đề xuất giải pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và địa phương ở việt nam trong thời gian tới_8

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH




Môn Phân cấp Quản lý Nhà nước


GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHÂN CẤP QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VÀ ĐỊA
PHƯƠNG Ở VIỆT NAM THỜI GIAN TỚI









Giảng viên bộ môn: TS. Hoàng Mai
Lớp: Cao học Hành chính công 16M
Học viên: Nguyễn Lê Bảo Ngọc


Huế, tháng 1 năm 2013
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 1

MỤC LỤC

I- LỜI NÓI ĐẦU
II- NỘI DUNG
Chương 1: PHÂN CẤP TRONG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ
NƯỚC HIỆN NAY
1.1. Phân cấp trong quản lý hành chính Nhà nước
1.2. Ưu điểm và nhược điểm của phân cấp
Chương 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC PHÂN CẤP Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY
2.1 Những kết quả phân cấp đã đạt được
2.2 Những thách thức đối với việc phân cấp ở nước ta
Chương 3: NHỮNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY VIỆC PHÂN CẤP
GIỮA CHÍNH PHỦ VÀ CÁC CẤP CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG
3.1 Giải pháp về nhận thức.
3.2 Giải pháp về xây dựng pháp luật.
3.3 Giải pháp về đổi mới tổ chức, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ
của chính quyền các cấp, nhất là chính quyền địa phương các cấp.
III- KẾT LUẬN


Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 2

I- LỜI NÓI ĐẦU
Kể từ những năm 1980, thuật ngữ phân cấp và toàn cầu hoá trở thành
chủ đề được nhắc đến thường xuyên trong những vấn đề chính trị trên thế
giới và các nước đang phát triển. Ngày nay các quốc gia trên thế giới có nền
dân chủ xã hội phát triển đều áp dụng phương thức phân quyền, tản quyền
trong quản lý nhà nước với những mức độ khác nhau.
Các phương thức này ngày càng tỏ rõ những ưu thế của nó, không một

quốc gia phát triển, dân chủ và pháp quyền nào mà không sử dụng phương
thức phân quyền cả chiều ngang, chiều dọc và phân quyền đã trở thành
nguyên tắc của nhà nước pháp quyền. Do đó, để có thêm cách nhìn và góp
phần đánh giá rõ vai trò, công dụng của phân quyền, phân cấp trong quản lý
nhà nước, bài viết bàn luận về phân quyền, phân cấp ở khía cạnh phương
pháp luận, khía cạnh pháp lý của nó, mối liên hệ giữa giữa hình thức cấu
trúc nhà nước với phân quyền và vấn đề phân cấp ở Việt Nam hiện nay.
Việc nghiên cứu về lý thuyết phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà
nước có ý nghĩa lý luận và thực tiễn rất sâu sắc. Đề có thêm cách nhìn và
góp phần đánh giá rõ vai trò, công dụng của phân quyền, phân cấp trong
quản lý nhà nước, bài viết bàn luận về phân quyền, phân cấp ở khía cạnh
phương pháp luận, khía cạnh pháp lý của nó, mối liên hệ giữa giữa hình thức
cấu trúc nhà nước với phân quyền và vấn đề phân cấp ở nước ta hiện nay.





Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 3

II- NỘI DUNG
Chương 1: PHÂN CẤP TRONG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ
NƯỚC HIỆN NAY
1.1. Phân cấp trong quản lý hành chính Nhà nước
Phân cấp quản lý hành chính nhà nước là một khái niệm tương đối
mới mẻ ở Việt Nam, tuy nhiên cùng với xu thế dân chủ hoá hoạt động hành
chính nhà nước thì phân cấp quản lý hành chính nhà nước ngày càng được
quan tâm nhiều hơn. Phân cấp cho địa phương được coi là một tất yếu khách

quan khi cấp dưới có đủ điều kiện và năng lực để đảm nhiệm công việc thì
cấp trên nên phân công, giao quyền và giao nguồn lực cho cấp dưới tự giải
quyết những vấn đề đó mà không cần can thiệp của cấp trên để tạo sự chủ
động, sáng tạo và những động lực phát triển cho cấp dưới.

