Văn 7: Câu đặc biệt

GV thc hin: Đỗ Thị Mai Nguyệt
Trng THCS Hoàng Động - Thuỷ Nguyên - Haỉ Phòng

Trong các câu sau câu nào không phải
là câu rút gọn?
A.Học ăn, học nói, học gói, học mở.
B. ăn trông nồi, ngồi trông h#ớng.
C. Đi học đấy à?
D. Mùa xuân.



D


I. T nào là câu đặc biệt?
1. Ví dụ:
Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng
sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em
tôi bước vào lớp.
(Khánh Hoài)




Ôi, em Thủy !
Ôi: Là một tiếng kêu ngạc nhiên
em Thủy: Là một lời gọi tên

A. Đó là một câu bình thường, có đủ chủ
ngữ và vị ngữ.
Ôi, em Thủy !
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ
ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu không thể có chủ ngữ
lẫn vị ngữ.

2. Ghi nhớ 1: Câu đặc biệt là loại câu
không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị
ngữ

Câu đặc biệt chỉ có một từ( danh từ, động
từ, tính từ) hay một cụm từ( CDT, CĐT,
CTT) làm trung tâm cú pháp. Dựa vào đặc
điểm này ng#ời ta chia câu đặc biệt thành:
- Câu đặc biệt danh từ
- Câu đặc biệt vị từ

* Bài tập nhanh:
Xác định câu đặc biệt trong đoạn văn sau:

Mọi người ngoảnh lại nhìn.
Hai chiếc xe máy đã tông vào nhau.

Rầm !
Thật khủng khiếp !

II. Tác dụng của câu đặc biệt

1. Ví dụ:

STT
Tác dụng

Câu đặc biệt
Bộc lộ cảm
xúc
Liệt kê, thông báo
về sự tồn tại của
sự vật, hiện tượng
Xác định thời
gian, nơi chốn

Gọi đáp
1 Một đêm mùa xuân. Trên
dòng sông êm ả, cái đò cũ của
bác tài Phán từ từ trôi.
(Nguyên Hồng)
2 Đoàn người nhốn nháo lên.
Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
(Nam Cao)
3 “Trời ơi”, cô giáo tái mặt và
nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ
cũng khóc mỗi lúc mỗi to hơn.
(Khánh Hoài)
4 An gào lên:
- Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi !
- Chị An ơi !
Sơn đã nhìn thấy chị.

(Nguyễn Đình Thi)
X
X
X
X


2. Ghi nhớ 2: Câu đặc biệt thường dùng để:

- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc
được nói đến trong đoạn;
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật,
hiện tượng;
- Bộc lộ cảm xúc;
- Gọi đáp.

STT
Tác dụng
Câu đặc biệt
Bộc lộ
cảm xúc
Liệt kê, thông
báo về sự tồn
tại của sự vật,
hiện tượng
Xác định
thời gian,
nơi chốn
Gọi đáp
1 Chửi. Kêu. Đấm.

Đá.Thụi. Bịch.
(Nguyễn Công Hoan)
2 Ủa ! Bạn về bao giờ?
3 Sài Gòn. Mùa xuân
năm 1975. Các cánh
quân đã sẵn sàng cho
trận tấn công lịch sử.

4 Mẹ ơi ! Chị ơi ! Em đã
về.
x
x
x
x

Trong hai câu in đậm ở hai ví dụ d#ới đây,
câu nào là câu đặc biệt?
. Trên dòng sông
êm ả, chiếc đò cũ lặng lẽ, từ từ trôi.

Anh đã gặp cậu ấy vào khi nào ?
.

Ph©n biÖt c©u ®Æc biÖt vµ c©u rót gän
C©u rót gän C©u ®Æc biÖt
Gièng nhau
Kh¸c nhau

Phân biệt câu đặc biệt và câu rút gọn
Câu rút gọn Câu đặc biệt

Giống nhau
Cấu tạo gồm một từ hoặc một cụm từ
Khác nhau
Về bản chất câu rút gọn
là câu đơn có mô hình
CN- VN. Khi sử dụng
ng#ời ta có thể l#ợc bỏ
một hoặc một số thành
phần của câu Dựa vào
hoàn cảnh sử dụng có
thể khôi phục lại thành
phần bị rút gọn.
Câu đặc biệt không đ#
ợc tạo ra theo mô hình
CN- VN.


!"#$%&'#()*+
A.Không tuân thủ cấu tạo theo mô hình chủ ngữ- vị ngữ.
B. Có một từ hoặc một cụm từ làm trung tâm cú pháp.
C. Chỉ có thành phần vị ngữ.
,-./"01234#25"6
A. Câu đơn B. Câu rút gọn
C. Câu đặc biệt D. Câu cầu khiến
789%")**:;#0"#+
A. Thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện t#ợng.
B. Thông báo về thời gian
C. Thông báo về địa điểm
D. Bộc lộ cảm xúc
<=>%?"@>%?"AABCBD>%?"$E

"#+
A. Câu rút gọn B, Câu đặc biệt C. Câu đơn D. Câu ghép
C
B
D
B

Bài tập 1. Tìm trong những ví dụ dưới đây
những câu đặc biệt và câu rút gọn.
c. (1)Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ.
(2)Gió biển thổi lồng lộng. (3)Ngoài kia là ánh đèn
sáng rọi của một con tàu. (4)Một hồi còi.
(Nguyễn Trí Huân)
d. (1) Chim sâu hỏi chiếc lá:
- (2) Lá ơi !(3) Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho
tôi nghe đi !
- (4) Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

Câu đặc biệt
Câu rút gọn
1. Hãy kể chuyện
cuộc đời bạn cho
tôi nghe đi !
2. Bình thường
lắm, chẳng có gì
đáng kể đâu.
1. Một hồi còi.
2. Lá ơi !

Bài tập 2.
Ví dụ
STT CÂU RÚT GỌN TÁC DỤNG
d
1
Hãy kể chuyện
cuộc đời bạn cho
tôi nghe đi !
2
Bình thường
lắm, chẳng có gì
đáng kể đâu.
Làm cho câu gọn hơn,
tránh lặp lại những từ
ngữ đã xuất hiện trong
câu đứng trước.
Làm cho câu gọn hơn,
thông tin yêu cầu
nhanh hơn

SST CÂU ĐẶC BIỆT TÁC DỤNG
1
Một hồi còi.
2
Lá ơi !
Thông báo sự tồn tại của
sự vật, hiện tượng
Gọi đáp

* Viết đoạn văn từ 3 đến 5 câu, chủ đề vÒ mïa xu©n

trªn quª h#¬ng em, trong đó có sử dụng câu đặc biệt.