tác động của kinh tế thị trường ở cộng hoà dân chủ nhân dân Lào

HC VINăCHệNHăTR QUC GIA H CHệăMINH





SUVNTHOONGăTHIểNGTHPVỌNGSA




T¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr-êng ®èi víi
nÒn quèc phßng ë céng hoµ d©n chñ nh©n d©n lµo



LUNăÁNăTINăSăKINHăT






HĨăNI - 2015
HC VINăCHệNHăTR QUC GIA H CHệăMINH




SUVNTHOONGăTHIểNGTHPVỌNGSA

T¸c ®éng cña kinh tÕ thÞ tr-êng ®èi víi
nÒn quèc phßng ë céng hoµ d©n chñ nh©n d©n lµo


ChuỔên ngành : Kinh t chínhătr
Mã s : 62 31 01 01

LUNăÁNăTINăSăKINHăT


Ngiăhng dn khoa hc: 1. PGS.TSăVăVnăPhúc
2. PGS.TS Nguyn Th NhăHƠ



HĨăNI - 2015

LIăCAMăOAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình
nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu nêu trong
lun án là trung thc. Nhng kt lun khoa hc
ca lun án cha tng đc ai công b trong
bt k công trình nào khác.

TÁCăGIăLUNăÁN




SuvnthoongăThiêngthpvôngsa




MCăLC
Trang
M U
1
Chngă 1:ă TNG QUAN V TỊNHă HỊNHă NGHIểNă CUă Cịă LIểNă
QUANăNă TĨI
5
1.1.ăCácănghiênăcu caăcácănhàăkinhăt hcătăsn c đin,ăcácănhàă
kinhăđin ca ch nghaăMácă- Lênin,ăcácănhàăkinhăt hc hinăđi
vàăcácănhàănghiênăcu Vit Nam
6
1.2.ăCácăcôngătrìnhănghiênăcu caăcácănhàănghiênăcuănc Cngăhoàă
dânăch nhânădânăLào
25
1.3. Nhng khong trng lunăánăcn tip tcănghiênăcu
27
Chngă 2:ă Că S Lụă LUN V TÁCă NG CA KINH T TH
TRNGăI VI NN QUCăPHọNG
28
2.1. Mt s vnăđ lýălunăcăbn v kinh t th trng

28
2.2. Mi quan h gia kinh t vi qucăphòngă- căs kháchăquanăv s
tácăđng ca kinh t th trngăđi vi nn qucăphòng
47
Chngă3: THC TRNGă TÁCă NG CA KINH T TH TRNG
I VI NN QUCăPHọNGă CNGăHOĨăDỂNăCH NHỂNă
DỂNăLĨOăGIAIăON 2000 - 2013
63
3.1.ăTìnhăhìnhănn kinh t th trng  Lào giaiăđon 2000 - 2013
63
3.2. Thc trngătácăđng ca kinh t th trngăđi vi nn qucăphòngă
 Cngăhoàădânăch nhânădânăLàoăgiaiăđon 2000-2013
76
Chngă4:ă QUANăIMăVĨăGIIăPHÁPăCH YU NHMăPHÁTăHUYă
NHNGăTÁCăNGăTệCHăCCăVĨăHN CH TÁCăNG
TIểUă CC CA KINH T TH TRNGă I VI NN
QUCă PHọNGă  CNGă HOĨă DỂNă CH NHỂNă DỂNă LĨOă
N NMă2020
112
4.1. Mt s d báoă xuăhngă phátătrinăvàătácă đng ca kinh t th
trngăđi vi nn qucăphòngă Cngăhoàădânăch nhânădânăLàoă
trong thiăgianăđnănmă2020
112
4.2. Nhngăquanăđimăcăbn nhmăphátăhuyătácăđngătíchăccăvàăhn
ch tácăđngătiêuăcc ca nn kinh t th trngăđi vi nn quc
phòngă Cngăhoàădânăch nhânădânăLàoăđn 2020
121
4.3. Nhng giiăphápăch yu nhmăphátăhuyătácăđngătíchăccăvàăhn
ch tácă đngă tiêuă cc ca kinh t th trngă đi vi nn quc
phòngă Cngăhoàădânăch nhânădânăLào

128
KT LUN
159
DANH MCă CÁCă CỌNGă TRỊNHă CAă TÁCă GI ĩă CỌNGă B
CịăLIểNăQUANăNă TĨIăLUNăÁN

DANH MCăTĨIăLIU THAM KHO

CÁCăCHăVITăTTăTRONGăLUNăÁN

CCTT
:
Căchăthătrng
CHDCND
:
Cngăhoàădânăchănhânădân
CNH,ăHH
:
Côngănghipăhoá,ăhinăđiăhoá
CNQP
:
Côngănghipăqucăphòng
CNTB
:
Chănghaătăbn
CNXH
:
Chănghaăxưăhi
DNNN
:

Doanhănghipănhàănc
KH-CN
:
Khoaăhcă- côngăngh
KTHH
:
Kinhătăhàngăhoá
KTNN
:
Kinhătănhàănc
KTTT
:
Kinhătăthătrng
KT-XH
:
Kinhătă- xưăhi
LLSX
:
Lcălngăsnăxut
LLVT
:
Lcălngăvătrang
NDCM
:
Nhânădânăcáchămng
QPTD
:
Qucăphòngătoànădân
SMQS
:

Scămnhăquânăs
SXHH
:
Snăxutăhàngăhoá
TBCN
:
Tăbnăchăngha
XHCN
:
Xưăhiăchăngha


DANHăMCăCÁCăBNG

Săhiuă
bng
Tênăbng
Trang
3.1
MtăsăchăsăkinhătăvàădânăsăLào nmă2000-2013
65
3.2
Giáătrăsnăxutănôngănghipăquaăcácănm 2000-2013
66
3.3
Snăxutălngăthcănmă2000-2013
67

DANHăMCăCÁCăHỊNH

Săhiuă
hình
Tênăhình
Trang
2.1
Cácă bcă chuynă bină vàă cácă môă hìnhă phátă trină kinhă tă
hàngăhoáătrongălchăs
35
2.2
Căchăthătrng
44




DANHăMCăCÁCăăTH

Săhiuă
đăth
Tênăđăth
Trang
3.1
CánăcânăthngămiăCngăhoàădânăchănhânădân Làoăgiaiă
đonă2000 - 2013
72
3.2
Tngăsnăphmăqucăniă(GDP)ănmă2005-2013