Nội dung của phân cấp là giao cho các cấp chính quyền, các bộ phận
trong bộ máy nhà nước những nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện, giải quyết
những công việc nhất định của nhà nước. Những nhiệm vụ, quyền hạn được
giao cho các cơ quan nhà nước mỗi cấp được xác định sao cho hợp pháp và
hợp lý, căn cứ vào vị trí, tính chất và chức năng của chúng trong bộ máy nhà
nước thể hiện dưới dạng các quyền, trách nhiệm của cơ quan nhà nước đó.
Cụ thể là:
+ Quyền, trách nhiệm về các công việc quản lý hoặc quyền cung ứng
các dịch vụ công trong những lĩnh vực, với quy mô nhất định theo nguyên
tắc các công việc được trao trọn gói cho từng cấp quản lý, có nghĩa là, việc
của cấp này sẽ không thuộc việc của cấp khác.
+ Để thực hiện các quyền, các công việc tương ứng thì từng cấp được
trao quyền về ngân sách, tài chính độc lập với cấp khác.
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 4

+ Quyền về tổ chức nhân sự để đảm bảo việc thực hiện các nhiệm vụ,
công việc quản lý hoặc cung ứng các dịch vụ công do mình đảm nhiệm.
Phân cấp về hành chính được hiểu là phân bổ lại thẩm quyền, trách
nhiệm và nguồn ngân sách cho việc bảo đảm các dịch vụ công giữa các cấp
chính quyền của quốc gia. Điều này biểu hiện ở việc chuyển giao quyền và
trách nhiệm thực hiện các chức năng công cộng (bao gồm cả việc xây dựng
kế hoạch, quản lý và chi tiêu) từ chính quyền cấp trên xuống cho chính
quyền cấp dưới. Phân cấp về hành chính thể hiện ở ba cấp độ cơ bản là: Phi

tập trung hóa (tản quyền), ủy quyền và phân cấp quản lý.
1.2. Ưu điểm và nhược điểm của phân cấp
 Ưu điểm
- Tạo ra sự thích ứng với chính quá trình quản lý như sự phân chia giữa chủ
thể và đối tượng quản lý, phân chia các hoạt động quản lý thành nhóm hoạt
động theo chức năng, theo địa dư hành chính.
- Tạo cơ hội cho sự tham gia của nhân dân, của cộng đồng trong hoạt động
quản lý nhà nước.
- Tăng cường hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. Do có sự tham gia
nhiều hơn của dân chúng vào quản lý nhà nước (đặc biệt là giai đoạn ban
hành và tổ chức thực hiện quyết định quản lý) sẽ làm cho hoạt động của các
cơ quan hành chính nhà nước sát thực hơn với điều kiện thực tế và phù hợp
với nhu cầu và nguyện vọng của dân hơn. Ngoài ra phân cấp QLNN còn
giúp nâng cao hiệu quả quản lý do thu hút được nhiều nguồn lực địa phương
vào tiến trình phát triển.
- Làm tăng trách nhiệm của các cơ quan hành chính nhà nước đối với
dân do nhân dân và các nhóm lợi ích trong quá trình quyết định có điều kiện
để giám sát, đánh giá hoạt động của các cơ quan hành chính tốt hơn do vậy
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 5

giảm tham ô, tham nhũng, lãng phí của công và giảm sách nhiễu.
- Thúc đẩy các nhà chính trị, quản lý địa phương phải nâng cao năng lực của
mình để tiếp nhận việc chuyển giao thẩm quyền trong quản lý và cung ứng
dịch vụ công do cơ quan nhà nước cấp trên chuyển xuống. Chỉ khi nào cơ
quan nhà nước cấp dưới đảm bảo có đủ năng lực để tiếp nhận sự chuyển
giao thì mới thực hiện phân cấp do vậy các chính quyền địa phương muốn
nhận được nhiều quyền hạn từ cấp trên xuống thì buộc phải tự nâng cao
năng lực của mình.

