàăhinătngămtănoưnăcóăkhănngăthătinhăđcăgiiăphóngătă
mtănangătrngăvtătri.
Thiăgianăphóngănoưnăthayăđiărtănhiuătrongătngăchuăkăkinh,ăngayăcătrênă
cùngămtăngiăphăn.ăcătínhăthiăgianătrungăbìnhăphóngănoưnălàă34 – 38ăgiăsauă
săkhiăphátăcaăđnhăLH.ăTuyănhiên,ănngăđăđnhăLHăphiăđcăduyătrìăítănhtătrongă
14 – 27ăgiăđăđmăboăchoăsătrngăthànhăhoànătoànăcaănoưn.ăThôngăthng,ăđnhă
LH kéo dài trong 48 – 50ăgi.ăPhóngănoưnăkhôngăphiălàămtăsăkinăđtăngt.ănhă
LHăkhiăphátămtăchuiăcácăbinăcămàăcuiăcùngădnăđnăsăphóngănoưn.

LH
Progesteron

EnzymăphơnăgiiăProteinăăăăăăăăăăăăăăăăăăăXungăhuytănang
(Collagenase)ăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă(BƠiătităprostaglandin)

ThƠnhănangăyuăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăThmăhuytătngăvƠoănang
ThoáiăhóaăthƠnhătiăgòătrngăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăNangăphngăcng

Vănang
Phóng noãn
Hình 1.2: C ch phóng noãn [2]



6
CHNGăII
HIăCHNGăQUỄăKÍCH BUNGăTRNG

2.1.ăCăCHăBNHăSINHăCAăQUỄăKệCHăBUNGăTRNG
Hiă chngă quáă kíchă bungă trngă (HCQKBT)ă làă bină chngă thngă gpă ă
nhngă bnhă nhână cóă să dngă thucă kíchă thíchă bungă trngă trongă điuă tră vôă sinh.ă
HCQKBT đc đnh ngha là s gia tng kích thc bung trng xy ra đng thi
vi tình trng cô đc máu kèm tràn dch các khoang c th (màng bng, màng tim,
màng phi…) và ri lon huyt đng hc [5].
Choăđnăthiăđimăhinăti,ănguyênănhânăchínhăxácăcaăHCQKBTăvnăchaă
đcăxácăđnh.ăQuaănhngăquanăsátătrênălâmăsàngăchoăthy,ăHCQKBTăsauăkíchăthíchă
bungătrngăđălàmăthătinhătrongăngănghimăliênăquanăđnăvicăsădngăhCGăvìăsă
khôngăcóăHCQKBTăkhiăkhôngăsădngăhCG.ăYuătăphátătrinăniămchă(VEGFă–
Vascularăendothelialăgrowthăfactor)ălàăchtătrungăgianătoămchăcaăbungătrngăphă
thucănhiuănhtă vàoă hCG.ăYuătăphátă trinăniămchăkhôngănhngăkíchăthíchăsă
phátătrinăcácămchămáuămiămàăcònălàăyuătăquytăđnhălàmătngătínhăthmăthànhă
mch.ăBiuăhinălâmăsàngăchăyuăcaăHCQKBTălàăgiưnămchăvàăthoátămchăvào các
khoang caăcăth.ăCácătriuăchngădănhnăthyălàăbngăchng,ă phù,ă trànă dchă
màngăphi.ăThoátădchănhiuădnăđnăcôăđcămáu,ăgimăthătíchătunăhoànăvàăcungă
lngătim,ăcuiăcùngălàăgimătiămáuăcácăcăquan.ăHinătngăcôăđcămáuăcó thă
làmătngăđôngămáuăvàăgâyătcăđngămchăhayătnhămch.ăGimăthătíchălòngămchăvàă
gimălcăăcuăthnăcóăthădnăđnăriălonănc,ăđinăgii,ănhătngăkali,ăgimănatriă
máu,ă đngă thiă tngă hematocrită vàă gimă thanhă thiă creatinin.ă Triuă chngă niă btă
thngăthyălàăbngăchng,ădchăăbngăchaănhiuăproteinădoăhinăthngătngătínhă
thmăthànhămch.ăSăgiaătngănhanhăchóngădchătrongăăbng,ăhinătngătoălênăcaă
haiăbungătrng,ăphùăn,ăsungăhuytăcácăcăquanătrongăăbng…trongăHCQKBTălàă
nhngăyuătăquanătrngăgâyătngăápălcăăbngădnăđnăhiăchngăchènăépăăbng.ă
NhiuăbngăchngăchoăthyăhuăquăcaăHCQKBTătngăápălcăăbngăvàăhiăchngă
chènăépăăbngăkèmăviăgimăthătíchătunăhoànădoăthoátămchăsădnăđnăriălonă
chcănngăvàăsuyăđaăcăquan.ă
Thang Long University Library

