đề xuất giải pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước giữa trung ương và địa phương ở việt nam trong thời gian tới_2

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH
TIỂU LUẬN
Môn học: PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
Tên đề tài:
“ĐỀ XUẤT NHỮNG GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHÂN CẤP QUẢN LÝ
NHÀ NƯỚC GIỮA TRUNG ƯƠNG VÀ ĐỊA PHƯƠNG
TRONG THỜI GIAN TỚI”
Giảng viên giảng dạy: TS.HOÀNG MAI
Học viên thực hiện: LÊ CHÍ QUỐC MINH
Lớp: Cao học HCC-Khóa 16M tại Huế
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 1
Thành phố Huế, tháng 3 năm 2013
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU 3
NỘI DUNG 5
I. TỔNG QUAN VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC 5
1.1. Khái niệm phân cấp quản lý nhà nước 5
1.2. Nội dung phân cấp quản lý nhà nước 6
II. HẠN CHẾ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC HIỆN NAY 7
III. NGUYÊN NHÂN CỦA NHỮNG HẠN CHẾ 8
IV. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHÂN CẤP QLNN 10
4.1. Nguyên tắc trong phân cấp quản lý nhà nước 10
4.2. Đề xuất giải pháp 11
KẾT LUẬN 15
L I M    U
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 2
Phân cấp trong hoạt động quản lý nhà nước là một chủ trương lớn, nội dung
quan trọng được đề cập một cách có hệ thống và nhất quán trong các văn kiện của
Đảng ta trong thời gian gần đây. Văn kiện Đại hội Đảng IX xác định “phân công,
phân cấp, nâng cao tính chủ động của chính quyền địa phương” và “phân cấp mạnh
và toàn diện giữa các cấp trong hệ thống hành chính nhà nước” là một trong những

định hướng nhằm cải cách thể chế và phương thức hoạt động của Nhà nước. Đến
Đại hội XI, tiếp tục khẳng định: “Thực hiện phân cấp hợp lý cho chính quyền địa
phương đi đôi với nâng cao chất luợng quy hoạch và tăng cuờng thanh tra, kiểm
tra, giám sát của trung uong, gắn quyền hạn với trách nhiệm đuợc giao”.
Cùng với đó, công cuộc đổi mới đất nước, sự phát triển nền kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã tạo ra những đòi hỏi phải đổi
mới, tăng cường phân cấp quản lý nhà nước giữa Trung ương và địa phương nhằm
phát huy mạnh mẽ tính năng động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của
chính quyền địa phương các cấp trong quản lý, thực hiện các nhiệm vụ phát triển
kinh tế - xã hội trên địa bàn.
Quán triệt các quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phân cấp
quản lý, đồng thời để đẩy mạnh cải cách hành chính, đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế - xã hội của đất nước hiện nay, trong thời gian qua Chính phủ đã có nhiều
giải pháp tích cực nhằm đổi mới và tăng cường phân cấp quản lý nhà nước giữa
Trung ương và địa phương. Đặc biệt, Chương trình tổng thể cải cách hành chính
nhà nuớc giai đoạn 2011-2020 ban hành theo Nghị quyết số 30c/NQ-CP ngày
08/11/2011 đã đề ra nhiệm vụ: “Hoàn thiện cơ chế phân cấp, bảo đảm quản lý
thống nhất về tài nguyên, khoáng sản quốc gia; quy hoạch và có định huớng phát
triển; tăng cuờng giám sát, kiểm tra, thanh tra; đồng thời đề cao vai trò chủ dộng,
tinh thần trách nhiệm, nâng cao năng lực của từng cấp, từng ngành”.
Thực hiện sự phân cấp quản lý nhà nước, bước đầu đã đạt được một số kết quả
nhất định, biểu hiện qua sự phát huy được tính chủ động, sáng tạo của chính quyền
địa phương; khai thác các nguồn lực góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý
nhà nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, phục vụ tốt hơn nhu
cầu của tổ chức và lợi ích của nhân dân.
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 3
Tuy nhiên, quá trình đổi mới phân cấp quản lý nhà nước giữa Trung ương và
địa phương vừa qua xét về tổng thể vẫn chưa đáp ứng được những đòi hỏi bức xúc
của thực tiễn, còn nhiều hạn chế, bất hợp lý.