- Tạo ra tinh thần làm việc tốt hơn với nhiều cam kết và năng suất làm việc
cao hơn. Phân cấp tạo ra cơ hội để có một chính phủ có trách nhiệm hơn,
công khai và minh bạch hơn khi người dân tham gia vào quá trình ra quyết
định có thể dễ dàng giám sát và đánh giá việc chính phủ tuân thủ các quyết
định của mình;
- Phân cấp có thể giúp các bộ của chính phủ trung ương vươn tới được
nhiều hơn các lĩnh vực cần cung cấp dịch vụ của địa phương; Phân cấp giúp
giảm bớt căng thẳng về tài chính đối với chính quyền trung ương khi chính
quyền địa phương có thêm quyền nhiều hơn trong việc huy động các khoản
ngân quĩ bằng cách thu phí và lệ phí đối với những dịch vụ mà chính quyền
địa phương cung cấp;
- Phân cấp có thể đem lại những chương trình sáng tạo, mang tính đáp ứng
và đổi mới hơn bằng cách cho phép địa phương “làm thí điểm”;
- Phân cấp cũng có thể làm tăng sự ổn định chính trị và thống nhất dân tộc
bằng cách cho phép người dân có quyền kiểm soát tốt hơn các chương trình
công cộng tại địa phương.
- Phân cấp giúp loại bỏ những trở ngại trong quá trình ra quyết định
thường do cách lập kế hoạch của chính phủ trung ương và do cách kiểm soát
những hoạt động kinh tế và xã hội quan trọng;
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 6

- Phân cấp có thể làm giảm bớt các thủ tục hành chính quan liêu phức tạp và
có thể làm tăng tính nhậy cảm của các quan chức chính phủ trước những
điều kiện và nhu cầu của địa phương;
 Nhược điểm
 Phân cấp cũng có những nhược điểm như sau:
- Thứ nhất, nó có thể làm mất đi tính hiệu quả kinh tế theo qui mô và làm
giảm sự kiểm soát đối với những nguồn lực tài chính khan hiếm của chính

quyền trung ương. Năng lực hành chính và năng lực kỹ thuật yếu ở
cấp địa phương có thể dẫn đến việc cung cấp dịch vụ kém hiệu quả hơn ở
một số lĩnh vực.
- Thứ hai, các trách nhiệm hành chính được chuyển cho cấp địa phương
mà không kèm theo đủ nguồn tài chính khiến cho khó cung cấp hay phân
phối dịch vụ đầy đủ. Phân cấp đôi khi còn khiến cho sự phối hợp các
chính sách quốc gia trở nên phức tạp hơn và có thể dẫn đến tình trạng
cán bộ địa phương trục lợi.
- Thứ ba, trong quá trình thực hiện phân cấp, sự không tin tưởng giữa khu
vực nhà nước và khu vưc tư nhân có thể làm xấu đi sự hợp tác ở cấp địa
phương. Những người có trách nhiệm lập dự án hay chương trình cần
phải có khả năng đánh giá đúng ưu điểm và nhược điểm của các tổ chức
cả nhà nước lẫn tư nhân. Sự phân cấp thành công có quan hệ chặt chẽ với
việc tuân thủ những nguyên tắc khi thiết kế phân cấp: tài chính phù hợp với
chức năng (việc giao nhiệm vụ rõ ràng).




Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 7

Chương 2: THỰC TRẠNG CỦA VIỆC PHÂN CẤP Ở NƯỚC TA
HIỆN NAY
2.1 Những kết quả phân cấp đã đạt được
Thực hiện chương trình cải cách nền hành chính theo quyết định
136/2001/QĐ-TTg, những năm qua một số công việc trước đây do Chính
phủ, Thủ tướng Chính hội khác; Khắc phục từng bước việc trông chờ, phủ
giải quyết , nay được chuyển cho chính quyền địa phương thực hiện. Quá