7
2.2. PHỂNăLOIă HIăCHNGăQUỄăKệCHăBUNGăTRNG
2.2.1. PhơnăloiăHCQKBTătheoăthiăđimăkhiăphátăbnhă
Nmă2006,ătácăgiăMathurăvàăcngăsă[10] phânăraă2ăloiăHCQKBTătheoăthiă
đimăkhiăphátăbnh:
- HCQKBT sm xyă raă trongă vòngă 10ă ngàyă t khiă kíchă thíchă rngă trngă bngă
hCG.ăHCQKBTăsmă phnăánhăsăđápă ngă tháiăquáăcaăbungătrngă viăkíchă
thíchăcaăhCGăngoiăsinh.
- HCQKBT mun xyă raă sauă 10ă ngàyă t khiă kíchă thíchă rngă trngă bngă hCG.ă
HCQKBTămunăgâyăraăbiăhCGăniăsinhă doăphôiălàmătătităraăhocăsădngă
hCGăhătrăgiaiăđonăhoàngăth.
2.2.2. PhơnăloiăHCQKBTătheoămcăđăbnh
- HCQKBT nh thngăcóăcácătriuăchngăđauăbngădi,ăkhóăchu,ătngăcânănh,ă
bunănôn,ătrên siêuăâmăthyăbungătrngă<ă5cm (3 – 4cm).
- HCQKBT trung bình:ăbngăcng,ăđau,ăbunănônăvàănôn,ăxutăhinădchătrongăă
bngătrênăsiêuăâm,ăăhematocrită>ă41%,ăbchăcuă>ă10.000/mm
3
, bungătrngă≥
5cm (5 – 7cm).
- HCQKBT nng:ă dchă trongă ă bngă nhiu,ă trànă dchă màngă phi.ă Hematocrit >
45%,ăbchăcuă>ă15.000/mm
3
. Thiuăniu,ăcreatinin: 1-1,5mg/dl, men gan tng,
bungătrngătoă8 – 10cm.
- HCQKBT rt nng:ătrànădchănhiuălàmăăbngăcng,ăgimăoxyămáu,ătrànădchă
màng tim. Hematocrit >ă 55%,ă bchă cuă >ă 25.000/mm
3
.ă Thiuă hocă vôă niu,ă
creatinin >1,5mg/dl,ăsuyăthn,ăbungătrngăto trên 12cm, suyăhôăhp,ăcóăthăcóă

tc mchă[7].
2.3. CỄCăYUăTăNGUYăCăGỂYăHIăCHNGăQUỄăKệCHăBUNGăTRNG
XácăđnhăbnhănhânăcóănguyăcălàăyuătăthenăchtăđăngnăchnăHCQKBT,ă
giúpăđaăraăliuăkíchăthíchăbungătrngăthíchăhp.ăCácăyuătănguyăcăgâyăHCQKBTă
đcăchiaăthànhăhaiăloi:ă yuătănguy căthănhtălàmătngăHCQKBT doăbnăthân
bnhănhân và yuătănguyăcăthăhaiăxutăhină khiălàmăthăthutăkíchăthíchăbungă
trng [4].




8
2.3.1.ăYuătănguyăcăthănhtă(bnăthơnăbnhănhơn)
- Tuiătr,ătinăsătngăđápăngăviăcácăthucăkíchăthíchătrng,ăchuăkătrcăđâyăcóă
hinătngăQKBT.
- Bnhănhânăcó hiăchng bungătrngăđaănang ( polycystic Ovarian Syndrome -
PCOS):ălàănhngăphănăvôăsinhăcóăthătrngăbéo,ărmălông,ăkinhăthaăhocăvôă
kinh,ă xétă nghimă niă tită sinhă dcă cóă LHă tng,ă tă lă LH/FSH:ă 1,5ă – 2, cngă
androgen,ătrênăsiêuăâmămiăbungătrngăcóătrên10ănangănhăkíchăthcă4ă- 6mm.










Hình 2.1: Hình nh bung trng đa nang

Hình 2.2: Hình nh bung trng đa nang trên siêu âm
Thang Long University Library


9
- NngăđăAMHă(antiămullerianăhormone)ătng. AMHăđcăchoălàăyuătădăđoánă
timănngăđápăngăbungătrng.ăAMHădoăcácătăbàoăhtăcaănangătrngăcóăhcă
nhăvàătinănangătrngăcóăhcătităra,ălàăthcăđoăđápăngăcaăbungătrng.ăKhiă
AMHăcóănngăđă1,26ăng/mlăthìăkíchăthíchăbungătrngăthànhăcôngă(98%).ăNguyă
căQKBTăxutăhinătrênăcácăbnhănhânăcóănngăđăAMHă>ă7ăng/ml.
- SănangătrngăthăcpăAFCă(antralăfollicleăcount)ănhiu,ătrênăsiêuăâmăthyămiă
bungătrngăcóă≥ă12ănangătrngăcóăhcăđngăkínhă2ă– 8 mm.
- ChăsăBMIăthp <18.
2.3.2. Yuătănguyăcăthăhai
Daăvào cáchăđápăngăcaăbungătrngăkhiăkíchăthíchăđădăđoánăsăxutăhină
caăHCQKBTăgm: nngăđăE2ă>ă4000pg/ml,ăkíchăthcănangătrngătrênă14mmăvàă
sălngănangătrng trên 20 nang,ăsălngănoưnăchcăhútăđc trên 20 noãn.
2.4. CỄCăBINăPHỄPăPHọNGăNGAăHIăCHNGăQUỄăKệCHăBUNGăTRNG
NgnăchnăhoànătoànăHCQKBTălàăkhôngăthănhngăxácăđnhăsmănhngăyuă
tănguyăcătimătàngăvàăqunălýălâmăsàngăcnăthnăbnhănhânăbăHCQKBTăthìătălăvàă
mcăđăHCQKBTăcóăthăgimăđiăđángăk.ăChinălcăngnăchn HCQKBT cóăthă
chia thànhăhaiăloi [4]:
* Loi phòng nga th nht (đi vi các yu t nguy c ca bn thân bnh
nhân): kíchăthíchăbungătrngăphùăhpăviătngăbnhănhânăsauăkhiăđưăđánhăgiáăcácă
yuătănguyăcăthănhtăvàăphânăloiăbnhănhânăđápăngăkém,ăbìnhăthngăhocăquáă
mnh.
* Loi phòng nga th hai (đi vi cách đáp ng ca bung trng khi kích
thích): khiăcóăxutăhinăcácăyuătănguyăcăxutăphátătăđápăngăquáămcăcaăbungă

trngăkhiăđcăkíchăthích cnăphiătheoădõiăchtăch,ăqunălýălâmăsàngăcnăthnăvàăxă
lýăkpăthiăđăgimămcăđăQKBT.