Xuất phát từ những lý do trên cùng với xu thế phát triển chung của đất nước,

của khu vực, cũng như trên thế giới, việc nghiên cứu nội dung “Đẩy mạnh phân
cấp quản lý Nhà nước giữa Trung ương và địa phương” là thực sự cần thiết.
Qun nghiên cứu nhằm đề xuất những giải pháp để tiếp tục đẩy mạnh phân cấp
quản lý Nhà nước giữa Trung ương và địa phương.
NỘI DUNG
I. TỔNG QUAN VỀ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC:
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 4
1.1. Khái niệm phân cấp quản lý nhà nước.
Hiện nay, có một số quan niệm khác nhau xung quanh khái niệm “phân cấp”.
Theo một số tác giả, phân cấp chính là phân quyền giữa trung ương và địa phương.
Phân cấp là phân ra, chia thành các cấp, các hạng. Phân cấp có sự chuyển giao
quyền lực quản lý xuống các cấp dưới để thực hiện cho sát dân và sát tình hình
thực tiễn, đồng thời, để giảm bớt khối lượng cho cấp trên khỏi phải trực tiếp giải
quyết những việc sự vụ. Việc phân cấp phải gắn trách nhiệm với quyền hạn rõ ràng
và bảo đảm tính thống nhất từ trung ương đến cơ sở. Có quan niệm khác cho rằng,
phân cấp có thể theo hai hướng: một hướng nằm ngang là sự phân chia căn cứ vào
sự khác nhau của các công việc của một cấp; hướng nằm dọc (thẳng đứng) là sự
phân chia theo cơ cấu thứ bậc công việc giữa các cấp khác nhau.
Có ý kiến cho rằng, cần phân biệt “phân cấp quản lý” với một số khái niệm
gần với nó là phân công, phân nhiệm, phân quyền vì “phân công và phân nhiệm
đều để chỉ sự xác định quyền hạn, trách nhiệm cả theo chiều ngang và chiều dọc.
Thông thường, người ta sử dụng khái niệm phân công để chỉ quan hệ theo chiều
ngang với dụng ý phân biệt nó với phân cấp. Nếu phân quyền được hiểu là phân
giao quyền hạn cho một cơ quan hoặc một cấp chính quyền nào đấy thì thực ra sử
dụng thuật ngữ phân công và phân cấp là đầy đủ và chính xác hơn”.
Như vậy, cho đến nay, mặc dù được sử dụng một cách rộng rãi, song cách
hiểu về phân cấp còn chưa hoàn toàn thống nhất.
Hiện nay, căn cứ vào cách phân chia đơn vị hành chính - lãnh thổ mà ở Việt
Nam hình thành các cấp chính quyền: trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện và cấp xã.
Phân cấp quản lý nhà nước, trước hết được hiểu là phân cấp giữa trung ương với

chính quyền cấp tỉnh; đồng thời, còn bao hàm cả phân cấp giữa các cấp chính
quyền địa phương với nhau.
Theo các văn kiện của Đảng, phân cấp được tiến hành theo hướng “phân cấp
rõ hơn cho địa phương, kết hợp chặt chẽ quản lý ngành và quản lý lãnh thổ và trên
cơ sở nguyên tắc “chính quyền trung ương quản lý tập trung một số lĩnh vực theo
ngành dọc được xác định từ yêu cầu thực tế. Đối với một số lĩnh vực khác, trung
ương trực tiếp quản lý một phần, còn một phần phân cấp cho địa phương quản lý”.
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 5
Trên tinh thần đó mà hiện nay, phân cấp được hiểu là việc chuyển giao nhiệm
vụ, thẩm quyền từ cơ quan quản lý nhà nước cấp trên xuống cơ quan quản lý cấp
dưới nhằm đạt mục tiêu chung là nâng cao hiệu quả quản lý.
Trên cơ sở những lập luận đó, có thể đưa ra khái niệm về phân cấp quản lý
nhà nước như sau: Phân cấp quản lý nhà nước là sự phân định thẩm quyền, trách
nhiệm giữa các cấp chính quyền trên cơ sở bảo đảm sự phù hợp giữa khối lượng và
tính chất thẩm quyền với năng lực và điều kiện thực tế của từng cấp nhằm tăng
cường chất lượng, hiệu lực và hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước.
