Chuyên đề: PHƯƠNG PHÁP KỈ LUẬT TÍCH CỰC TRONG DẠY HỌC VÀ GIÁO DỤC HỌC SINH (Phần IV)

Chương III
Vận dụng phương pháp
kỉ luật tích cực trong dạy học
và GD học sinh ở trường phổ thông
Bài 1 : Ứng xử tích cực
trong lớp học
1. Thế nào là ứng xử ? Ví dụ.
Thế nào là ứng xử tích cực ? Ví dụ.
Làm việc nhóm đôi, ba.
Ứng xử tích cực trong lớp học là những
hành vi tương tác giữa giáo viên – học sinh,
học sinh – học sinh mang tính tích cực chủ
động của mọi chủ thể và thể hiện sự quan
tâm, tôn trọng, lắng nghe ý kiến của người
khác trong quá trình thực hiện các nhiệm vụ
để đạt mục tiêu dạy học và giáo dục đã đề ra.
2. Một số kĩ năng giúp giáo viên ứng
xử tích cực
a. Lắng nghe tích cực :
Thế nào là lắng nghe tích cực ?
- Lắng nghe một cách chân thành, gợi mở
(cả bằng ánh mắt và trái tim);
- Hiểu rõ nội dung học sinh nói;
- Hiểu rõ được cảm xúc của học sinh.
Lắng nghe tích cực có bốn bước :
•
Bước 1: Phản hồi.
•
Bước 2: Xác nhận cảm xúc.
•

Bước 3: Khích lệ.
Giáo viên có nhiệm vụ tìm ra những điểm tốt,
điểm mạnh…để khích lệ.
•
Bước 4: Cùng học sinh tìm giải pháp.
Các rào cản lắng nghe tích cực
- Không chú ý, xao nhãng, mất tập trung, gây mất hứng
thú của học sinh;
- Phán xét, chỉ trích, trách mắng học sinh;
- Đỗ lỗi cho học sinh mà không xem xét rõ vấn đề;
- Hạ thấp, xem thường học sinh;
- Ngắt lời khi học sinh đang nói;
- Đưa ra lời khuyên, giải pháp, thuyết trình, giảng giải về
đạo đức;
- Đồng tình kiểu thương hại;
- Ra lệnh, đe doạ.

b. Khích lệ nâng cao lòng tự trọng,
tự tin và động cơ cho học sinh
Các nguyên tắc trong khích lệ học sinh :
•
Việc có thật và cụ thể.
•
Chân thành.
•
Cụ thể và gọi tên một phẩm chất.
•
Luôn để lại cảm xúc tích cực.
•
Ngay lập tức.

Một số kĩ năng khích lệ :
1. Kĩ năng thể hiện sự hiểu biết, thông cảm và
chấp nhận học sinh.
2. Kĩ năng tập trung vào điểm mạnh của học sinh.
3. Kĩ năng tìm điểm tích cực, nhìn nhận tình
huống theo cách khác.
4. Kĩ năng tập trung vào những điểm cố gắng mới,
tiến bộ mới của học sinh.
Ví dụ :

Phân biệt khích lệ với khen thưởng
Trò chơi công nhận đặc điểm tốt của bạn
•
Dán tờ giấy sau lưng HV.
•
HV đi xin ý kiến nhận xét của 6 người khác về mình.
(chỉ nhận xét bằng 1 từ hoặc cụm từ).
•
- Chia sẻ phiếu nhận xét của mình.
•
- Nêu cảm nhận của mình khi đọc phiếu nhận xét đó.
•
- Nêu ý nghĩa của hoạt động.
Dấu hiệu hài lòng sau tương tác hoặc một
pha giao tiếp
•
Cảm giác thoải mái, dễ chịu
•
Thấy mình được tôn trọng
•

Cảm thấy người khác lắng nghe mình
•
Thấy tự tin và phát huy được khả năng của
bản thân
3. Vì sao cần ứng xử tích cực trong lớp
học ? (mang lại lợi ích gì cho học sinh,
giáo viên, nhà trường, gia đình và cộng
đồng, xã hội?)
-
Làm việc nhóm phiếu học tập số 2.
-
Trình bày.
Bài 2
Tăng cường sự tham gia của HS
Nhóm làm việc :
-
Nêu các hoạt động giáo dục trong nhà trường.
-
Hoạt động của học sinh.
-
Mối quan hệ của hoạt động giáo dục và hoạt
động của học sinh.
(tham khảo tài liệu phát tay số 1)
Các biện pháp tăng cường
sự tham gia của học sinh
1. Tăng cường sự tham gia của HS trong xây
dựng nội quy lớp học.
Được tham gia xây dựng nội quy lớp học, HS
được cung cấp thông tin, bày tỏ ý kiến, được
lắng nghe và được tôn trọng.