10









Hình 2.3: Bung trng ca Hi chng quá kích bung trng
Thang Long University Library


11
CHNGăIII
HNGăDNăVẨăCHMăSịCăBNHăNHỂNă
BăăHIăCHNGăQUỄăKệCHăBUNGăTRNG

3.1. DINăTINăTăNHIểNăCAăHCQKBT
YuătăquanătrngălàmăxutăhinăvàătinătrinăHCQKBTălàăsăcóămtăcaăhCG.ă
HCQKBTătrungăbìnhăhayănngăxutăhinătrongăgiaiăđonăhoàngăthălàăhuăquăcaă
vicătiêmăhCGăgâyăkíchăthíchărngătrng,ăhayătrongăgiaiăđonăsmăcaăthaiăkădoăsă
bàiă tită caă hCGă niă sinh.ă Khiă HCQKBTă btă đuă khiă phátă trongă phaă hoàngă thă
nhngăbnhănhânăkhôngăcóăthai,ăthôngăthngăbnhăsătăgiiăhn,ăgimădnăkhiăbnhă
nhânăhànhăkinh,ărtăhimăkhiăphátătrinăthànhăHCQKBTănng.ăBiuăhinăgimădnăcaă

hiă chngă cóă vă nhă songă songă viă să gimă dnă caă hCGă ngoiă sinhă trongă máu.ă
Trong trngăhpăbnhănhânăcóăthai,ănngăđăhCGătrongămáuătipătcătngădoăsăbàiă
tităcaăhCGăniăsinh,ăcóăthălàm choăHCQKBTănngăhnăvàăkéoădàiă [5].
Viă nhngă bnhă nhână cóă HCQKBTă nhă vàă trungă bìnhă cóă thă đcă điuă tră
ngoiătrú.ăVìăvy,ăngiăđiuădngăcnăhngădnăbnhănhânăchăđănăung,ănghă
ngi,ădùngăthucătheoăchăđnhăcaăbácăs.ăVi nhngăbnhănhânăcóăHCQKBTănng
hocărtănngăphiăđiuătrătiăbnhăvin,ăngiăđiuădngăcnălàmăttăcôngătácăchmă
sócăbnhănhân.
3.2. HNGăDNăBNHăNHỂNăCịăHCQKBTăNHăHOCăTRUNGăBỊNHăCă
IUăTRăNGOIăTRÚ
NhngătrngăhpăHCQKBTănhăhayătrungăbình,ăcóăhematocrit <ă44%ăbnhă
nhânăcóăthăđcăđiuătrăngoiătrúă[12]:
3.2.1.ăHngădnăchăđănghăngi
Bnhă nhână cnă nmă nghă tiă ging,ă tránhă hotă đngă thă lcă đă phòngă tnă
thngăvàăxonăbungătrng.ăTuyănhiênăbnhănhânăkhôngănht thităphiănmănghă
tuytăđi đătránhătcămchădoăhuytăkhi.





12
3.2.2. Hngădnăchăđănăung
Bnhănhânănênăungănhiuănc:ăítănhtă2ălít/ngày,ă1giăphiăungăncămtă
ln,ăbăsungăđin giiăbngăvicăphaăthêmăoresol đăung,ătránhăđăungăcnăvàăcafé,ă
ungăđăncăsaoăchoăncătiuăcóămàuăvàng trong vàă2ăgiăđiătiuă1ăln.ă
năchăđănhiuăđmănhătht,ătôm,ăcua,ăcá ănhmăbăsungălngăproteinăđưăbă
thoátăraăkhiălòngămch.
3.2.3.ăHngădnăchăđădùngăthuc
Dùngăthucătheoăchăđnhăcaăbácăs.

Cóăthăchoăthucăchngănônăhayăgimăđauă(paracetamolăhocăcodein)ăkhiăcóă
cácătriuăchngănày,ătránhădùngăcácăthucăkhángăviêmănhăaspirinăcóăthănhăhngă
đnăthn.
3.2.4.ăHngădnăbnhănhơnăcácăvnăđăcnătheoădõi
Theo dõi cân nng và vòng bng:
Dnădòăbnhănhânăghiălngăncăungăvàoăvàălngăncătiuăthiăraăhàngă
ngày.
oăvòngăbngăvàăcânănngăvàoăbuiăsángăhàngăngàyăxemăcóăbătngăcânănhanhă
không.
Nuătngă0,9kgămiăngày,ăvòngăbngătngă2 cmămiăngàyăvàălngăncătiuă
gimăcnăliênăhăngayăviăbácăsăđăđcăkimătraăsiêuăâmăvàăxétănghimămáu.
Các vn đ khác cn phi theo dõi :
Bnhănhânăcnăđnăbnhăvinăkimătraăsiêuăâmăvàăxétănghimăhematocrit 2- 3
ngàyămtălnăđătheoădõiătriuăchngăvàămcăđăciăthinăcaătriuăchng.
3.3. CHMă SịCă BNHă NHỂN Cịă HCQKBTă NNGă HOCă RTă NNGă Că
IUăTRăNIăTRÚ
BnhănhânăcóăHCQKBTănngăhocărtănngăcóăcácăduăhiuălâmăsàngăsauăđâyă
bucăphiănhpăvin [8], [12], [13]:
- Khôngăungăđcănc.
- Nônăhocăaăchy.
- Ttăhuytăáp.
- Khóăth,ărìăràoăphănangăgim.
- Bngăchngăcngăto,ăvòngăbngătngăă≥ă5cmăsoăviăngày trcăđó.
Thang Long University Library