1.2. Nội dung phân cấp quản lý nhà nước.
Trong quản lý nhà nước đòi hỏi cần có sự phân công lao động để đạt được
mục tiêu và hiệu quả quản lý. Để sự phân công đó đạt được độ chín về mặt khoa
học, độ thuyết phục về tính thực tế và sự hứa hẹn về mức độ hiệu quả, cần bám sát
và tiến hành theo nguyên tắc sau đây:
- Khảo sát đánh giá thực trạng phân cấp quản lý nhà nước với các nội dung:
đánh giá thực trạng các quy định pháp luật và thực tế áp dụng các quy định đó
trong việc phân cấp giữa trung ương - địa phương và giữa các cấp địa phương với
nhau;
- Phân tích những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bất cập trong quản lý nhà
nước về từng lĩnh vực công tác cụ thể;
Từ đó, đề xuất nội dung phân cấp giữa các chủ thể quản lý theo tinh thần xác
định rõ địa chỉ phân cấp và trách nhiệm của từng chủ thể. Việc đề xuất nội dung
phân cấp có thể liên quan đến việc chuyển giao thẩm quyền từ trung ương cho địa

phương, từ cấp trên xuống cấp dưới và không loại trừ trường hợp ngược lại, vì mục
tiêu thống nhất quản lý nhà nước và vì tính hiệu quả, nhiệm vụ cấp dưới được kiến
nghị chuyển giao lên cấp trên hoặc cấp trung ương.
Sản phẩm cuối cùng của quá trình phân cấp quản lý nhà nước là một hệ thống
quy định pháp luật về phân định thẩm quyền quản lý nhà nước và cơ chế thực hiện
những thẩm quyền đó. Như vậy, suy cho cùng, phân cấp bao gồm các nội dung cụ
thể như sau:
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 6
- Xác định những thẩm quyền đặc biệt của trung ương trong việc quản lý nhà
nước đối với các lĩnh vực công tác cụ thể nhằm bảo đảm tính thống nhất trong
quản lý nhà nước;
- Xác định những thẩm quyền riêng của từng cấp chính quyền theo tiêu chí
“cấp tốt nhất”;
- Xác định thẩm quyền chung của hai (hoặc một số) cấp chính quyền và cơ
chế phối hợp trong việc thực hiện thẩm quyền chung đó. Thực tiễn quản lý nhà
nước cho thấy không loại trừ sự tác động của một số chủ thể lên cùng một đối
tượng và khách thể quản lý. Trong trường hợp này, không nên tuyệt đối hoá việc
phân định thẩm quyền theo nghĩa “mỗi việc chỉ do một chủ thể đảm nhiệm”. Vấn
đề đặt ra là cần xác định phạm vi trách nhiệm của mỗi chủ thể “đồng quản lý” và
có cơ chế quản lý thích hợp.
- Quy định các điều kiện về tài chính, tổ chức, nhân sự để bảo đảm thực hiện
thẩm quyền được phân định, đặc biệt là những thẩm quyền mới được chuyển giao;
- Xác định cơ chế giám sát, kiểm tra việc thực hiện thẩm quyền là kết quả của
phân cấp quản lý nhà nước.
II. HẠN CHẾ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC HIỆN NAY:
Thực hiện phân cấp quản lý nhà nước giữa Trung ương và địa phương, vừa
qua xét về tổng thể vẫn chưa đáp ứng được những đòi hỏi bức xúc của thực tiễn,
còn nhiều hạn chế, bất hợp lý:
Phân cấp nhưng chưa bảo đảm quản lý thống nhất, còn biểu hiện phân tán,
cục bộ; kỷ luật, kỷ cương hành chính chưa nghiêm; chưa chú trọng việc thanh tra,

kiểm tra đối với những việc đã phân cấp cho địa phương.
Chưa phân định rõ ràng, cụ thể nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm của mỗi
cấp chính quyền trong việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước, tổ chức cung
cấp dịch vụ công, đại diện chủ sở hữu đối với các tổ chức kinh tế nhà nước và tài
sản nhà nước. Chưa xác định rõ trách nhiệm của mỗi cấp, của tập thể và cá nhân
đối với những nhiệm vụ đã được phân cấp.