trình xây dựng và ban hành đầy đủ các Nghị định về chức năng, nhiệm vụ,
cơ cấu tổ chức các bộ ngành Trung ương đã mang lại hai kết quả quan trọng,
đó là khắc phục được một bước những trùng chéo, trùng lắp về chức năng,
nhiệm vụ, bảo đảm được nguyên tắc: một việc chỉ giao cho một cơ quan
thực hiện và phân cấp tiếp một số việc cho chính quyền địa phương các cấp.
Một là, nâng cao tính chủ động và tự chịu trách nhiệm của các cấp
chính quyền ở địa phương. Tuy nhiên mức độ chủ động của mỗi cấp cũng
như mỗi đơn vị trong cùng một cấp có khác nhau, nhưng qua những việc
được phân cấp rõ ràng về trách nhiệm và thẩm quyền, cấp nào, đơn vị nào
cũng đều tỏ ra lo lắng, thấy rõ hơn trách nhiệm của mình trước dân; Chủ
động hơn trong việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ của địa phương về phát
triển kinh tế, xã hội, xây dựng kết cấu hạ tầng; ổn định trật tự an toàn xã hội;
phòng chống thiên tai, dịch bệnh cũng như các vấn đề về xã ỷ lại vào sự chỉ
đạo, điều hành của trung ương.
Hai là, phát huy và sử dụng có hiệu quả hơn nguồn lực tại chỗ cả về
vật chất, tinh thần và trí tuệ, tranh thủ nguồn lực đầu tư trong nước và nước
ngoài, để phát triển kinh tế, xã hội, tăng nguồn thu ngân sách trên địa bàn.
Bước đầu đã phân biệt hoạt động của cơ quan hành chính nhà nước với hoạt
động của đơn vị sự nghiệp, dịch vụ công. Thông qua một loạt thể chế về tổ
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 8

chức, nhân sự, tài chính công, trong thời gian qua chúng ta đã tạo lập được
cơ chế để tiếp tục quá trình tách rõ hành chính với doanh nghiệp, hành chính
với sự nghiệp theo quan điểm của Nghị quyết Đại hội Đảng IX.
Chính dựa vào những kết quả trên đây mà chúng ta có điều kiện sắp
xếp tổ chức bộ máy hành chính gọn hơn, hoạt động hiệu quả hơn. Trong
vòng 4 năm qua các đầu mối thuộc Chính phủ đã giảm xuống đáng kể, từ 48
đầu mối nay còn 39 đầu mối (26 Bộ và cơ quan ngang Bộ, 13 cơ quan thuộc

Chính phủ) . Nghị định số 171/2004/NĐ-CP, số 172/2004/NĐ-CP của Chính
phủ đã khẳng định mô hình tổ chức cứng được tổ chức nhất quán theo qui
định của Trung ương, đồng thời trao quyền cho địa phương tự quyết định
các tổ chức mềm cho phù hợp.
Đội ngũ cán bộ các cấp chính quyền có bước trưởng thành, qua thực
thi các nhiệm vụ được phân cấp, qua thực hiện các biện pháp quản lý nền
kinh tế thị trường ở từng địa phương. Nhiều địa phương đã bộc lộ rõ năng
lực, trách nhiệm và tính năng động, sáng tạo của đội ngũ cán bộ địa phương.
Qua phân cấp, chính quyền địa phương đã bảo đảm được nhiều công
việc mà trước đây các cơ quan trung ương phải lo, phải làm; các cơ quan
trung ương có điều kiện hơn trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà
nước vĩ mô, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật, giải quyết các vấn
đề đối ngoại trong các mối quan hệ quốc tế và khu vực, phục vụ cho nhu
cầu hội nhập kinh tế quốc tế
2.2 Những thách thức đối với việc phân cấp ở nước ta.
Tuy nhiên trong thời gian qua vẫn còn những tồn tại, hạn chế trong
phân cấp quản lý hành chính là chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới kinh tế-
xã hội của đất nước, nhất là yêu cầu hội nhập khu vực và quốc tế. Chức năng
của từng cơ quan hành chính nhà nước còn chưa được phân định phù hợp,
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 9

còn chồng chéo về thẩm quyền và nhiệm vụ. Chính phủ, Thủ tướng Chính
phủ, các Bộ và chính quyền cấp tỉnh vẫn còn ôm đồm quá nhiều việc, trong
khi đó chức năng chính là quản lý vĩ mô không được thực hiện tốt.
Trong thực hiện phân cấp ở cả tầm vĩ mô và vi mô từ thể chế cho đến
tổ chức thực hiện còn có những khập khiễng. Về thể chế, Nhà nước ta thực
hiện quản lý thống nhất, thông qua hệ thống thể chế, địa phương chỉ cụ thể
hoá và vận dụng thực hiện trong khuôn khổ của thể chế nhà nước trung ương

