bài giảng câu đặc biệt

Chào các em học sinh lớp 7a thân
mến
I Kiểm tra bài cũ

1. Nêu khái niệm và mục đích của rút gọn câu.?
•
Rút gọn câu là: Khi nói hoặc viết có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút
gọn.
•
Việc lược bỏ đi một số thành phần của câu thường nhằm những mục đích sau:
-
Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh được những từ ngữ đã xuất
hiện trong câu đứng trước;
-
Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người ( lược bỏ chủ ngữ ).
ĐÁP ÁN
N g v nữ ă
Tiết 82
Bài 20
Câu Đặc Biệt
KẾT QUẢ CẦN ĐẠT
1. Hiểu thế nào là câu đặc biệt, tác dụng của câu đặc biệt trong văn bản.
2. Nhận biết được câu đặc biệt trong văn bản; Phân biệt được câu đặc biệt
và câu rút gọn.
3. Biết cách sử dụng câu đặc biệt trong nói và viết.
I Thế nào là câu đặc biệt ?
Cho 3 câu sau:
Ôi em Thủy! Tiếng kêu sửng sốt của cô giáo làm tôi giật mình. Em tôi bước vào lớp.
( Khánh Hoài )
Đọc và trả lời câu sau: Câu in đậm được cấu tạo như thế nào? Hãy thảo luận với bạn bè và chọn
một câu trả lời đúng:

A. Đó là câu bình thường, có đủ chủ ngữ và vị ngữ.
B. Đó là một câu rút gọn, lược bỏ cả chủ ngữ lẫn vị ngữ.
C. Đó là một câu không thể có chủ ngữ và vị ngữ.
ĐÁP ÁN: C
ĐÁP ÁN: C
BÀI TẬP
BÀI TẬP
Chọn đáp án đúng:
Câu đặc biệt là gì?
A. Là câu cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ
B. Là câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ -vị ngữ
C. Là câu chỉ có chủ ngữ
D. Là câu chỉ có vị ngữ
Ghi nhớ: Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.
Đáp Án: B
II. Tác dụng của câu đặc biệt
Bộc lộ cảm xúc
Liệt kê thông báo và sự
tồn tại của sự vật hiện
tượng
Xác định thời
gian, nơi chốn

Gọi đáp
Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò của bác tài Phán từ
từ trôi.
( Nguyên Hồng )
Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
( Nam Cao )
“ Trời ơi ! ”, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng khóc

một lúc to hơn. ( Khánh Hoài )
An gào lên:
-
Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi !
-
Chị An ơi !
Sơn đã nhìn thấy chị.
( Nguyễn Đình Thi )
Câu đặc biệt
Tác dụng
Xem bảng dưới đây rồi đánh dấu X vào ô thích hợp.
II. Tác dụng của câu đặc biệt
Xem bảng dưới đây rồi đánh dấu X vào ô thích hợp.
Bộc lộ cảm xúc
Liệt kê thông báo và sự tồn
tại của sự vật hiện tượng
Xác định thời gian,
nơi chốn
Gọi đáp
Một đêm mùa xuân. Trên dòng sông êm ả, cái đò của bác tài Phán từ từ
trôi.
( Nguyên Hồng )
X
Đoàn người nhốn nháo lên. Tiếng reo. Tiếng vỗ tay.
( Nam Cao )
X
“ Trời ơi ! ”, cô giáo tái mặt và nước mắt giàn giụa. Lũ nhỏ cũng khóc một
lúc to hơn. ( Khánh Hoài )
X
An gào lên:

Sơn ! Em Sơn ! Sơn ơi !
Chị An ơi !
Sơn đã nhìn thấy chị.
( Nguyễn Đình Thi )
X
Câu đặc
biệt
Tác dụng
BÀI TẬP
BÀI TẬP
Chọn đáp án đúng
Đâu là đáp án đúng nói về tác dụng của câu đặc biệt
A. Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói tới trong đoạn văn.
B. Liệt kê thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng.
C. Bộc lộ cảm xúc.
D. Gọi đáp.
E. Cả 4 đáp án trên.
Ghi nhớ SGK trang 29
Ghi nhớ SGK trang 29
ĐÁP ÁN
ĐÁP ÁN
E
E
A. Bộc lộ cảm xúc
A. Bộc lộ cảm xúc
B. Gọi đáp
B. Gọi đáp
D. Liệt kê nhằm làm thông báo sự
tồn tại của sự vật, hiện tượng
D. Liệt kê nhằm làm thông báo sự