Phân cấp nhiệm vụ cho cấp dưới, nhưng chưa bảo đảm tương ứng các điều
kiện cần thiết để thực hiện, còn thiếu sự ăn khớp, đồng bộ giữa các ngành, các lĩnh
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 7
vực có liên quan, chưa tạo điều kiện thực tế cho địa phương chủ động cân đối các
nguồn lực và các nhu cầu cụ thể của mình.
Một số nội dung phân cấp đã được pháp luật quy định nhưng chậm được triển
khai thực hiện hoặc thực hiện không triệt để. Mặt khác, các quy định phân cấp hiện
hành chưa phù hợp với thực tiễn của mỗi khu vực, vùng lãnh thổ, chưa phân biệt rõ
sự khác nhau giữa đô thị và nông thôn.
III. NGUYÊN NHÂN CỦA NHỮNG HẠN CHẾ:
Những hạn chế, bất cập trên do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu
là do các nguyên nhân: nhận thức, quan điểm về các chủ trương, giải pháp phân
cấp quản lý nhà nước giữa Chính phủ và chính quyền cấp tỉnh chưa rõ ràng, rành
mạch, thiếu nhất quán, lo ngại phân cấp mạnh dẫn đến tình trạng cục bộ, cát cứ,
phân tán. Trong tổ chức chỉ đạo còn thiếu quyết tâm, mạnh dạn từ xây dựng, ban
hành thể chế, chính sách đến tổ chức thực hiện; chưa chú trọng tổng kết, đánh giá,
rút kinh nghiệm. Hệ thống pháp luật thiếu đồng bộ, chưa đáp ứng với yêu cầu của
phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong tình hình mới.
Những nguyên nhân trên được cụ thể hóa qua các điểm sau:
Chủ trương và nhận thức về việc đổi mới tổ chức và hoạt động của chính
quyền địa phương nói chung, phân cấp nói riêng còn chưa đủ rõ.
Về việc tiếp tục cải cách bộ máy nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền
xã hội chủ nghĩa, các văn kiện của Đảng thường chú trọng và nhấn mạnh nguyên
tắc phân công và phối hợp giữa các cơ quan nhà nước trong việc thực hiện các

quyền lập pháp, hành pháp, tư pháp, chưa đề cập nguyên tắc về mối quan hệ giữa
trung ương - địa phương mà hiện nay một số ý kiến cho rằng, đó là nguyên tắc
phân quyền theo chiều dọc. Phân công, phân cấp, nâng cao tính chủ động của
chính quyền địa phương được nêu trong các Nghị quyết của Đảng nhưng dưới góc
độ phương thức hoạt động của Nhà nước mà không phải với tính chất là nguyên
tắc tổ chức thực hiện quyền lực nhà nước thuộc nội dung quy định của Hiến pháp.
Vị trí, mối quan hệ giữa Hội đồng nhân dân và bộ máy hành pháp mà đại diện
là Chính phủ chưa được nhận diện rõ. Nội dung đánh giá về tổ chức và hoạt động
của Hội đồng nhân dân thường được gắn với Quốc hội, xuất phát từ tư duy về tính
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 8
hệ thống của các cơ quan quyền lực nhà nước. Do vậy, các nhận định thường tập
trung vào hoạt động giám sát của Hội đồng nhân dân, chưa đề cập về phân cấp là
quan hệ hiện hữu giữa Chính phủ với Hội đồng nhân dân cấp tỉnh.
Hướng kiện toàn chính quyền địa phương chưa đủ rõ và điều này tác động
đến xu hướng cũng như biện pháp phân cấp. Cũng như, nội dung của chủ trương
“bảo đảm sự chỉ đạo thống nhất của trung ương” chưa được làm sáng tỏ cả về lý
luận cũng như trên phương diện thể chế, dẫn đến sự chủ quan khi lập luận về nhu
cầu quản lý thống nhất từ phía trung ương đối với một số lĩnh vực.
Tiêu chí trao quyền (hay ngược lại) cho một cấp địa phương thiếu nhất quán.
Đã có ý kiến về sự cần thiết quản lý thống nhất theo ngành dọc một số lĩnh vực
như an ninh, quốc phòng, tư pháp hay bảo đảm tính tập trung cao độ trong quản lý
nhà nước trên địa bàn đô thị.
Chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ chưa được điều chỉnh lại phù hợp với
yêu cầu quản lý nhà nước trong điều kiện mới làm cơ sở cho việc phân định thẩm
quyền giữa trung ương - địa phương. Việc phân cấp được tiến hành thuận lợi khi
thẩm quyền của các chủ thể chuyển giao và được chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn
được phân định rõ. Trong khi đó, Luật Tổ chức Chính phủ chưa được sửa đổi;
chức năng quản lý “vĩ mô” và những lĩnh vực cần quản lý tập trung, thống nhất
theo ngành dọc chưa được nghiên cứu đầy đủ về lý luận và chưa đỉ thuyết phục về
thực tiễn.

Thể chế về phân cấp chưa được bảo đảm thực hiện bằng một cơ chế với các
biện pháp đồng bộ. Chủ trương của Đảng cũng như quan điểm được quán triệt
chung khi phân cấp là việc chuyển giao nhiệm vụ phải song hành với trao quyền
hạn, bảo đảm tương xứng về khả năng thực hiện, kể cả về tổ chức, tài chính, nhân
sự và mức độ chuẩn bị của chủ thể được phân cấp. Tuy nhiên, do thiếu tính tổng
thể và sự đồng bộ nên có những lĩnh vực được phân cấp nhưng trên thực tế triển
khai thiếu hiệu quả. Chất lượng, năng lực của cán bộ, công chức nói chung và địa
phương, nói riêng là lực cản đáng kể đối với các mục tiêu và tham vọng cải cách
trên nhiều lĩnh vực.
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 9
Chính quyền địa phương chưa thực sự phát huy trách nhiệm khi tham gia hình
thành thể chế về phân cấp. Theo quy định hiện hành, việc xây dựng pháp luật phải
có sự tham gia của các đối tượng chịu sự tác động trực tiếp. Tuy nhiên, một số dự
án, dự thảo văn bản quy phạm pháp luật, đề án mặc dù có ý kiến của các địa
phương nhưng không đủ thuyết phục cơ quan chủ đề án hay thậm chí, còn xuôi
chiều theo dự kiến của trung ương.
IV. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH PHÂN CẤP QUẢN
LÝ NHÀ NƯỚC:
4.1. Nguyên tắc trong phân cấp quản lý nhà nước:
Phân cấp QLNN giữa các cấp chính quyền địa phương nhằm phát huy tính
năng động, sáng tạo, quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của chính quyền địa
phương trên cơ sở phân định rõ, cụ thể nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của mỗi
cấp trong bộ máy chính quyền Nhà nước, bảo đảm sự quản lý tập trung, thống nhất
và thông suốt, tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính để nâng cao hiệu lực, hiệu
quả QLNN phục vụ tốt hơn nữa nhu cầu và lợi ích của nhân dân, góp phần thúc
đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở từng địa phương trong điều kiện chuyển sang nền
kinh tế thị trường định hướng XHCN.
Thực hiện phân cấp QLNN cần phải tuân thủ một số nguyên tắc để mang lại
hiệu quả cao, đó là:
Thứ nhất, phải tuân thủ nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành

với quản lý theo lãnh thổ, phân định rõ những nhiệm vụ QLNN của các sở, ngành
với nhiệm vụ QLNN của các cấp chính quyền địa phương đối với hoạt động kinh
tế -xã hội trên địa bàn.
Thứ hai, phân cấp phải phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội trong
từng giai đoạn, đặc thù của ngành, lĩnh vực, điều kiện và khả năng phát triển của
từng địa bàn; với từng loại hình đô thị, nông thôn, với xu thế hội nhập khu vực và
quốc tế.
Thứ ba, bảo đảm nguyên tắc hiệu quả, việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải
quyết kịp thời hơn và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức, doanh nghiệp và
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 10
công dân thì giao cho cấp đó thực hiện; phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách
nhiệm, gắn với chức năng, nhiệm vụ của mỗi cấp.
Thứ tư, phải bảo đảm tương ứng giữa nhiệm vụ, thẩm quyền, trách nhiệm với
nguồn lực tài chính, tổ chức, nhân sự và các điều kiện cần thiết khác; phải đồng bộ,
ăn khớp giữa các ngành, lĩnh vực có liên quan.
Thứ năm, bảo đảm quyền và thực hiện đầy đủ trách nhiệm của HĐND,
UBND và Chủ tịch UBND các cấp trong việc quyết định, thực hiện các nhiệm vụ
đã được phân cấp; chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính, đồng thời, phát
huy dân chủ rộng rãi để nhân dân được tham gia QLNN.