đã quy định. Nhiều việc phân cấp cho địa phương nhưng thể chế chưa có
hoặc có chưa đủ rõ. Ví dụ như, chủ trương xoá bỏ sự phân biệt kinh tế trung
ương và kinh tế địa phương; xoá bỏ chế độ cấp hành chính chủ quản đối với
doanh nghiệp nhà nước; cơ chế hoạt động của các loại hình tổ chức dịch vụ
công trước hết là giáo dục, y tế; nội dung quản lý nhà nước, thẩm quyền và
trách nhiệm của mỗi cấp chính quyền ở địa phương; tính chất và vị trí của
mỗi cấp trong hệ thống 4 cấp ngân sách, 4 cấp kế hoạch
Thực tế những bất cập về thể chế đó là những vấn đề cơ bản làm trở
ngại đáng kể cho việc phân cấp, hoặc phân cấp chắp vá, thiếu cơ sở khoa
học và tính bền vững.
Tư tưởng vì lợi ích cục bộ trong bộ máy công quyền còn đang rất
nặng nề. Thông thường quyền lực đi liền với lợi ích, có quyền lực của tổ
chức và lợi ích của tổ chức, quyền lực của cá nhân và lợi ích của cá nhân.
Trong nền kinh tế thị trường, quyền và lợi đang len lỏi vào trong bộ máy
công quyền, đang làm cho có sự nứu kéo, duy trì cơ chế "xin cho" để bảo vệ
quyền uy và lợi ích cục bộ của các cơ quan công quyền. Sự nứu kéo đó được
thể hiện trong cả thể chế và cả tổ chức thực hiện, cả cơ quan có hẩm quyền
phân cấp và cơ quan nhận phân cấp. Thực tế cho thấy trong những nhiệm vụ
đã đuợc phân cấp thì các nhiệm vụ liên quan đến các dự án đầu tư xây dựng
các công trình, quyết định cấp phép đầu tư được thực hiện khá nhanh chóng,
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 10

những việc liên quan trực tiếp đến dân thì chậm hoặc thiếu sự tập trung cao
trong việc tổ chức thực hiện, như việc giải quyết các thủ tục hành chính, giải
quyết các khiếu nại, tố cáo; các hoạt động ịch vụ công, nhất là tại các cơ sở y
tế, các tổ chức điều trị, các cơ sở phục vụ sản xuất, kinh doanh như khuyến
công, khuyến nông, bảo vệ thực vật Ngay trong những vấn đề đó, những
công đoạn nào có quyền lợi hơn thì được cố giữ (như độc quyền in, phát

hành các biểu mẫu, hoá đơn đỏ…)



















Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 11


Chương 3: NHỮNG GIẢI PHÁP THÚC ĐẨY VIỆC PHÂN CẤP
GIỮA CHÍNH PHỦ VÀ CÁC CẤP CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG
3.1 Giải pháp về nhận thức.
Cần tiếp tục nhận thức đúng đắn về phân cấp, phân quyền trong giai
đoạn hiện nay nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước trên các

lĩnh vực, phục vụ tốt hơn nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và
của mỗi địa phương. Nên sửa đổi Hiến pháp năm 1992 với việc phân định và
xác định rõ chính quyền trung ương và chính quyền địa phương và như vậy,
cần đổi chương IX của Hiến pháp là chính quyền địa phương, chứ không
nên dùng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân. Theo xu hướng chung
hiện nay thì cần nghiên cứu để tiếp tục phân quyền, phân cấp nhiều hơn cho
chính quyền địa phương, nhất là tăng cường tính tự quản cho Hội đồng nhân
dân để phát huy khả năng sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của
mỗi cấp chính quyền.
Tuy nhiên, không nên quan niệm tập trung là xấu, phân cấp là tốt hay
ngược lại, mà vấn đề là ở chỗ phải tập trung những gì, phân cấp những gì,
đến đâu, bao nhiêu là vừa sao cho đúng, cho phù hợp với tình hình và điều
kiện hiện nay là quan trọng nhất.
Vấn đề quan trọng nhất ở nước ta hiện nay là phân công nhiệm vụ,
quyền hạn gì? cho cấp nào? phân công đến đâu là phù hợp… để rồi từ đó tổ
chức bộ máy chính quyền mỗi cấp, mỗi đơn vị để thực hiện các nhiệm vụ,
quyền hạn đó. Về nguyên tắc, trung ương phải nắm các vấn đề quan trọng,
có ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, những vấn đề chiến lược lớn,
còn địa phương phải giải quyết những vấn đề cụ thể có ý nghĩa địa phương,
trực tiếp cung ứng những dịch vụ công cho nhân dân một cách tốt nhất. Do
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 12