13
- Cânănngătngă1kgăsoăviăngàyătrcăđó.
- Ncătiuă<ă1lítătrongă24gi.
- Cóăduăhiuăhuytăkhiătcămch.

- Xétănghim:ăhematoritătngă≥ă5%ăhayăhematocrit ≥ă45%.
Kăhochăchmăsócăcăthănhăsau:
3.3.1. Duyătrìăcơnăbngădchăchoăbnhănhơn
HCQKBTăcóăđcăđim làăthoátădchătămáuăvàoăcácăkhoangăcaăcăthănhăă
bng,ăkhoangămàngăphi, màng timădoătngătínhăthmăthànhămch. Vì vyăqunălý
dchălàămtătrongănhngănguyênălýăcăbnăđiuătrăHCQKBT,ăcóă4ătiêuăchunăcnăthită
đăduyătrìăcânăbngădchălàă[12]:
- Lngăncătiuăđàoăthiătngăngăviălngăncăcăthănhn.
- Trngălngăcăthăcnăđcăduyătrì.
- Nngăđăhemoglobinăvàăhematocrităphiăđcănăđnh.
- Chu vi vòng bngăsăcungăcpăthôngătinăcóăgiáătrătheoădõiăsăphátătrinădchăcă
trngăvìăvyăcnăkimăsoátăngayăsauăkhiăchcăhútătrng.
3.3.2.ăTheoădõiăvƠăchmăsócăbnhănhơn
Bnhănhânăniătrúăcó HCQKBT phi đcătheoădõiăvàăchmăsóc theo chăđnh
nghiêm ngt caăbácăsăchoăđnăkhiăcácăduăhiuăđcăgiiăquytătrităđ.
Các duăhiuăsauăđâyăđcătheoădõi [1]:
- Duă hiuă sinhă tn:ă huytă áp,ă mchă (nhpă tim), nhpă hôă hp và thână nhită (4ă
gi/1ln).
- Cânănngăvàăchuăviăvòngăbngăđoăhàngăngày.
- Theo dõi và duy trìăcânăbngălngăncăvàoăvàăraăhàng ngày.
- Xétănghimămáuăhàngăngày:ăkimătraăcôngăthcămáuăđyăđ,ăkimăsoátăsăđôngă
máu,ă urêă máuă vàă đină giiă đ,ă cácă chcă nngă gan,ă xemă cóă riă lonă đină giiă
không,ănhătngăkali,ăgimănatriămáu,ăđngăthiătngăhematocrit vàăgimăthanhă
thiăcreatinin.
- Siêuăâmăhăchu:ăkíchăthcă2ăbungătrng,ădchăăbng (1 ln/ngày).
Bnhănhânăcóămáuăcôă(Hbă>14g/dl,ăhematocrit > 45%) cnăphiătruynătnhă
mchă 500mlă HES (hydroxyethyl starch),ă liuă tiă đaă hàngă ngàyă làă 33ml/kg,ă truynă
chmăđătránhăxungăhuytăphi.

14
Truynăalbuminăviăliuă25- 75g (100 - 300ml)ămiăngàyătuăthucăvàoămcă
đăthiuăhtăalbuminăvàăthătíchădchăcătrngăbărútăra.
Chúăýăthucăliătiuăbăcmăchăđnhăkhiăxutăhinămáuăcôăbiăliătiuăliălàmă
choăquáăkíchăbungătrngătrmătrngăhn.ăLiătiuăcóăthăđcăsădngăkhiălngă
ncătiuăítănhngăhematocrităvnăbìnhăthng.


Hình 3.1: Bnh nhân có dch c trng đc đo vòng bng hàng ngày

3.3.3. XăălỦăhiăchngăchènăépăăbng
Tngădchăăbngădnăđnătngăápălcă bngăgâyăraăchènăépăăbng,ăktăhpă
viăgimăthătíchătunăhoànădoăthoátămchăsădnăđnăriălonăchcănngăvàăsuyăđaăcă
quan.ăCácătriuăchngărmărăcaăHCQKBTăchăyuădoădinătinătngădnăcaăhiă
chngăchènăép.ăChoănênăcóăthăcânănhcăchcădchăsmănu bnhănhânăbtăđuăcóăcácă
triuăchngăsau:ăkhóăth,ăcngăbngăđau,ăthiuăniu.ăChcădchăcătrngătheoăchă
đnhăcaăbácăsăquaăđngăăbngăsăcóăthălàmăgimăcácătriuăchngăbnhăngay: áp
lcăăbngăgimăsălàmătngăluălngătnhămchăvătim,ăciăthinătiămáuăthnăvàătă
cung,ăgimătriuăchngăkhóăth,ăbunănônăvàănôn.ăCácătriuăchngăđcăciăthinărõă
rtănhtăkhiăchcăhútă1000ămlădchăđuătiên.ăChcăhútăgiiăápăquaăđngăbngăcóăthă
luăngădnăluăđătipătcăgiiăápăkhiăcn.
Thang Long University Library