Sự cần thiết HS tham gia xây dựng nội quy lớp
học :
-
Hiểu, tôn trọng và thực hiện tốt nội quy do chính HS
đề ra.
-
Rèn khả năng giao tiếp, bày tỏ ý kiến và ra quyết
định.
-
Phát huy tinh thần tập thể,nâng cao tính trách nhiệm.
Biện pháp xây dựng nội quy lớp học
Các bước xây dựng nội quy lớp học :
B1 : Gv thông báo cho HS nội dung chính của chủ đề,
chủ điểm.
B 2 : HS chia nhóm thảo luận.
B 3 : Các nhóm chia sẻ ý kiến. GV và cả lớp xem xét
tìm ra những ý kiến chung của tất cả HS.
B 4 : Quy định chế độ thưởng và xử phạt.
B 5 : Viết và trang trí nội quy lớp bằng chữ in lớn.
•
Một số lưu ý :
- Nội quy có thể thay đổi theo tuần/tháng
(thay thế những nội quy mà HS đã thực hiện
tốt bằng những nội quy lớp thực hiện chưa
tốt ).
- Nội quy cần mang tính khả thi (phải đáp
ứng được mục tiêu giáo dục).
2. Tổ chức các buổi sinh hoạt dành cho HS.
3. Tổ chức sinh hoạt chung để giải quyết vấn
đề.

4. Hộp thư Điều em muốn nói.
Các biện pháp tăng cường
sự tham gia của học sinh
Bài 3 : Giúp học sinh vượt qua
trạng thái tâm lý không tích cực
•
Chán nản là nguyên nhân của hầu hết những thất bại
học đường, đặc biệt với HS em tuổi mới lớn.
•
Đối với những HS chán nản, chậm tiến thường dễ
mặc cảm nên rất ngại tham gia vào công việc chung
của tập thể, do đó GVCN cần tiếp cận để hiểu được
“gu” và tác động vào “sở thích” của HS đó tạo sự trải
nghiệm những niềm vui trong hoạt động, củng cố nhu
cầu, động lực.
•
Cần tôn trọng các em làm cho các em thấy rằng mình
có nhiều điểm mạnh, có giá trị cần phải nỗ lực khai
thác, phát huy những điểm mạnh và giá trị, đồng thời
khắc phục những điểm yếu và thói quen chưa tốt để
rồi chính tự từng em nhận thấy mình cần phải thay
đổi thói quen, hành vi chưa tốt.
Giúp học sinh vượt qua
•
Cần biết khơi dậy không khí thi đua sôi nổi cho học
sinh trong lớp, với tinh thần thi đua lành mạnh trong
các lĩnh vực.
•
Cần tổ chức các hoạt động bổ ích, hấp dẫn đa
dạng lôi cuốn HS tham gia, qua đó trải nghiệm

niềm vui nhận thức, niềm vui được đóng góp, chia
sẻ, giúp đỡ, tôn trọng, hợp tác.
•
Xây dựng môi trường lớp học thân thiện nhằm đáp
ứng các nhu cầu được yêu thương, được tôn trọng và
có giá trị của từng thành viên trong tập thể lớp, đặc
biệt là đối với những HS chán nản, chậm tiến.
Giúp học sinh vượt qua
•
Giúp các em nhận thấy mình có khả năng, mọi
người yêu quý, tôn trọng và tin tưởng mình sẽ
thay đổi. Cuộc sống và tương lai của bản thân,
của gia đình đang rất cần sự cố gắng và thay đổi
của chính em.
•
Củng cố tích cực sau những thay đổi tốt. Cảm xúc
được yêu thương, tôn trọng và cảm giác vui thích
lại củng cố thêm các cảm xúc tích cực khác bên
trong HS. Khi HS có một hành vi tích cực, người
lớn có những phản ứng mang tính chất củng cố.
Cứ như vậy một thói quen tốt dần được hình
thành.
- Nghe đọc truyện : Câu chuyện về Teddy
Stodard.
- Cảm nhận của thầy cô sau khi nghe câu
chuyện về cậu bé Teddy Stodard?
Quan tâm đến sự khó khăn
của học sinh
*Kết luận :


Những hành vi tiêu cực mà trẻ mắc phải thường
bắt nguồn từ những khó khăn của trẻ.

Những khó khăn của trẻ có thể là: hoàn cảnh
sống, sức khoẻ, những trở ngại trong học tập, khó
khăn về tâm lý, thể chất.

Lưu ý cần tranh đối đầu với học sinh, cần lắng
nghe trẻ, tránh “lên lớp” hoặc chỉ trích trước khi tìm
hiểu nguyên nhân, tránh hạ nhục trẻ.