74





1
M U
1.ăTínhăcp thit caăđ tƠi
 Cngăhoàădânăch nhânădână(CHDCND)ăLào,ăvnăđ phátătrin kinh
t hàngăhoáă(KTHH),ăkinhăt th trngă(KTTT)ăđưăđcăngăđtăraănghiênă
cu, tngăbcănângăcaoănhn thcăđ ch đo thc hinăquáătrìnhăđi mi v
kinh t - xưăhi (KT-XH) nhmăđtăđc mcătiêuătoăchoăđtăncăgiàuămnh
vàăphnăvinh,ănhânădânăcóăcuc sngăbìnhăyên,ăhnhăphúc,ăxưăhiăcóăanăninh,ă
vnăminhăvàăcôngăbng.
Kinh t th trng v bn chtălàăKTHHăphátătrin  trìnhăđ cao, khi lc
lng sn xută(LLSX)ăphátătrin mnhăđtătrìnhăđ xưăhiăhoáăcao,ăcácăthànhă
tu ca khoa hc - côngăngh (KH-CN)ăđc ng dngăvàoăsn xut - kinh doanh
mnh m,ăcácăquanăh kinh t đc thc hinăthôngăquaăquanăh hàngăhoáă- tin
t.ăi viăncăLào,ăphátătrin KTTT làăs tipăthuăcóăchn lc nhngăgiáătr
tinh hoa caănhânăloiăđ xâyădng nn kinh t đtănc vng mnh.ăâyălàăvn
đ hoànătoànămi m trong lch s caăncăLào.ăDoăđó,ăquáătrìnhăvnăđngăvàă
xâyădngăđóăđt ra nhiu vnăđ mi m c v lýălunăvàăthc tin cnăđc
nghiênăcuăvàăgii quyt.  ncăLào,ăsauă25ănmăhìnhăthànhăvàăphátătrin
KTTTăđưăcóănhngătácăđngăsâuăscăđnăcácălnhăvc caăđi sng KT-XH,
qucă phòng,ă ană ninh ă vi c nhngă tácă đngă theoă hngă tíchă ccă vàă c
nhngătácăđng tiêuăcc. Nhngănmăqua,ănn qucăphòngăcaăLàoăđcăxâyă
dngătrênăcăs tăduyăquânăs miăvàătăduyămi v bo v T quc,ăđt
trong mi quan h tácăđng qua li giaăcăs kinh t vi kinătrúcăthng
tng, gia kinh t vi quc phòng.ăTrongăđiu kin nn kinh t đtăncăphátă

trinădiătácăđng caăcácăquyălut kinh t ca KTTT, nn qucăphòngănc
Làoătt yu chuătácăđngăkhôngănh ca KTTT. Song s tácăđng ca KTTT
nhăth nàoăđi vi nn qucăphòngălàănhng vnăđ cnăđc nghiênăcu gii
quyt. Bi vy, vicănghiênăcu s phátătrinăKTTTăvàălàmărõăs tácăđng ca
nóăđi vi nn qucăphòngălàăđòiăhiăkháchăquanăbcăxúcăc v mtălýălunăvàă

2
thc tin. T nhng vnăđ lýălunăvàăthc tinăđtăraătrênăđâyătácăgi chnăđ
tàiă"Tác đng ca kinh t th trng đi vi nn quc phòng  Cng hoà dân
ch nhân dân Lào" đ nghiênăcuălàmălunăánătinăsăkinhăt,ăchuyênăngànhă
kinh t chínhătr.
2. McăđíchăvƠănhim v nghiênăcu ca lunăán
2.1. Mc đích nghiên cu:
H thngăhoáănhng vnăđ lýălunăcăbn v mi quan h gia KTTT
vi nn qucăphòngăcaăđtăncăđ phânătíchăthc trngătácăđng ca KTTT
đi vi nn qucăphòng,ăd báoătácăđng caăKTTTăđi vi nn qucăphòngă
nhngănmăti  ncăLào.ăT đóăđ xut nhngăquanăđimăcăbnăvà cácă
giiăphápăch yu nhmăphátăhuyătácăđngătíchăccăvàăhn ch nhngătácăđng
tiêuă cc, khc phcă cácă hn ch caă KTTTă đi vi vic cng c vàă tngă
cng nn qucăphòngă ncăLào.
2.2. Nhim v nghiên cu:
- Trìnhăbàyămt s vnăđ lýălunăcăbn ca KTTT vàămi quan h
gia kinh t vi qucăphòngă- căs kháchăquanăv s tácăđng caăKTTTăđi
vi nn qucăphòng.
- Phânătíchăthc trngătácăđng caăKTTTăđi vi nn qucăphòngătrênă
c hai mtătíchăccăvàătiêuăcc.ăNêuăraămt s d báoăv xuăhngăphátătrin
vàătácăđng caăKTTTăđi vi nn qucăphòngătrongăthi gian ti.
-  xut nhngăquanăđimăcăbnăvàăgiiăphápăch yu nhmăphátăhuyă
nhngătácăđngătíchăccăvàăhn ch tácăđngătiêuăcc caăKTTTăđi vi nn
qucăphòngă CHDCNDăLào.

3.ăiătngăvƠăphm viănghiênăcu ca lunăán
Lună ánă ly s tácă đng caă KTTTă đi vi nn qucă phòngă 
CHDCNDăLàoălàmăđiătngănghiênăcu. Vnăđ bn cht kinh t th trng
đcăbànălunăđn  mcăđ tìmăcăs đ phânătíchărõăđiătngănghiênăcu
caăđ tài.

3
Lunăánăch tpătrungănghiênăcu thc trngătácăđng caăKTTTăđi vi
nn qucăphòngă CHDCNDăLàoătrongăgiaiăđon 2000 - 2013, d báoăchoă
thiăgianăđnănmă2020
4.ăCăs lỦălunăvƠăphngăphápănghiênăcu ca lunăán
Lunăánăđcănghiênăcuătrênăcăs lýălunăvàăphngăphápălun ca ch
nghaăduyăvt bin chng, ch nghaăduyăvt lch s, hc thuyt v chinătranhăvàă
quânăđi,ălýălun kinh t quânăs,ăđng liăchínhăsáchăcaăngăNhânădânăcáchă
mngă(NDCM)ăLào,ăcácăngh quyt ca Ban ChpăhànhăTrungăngăvàăch th
ca B QucăphòngăCHDCNDăLào.ăng thi k thaăvàăphátătrinăcácăcôngă
trìnhăkhoaăhcăđưăcôngăb caăcácănhàăkhoaăhc. Lunăánăs dngăphngăphápă
căbn ca kinh t chínhătr hc:ăPhngăphápătruătngăhoáăkhoaăhc.
5. Nhngăđóngăgópămi ca lunăán
- Phânătíchăvàăch ra nhngătácăđng caăKTTTăđi vi nn qucăphòngă
 ncăLàoăhinănayăvàătrongăthi gian ti.
-  xut nhngăquanăđimăcăbnăvàăgiiăphápăch yu nhmăphátăhuy
nhngătácăđngătíchăccăvàăhn ch nhngătácăđngătiêuăcc caăKTTTăđi
vi s tngăcng nn qucăphòngă ncăLào.
6.ăụănghaăthc tin ca lunăán
Kt qu đtăđc ca lunăánă s gópă thêmăcă s khoa hcăvàoă vic
hochăđnhăquáătrìnhăphátătrinăKTTTăvàătácăđng caănóăđi vi nn quc
phòngă CHDCNDăLào.ăLunăánăcònălàătàiăliu tham kho cho vicănghiênă
cu, ging dyămônăkinhăt chínhătr vàă kinhă t quânăs  cácă nhàă trng
trongăvàăngoàiăquânăđi.

7. Kt cu ca lunăán
Ngoàiăphn m đu, kt lunăvàădanhămcătàiăliu tham kho, lunăánă
đcăchiaălàmă4ăchng,ă10ătit.
Chngă1.ăTng quan v tìnhăhìnhănghiênăcuăcóăliênăquanăđnăđ tài.