15

Hình 3.2: Bnh nhân đc chc hút dch  bng

3.3.4. Phòngătránhătcămchădoăccămáuăđông
Cácăbnhănhânăbăquáăkíchăbungătrngăthngăcóăhinătngămáuăbăcôăđcădoă

thoátămch,ănênăcóănguyăcăhìnhăthànhăcácăccămáuăđôngăgâyătcămch.ăVìăvyăcácă
bnhănhânănàyăđcăphòngătcămch doăccămáuăđôngăbngăsădngăheparinăcóătrngă
lngăphânătăthp, liuătuăthucăvàoăcânănngăcaăbnhănhân.
3.4. QUYăTRỊNHăCHMăSịCăIUăDNGăIăVIăBNHăNHỂNăBăHCQKBTă
NNGă/ăRTăNNG
Quyătrìnhăchmăsócăđiuădngăgmă5ăbc,ădoăngiăđiuădngăthcăhină
nhmăchmăsócăbnhănhânăđtăktăquăttănht:
 Nhnăđnh.
 Chnăđoán điuădng.
 Lpăkăhoch chmăsóc.
 Thcăhinăkăhochăchmăsóc.
 Lngăgiáăsauăchmăsóc.
3.4.1. Nhnăđnh
a. Hành chính:
Hiăbnhănhânăhocăngiănhàăbnhănhân:ăHătên,ătui,ăgii, nghănghip,ăđaă
ch,ăngàyăgiăvàoăvin.ăKhiăcnăliênăhăviăai.
b.ăBnhăán


16
- Lýădoăvàoăvin.
- Bnhăsăđiuătrăvôăsinh:ăđưăđiuătrăvôăsinhăbngăthătinhătrongăngănghimăă
đâu?ăưăđcăkíchăthíchăbungătrngăkhiănào?ăưăđcăchcăhútătrngăcáchăđâyă
bao lâu?ăSauăkhiăchcăhútătrngăcóănhngătriuăchngăgìălàmăbnhănhânăkhóăchuă
phiăvàoăvin?
- Cácăloiăthucăđưăsădngălàăgì?
- Tinăsăbnăthân:ăPARA (săconăsinhăđătháng,ăsăconăsinhăsm,ăsălnăsyăthai,ă
săconăcóăhinănay) ?ăCóăbăbnhăphăkhoaănàoăkhông?ăNgoàiăvôăsinhăcònămcă
bnhăgìăkhácăkhông? Có dăngăthucăgìăhayăchtăgìăkhông?
- Tinăsăgiaăđình:ătrongăgiaăđìnhăcóăaiăbăvôăsinhăkhông?ăCóăaiăbăbnhăgìăkhácă

không?
- Chnăđoánăyăkhoaălúcăvàoăvinăvàăhinătiălàăgì?
c.ăThmăkhám
Toàn trng
- Tri giác.
- Duăhiuăsinhătnă(Mch,ăNhităđ,ăHuytăáp,ăNhpăth).
- Cânănng,ăvòngăbng,ăchiuăcaoătăcung.
- BMI.
- Tâmălýăbnhănhân.
Thm khám các h c quan:
H da
- Tìnhătrngădaăvàăniêmămc:ămcăđăđànăhiăcaăda,ădaăcóăcácăntăxutăhuytăhayă
dăngăkhông.ăMàuăscăniêmămcăthănào?
H tun hoàn
- Nhpătimăcóăđuăhayăkhông?ăTnăsăbaoănhiêu?ăTingătimăcóăgìăbtăthng?
- Huytăápăbaoănhiêu?
- Có phù hay không?
H hô hp
- Bnhănhânăcóăkhóăthăhayăkhông?ăNhpăthăbaoănhiêu?ăKiuăthă(Thăngcăhayă
thăbng).ăLngăngcăcóăcânăđiăkhông?ăCóădiăđngătheoănhpăthăkhông?
- Ngheăphi:ărìăràoăphănang? cóătingăthăbnhălýăkhông?
Thang Long University Library


17
H tiêu hóa
- Bngăchngăhayăkhông?
- Bngămmăhayăcng?
- Ganăláchăcóăsăthyăkhông?
- Bnhănhânănăungănhăthănào,ănăbngămingăhayănăquaăsonde?ăChăđănă

