Bài giảng ngữ văn 7 bài 20 câu đặc biệt 3

BÀI 20. TIẾT 82

TaiLieu.VN


Kiểm tra bài cũ

CÂU HỎI:
Thế nào là câu rút gọn? Tác dụng?cho ví dụ

TaiLieu.VN


Đáp án:
Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu,
tạo thành câu rút gọn. Việc lược bỏ một số thành phần câu nhằm
những mục đích sau:
- Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh hơn, vừa
tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước;
- Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi
người( lược bỏ Chủ ngữ).
Ví dụ:
Bao giờ cậu đi học?
Ngày kia.
Khi rút gọn câu cần chú ý:
+ Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu
không đầy đủ nội dung câu nói;
+ Không biến câu nói thành một câu nói cộc lốc, khiếm nhã.
TaiLieu.VN

Quan sát và đọc
ba câu sau:

Ôi, em Thủy ! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình.
Em tôi bước vào lớp.
( Khánh Hoài )

TaiLieu.VN


a) Đó là một câu bình thường, có đủ chủ ngữ và vị ngữ.
b) Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
c) Đó là câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ
Đáp án c:
Câu in đậm không thể có chủ ngữ và vị ngữ
TaiLieu.VN


I. THẾ NÀO LÀ CÂU ĐẶC BIỆT

Như vậy, thế nào là câu đặc biệt ?

Câu đặc biệt:

là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.

Ví dụ :
Một tiếng trống

TaiLieu.VN

Hãy tìm câu đặc biệt trong các ví dụ sau:
Than ôi ! nguy thay ! Giặc Mĩ đã kéo quân ra miền Bắc chuẩn
bị cho một cuộc tập trận máy bay trên không.
-

- Mưa và rét! Vắt rừng! Đoàn quân vượt suối băng rừng tiến lên
phía trước. Dân công ùn ùn lướt theo…
- Nóng quá !

TaiLieu.VN


II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
Xem bảng sau đây, đánh dấu x vào ô thích hợp.

TaiLieu.VN


Tác dụng

Bộ lộ cảm
xúc

Câu đặc biệt

Liệt kê, thông
báo về sự tồn
tại của sự vật,

hiện tượng

Một đêm mùa xuân. Trên dòng
sông êm ả, cái đò cũ của bác tài
Phán từ từ trôi.
( Nguyên Hồng)

An gào lên:
- Sơn! Em Sơn! Sơn ơi!
- Chị An ơi!
- Sơn đã nhìn thấy chị
( Nguyễn Đình Thi)
TaiLieu.VN

Gọi đáp

x

Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng
reo. Tiếng vỗ tay.
( Nam Cao)
“ Trời ơi!”, cô giáo tái mặt và nước
mắt giàn giụa.
( Khánh Hoài)

Xác định
thời gian,
nơi chốn

x

x

x


II. TÁC DỤNG CỦA CÂU ĐẶC BIỆT
Câu đặc biệt dùng để:

Qua đó, em hãy cho biết tác dụng của câu đặc biệt là để làm gì ?
- Nêu lên thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến.
- Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
- Bộc lộ cảm xúc
- Gọi đáp.

TaiLieu.VN


VÍ DỤ: hãy

chỉ ra tác dụng của câu đặc biệt dưới đây

- Gió. Mưa. Não nùng.
- Chửi. Kêu. Đấm. Đá. Thụi. Bịch. Cẳng chân. Cẳng tay.

( Nguyễn Công Hoan)

Câu đặc biệt dùng để liệt kê, thông báo

- Ông ơi!
- Anh em hỡi!

Câu đặc biệt dùng để gọi đáp.

TaiLieu.VN


Giống: Có cấu tạo gồm 1 từ hoặc một cụm từ
Khác:
Câu rút gọn

Em hãy phân biệt câu đặc biệt
và câu rút gọnCâu đặc biệt

- Là câu đơn 2 thành phần
- Dựa vào hoàn cảnh sử dụng có
thể xác định từ, cụm từ làm thành
phần nào trong câu
- Có thể khôi phục các thành phần
bị lược bỏ

TaiLieu.VN

- Không tạo ra theo mô hình
CN-VN
Từ, cụm từ làm trung tâm
cú pháp
- Không có khả năng khôi
phục.


Ghi nhớ:

TaiLieu.VN


III. LUYỆN TẬP
Bài tập 1+2: tìm và nêu tác dụng của câu đặc biệt,
câu rút gọn

Thảo luận nhóm:
Nhóm 1: ý a
Nhóm 2: ý b
Nhóm 3: ý c
Nhóm 4: ý d

TaiLieu.VN


Ý a:
Câu rút gọn:
- Có khi được trưng bày … dễ thấy.
- Nhưng cũng có khi … trong hòm.
- Nghĩa là … kháng chiến.
.

Làm cho câu gọn hơn, tránh lặp lại những từ ngữ đã xuất
hiện trong câu trước.
Không có câu đặc biệt

Ýb
Không có câu rút gọn

Câu đặc biệt:
- Ba giây … Bốn giây … Năm giây … Lâu quá!.
xác định thời gian; bộc lộ cảm xúc.
TaiLieu.VN


Ýc
Không có câu rút gọn
Câu đặc biệt:
“Một hồi còi.”
liệt kê, thông báo sự tồn tại của
sự vật.
Ýd
Câu đặc biệt:
Lá ơi!
gọi đáp
Câu rút gọn:
- Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi!
Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.

- -

Câu gọn hơn, tránh lặp lại từ ngữ xuất hiện trong câu
đứng trước (cuộc đời, tôi).Lược bỏ thành phần CN.
TaiLieu.VN


Bài tập về nhà
-Viết một đoạn văn ngắn khoảng 5 – 7 câu tả cảnh quê
hương trong đó có sủ dụng câu đặc biệt.

- Học thuộc ghi nhớ sgk
- Đọc trước bài: bố cục và phương pháp lập luận trng bài
văn nghị luận.

TaiLieu.VN


TaiLieu.VN