4
Chngă2.ăCăs lýălun v tácăđng ca kinh t th trngăđi vi nn
qucăphòng.
Chngă3.ăThc trngătácăđng ca kinh t th trngăđi vi nn quc
phòngă CngăhoàăDânăch NhânădânăLàoăgiaiăđon 2000-2013.
Chngă4.ăQuanăđimăvàăgiiăphápăch yu nhmăphátăhuyănhngătácă
đngătíchăccăvàăhn ch tácăđngătiêuăcc ca kinh t th trngăđi vi nn
qucăphòngă CngăhoàăDânăch NhânădânăLàoăđnănmă2020.

5
Chngă1
TNG QUAN V TỊNHăHỊNHăNGHIểNăCU
Cị LIểNăQUANăNă TĨI

Xétăv mt lch s phátătrin ca nn sn xutăxưăhi,ăKTHHăđưăcóă
mm mng t trongăxưăhiănôăl,ăhìnhăthànhătrongăxưăhi phong kinăvàăđc
phátătrin rngărưi,ăđtătrìnhăđ cao trongăxưăhiătăbn ch nghaă(TBCN),ăsn
xutăvàătrao điăhàngăhoáăchínhălàănhng tinăđ quan trngăbanăđu cho s ra
điăvàăphátătrin KTTT. KTTT - mtăhìnhăthcăphátătrin cao ca KTHH gin
đn,ămt thut ng xut hin gn vi s raăđiăvàăphátătrin ch nghaătăbn
(CNTB)ămàăgiaiăđonăđuăcóătênăgiălàăKTTT t do.
Trong lch s, vnăđ KTTTăđưăđc nhiuătácăgi bànălun,ăcóănhiu
côngătrìnhăquanătâmănghiênăcu,ăđc bitălàăcácătácăgi kinhăđin ca ch ngha
Mácă- Lênin:ăC.Mácăviătácăphmă"Tăbn",ă"Hàngăhoáăvàătin t" (1867);
Ph.ngghenăviătácăphm "ChngăuyăRinh"ă(1878);ăV.I.ăLêninăviătácăphm

"Bànăv cáiăgiălàăvnăđ th trng" (1893); "S phátătrin ca ch nghaătă
bn  Nga" (1896-1899).ăTrcăcácăôngăđưăđ li nhiuătácăphm caăcácănhàă
kinh t hcătăsn c đinănhăAdamăSmith,ăDavidăRicardo  nhngănmăcui
th k XVIIIăvàăđuăXIX;ăcácănhàăkinhăt hcătăsn hinăđiănhăJ.M.Keynesă
 nhngănmă30ăca th k XXăvàămiăđâyălàălýăthuyt kinh t hc ca Paul
A.Samuelson,ăDavidăBegg…
Tuyănhiên,ănghiênăcuăquáătrìnhătácăđng caăKTTTăđi vi nn quc
phòng,ămcădùăđưăvàăđangăđcăcácăncăcóănn kinh t chuynăđi t nn
kinh t k hochăhoáătp trung sang nnăKTTTăcóăs qunălýăcaăNhàănc
nhă CHDCNDăLào,ă CngăhoàăXHCNăVită Nam…ăquană tâm,ănhngăcácă
côngătrìnhănghiênăcuălýăthuytăcóătínhăh thng v vnăđ nàyăchaăxut hin
nhiu.ă nêuărõăcnăc xutăphátăcaăcácănghiênăcu trong lunăán,ăxinătrìnhă
bàyămtăcáchăkháiăquátăcácăkt qu nghiênăcuăcóăliênăquanăđnăđ tài.

6
1.1.ă CÁCă NGHIểNă CU CAă CÁCă NHĨă KINHă T HCă Tă SN C
IN,ăCÁCăNHĨăKINH IN CA CH NGHAăMÁCă- LểNIN,ăCÁCăNHĨăKINHă
T HC HINăIăVĨăCÁCăNHĨăNGHIểNăCU VIT NAM
1.1.1.ăCácănhƠăkinhăt hcătăsn c đin
Ch nghaătrngăthngăraăđiăvàătn ti  TâyăÂuăvàoăgia th k
XVăđn gia th k XVII, chim v tríăquanătrngăvàălàănétăni btătrongăđi
sng kinh t cácăncăTâyăÂuăgiaiăđonănày.ăNóălàăhìnhătháiăđuătiênăca h
tătng kinh t tăsnătrongăgiaiăđonătíchălu nguyênă thu tăbn nhm
chng liătătng kinh t phong kinăvàătìmăngun gcăgiàuăcóăt thngă
nghip, tuytăđiăhoáăvaiătròăthngănghip, bo v liăíchăcaătăbnăthngă
nghip.ă im xută phátă ca ch nghaă trngă thngă làă tin: "Tină làă ni
dungăcnăbn ca ca ci",ălàătàiăsn tht s ca mt quc gia. Mtănc
càngăcóănhiu tină(vàng)ăthìăcàngăgiàuăcó.ăCònă"hàngăhoáă"ăch làăphngă
tinălàmătngăthêmăkhiălng tin t màăthôi.ăCh nghaătrngăthngăcng
đ caoăvaiătròăcaănhàăncătrongăphátătrinăthngănghip. Theo Thomas

Mun (1571-1614)ălàănhàăkinhăt hcăAnh:ă"Thngămiălàăhònăđá th vàngă
cho s phn thnh ca qucăgia,ăkhôngăcóăphépăl nàoăkhácăđ kim tin tr
thngămi". Tiêuăbiu ln nhtălàăW.Pettyă(1623-1687)ălàănhàăkinhăt hc
ngi Anh. Lunăđim caăôngălà:ă"tălàăm,ălaoăđngălàăchaăca ca ci",
"Giáătr hàngăhoáăchínhălàăs phnăánhăgiáătr ca tin t,ăcngănhăánhăsángă
ca mtătrngălàăs phn chiu caăánhăsángămt tri".ăW.Pettyăđcăđánhă
giáăcaoălàăchaăđ ca kinh t chínhătr hc [6, tr.53-71].
Mcă dùă ch nghaă trngă thngă cóă vaiă tròă rt to ln,ă nhng cngă
khôngătránhăkhiăđc mt hn ch.
V mt tích cc:
- Ch nghaătrngăthngălàăhc thuyt kinh t đuătiênătrongălch s,
tin b hnăhn so viătătng kinh t phong kinăvàăthuytălýătônăgiáoăcònă
đangăthnhăhànhă nhiuănc thi by gi.