hinătiănhăthănào (sălnănămiăngày,ăsălngăvàăchtălngămiăbaăn)?
- Bnhănhânăđiătinăcóăgìăbtăthngăkhông,ămàuăsc, sălngăvàătínhăchtăphână
(lng,ănhưo,ărn).
H tit niu – sinh dc
- Chmăthnă– Bpăbnhăthnănhăthănào?
- Cóăcuăbàngăquangăkhông?
- Ncătiu:ămàuăsc,ăsălng,ătínhăcht?
- Sinhădcăvàăhuămônăcóătnăthngăgìăkhông?ăTínhăchtătnăthngăthănào?
H ni tit
- Bnhă nhână cóă đangă bă bnhă niă tită gìă không?ă cóă đangă dùngă thucă niă tită gìă
không?
H c, xng, khp
- Vnăđngăcácăchiăthănào?
- C,ăxng, khpăcóăbătnăthngăkhông?
Mt:ăcóăđau,ăviêmădínhăkhông?
Tai Mi Hng:ăcóătnăthngăgìăkhông?ă(niêmămc,ămàuăscăniêmămc….)
Thn kinh, tâm thn
- Cóătnăthngăthnăkinhăkhông?
- Ngăđcăkhông? Ngăcóăsâuăgicăkhông? Ng mtăngày baoănhiêuăgi?
Các vn đ khác
- Văsinh:ăqunăáo,ăđuătóc,ămóngătay,ămóngăchânăcóăgnăgàngăschăsăkhông?
S hiu bit ca bnh nhân và ngi nhà bnh nhân v bnh vô sinh và HCQKBT
nh th nào?
Tham kho h s bnh án
- Cácăxétănghiêmăcnălâmă sàng:ă Xétănghim máuă(Hb,ăhematocrit…), ncătiuă
(màu sc,ăsălng,ătínhăcht,ăthànhăphn)?


18
- Siêuăâmăăbng,ăbungătrng?

- Cácăktăquăkhámăchuyênăkhoa?
3.4.2.ăChnăđoánăiuădng
MtăsăchnăđoánăcóăthăgpăăbnhănhânăbăHCQKBT:
1. Khó th, suy hô hp liên quan đn (LQ) tràn dch màng phi hoc bng
cng chèn ép phi.
Ktăquămongăđiă(KQM):ăBnhănhânăgimăkhóăth.
2. Ri lon nhp tim (thng tng nhp tim) LQ tràn dch màng tim hoc suy
hô hp.
KQM:ăNhpătimăcaăbnhănhân bìnhăthng,ănăđnh.
3. Tt huyt áp LQ gim th tích tun hoàn do dch thoát mch.
KQM:ăHuytăápăbnhănhânănăđnh.
4. au bng LQ tình trng xon bung trng hoc chng bng.
KQM:ăBnhănhânăgimăđauăhocăhtăđau.
5. Bun nôn hoc nôn LQ tng áp lc  bng.
KQM:ăBnhănhân gimăhocăhtăbunănôn,ănôn.
6. Da nhn,môi khô và ri lon đin gii LQ mt nc do dch thoát mch
làm máu b cô đc.
KQM: ăđànă hiă caădaătrăvă bìnhăthng,ăbnhănhân đcăcână
bngăncăvàăđinăgii.
7. au mi, cng nng bp chân, các tnh mch ni rõ và cng  chân LQ
huyt khi gây tc mch chi di.
KQM:ă Bnhă nhână htă cácă duă hiuă tcă mchă doă huytă khi ă chiă
di.
8. Nguy c thiu ht dinh dng so vi nhu cu LQ ch đ n không hp lý
hoc không mun n do chán n.
KQM: Cungăcpăăđăsălngăvàăchtălngădinhădngătrongăngày.
9. Ng ít ( <5h/ngày) LQ lo lng v bnh và các triu chng đau bng, khó
th…làm bnh nhân không ng đc.
KQM:ăNgăđcă8h/ngày,ăgicăngăyên,ăbtăloălng.
Thang Long University Library

19
10. Bnh nhân và gia đình cha hiu bit đy đ v bnh ca mình LQ cha
đc cung cp đy đ kin thc v bnh và cách chm sóc bnh nhân.
KQM:ăBnhănhânăvàăgiaăđìnhăhiuărõăvăbnhăcaămìnhăvàăyênătâmă
điuătr.

3.4.3.ăLpăkăhochăchmăsóc
1. Theo dõi du hin sinh tn 4h/ln:
oămch,ăhuytăáp,ănhpătim,ăthânănhită4h/ln.ăGhiăvàoăbngătheoădõi.ăNu có
dinăbinăbtăthngăphiăbáoăngayăviăbácăs.

Hình 3.3: m mch cho bnh nhân

2. Chm sóc làm gim khó th cho bnh nhân:
- ánhăgiáămcăđăkhóăth:ămănhpăth,ăkiuăth,ăngheăphi, đoălngăSp02ă
4h/lnăvàăghiăvàoăbngătheoădõi.


20
- Nuăbnhănhânăcó khóăth:ăchoăbnhănhâ nmăđuăcao,ăniărngăqunăáo,ăkêăcaoă
chân, choăthăoxyătheoăyălnh. Bnhănhân thăttăhnăthìănhpătimăsănăđnhă(nuă
khôngăcóătrànădchămàngătim).
- Nuăbnhănhânăkhôngătăthăđc:ă
 Phăgiúpăbácăs chcădòămàngăbng,ămàngăphiănuăcóăchăđnh.
 Phăgiúpăbácăs đt niăkhíăqună( NKQ),ăm khíăqună( KQ).ăChmăsócăbnhă
nhânăcóăđtăNKQ,ămăKQ
3. Chm sóc làm gim đau bng cho bnh nhân:
- ánhăgiáămcăđăđauăcaăbnhănhânătheoăthangăđim VAS ( Visual analogue