tồn tại của sự vật, hiện tượng
C. Làm cho câu nói ngắn gọn
C. Làm cho câu nói ngắn gọn
Trong các đáp án sau. Dòng nào sau đây không nói nên tác dụng của câu đặc biệt:
C
BÀI TẬP BỔ SUNG
Trong các loại từ sau, từ nào không dùng trong câu đặc biệt để bộc lộc cảm xúc:
A. Từ hô gọi
A. Từ hô gọi
B. Từ tình thái
B. Từ tình thái
C. Quan hệ từ
C. Quan hệ từ
D. Số từ
D. Số từ
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ A
ĐÁP ÁN ĐÚNG LÀ A
III. LUYỆN TẬP
1. Tìm trong các ví dụ dưới đây những câu đặc biệt và câu rút gọn.
a, Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có
khi cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của kín đáo ấy được đưa ra trưng bày. Nghĩa là
phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc
yêu nước, công việc kháng chiến.
( Hồ Chí Minh )
B, Đứng trước tổ dế, ong xanh kẽ vỗ cánh, uốn mình, gương cặp răng rộng và nhọn như đôi gọng kìm, rồi thoắt cái lao nhanh xuống hang
sâu. Ba giây…Bốn giây…Năm giây…Lâu quá !
( Vũ Tú Nam )
C, Sóng ầm ầm đập vào những tảng đá lớn ven bờ. Gió biển thổi lồng lộng. Ngoài kia là ánh đèn sáng rọi của một con tàu. Một hồi còi.
( Nguyễn Trí Huân )
D, Chim sâu hỏi chiếc lá :

- Lá ơi ! Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !
- Bình thường lắm, chẳng có gì đáng kể đâu.
( Trần Hoài Dương )
III LUYỆN TẬP
a, Không có câu đặc biệt.
•
Câu rút gọn:
-
Có khi lại được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy.
-
Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm.
-
Nghĩa là phải ra sức , tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo…
b, Câu đặc biệt:
- Ba giây…Bốn giây…Năm giây…Lâu quá !
Không có câu rút gọn.
c, Câu đặc biệt:
- Một hồi còi.
Không có câu rút gọn.
d, Câu đặc biệt:
Lá ơi !
Câu rút gọn:
- Hãy kể chuyện cuộc đời bạn cho tôi nghe đi !
- Bình thường lắm chẳng có gì đáng kể đâu !
2. Mỗi câu đặc biệt và rút gọn em vừa tìm được trong bài tập có tác
dụng gì ?
-
Ba giây…Bốn giây…Năm giây : ( Xác định thời gian. )
-
Lâu quá ! : ( Bộc lộc cảm xúc. )

-
Một hồi còi : ( Tường thuật. )
-
Lá ơi : ( Gọi đáp )
III LUYỆN TẬP
III LUYỆN TẬP
Viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 5-7 câu ) tả cảnh quê hương
em, trong đó có một vào câu đặc biệt.
( Học sinh tự làm ở nhà )
Bài tập củng cố kiến thức
Trong các câu sau, câu nào là câu đặc biệt ?
A.Trên cao bầu trời trong xanh, không một gợn mây.
B. Lan được đi tham quan nhiều nơi.
C. Hoa sim !
D.Mưa rất to !
ĐÁP ÁN ĐÚNG: C
ĐÁP ÁN ĐÚNG: C
Bài tập củng cố kiến thức
Trong các câu sau, câu nào không phải là câu đặc biệt ?
A . Cánh đồng hoa.
B . Tiếng hát nghe ngân nga.
C . Giờ tan học.
D . Câu chuyện của em gái tôi.
ĐÁP ÁN :
B
ĐÁP ÁN :
B
BUỔI HỌC KẾT THÚC
CHÀO CÁC EM HỌC SINH THÂN MẾN