7
- Lnăđuătiênăđaăraăquanăđim v s giàuăcóălàăgiáătr,ălàătin.
- Nêuăquanăđim mcăđíchăhotăđng ca nnăKTHHălàăli nhun.
- Tătngănhàănc can thipăvàoăkinhăt v sauăđc kinh t hc
hinăđi s dng.
V mt hn ch:
- Hc thuytăcònămangătínhăphin din, ch nghiênăcu quan h kinh t
trongălnhăvcăluăthông,ătuytăđiăhoáăvaiătròăcaăluăthôngămàăkhôngăquană
tâmăđn sn xut,ăphânăphiăvàătiêuădùng.
- Nhng lunăđim ca ch nghaătrngăthngămi dng  phânătíchă
thc tinăđ đaăraănhng liăkhuyên v chínhăsáchăkinhăt, rtăítătínhălýălun.
- Chaă bită đn quy lut kinh t. H coiă thngă trngă làă chin
trng,ăngiănàyăđcăthìăngi kia mt,ădânătcănàyălàmăgiàuăthìădânătc
khácăphi hy sinh.
- Giáăc hàngăhoáălàăhìnhăthc biu hin bng tin caăgiáătr hàngăhoáă
trênăth trng.ăNhăvy, tin t chínhălàăs phnăánhăgiáătr caăhàngăhoá,ăch

khôngăphiăngc liănhătrongălunăđim ca W.Petty.
Hc thuyt kinh t ca Adam Smith.
Adam Smith (1723-1790)ălàămtănhàăkinhăt chínhătr hc ni ting
thucătrngăpháiăc đin Anh. Hc thuyt kinh t caăôngăđc th hin tp
trung trong cun "Ca ci caăcácădânătc", xut bnănmă1776.ăÔngăđưăcóă
côngătrongăphátătrinăphngăphápătruătngăhoáătrongănghiênăcu kinh t
chínhătr,ăcóănhiuăđóngăgópăvàoăvicăxâyădngăcácăphmătrù,ăquyălut ca
KTTTăvàăphânătíchănn sn xut TBCN.
TheoăPaulăA.Samuelson:ăAdamăSmithălàănhàătiênătriăca ch nghaăt do
kinh t.ăAdamăSmithălàămtănhàăkinhăt hcăngiăAnhăđc Paul A.Samuelson-
ngiăđngăđuătrngăpháiăchínhăhinăđi - coiăôngălàănhàătiênătriăca ch
nghaăt do kinh t. Tht vy,ătrcăAdamăSmith,ătuyăđưăcóăcácănhàăkinhăt
phânătíchănnăKTHH,ănhngăliăđaăraăđ ngh phi daăvàoănhàăncăđ phátă

8
trin kinh t. Ch nghaătrngăthngăth k XV - XVII cho rng,ăđ làmătngă
ca ci ca mt quc gia, cn phiăcóăs giúpăđ caănhàănc.ăW.Pettyălàă
"chaăđ ca kinh t chínhătr hc",ăkhiătìmăgiiăphápăchoăphátătrin kinh t đưă
rt coi trngăcácăquyălut kinh t, cho rng trong kinh t cngănhătrongăyăhc,
cn phiătínhăđn nhngăquáătrìnhăt nhiên,ăkhôngănênădùngăhànhăđngăcng
bcăriêngăcaămìnhăchng li nhngăquáătrìnhăđó.ăChoăđn cui th k XVIII,
tătng t do kinh t mi tr thànhămt hc thuyt.ăNgi khiăxngănóălàă
Adam Smith. Ch nghaăt do kinh t làămt hc thuytăphátătrinătrênăquană
đimăđ caoăvaiătròăcaăcăch th trngă(CCTT),ăđ cao t do kinh doanh, t
do cnh tranh, chng li s can thip caănhàăncăvàoăkinhăt.
Theo Adam Smith: "Tinălàăbánhăxeăvăđi caăluăthông",ălàă"côngăc
đc bit caătraoăđiăvàăthngămi".ăLýălun v tin t vit trong cun "Ca
ci caăcácădânătc".ăAdamăSmithăđưăch rõ:
- Tin t raăđiălàădoăyêuăcu caătraoăđiăhàngăhoá.
- Tin t (vàng,ăbc,ăđng)ăcóăcácăchcănngăthcăđoăgiáătr,ăphngă

tinăluăthôngăvàăphngătinăthanhătoán.
- Viă cácă chcă nngă trên,ă tin tr thànhă phngă tină thúcă đyă luă
thôngăhàngăhoá.
- Tină khôngă ch làă côngă c đ thúcă đyă luă thôngă hàngă hoáă trongă
nc,ămàăcònălàăphngătinăđ thc hin quan h xut nhp khu, m rng
luăthôngăhàngăhoáăviăncăngoài,ăm rngăthngămi quc t.
Lýăthuytă"Bànătayăvôăhình"ăca Adam Smith thc chtălàălýăthuyt v
CCTT t điu tit.
- Adam Smith khngăđnh, nn kinh t bìnhăthngălàănn kinh t phátă
trinătrênăcăs t do cnh tranh, t do mua bánăvàătraoăđi.ăóălàănn KTTT.
S hotăđng ca nn KTTT chu s chi phi biă"Bànătayăvôăhình".
- "Bànătayăvôăhình"ălàăh thngăcácăquyălut kinh t kháchăquanăt
phátăhotăđngăvàăchiăphi hotăđng caăconăngi,ălàămt "trt t t nhiên".

9
-  cóăs hotăđng ca trt t t nhiên,ăcn phiăcóănhngăđiu kin
nhtăđnhăđóălà:ăi)ăS tn tiăvàăphátătrin ca sn xutăvàătraoăđiăhàngăhoá;ă
ii) Nn kinh t phiăđcăphátătrinătrênăcăs t do kinh t. Cn thit phiăcóă
t do sn xut, t doăliênădoanh,ăliênăkt, t do mu dch;ăiii)ăTrênăcăs đó,ă
hìnhăthànhămi quan h ph thucăvàoănhauăgiaăngi viăngi.
Tóm li, lýăthuytă"Bànătayăvôăhình"ăcaăAdamăSmithăđưăđ cao vai
tròăca quy lut kinh t kháchăquanătrongăđiu tit nnăKTTT,ăđ caoătínhăđc
lp, t ch,ăsángătoăvàătinhăthn t do kinh doanh, t do cnh tranh caăcácă
ch kinh t. Coi th trng t doălàălcălng, sc mnhăđiu tit sn xutăvàă
tiêuădùngăcaăxưăhi [6, tr.76-84].
NcăCHDCNDăLàoăhinănayăđưăchuyn sang vnăhànhănn kinh t
theoăCCTTăcóăs qunălýăcaăNhàănc,ăphátătrinătheoăđnhăhng XHCN,
nhngă cònă nhiu yu t să khai.ă Vică nghiênă cu hc thuyt kinh t nóiă
chung,ălýăthuytă"Bànătayăvôăhình"ănóiăriêngăcaăAdamăSmithăcóăýănghaăcungă
cp mt tri thc quan trng v vaiătròăcaăCCTTătrongăđiu tit nn kinh t.