scale). McăđăđauăVASătă6ăđimătrălênăthìăbáoăcáoăbácăs ngay.
- Thcăhinăyălnhăthucăgimăđau.
- Dnădòăbnhănhânănmănghăngiătiăging,ătránhăđiăliăgâyăxonăbungătrng.
4. Ph giúp bác s chc dò màng bng, màng phi nu có ch đnh:
Thcăhinăkăhochăphăgiúpăbácăs chcădòămàngăbng,ămàngăphi:
- Chunăbădngăc:ăđyăđătheoăquyătrình.
- Chunăbăbnhănhân:ăgiiăthíchăchoăbnhănhân văthăthutăspătinăhành,ăchună
băvùngădaăchcădò,ăchunăbătăthăbnhănhân.
- Phăgiúpăbácăsătinăhànhăthăthut.
- Chmăsócăbnhănhân trc,ătrongăvàăsauăkhiăchcădò.
5. Chm sóc làm gim s chán n, triu chng nôn và bun nôn  bnh nhân:
- ánhăgiáămcăđăchánăn,ăbunănônăvàănônăcaăbnhănhân,ăghiăvàoăbngătheoă
dõi.
- Thcăhinăyălnhăthucăchngănôn.
- Hngădnăbnhănhânănăcácăthcănăaăthíchăđăciăthinătìnhătrngăchánăn.ă
Nênănăthànhă5-6ăbaănh.
- Bnhănhânăbunănônăcóăthăungăthêmătràăgngănóngăđăgimăbunănôn.
- Bnh nhânănngăcóătriuăchngănôn:ăhngădnăbnhănhânăvàăngiănhàăbnhă
nhânătăthăanătoànăkhiănônă(nmăđuăcao,ănghiêngă1ăbênăđnăkhiăhtănônăthìătră
liătăthăthoiămái).
6. Theo dõi mc đ mt nc, ri lon đin gii:
- oălngădchăvàoăraă24hăviăbnhănhânănng.
Thang Long University Library


21
- oălngăncătiuă24hă(viăbnhănhânănhăvàătrungăbình).ăTheoădõiăsălng,ă
màuăscăvàăthànhăphnăncătiu.
- Theoădõiăsăđànăhiăcaăda.
- oăvòngăbng:ă1ăln/ngày.

- oăcânănng:ă1ăln/ngày.
- Theoădõiăktăquăxétănghimămáu:ăđinăgiiăđ,ăHb,ăhematocrit…
- Thcăhinăyălnhăthucăvàătruynădchăcaăbácăs.
Biăphăđăncăvàăđinăgiiăthìăhuytăápăsătngătrăli.
7. Phòng nga và chm sóc bnh nhân có huyt khi:
- Thcăhinăyălnhăthucăchngăđôngămáu.
- Hngădnăbnhănhânăcáchăxoaăbópăcăthătránhăhuytăkhi:ămátăxaănhănhàngă
cácăchiătheoăchiuăđiăcaămáuăvătim,ăngâmăchânăvàoăncăm.ăVnăđngănhă
nhàngă tránhă nmă tnh tiă trênă gingă quáă nhiu.ă Khiă điă ngă kêă caoă chână hnă
ngc.
- Hngă dnă bnhă nhână cáchă phátă hină huytă khi:ă bană đu,ă bnhă thngă biuă
hin:ămiăchân,ănngăchân,ăđauămiăhocăcngănngăbpăchân;ăsngămtăcáăchână
nhtălàăvàoăbuiăti;ăcmăgiácăbă“chutărút” ăbpăchânăvăđêm;ă“têănhăkinăbò”ă
hocă ngaă ă bànă chân;ă cóă nhngă “đngă gână xanh”ă niă trênă da;ă đau,ă cóă “vt
chàm”,ăloétăhocăviêmăvùngăcăchân.ăCácătriuăchngănàyătngăkhiăđngălâuăvàă
gimăđiăkhiănmăgácăchânălênăcao.ăDnădn,ămtăbênăchânăhocăcăhaiăchânăsngă
phù, nhtălàăkhiăđngălâu,ăđauăbpăchân vàăchutărútăvăđêmăxy raănngăhnăvàă
thngăxuyênăhn.ăNngăhnăna,ăbnhănhânăcóăthăbăviêmătcătnhămch:ăchână
sngătoănhanh,ănóng,ăđăvàăđau,ăcácătnhămchăniărõăvàăcng.ă
- Theoădõiăktăquăxétănghim cácăyuătăđôngămáu.
8. Hng dn ch đ n ung hp lý:
- măboădinhădng choăbnhănhân:ăđmăboăđă3000 Kcal/ngày, chia thành 5 –
6ăbaănh.
- Thcăhinăchăđănăgiàuăđm,ănhiuănatri,ăítăkali.ăNênănăcácăloiăthtăđă(thtăbò,ă
cáăhi…),ăthtăgà,ătht cu,ăcá,ătrng,ăđu,ălc,ăcácăsnăphmătăsaăvàăđuănành.ă
Hnăchănăcácăloi:ăchui,ăđào,ăquăb,ăkhoaiătây,ăkhoaiălang,ăbíăđ,ăatisoă(vìă
chaănhiuăkali).