Thứ sáu, phân cấp phải thể hiện được sự đồng bộ, thống nhất trong hệ thống
thể chế, văn bản quy phạm pháp luật gắn với việc đổi mới cơ chế và bảo đảm
quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị cơ sở.
Thứ bảy, đối với những vấn đề đã được phân cấp, chính quyền cấp huyện, cấp
xã chịu trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện; các sở, ngành cấp tỉnh (cơ quan
chuyên môn thuộc UBND tỉnh) có trách nhiệm theo dõi, hướng dẫn và kiểm tra,
nếu phát hiện có vi phạm pháp luật hoặc trái với quy hoạch, kế hoạch phát triển
ngành, lĩnh vực thì xử lý theo thẩm quyền hoặc kịp thời báo cáo UBND tỉnh xem
xét.
Thứ tám, từng cấp chính quyền phải cụ thể phân cấp QLNN về kinh tế - xã
hội ở cấp mình một cách có hiệu quả, trách nhiệm này thuộc thẩm quyền của Chủ

tịch UBND ở từng cấp.
4.2. Đề xuất một số giải pháp đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nước trong
thời gian tới:
Hiệu quả phân cấp trung ương - địa phương là vấn đề liên quan tới tổ chức và
hoạt động của chính quyền địa phương và vì thế, cần được giải quyết một cách
tổng thể, với yêu cầu và xu thế phát triển hiện nay, chúng ta cần thực hiện một số
giải pháp sau:
Một là, Cần triển khai chủ trương tổ chức hợp lý chính quyền địa phương.
Với mục tiêu này, cần có cơ sở lý luận vững chắc để hình thành các luận điểm, giải
quyết một cách triệt để các vấn đề:
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 11
- Hoàn thiện cơ sở pháp lý để tổ chức lại chính quyền địa phương. Việc đề
xuất, xây dựng một số giải pháp quan trọng nhằm đổi mới tổ chức và hoạt động
của chính quyền địa phương gặp trở ngại do vượt khỏi khuôn khổ quy định của
Hiến pháp. Vì vậy, cần thiết sửa đổi Hiến pháp để tạo cơ sở vững chắc cho công
cuộc cải cách, bảo đảm tính tối cao của đạo luật cơ bản và tính pháp chế.
Việc sửa đổi Hiến pháp sẽ tạo điều kiện hoàn thiện cơ sở pháp lý về việc xác định
vị trí của chính quyền địa phương trong cơ cấu quyền lực nhà nước. Cùng với việc
khẳng định định hướng xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Hiến
pháp đã bổ sung nguyên tắc về mối quan hệ phân công, phối hợp giữa các quyền
lập pháp, hành pháp và tư pháp. Nhưng quan hệ giữa trung ương và địa phương
chưa được nghiên cứu thấu đáo để ghi nhận bằng quy định lập hiến. Với khung
hiến định như hiện nay, không thể tiến hành cải cách chính quyền địa phương bằng
việc sửa các luật vốn nhất thiết phải bảo đảm tính hợp hiến.
- Nghiên cứu điều chỉnh cách phân chia đơn vị hành chính lãnh thổ. Cần có
chủ trương điều chỉnh phân loại các đơn vị hành chính làm cơ sở tổ chức lại không
chỉ chính quyền địa phương mà cả các cơ quan tư pháp cũng như các thiết chế của
hệ thống chính trị. Cần có định hướng và thái độ rõ ràng về các vấn đề: sự cần thiết
duy trì đơn vị hành chính huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh; quan hệ giữa
chính quyền xã và thôn. Hoàn toàn có thể nghiên cứu loại bỏ triệt để không chỉ bộ

máy quản lý mà bản thân các đơn vị hành chính được gọi là trung gian.
- Xác định mô hình tổ chức chính quyền địa phương. Cần tiếp tục nghiên cứu
để có chủ trương rõ ràng, định hướng mô hình tổ chức Hội đồng nhân dân, Uỷ ban
nhân dân và các thiết chế khác (nếu có). Xác định vai trò và địa vị pháp lý của Hội
đồng nhân dân và cơ quan hành chính ở địa bàn nông thôn và đô thị.