Trongăcăch này,ămi vic la chn sn xutăvàăvicătiêuădùngăcaăcácăch
th kinh t đuăđc thc hinădiătácăđng ca quy lut kinh t kháchăquan,ă
theo mnh lnh ca th trng.ă CCTTă làă c ch điu chnh linh hotă cácă
ngun lc trong nn kinh t theoăhng hiu qu, t nóăcóăth to ra s cână
đi cung - cuăhàngăhoáătrênăth trng. Bi vy, cnăcóănhn thcăđúngăvaiă
tròăcaăCCTTăvàăcóăgiiăphápăđ phátăhuyăvaiătròăđóătrongăvnăhànhănn kinh
t nc ta hin nay.
Lýăthuytă"Bànătayăvôăhình"ămi ch quanătâmăđn mtătíchăcc ca
th trng,ămàăkhôngăthyătácăđngătiêuăcc hay tht biămàăt nóăkhôngăth
khc phcăđc,ănênăđưătuytăđiăhoáăvaiătròăca th trng, ph nhnăvaiătròă
kinh t ca nhàănc.
Mtăbàiăhcăđcărútăraăquaăvicănghiênăcuălýăthuytănàyălà:ăcnăcóă
cáchănhìnăkháchăquan,ăkhoaăhc v CCTT.ăKhôngănênătuytăđiăhoáăvaiătròă

10
ca th trngătrongăđiu tit nn kinh t. S điu tit caănhàăncăđi vi
nn kinh t làă cn thită đ ngnă nga, khc phc nhng tht bi ca th
trng,ăđ th trng hotăđngăcóăhiu qu.
1.1.2.ăCácănhƠăkinhăđin ca ch nghaăMácă- Lênin
Trong h thngălýălun caăcácă nhàăkinhăđin ca ch nghaă Mácă-
Lênin,ă cácă côngătrìnhănghiênă cu v "Hàngăhoá,ătin t" chim v tríă quană
trng.ăKhiănghiênăcuăvàăphânătíchăcácăquanăh kinh t đ tìmăraăcácăquyălut
vnăđng caăxưăhiătăbn, nhmăhoànăthin hc thuyt kinh t caămình,ă
đcăC.Mácă(1818-1883)ătrìnhăbàyăk lng trong b "Tăbn".
Trongăxâyădng hc thuytăgiáătr,ăC.Mácăđưăk tha nhngănhânăt
khoa hcăcăbnătrongălýălunăgiáătr ca David Ricardo (1772-1823) - ngi
k tha nhngănhânăt khoa hcăvàăgt b nhng sai lm trong hc thuytăgiáă
tr - giáăc ca Adam Smith.
NhngălýălunăcnăbnămàăC.Mác đưăvtăquaăDavidăRicardoăđ đaă
lýălunăgiáătr thànhăhc thuytăgiáătr:

- C.Mácăđưăphátăhinăraătínhăcht hai mt caălaoăđng sn xutăhàngă
hoáă(SXHH)ălàălaoăđng c th vàălaoăđng truătng. Nh s phátăhinănày,ă
C.Mácăđưăch rõălaoăđng c th to raăgiáătr s dngăcònălaoăđng truătng
toăraăgiáătr hàngăhoá,ăkhiăphânătíchăcácăquyălut chi phi nn SXHH TBCN phi
btăđu t vicăphânătíchăhàngăhoáăvàăcoiăhàngăhoáălàăt bàoăcu toănênăphng
thc sn xutănày,ăC.Mácăchoărng: "Trong nhngăxưăhiădoăphngăthc sn
xut TBCN chi phiăthìăca ci biu hinăraălàămtă"đngăhàngăhoáăkhng l"ăcòn
tngăhàngăhoáămtăthìăbiu hinăraălàăhìnhătháiănguyênăt ca ci y" [18, tr.61].
- Daăvàoăphânătíchăcht caăgiáătr hàngăhoáălàălaoăđng kt tinh, lao
đng truătng,ălaoăđngăxưăhi ktătinhăvàoăgiáătr hàngăhoá,ăcònălngăgiáătr
caăhàngăhoáălàălng thiăgianălaoăđngăxưăhi cn thit đ sn xutăraăhàngă
hoá. C.Mácăđưătrìnhăbàyămtăcáchăkhoaăhc quy lutăgiáătr, quy lutăcăbn ca
sn xutăvàăluăthôngăhàngăhoá,ăt đóăhoànăchnhălýălunăgiáătr - laoăđng.

11
Tóm li,ăC.Mácăđưăh thngăvàăk thaăcácănhânăt khoa hcătrongălýă
lunăgiáătr caăcácăbc tin biămàătrc tipălàăt DavidăRicardo.ăÔngăđưăkho
sátăvàăphânătíchăhàngăhoáăviătăcáchălàăt bàoăkinhăt caăphngăthc sn
xutăTBCN,ătrongăđóăchaăđng mi quan h căbn caăphngăthcănàyă
trênăcácămt bn cht,ăđiălng,ăhìnhătháiăbiu hinăvàăquyălutătácăđngăđ
hìnhăthànhăhc thuytăgiáăt caămình.
V.I.ă Lênină (1870-1924)ă làă ngi k tc s nghip caă C.Mác.ă Ôngă
phânătíchăs vnăđng ca CNTB t t do cnhătranhăsangăđc quynăvàăđ
xutăcácănguyênălýăv xâyădng nn kinh t XHCN. T đó,ăraăđiămônăkinhăt
chínhătr Mácă- Lênin.
SauăCáchămngăthángăMi,ăchúngăta thy rng, sau khi ra khi ni
chin,ă"Chínhăsáchăcng sn thi chin",ătrngăthuălngăthc thaăkhôngăcònă
phùăhp na.ăMàăthayăvàoăđóălàă"Chínhăsáchăkinhăt mi"ă(NEP)ăđc ban
hànhă vàoă đuănmă 1921,ădoă V.I.Lênină khi tho,ă làă li ra cho nn kinh t
nông nghipănc Nga chuynăsangănôngănghipăhàngăhoá.ăiuănàyăđưăth

hinărõătrongătácăphm "Bànăv thu lngăthc".
NEP caăV.I.Lêninălàănhm tip tcăxâyădng ch nghaăxưăhi (CNXH)
 Ngaătrongăđiu kin chuyn sang thiăbìnhăthayăchoăchínhăsáchă"cng sn
thi chin".ăNóăbaoăgm nhng ni dung ch yuăsauăđây:
- Thayăchínhăsáchătrngăthuălngăthc bngăchínhăsáchăthu lngă
thc.ăTheoăchínhăsáchănày,ăngiănôngădânăch np thu lngăthc c đnh 
mc ti thiu trong nhiuănmăcnăc vàoăđiu kin t nhiênăcaăđtăcanhătác.ă
Mc thu thp s kíchăthíchănôngădânătíchăcc sn xut, sau khi np thu cho
nhàănc, phnădătha s đcătraoăđi t doătrênăth trng.
- T chc th trng,ăthngănghip, thit lp quan h hàngăhoáă- tin
t giaănhàăncăvàănôngădân,ăgiaăthànhăth vàănôngăthôn,ăgiaăcôngănghip
vàănôngănghip.