vậy, trung ương nên tập trung vào xây dựng chính sách vĩ mô, pháp luật,
đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất về mặt thể chế, còn mỗi địa phương được
quyền chủ động, sáng tạo trong việc thực thi nhiệm vụ, quyền hạn được trao.
3.2 Giải pháp về xây dựng pháp luật.
Hiến pháp năm 1992 và các luật tổ chức bộ máy nhà nước cần ược
sửa đổi trên cơ sở rà soát, tổng kết đánh giá những quy định pháp luật có

liên quan đến vấn đề phân cấp, phân quyền, đến mối quan hệ giữa trung
ương và địa phương thời gian qua.Chẳng hạn, Điều 2 Hiến pháp 1992 quy
định: “Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Tất cả
quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân mà nền tảng là liên minh giữa giai
cấp công nhân với giai cấp nông dân và đội ngũ trí thức. Quyền lực nhà
nước là thống nhất, có sự phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước
trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp”.
Bổ sung thêm các quy định pháp luật liên quan đến việc bảo đảm các
điều kiện về chuyên môn nghiệp vụ, vật chất kỹ thuật và các điều kiện khác
để chính quyền địa phương các cấp có thể hoàn thành tốt những nhiệm vụ,
quyền hạn được trao theo tinh thần mà Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra là:
“ xây dựng, bổ sung các thể chế và cơ chế vận hành cụ thể để bảo đảm
nguyên tắc tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân và nguyên tắc
quyền lực nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp và kiểm soát
giữa các cơ quan trong việc thực hiện các quyền lập pháp, hành pháp và tư
pháp”.
+ Cần có những quy định pháp luật đầy đủ về thiết chế, về nguyên tắc, trình
tự, thủ tục để giải quyết những tranh chấp giữa trung ương với địa phương
hoặc giữa các địa phương với nhau trong quá trình phân cấp, phân quyền.
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 13

3.3 Giải pháp về đổi mới tổ chức, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của
chính quyền các cấp, nhất là chính quyền địa phương các cấp.
 Đổi mới lại tổ chức của bộ máy nhà nước
Hiện nay ở Việt Nam các đơn vị hành chính cấp tỉnh, huyện và xã
được tách ra, được thành lập thêm quá nhiều dẫn đến số lượng các đơn vị
hành chính các cấp, nhất là cấp tỉnh quá nhiều, điều này gây khó khăn cho

trung ương, cho Chính phủ trong quản lý, điều hành ở tầm quốc gia. Với
những lý do như đã nêu trên dẫn đến các cơ quan trực thuộc Chính phủ, Thủ
tướng Chính phủ quá nhiều. Với quá nhiều đầu mối trực thuộc Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ làm cho hoạt động chỉ đạo, điều hành của Chính phủ,
Thủ tướng Chính phủ gặp rất nhiều khó khăn. Tình trạng không quản lý
được hoặc quản lý lỏng lẻo trên các lĩnh vực diễn ra khá phổ biến ở đất nước
ta thời gian qua. Do vậy, cần phải: “Cơ cấu lại bộ máy Chính phủ theo
hướng giảm các đầu mối, phù hợp với yêu cầu đổi mới chức năng, nhiệm vụ.
Cơ cấu lại các cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nước các cấp, ”. Cụ
thể là cần phải:
Một là, giảm bớt các Bộ và cơ quan ngang Bộ theo tinh thần là “tổ
chức bộ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, bảo đảm tinh gọn và hợp lý” mà
Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ X đã đề ra. Từ đó “Xác định rõ chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm, tổ chức của các Bộ, cơ quan ngang Bộ;
khắc phục tình trạng bỏ trống hoặc trùng lắp về chức năng, nhiệm vụ giữa
các Bộ, ngành”.
Hai là, giảm bớt các đơn vị hành chính cấp tỉnh bằng việc phân định
lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh theo hướng sát nhập một số tỉnh nhỏ có sự
gắn kết chặt chẽ với nhau một cách hợp lý, trên tinh thần đó “Điều chỉnh cơ
cấu chính quyền địa phương cho phù hợp với những thay đổi chức năng,
nhiệm vụ”. Việc sát nhập các tỉnh lại thành những đơn vị hành chính cấp
Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 14