- Phân cấp hợp lý giữa Chính phủ và các địa phương bảo đảm tính thống nhất,
khả năng kiểm soát của trung ương và sự chủ động của địa phương. Hiện nay,
ngoài các Luật có tầm bao quát như Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức Hội
đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân, phân cấp quản lý nhà nước được quy định
trong các luật chuyên ngành khác. Việc điều chỉnh lại quan hệ phân cấp sẽ là phức
tạp nếu kéo theo nhu cầu sửa đổi văn bản lập pháp. Bên cạnh đó, chủ trương đổi
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 12
mới hoạt động lập pháp hiện nay là hạn chế tối đa việc quy định về tổ chức bộ máy
ngay trong các luật chuyên ngành. Tuy nhiên, nếu thiếu các quy định đó thì cơ chế
thực hiện lại không đồng bộ. Để duy trì tính liên tục của phân cấp, nên có chủ
trương giao Chính phủ quy định về các vấn đề này và tăng cường hoạt động giám
sát của Quốc hội, nhất là khi Chính phủ quy định về những vấn đề chưa có luật,
pháp lệnh điều chỉnh.
Hai là, đẩy mạnh gắn liền với việc thiết lập chính quyền Trung ương đủ
mạnh, có hiệu lực và hệ thống pháp luật hoàn chỉnh, cùng với cơ chế phát huy dân
chủ, tạo điều kiện thuận lợi cho nguời dân, các tổ chức xã hội tham gia vào hoạt
động quản lý nhà nuớc, tức là thực hiện phân cấp phải bảo đảm:
- Thẩm quyền quyết định của Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp;
- Trách nhiệm giải trình;
- Sự tuân thủ các qui định của pháp luật;
- Đảm bảo công khai, minh bạch, sự giám sát của nguời dân;
- Trình dộ, năng lực thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức;
Ba là, xác định rõ mục tiêu của phân cấp giữa trung uong và địa phương, tức
là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền giữa Chính phủ, các Bộ, co quan ngang Bộ và
chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, giữa chính quyền địa phương

các cấp trên cơ sở phân định rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của
từng cấp, từng cơ quan trong hệ thống hành chính nhà nuớc, bảo đảm sự quản lý
thống nhất của Chính phủ, đồng thời đề cao vai trò chủ dộng, tinh thần trách nhiệm
và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nuớc của từng cấp, từng ngành. Theo
đó, cần thực hiện các nội dung sau:
- Thực hiện quản lý nhà nuớc thống nhất, thông suốt từ Trung ương đến địa
phương, bảo dảm Chính phủ quản lý thống nhất về thể chế, chính sách, chiến luợc,
quy hoạch, thanh tra, kiểm tra; đồng thời phát huy quyền tự chủ, tự chịu trách
nhiệm của chính quyền các cấp trong việc thực hiện các nhiệm vụ quản lý nhà
nuớc trên địa bàn theo quy dịnh của pháp luật;
- Tuân thủ nguyên tắc kết hợp chặt chẽ giữa quản lý theo ngành với quản lý
theo lãnh thổ, phân định rõ những nhiệm vụ quản lý nhà nuớc của Bộ, ngành với
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 13
nhiệm vụ quản lý nhà nuớc của chính quyền cấp tỉnh đối với các hoạt động kinh tế
- xã hội trên địa bàn lãnh thổ;
- Bảo đảm nguyên tắc hiệu quả, việc nào, cấp nào sát thực tế hơn, giải quyết
kịp thời và phục vụ tốt hơn các yêu cầu của tổ chức và nguời dân thì giao cho cấp
đó thực hiện; phân cấp phải rõ việc, rõ địa chỉ, rõ trách nhiệm, gắn với chức năng,
nhiệm vụ và thẩm quyền của mỗi cấp;
- Phù hợp với trình dộ phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương trong
từng giai doạn, đặc thù của ngành, lĩnh vực và khả năng quản lý, điều hành của
chính quyền từng cấp và điều kiện, khả nang cân đối các nguồn lực cần thiết để
thực hiện; bảo dảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống văn bản quy phạm
pháp luật về quản lý các ngành, lĩnh vực;
- Bảo đảm thực quyền của Hội đồng nhân dân và trách nhiệm Ủy ban nhân
dân và Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong việc quyết định thực hiện các
nhiệm vụ được phân cấp; chấp hành nghiêm kỷ luật, kỷ cương hành chính; đồng
thời phát huy dân chủ rộng rãi để nhân dân tham gia quản lý nhà nuớc;
- Tăng cường huớng dẫn và thanh tra, kiểm tra của Chính phủ đối với chính
quyền dịa phương trong việc thực hiện các nhiệm vụ được phân cấp, kịp thời phát

hiện các hành vi vi phạm pháp luật để xử lý nghiêm minh.