12
- Phátătrin "Kinh t nhiuăthànhăphn", s dng rngărưiăcácăhìnhăthc
kinh t quáăđ nhăkinhăt tăbnănhàănc,ăápădng hchătoánăkinhăt trong
doanh nghipănhàănc (DNNN), thc hin kimăkê,ăkimăsoát…
NEP caăV.I.ăLêninăcóăýănghaăkinhăt quan trngăđi vi s khôiăphc
vàăphátătrin kinh t,ăvnăhoáătrongănc,ăcngănhăcóăýănghaăquc t to ln
đi viăcácăncăphátătrinătheoăđnhăhngăXHCN,ăđc bitălàăđi viănc
CHDCNDăLào cóănn kinh t chuyn t nn kinh t k hochăhoáătp trung
sang nnăKTTTăcóăs qunălýăcaăNhàănc.
Cácă nhàă kinhă đin ch nghaă Mácă - Lênină đưă khôngă ch dng li 
nghiênăcuăcácăvnăđ kinh t màăcònăđ cpăđn mi quan h gia kinh t vi
qucăphòngăvàăchin tranh.
Nhngătătng caăcácăôngăbànăv vnăđ nàyăđcătrìnhăbàyă nhiu
tácă phm,ă nhngă tp trung nht  tácă phm "Chngă uyă Rinh"ă ca
Ph.ngghenă(1878),ăphnă lýă lun v bo lc. Xung quanh mi quan h v
kinh t vi bo lcă(quânăs, chin tranh, qucăphòng),ăPh.ngghenă(1820-
1895) cho rng: "Bt c  đâuăvàăbt c lúcănào,ănhngăđiu kin kinh t vàă

tàiă nguyênă kinhă t đuă làă nhngă cáiă giúpă choă "bo lc" chin thng, nu
khôngăcóănhngăđiu kinăvàătàiănguyênăđóăthìăbo lcăkhôngăcònălàăbo lc
na" [19, tr.242].
Trongătácăphm "Hi cng L Thun tht th"ă(1905),ăV.I.ăLêninăcngă
đưăđ cp s ph thuc ca qucăphòng,ăchinătranhăvàoăkinhăt thôngăquaăvic
phânătíchănc Nhtăđ tin ca,ăcôngăsc,ătríătu đ ch to cácăchin hm.
V.I.Lêninăkhngăđnh rng: "Mtăđiăquânăgii nht, nhngăngiătrungăthànhă
nht vi s nghipăcáchămngăcngăđu s lp tc b k thùătiêuădit, nu h
khôngăđcăvătrang,ătip t lngăthcăvàăhun luynăđyăđ" [14, tr.497].
Nhăvy,ăxétămtăcáchătngăquátănht v mtălýălunăcngănhălt
qua v lch s,ăcóăth thy,ăcácănhàăkinhăđin ch nghaăMácă- Lêninăđưăđ cp
khôngăítăđn s phátătrin ca sn xutăcóăvaiătròătoălnăđi vi s phátătrin

13
KT-XH.ăng thiăcácănhàăkinhăđin ch nghaăMácă- Lêninăcngăđ cpăkháă
nhiu mi quan h gia kinh t vi qucăphòng,ăqucăphòngăvi kinh t,ălàăhaiă
lnhăvcăcóătácăđng, h tr lnănhauăcùngăphátătrin.ăNghiênăcu nhng quan
đimălýălun caănhàăkinhăđin ch nghaăMácă- Lêninătrênăcóăýănghaăc v
mtălýălunăvàăthc tin.
V mt lý lun, cóă th thyă trongă khuônă kh ca quan h sn xut
TBCN.ă Quáă trìnhă tă bnă xâmănhpă vàoă sn xut,ă kinhă doanhătheoă phngă
thc sn xutăTBCNăcngălàăquáătrìnhătngăbc ci bin nn sn xut nh
thànhănn sn xut ln.
V mt thc tin, choătaăcăs đ hochăđnhăchínhăsáchăphátătrin kinh
t đi vi nhngăncătrongăquáătrìnhăchuyn t kinh t t cp, t túcăsangă
KTHH.ăng thi phiătínhăđn mt cucăcáchămng c v mtăLLSXăvàăquan
h sn xutătheoăhng tinăhànhăcôngănghipăhoá,ăhinăđiăhoáă(CNH,ăHH)ă
đtănc.
1.1.3.ăCácănhƠăkinhăt hc hinăđi
Lý thuỔt KTTT ồã hi  Cng hoà Liên bang c

- LýăthuytăKTTTăxưăhiăđcăhìnhăthànhăvàăphátătrin  Cngăhoàă
Liênăbangăc t sau Chin tranh th gii th hai. Nhngăđi biu ch yuălàă
W.Euskens, W.Ropke, Erhard, Muller, Armack.
- Tă tngă că bnă làă đm bo t do th trng, t do cnh tranh,
khôngăcóăs khng ch caăđc quyn, bo v bt kh xâmăphm ca s hu
tănhân,ăbo v h thng kinh t TBCN,ănhàănc can thipăvàoănn kinh t 
mcăđ nhtăđnh nhm thc hinăcôngăbngăxưăhi. Yu t xưăhiălàămt ni
dung ch yu caăKTTTăxưăhi [6, tr.307-320].
- Theo h, mcădùă th trng mang li kt qu tiăuăchoăcácăhot
đng kinh t,ănhngănóăcngătácăđngăđnăxưă hi mang li nhng kt qu
khôngămongămun. Bi vy, yu t xưăhiăcóăýănghaăcc k quan trng trong
KTTTăxưăhi.

14
+ Mcă tiêuă ca yu t xưă hiă làă nhmănângă caoă mc sng caă cácă
nhómădânăcăcóămc thu nhp thp nht, bo v tt c cácăthànhăviênăcaăxưă
hi chng li nhngăkhóăkhnăv kinh t vàăđauăkh v mtăxưăhi do nhng
ri ro ca cuc sngăgâyănên.
+ăCôngăc đ đtăđc nhng mcătiêuătrênălà:
Mt là, thúcăđyătngătrng kinh t nhm toănênăthu nhpăcaoăhnă
vàăgim t l tht nghip.
Hai là,ăphânăphi thu nhpăcôngăbng:ătngătinălngătngăng vi
tngăli nhun caănhàătăbnăvàănăđnhăgiáăc. Phiăcăcu h thngăđm
boăcôngăbngăxưăhiăcóănhăhngăđángăk đi vi s phânăphiăvàăđi vi
hnhăphúcăcaăcácătng lpănghèoăkh nhtătrongăxưăhi.
Ba là, bo himăxưăhi, gm bo him tht nghip, tuiăgià,ăsc kho,
tai nn.
Bn là, phúcă liă xưă hi bao gm tr cpă xưă hi cho nhngă ngi
nghèo,ătr cpănhàă cho nhngăngiăkhôngăcóăthuănhp hoc thu nhpăquáă
thp, tr cpănuôiăcon…

Ngoàiăra,ălýăthuytăKTTTăxưăhi ca CngăhoàăLiênăbangăcăcònăápă
dngăcácăbinăphápăkhácăcaăchínhăsáchăxưăhi.
+ă Trongă lýă thuyt "nnă KTTTă xưă hi"ă cònă nêuă rõă "vaiă tròă ca th
trng"ăvàă"vaiătròăcaănhàăncă(Chính ph) trong nnăKTTTăxưăhi.
V vai trò ca th trng: Lýăthuytăđcăđt trong mi quan h vi
vaiătròăkinhăt caănhàăncătheoănguyênătc th trng nhiuăhn,ănhàănc
can thipăítăhn.ăNóăđc th hinăkhiăcácănhàăkinhăt căphânătíchăvaiătròă
ca cnhătranhăcóăhiu qu. Theo h, cnhătranhăcóăhiu qu làămt yu t
trungă tâmă khôngă th thiuă đc trong h thng KT-XH.ă Khôngă cóă nóă thìă
khôngăcóăth trngăxưăhi. Cnhătranhăcóă8ăchcănng:
Mt là, s dngăcácăngunătàiănguyênămtăcáchătiău.
Hai là, khuynăkhíchătin b k thut.