tỉnh lớn hơn cần được nghiên cứu kỹ càng hơn, trong đó không chỉ chú trọng
đến vấn đề quản lý hành chính nhà nước mà còn phải chú ý đến cơ cấu dân
cư và sự phát triển kinh tế - xã hội phù hợp. Điều kiện dân trí, cơ sở hạ tầng
giao thông, thông tin, liên lạc hiện nay ở nước ta đủ để cho phép thành lập
các đơn vị hành chính cấp tỉnh với quy mô lớn hơn hiện nay mà việc quản lý

hành chính trên các lĩnh vực vẫn hiệu quả. Hoặc là, vẫn giữ nguyên các đơn
vị hành chính cấp tỉnh như hiện nay để đỡ có sự xáo trộn về nhân sự và địa
giới hành chính, đồng thời thành lập thêm một số đơn vị hành chính trung
gian có tính chất vùng (khu vực) để chỉ đạo trực tiếp các tỉnh “khắc phục
tình trạng chia cắt, khép kín theo địa giới hành chính” tỉnh, khi này Chính
phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương thông qua các cơ quan
hành chính vùng (khu vực). Thực tế hiện nay bên ngành toà án thì Toà án
nhân dân tối cao vẫn phải đặt trụ sở tại các khu vực khác nhau để giải quyết
các công việc một cách kịp thời và hiệu quả. Chẳng hạn, có thể chia đất
nước thành 6 khu vực và thành lập các cơ quan hành chính khu vực (không
thành lập Hội đồng nhân dân) để tiện cho cả địa phương và trung ương trong
quản lý hành chính.
Trong quá trình thực hiện việc phân cấp, phân quyền giữa trung ương
và địa phương cần khắc phục tình trạng hoạt động có tính hình thức của Hội
đồng nhân dân ở một số cấp bằng việc phân cấp cho Hội đồng nhân dân
nhiều nhiệm vụ, quyền hạn hơn theo hướng tăng cường tính tự quản của địa
phương. Trong quá trình nghiên cứu phân cấp, phân quyền cần tham khảo
thêm kinh nghiệm và mô hình ở các nước có điều kiện tương tự như nước ta
để việc phân cấp, phân quyền được tiến hành thực sự hiệu quả nâng cao hiệu
lực và hiệu quả hoạt động của chính quyền mỗi cấp ở nước ta.


Nguyễn Lê Bảo Ngọc

_____________________________________________________________________ 15

III- KẾT LUẬN
CCHC trong thời gian qua mặc dù đã đạt được những thành công
đáng ghi nhận, tuy nhiên hoạt động của Nhà nước và của nền hành chính
quốc gia vẫn còn nhiều điểm bất cập. Nếu duy trì quá lâu tình trạng này sẽ

tạo ra tác động kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Trước
yêu cầu phát triển sâu hơn nền kinh tế thị trường theo định hướng XHCN,
yêu cầu hội nhập mạnh mẽ và toàn diện, công cuộc CCHC đang đứng trước
những thách thức vô cùng to lớn.
Để vượt qua những thách thức này, CCHC trong giai đoạn mới cần
phải có những thay đổi hết sức sâu sắc cả về phương thức lãnh đạo của Đảng
đối với Nhà nước, của bản thân hệ thống thể chế hành chính, của cơ cấu hệ
thống tổ chức hành chính và đội ngũ công chức hành chính Việc thực hiện
những phương hướng mới trong CCHC như đã phân tích ở trên là hết sức
cần thiết. Với những thành công đã đạt được, với quyết tâm to lớn của cả hệ
thống chính trị, chắc chắn CCHC trong giai đoạn tới sẽ thu được những
thành công to lớn, góp phần quan trọng thúc đẩy công cuộc đổi mới, phát
triển nhanh, mạnh, vững chắc nền kinh tế - xã hội của nước ta.