Cuối cùng, Sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Tổ chức Chính phủ và Luật Tổ
chức HĐND và UBND các cấp theo huớng điều chỉnh chức năng của Chính phủ
đúng với vai trò là cơ quan thực hiện quyền hành pháp và cơ quan hành chính nhà
nuớc cao nhất. Luật Tổ chức chính quyền địa phương theo nguyên tắc phân biệt
chính quyền đô thị với chính quyền nông thôn và bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu
trách nhiệm của chính quyền dịa phương trong việc quyết định và tổ chức thực
hiện chính sách, pháp luật trong phạm vi đuợc phân cấp.
KẾT LUẬN
Phân cấp đã và đang trở thành yêu cầu cấp thiết trong thực thi quyền lực nhà
nước ở nhiều quốc gia trong những thập niên vừa qua, đặc biệt là ở những nước
đang phát triển có cơ cấu tập quyền như Việt Nam. Phân cấp cho địa phương là
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 14
một công cụ, biện pháp thúc đẩy và bảo đảm hiệu quả của hoạt động quản lý nhà
nước. Quá trình này đã đem lại những lợi ích thiết thực trong thực thi quyền lực
nhà nước ở địa phương.
Về cơ bản, phân cấp là quá trình chuyển đổi cấu trúc quyền lực chính trị từ
“cứng nhắc” sang linh hoạt, quyền lực nhà nước từ tập trung sang phi tập trung
hoá; hạn chế một phần quyền lực của chính quyền trung ương và tăng dần quyền
lực cho chính quyền địa phương, đưa quyền lực tới gần người dân và do vậy, các
quyết sách chính trị có tính linh hoạt và khả thi hơn.
Đồng thời, phân cấp hỗ trợ quá trình tham gia của người dân vào đời sống
chính trị và hình thành một xã hội dân chủ, tạo điều kiện cho người dân tham gia ý
kiến vào chu trình chính sách công, do đó các quyết định chính sách mang tính dân
chủ, phù hợp với thực tiễn và đáp ứng được đúng nhu cầu phát triển của địa
phương hơn.
Hơn nữa, phân cấp làm tăng sự “đồng thuận” giữa công dân với các chính
sách công. Thông qua quyền được tham gia vào quá trình ra quyết định (hoặc ít
nhất là gần gũi hơn với cấp ra quyết định), người dân dễ dàng có “cảm nhận”
những chính sách của nhà nước là “của dân, do dân và vì dân” hơn. Yếu tố này sẽ

góp phần tích cực khuyến khích người dân đóng góp xây dựng cho địa phương và
xã hội nhiều hơn.
Với ý nghĩa, phân cấp nâng cao tính bền vững, hiệu quả và công bằng trong
quá trình sử dụng các nguồn lực kinh tế - xã hội. Trên cơ sở tạo điều kiện cho việc
ra quyết định phù hợp với thực tiễn và thứ tự ưu tiên các nhu cầu ở địa phương,
quá trình phân cấp, sẽ góp phần quan trọng trong việc nâng cao được hiệu quả sử
dụng nguồn lực kinh tế - xã hội của địa phương. Cùng với đó, việc xây dựng nền
hành chính theo hướng “phục vụ”, phân cấp góp phần nâng cao hiệu quả cung cấp
dịch vụ công và thực hiện các chính sách xã hội. Góp phần quan trọng cho việc xác
định một cách chính xác hơn những nhu cầu xã hội và những yếu kém mà thực tiễn
đang đặt ra ở địa phương, từ đó, tổ chức và cung ứng các dịch vụ công tốt hơn;
hoạch định và thực thi các chính sách xã hội phù hợp với yêu cầu phát triển của các
địa phương nói riêng và của quốc gia nói chung./.
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 15
Lê Chí Quốc Minh-Lớp Cao học 16M tại Huế 16