15
Ba là,ă phână phi thu nhpă theoă hng khuynă khíchă cácă nhàă cnh
tranhăthànhăcông.
Bn là, tho mưnănhuăcu caăngiătiêuădùng.
Nm là,ăđm boătínhălinhăhot ca s điu chnh. Cnhătranhălàăcôngă
c tt nhtăđ s dngăcácăngunătàiănguyênătiăuăvàălàăcôngăc nngăđng
choăphépăduyătrìăliênătc s di chuynăcácăngunătàiănguyênăđnăniăs dng
cóăhiu qu.
Sáu là, thc hin s kimăsoátăsc mnh kinh t.
By là, thc hin s kimăsoátăsc mnhăchínhătr (tácăđngăđn s can
thip caăChínhăph).
Tám là, boăđm quyn t do la chnăhànhăđng caăcáănhân.
Mcă dùă CCTTă mangă li kt qu tiă uă choă cácă hotă đng kinh t,
nhngănóăcngătácăđngăđnăxưăhi mang li kt qu khôngămongămun.
V vai trò ca nhà nc (Chính ph) trong "kinh t th trng xã hi":
Lýăthuytănàyăđcăxâyădngătrênăcăs sángăkinăcáănhânăvàăcnhătranhăcóă
hiu qu.ăTheoăcácănhàăkinhăt c,ănhàănc cn can thipăvàoăKTTT,ăsongă

s can thipăđóăch làăcn thit  niăcnhătranhăkhôngăhiu qu hoc cnh
tranh b đeădo. H nêuăhaiănguyênătc:
Mt là, nguyênătc h tr nhm bo v vàăkhuynăkhíchăcácăyu t că
bn caăKTTTăxưăhi.ăâyălàănguyênătc gi vaiătròăch đo khi gii quyt vn
đ làănhàănc can thipăhayăkhôngăvàăcanăthipăđn mcănào,ăđng thi bo
v vàăkhuynăkhíchăcácăyu t căbn ca nnăKTTTăxưăhi.
Hai là, nguyênătcătngăhp vi th trng.ăChínhăph phiăcóăcácă
chínhăsáchănhăsau:
- Toànădngănhânălc bngăcáchăh tr cácădoanhănghip nh vàăva,
chínhăsáchăcăcuăvàăchínhăsáchăvùngălưnhăth.
- Tngătrng kinh t.ăChínhăph cóăth tr cpăchoăphátătrin mt
ngànhăkinhăt đ tngăsc cnh tranh, hoc h tr choăchngătrìnhăphátătrin
vùngălưnhăth đ toànădngănhânălcăvàătàiănguyên.

16
- Chínhăsáchăchng chu k.ăChínhăph phiămuaăhàngătht nhiu trong
thi k khng hongă vàă đìnhătr kinh t vàămuaă thtăítătrongăthi k thnh
vng.ăiuănàyăs toăraătínhătngăhp vi th trng.
- Chínhăsáchăthngămi nhm boăđm s cânăbngătrongăcánăcână
thanhă toán.ă Cnă tránhă cácă bină phápă bo h mu dch, nhtă làă trongă côngă
nghip.ăTuyănhiên,ăvnăcóănhngătrng hp ngoi l chínhăđángătrongăkhuônă
kh nguyênătcătngăhp vi th trng.
Tóm li,ăcácănhàăkinhăt cănêuăraăquanăđimănhàănc ch can thip
vàoăth trng khi  đâyăcnhătranhăkhôngăhiu qu vàă đâuăvic bo v vàă
thúcăđyăcácăgiáătr vàănguyênătcăcăs khôngăth giaoăphóăchoăcácălcălng
tănhân.ăNnăKTTTăxưăhiăcăđòiăhi mtănhàăncăcóăsc mnh,ănhngăch
can thip vi mcăđ cn thităvàăphiătuânăth càngănhiuăcàngătt h thng
th trng. Nhngănguyênătc hotăđngănàyăhoànătoànăkhácăviăvaiătròăca
nhàănc trong th ch KTTT t do.
+ă làmăcăs cho vicănghiênăcu  chngătipătheo,ăcóăth rútăraăýă

nghaăthc tinălà:
- Cn coi trngăvaiătròăch doanh nghip trong nn KTTT, coi trng
vàă bo v cnhă tranhă lànhă mnh, chngă đc quynă vàă cnhă tranhă tháiă quáă
trong nn KTTT.
- Vicăđ caoăvaiătròăcaăCCTTălàăcn thităđ tranh th cácătácăđng
tíchăcc caănóătrongănn kinh t.ăSong,ăcngăcn thyărõănhngătácăđngătiêuă
ccămàăth trngăcóăth sinhăraăđ cóăgiiăphápăkhc phc.
- Nhàănc cn can thipăvàoăth trngăđ bo v vàăthúcăđy cnh
tranhălànhămnh,ăđ th trng hotăđngăcóăhiu qu. Vic can thipăvàoăth
trng caănhàănc phi hpălýătrênăcăs tônătrngăcácăquyălut kinh t
kháchăquan.ăPhi coi trng s dngăcácăchínhăsáchăkinhăt.
- Chínhăsáchăxưăhiălàămt ni dung quan trngăkhôngăth thiuăđc
trong ni dung can thip caănhàăncăvàoănn KTTT.

17
Lý thuỔt v "nn kinh t hn hp" ca Paul A.Samuelson
- Paul A.Samuelsonălàănhàăkinhăt hcăngi M,ătácăgi ca cun
Kinh t hc ni tingăvàălàăngiăđngăđuătrngăpháiăchínhăhinăđi. Hc
thuyt caăPaulăA.Samuelsonăđưăđ cp mtăcáchăđyăđ cácăvnăđ ca kinh
t hc hinăđi bao gm kinh t hcăvămôăvàăkinhăt hc viămô,ătrongăđóălýă
thuyt v nn "kinh t hn hp"ălàăni dung ch yu.
- Mm mng caălýăthuytănàyăđưăxut hin t cui nhngănmă30ăth
k XIX. Sau khi Chin tranh th gii th nht,ănóăđcăcácănhàăkinhăt hc
M nhă A.Hasenă tip tcă nghiênă cuă vàă đc Paul A.Samuelson tip tc
nghiênăcuăthànhălýăthuyt kinh t hc hinăđi.
- Nuăcácănhàăkinhăt pháiăc đinăvàătânăc đinăsayăsaăviă"Bànătayăvôă
hình"ăvàă"Cânăbng tngăquát",ăpháiăKeynesăvàăKeynesămiăsayăsaăviă"Bànătayă
nhàănc",ăthìăPaulăA.Samuelson cho rng "đ mt nn kinh t vnăhànhălànhă
mnh, cnăcóăc th trngăvàăChínhăph" [6, tr.331]. Bi vy, kinh t hc cn
phiătìmăhiuăcácănguyênătc n chaăđng sau nnăKTTTăvàăđánhăgiáăliăvaiătròă