22

- Nuă bnhă nhână khôngă nă đcă cóă thă ungă bă sungă viênă Proteină wheyă theoă
hngădnăsădng.
- Ungănhiuănc:ăítănhtă2ălít/ngày,ă1giăphiăungăncămtăln,ăbăsungăđină
giiăbngăvicăphaăthêmăoresolăđăung,ătránhăđăungăcn vàăcafé,ăungăđăncă
saoăchoăncătiuăcóămàuăvàng trong vàă2ăgiăđiătiuă1ăln.
9. Hng dn ch đ ngh ngi, v sinh c bn:
- Chăđănghă ngi:ănmănghătiăging,ătránhăhotăđngăthălcăđăphòngătnă
thngăvàăxonă bungătrng.ăTuyănhiênăbnhănhânăkhôngănhtă thităphiănmă
nghătuytăđiă đătránhătcămchădoăhuytăkhi.
- Văsinhăcăbn:
 Văsinhărng,ăming,ămt,ăđuătóc.
 Văsinhăcácăăhcătănhiên.
 Thayăqunăáo,ăgaătriăging…hàngăngày.
10. Gii thích, đng viên đ bnh nhân an tâm và tuân th ch đ điu tr, bt
lo lng và ci thin gic ng:
- Giiă thíchă vă tìnhă trngă bnhă QKBTă choă bnhă nhână vàă ngiă nhàă bnh nhân
(trongăphmăviăcóăth): âyălàămtăbnhăchaăkhiăđc,ătuyănhiênăcnătuânăthă
nghiêmă ngtă chă đă điuă tr,ă dùngă thuc,ă nă ung,ă nghă ngi,ă theoă dõiă đă đă
phòngăcácăbinăchngăcóăthăxyăra.
- Anăi,ăăđngăviênăđăbnhănhân btăloălngăto điuăkinăciăthinăgicăng.ăThiă
gianăngăđmăboă8h/ngày.ăViănhng bnhănhân mtăngăkéoădàiăcnăbáoăbácăs
xinăyălnhădùngăthucăng.
- Giiăthíchăvàătrăliăcácăthcămcăcaăbnhănhân vàăgiaăđìnhăvăHCQKBTă(trongă
phmăviăcóăth)ăvàăcácăvnăđăkhácăliênăquanătiăscăkheăcaăbnhănhân.

3.4.4.ăThcăhinăkăhochăchmăsóc
1. Theo dõi du hin sinh tn 4h/ln:
oăcácăduăhiuăsinhătnă4h/lnă(7h,ă10h,ă13h,ă16h,ă20h,ă0h,ă4h,ă7h),ăghiăvàoă
bngătheoădõi,ăcóăbtăthngăbáo bácăs.
Thang Long University Library

23

Hình 3.4: o huyt áp cho bnh nhân
2. Chm sóc làm gim khó th cho bnh nhân:
Nuăbnhănhân cóăkhóăthăthcăhinăcácăchmăsócălàmăgimăkhóăthăchoăbnhă
nhân căthănhăphnălpăkăhoch.
3. Chm sóc làm gim đau bng cho bnh nhân:
Nuăbnhănhân cóăđau,ătcăbngăthcăhinăcácăchmăsócălàmăgimăđauăbngăchoă
bnhănhân căthănhăphnălpăkăhoch.
4. Ph giúp bác s chc dò màng bng, màng phi nu có ch đnh:
Khi bnhănhân cóăchăđnhăchcădòămàngăbng,ămàngăphi,ăthcăăhinăkăhochă
phăgiúpăbácăs chcădòămàngăbng,ămàngăphiă(chunăbădngăc,ăchunăbăngiă
bnh,ăchmăsócăbnhănhânătrongăvàăsauăkhiăchc).


24

Hình 3.5: Xe chun b dng c chc Hình 3.6: Hình nh dch  bng trên siêu âm
dch  bng

5. Chm sóc làm gim s chán n, triu chng nôn và bun nôn  bnh nhân:
Khi bnhănhân cóăchánăn,ănônăvàăbunănônăthcăhinăcácăchmăsócălàmăgimănônă
vàăbunănônăchoăbnhănhân.ăHngădnăbnhănhân năthànhănhiuăba,ăthayăđiăthcă
năhpăkhuăv.
6. Theo dõi mc đ mt nc, ri lon đin gii:
7h: Tínhălngădchătruynăvào.ăoălngăncătiuă24h.ăoăvòngăbng,ăcânănngă
caăbnhănhân.
Theoădõiăcácăktă quă xétă nghimăhóa sinh máu,ă côngăthcămáu, nuăcóăgìăbtă

thngăbáoăbácăs.
Thang Long University Library


25

Hình 3.7: Truyn dch cho bnh nhân
7. Phòng nga và chm sóc bnh nhân có huyt khi:
10h:ăHngădnăbnhănhânăvàăngiănhàăcácăbinăphápăphòngăngaăhuytăkhi,ăđngă
viênăbnhănhânăđiăliăvnăđngănhănhàngătránhănmănhiu.
Viăcácăbnhănhânăcóăbiuăhinăhuytăkhi,ăthcăhinăchmăsócănhăphnălpăkă
hoch.
8. Hng dn ch đ n ung hp lý:
11h:ăHngădnăbnhănhânăchăđănă(căthănhăphnălpăkăhoch).
9. Hng dn ch đ ngh ngi, v sinh c bn :
15h:ăHngădnăbnhănhânăvàăngiănhàăchăđănghăngi,ăvăsinhăcăbn.
10. Gii thích, đng viên đ bnh nhân an tâm và tuân th ch đ điu tr, bt
lo lng và ci thin gic ng:
15h30:ăGiiăthíchăvăbnhătrongăphmăviăcóăth viăbnhănhân vàăngiănhà. ngă
viên bnhănhân tuânăthăchăđăđiuătr. Giúp bnhănhân hiuărõăbnh sălàmăgimăbtă
loălngăchoăbnhănhân vàăciăthinăgicăng.
16h: Giiăthíchăvàătrăliăcácăthcămcăcaăbnhănhân vàăngiănhàăvăHCQKBTăvàă
nhngăvnăđăkhácăliênăquanăđnăscăkheăbnhănhânătrongăphmăviăcóăth.