caăChínhăph trongăđi sng kinh t.ăÔngăphânătíchăvaiătròăvàătht bi ca CCTT.
- NnăKTTT,ătheoăPaulăA.Samuelson,ălàămtăcăch tinhăviăđ phi
hp miăngi, mi hotăđng ca mi doanh nghipăthôngăquaăh thngăgiáă
c th trng.ăNóălàămtă phngătin giao tipăđ tp hp tri thcăvàăhànhă
đng caăhàngătriuăcáănhânăkhácănhau.ăKhôngăcóămt b phnănàoăhayăh
thngătínhătoánătrungătâm,ănhngănóăvn gii quytăđc nhng vnăđ sn
xutăvàăphânăphi bao gmăhàngătriu n s vàămiătngăquanămàăkhôngăaiă
bit; nhng vnăđ y dùăchoănhngăsiêuămáyătínhănhanhănhtăngàyănayăcngă
khôngăth làmăni. Chngăcóăaiăthit k ra th trng,ănhngănóăvn vnăhànhă
rt tt. Trong nnăKTTT,ăkhôngăcóămtăcáănhânăhayăt chcăđnăl nàoăcóă
tráchănhim sn xut,ătiêuădùng,ăphânăphiăhayăđnh giá.
Theo Paul A.Samuelson, "th trng"ălàă mtăcă ch trongă đóăngi
muaăvàăngiăbánătngătácăviănhauăđ xácăđnhăgiáăc vàăsnălngăvàăhàngă

18
hoáăhayădch v.ăimăđcăthùănht ca th trngălàănóăđaăngiămuaăvàă
ngiăbánăđn viănhauăđ xácăđnhăgiáăc vàăsnălng. Trong nn KTTT,
mi th đuăcóăgiáăc,ăđóălàăgiáătr caăhàngăhoáăvàădch v đcătínhăbng
tin.ăGiáăc th hin mcămàămiăngiăvàăcácăhàngăt nguynătraoăđi nhiu
loiăhàngăhoáăkhácănhau.
- PaulăA.Samuelsonăđánhă giáăcaoăhc thuytă"Bànătayăvôăhình"ăca
AdamăSmithălàăđưăphátăhinăraăvaiătròăca nn KTTT cnhătranh,ănêuăbt s
hoàăhp gia liăíchăcáănhânăvàăliăíchăcngăđng.ăSong,ăcngăch ra nhng
hn ch thc t ca hc thuytănày.ăóălàănhng khuyt tt do th trng sinh
ra, t nóăkhôngăgii quytăđc, th trngăkhôngăphiălúcănàoăcngăđaăti
kt qu tiău.ăóălàătìnhătrngăđc quynăvàăcácăhìnhăthc cnhătranhăkhôngă
hoànăhoăkhác,ănhngătácăđng lan to hay nhăhng ngoi sinh xut hin
bênăngoàiăth trngănhănhăhngătiêuăcc ca nnăôănhimămôiătrngălàă
cuiăcùngălàătìnhătrngăphânăphi thu nhpăkhôngăth chp nhnăđc c v
mtăchínhătr ln v mtăđoăđc.ăVàăchoărng,ătrongăđiu kin cnh tranh

hoànăho,ăkhôngăcóăkhuyt tt ca th trng, th trngăcóăkh nngăto ra
nhiuăhàngăhoáăvàădch v huăíchănht bng ngun timănngăsnăcó.ăNhngă
khiăđc quyn,ăôănhimămôiătrngăhayăcácăkhuyt ttăkhácăca th trng tr
nênăph binăthìăhiu qu to ln caă"Bànătayăvôăhình"ăs b pháăv.
- PaulăA.Samuelsonăđánhăgiáăcaoăquanăđim caăC.Mácăkhiăchoărng,
nuăkhôngăcóăs kimăsoátăsc sn xut ca th trngăvàăs cnhătranhăthìă
nhtăđnh s din ra hn lonăvàănhng cucăsuyăthoáiătrm trng,ăvàălàmătngă
thêmăs bnăcùngăcaăcôngănhân.
Tómăli, hc thuyt caătrngăpháiăchính hinăđiămàăngiăđngăđu
làăPaulăA.Samuelsonă(t nhngănmă60ăca th k XX liăđây)ăđưăkhngăđnh
điu tit mt nn kinh t hinăđi nuăkhôngăcóăth trng hocăChínhăph thìă
khôngăkhácăgìăđnh v tay bng mtăbànătay.ăC th trngăvàăChínhăph đu
thit yuăđ mt nn kinh t phátătrinălànhămnh.ăTătngănàyăđc th hin
trongălýăthuyt "nn kinh t hn hp" ca Paul A.Samuelson.

19
1.1.4.ăCácăcôngătrìnhănghiênăcu caăcácănhƠănghiênăcu Vit Nam
VităNamălàămtăncăcóănn kinh t chuynăđi t nn kinh t k
hochăhoáătp trung sang nnăKTTTăđnhăhng XHCN. Nn kinh t Cng
hoàăXHCNăVităNamăcóănhiuăđcăđimătngăđng viăCHDCNDăLào,ădoă
đóăcácăcôngătrìnhănghiênăcu,ăcácăquanăđimălýălun ca Vit Nam v vaiătrò,ă
v tríăvàăconăđngăphátătrin ca KTTT VităNamătrongăquáătrìnhăphátătrin
nn kinh t đtănc,ăcngănhănhngătácăđng caăquáătrìnhăđóăđi viălnhă
vcăkhácăcaăđi sngăxưăhi, rt gnăgiăvàăcóăth vn dng thun liăđi vi
CHDCNDăLào.
 Vit Nam, t khi thc hinăcôngăcucăđi miăđnănay,ăđưăcóăkhôngă
ítă cácă côngă trìnhă nghiênă cu v KTTTă di nhngă khíaă cnhă khácă nhau.ă
Trong s cácăcôngătrìnhănghiênăcuăđưănêu,ăđángăchúăýălàăcôngătrìnhănghiênă
cuăsauăđây:
Nhng vn đ lý lun và thc tin phát trin kinh t th trng đnh

hng xã hi ch ngha  Vit Nam và Lào do LêăHuăNgha,ăChuăVnăCp,
Hoàngă Chíă Bo,ă Luă t Thuytă (đng ch biên) [21]. Cună sáchă gm 4
chng,ă302ătrang.ăCunăsáchănàyăraăđi daătrênăkt qu nghiênăcu caăđ
tàiăkhoaăhc thc hin "Nhim v hpătácăquc t v khoa hcăvàăcôngăngh
theo ngh đnhăth"ăgiaăhaiănc VităNamăvàăLào.
Ni dung cunăsáchănêuălênămt s vnăđ v KTTTătrênăth giiălàmă
cnăc lýălunăchoăquáătrìnhănhn thcăvàăchuyn sang kinh t th trng 
Vită Namă vàă Lào;ă trìnhă bàyă quáă trìnhă xâyă dngă vàă phátă trin KTTT đnh
hng xưăhi ch nghaă  Vită Namă cngă nhăquáătrìnhă chuynă sangăphátă
trinăKTHHătheoăcăch th trngăđnhăhng XHCN  Lào:ăthànhătu, hn
ch vàăkinhănghim. T đóătp th tácăgi soăsánhănhngăđimătngăđngăvàă
khácăbit caăquáătrìnhăchuynăđi sang KTTT  Vit Nam, sang KTHH theo
căch th trng  Lào,ăđng thiănêuămt s giiăphápăvàăd báoăv phátă
trin KT-XH  VităNamăvàăLàoătmănhìnăđnănmă2020.