skkn một số biện pháp nâng cao hiệu quả tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức hồ chí minh quan môn văn học thpt long thành

MỘT SỐ BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ TÍCH HỢP
"HỌC TẬP VÀ LÀM THEO TẤM GƯƠNG ĐẠO ĐỨC HỒ CHÍ MINH"
TRONG MÔN NGỮ VĂN Ở TRƯỜNG THPT
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Trước xu hướng đổi mới của nền giáo dục hiện đại trên thế giới có thể thấy,
chưa bao giờ nền giáo dục và đào tạo ở nước ta đứng trước thử thách to lớn như
hiện nay, nhất là khi nó được xem là bộ phận chủ yếu của nền kinh tế tri thức.
Những nghị quyết của Ban chấp hành trung ương Đảng về văn hóa giáo dục qua
các nhiệm kì đã cho thấy nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục là đào tạo
nguồn nhân lực, nhân tài cho đất nước ở kỉ nguyên mới. Đó phải là những con
người vừa "hồng" vừa "chuyên", có tài, đức , luôn năng động, sáng tạo, làm chủ
bản thân và làm chủ xã hội.
Dạy văn là cách tư duy, dạy cách đi tìm và chiếm lĩnh kiến thức. Đó là một
định hướng quan trọng. Để đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước trong thời kì
mới, ngành giáo dục Việt Nam đã có sự đổi mới toàn diện về nội dung và phương
pháp dạy học như: thay sách giáo khoa, đổi mới cách kiểm tra đánh giá học sinh,
đổi mới phương pháp dạy học theo hướng hiện đại - lấy người học là trung tâm,
tích hợp liên môn, dạy học tích hợp giáo dục đạo đức và kỹ năng sống cho học
sinh qua môn học. Sự đổi mới ấy đã thu được những thành tựu rất đáng ghi nhận,
góp phần nâng cao chất lượng giáo dục nước ta lên tầm cao mới.
Tuy nhiên thực tế dạy học hiện nay cho thấy sự đổi mới này còn nhiều bất
cập: Cách dạy học bộ môn Văn từ lâu đã không bắt kịp với guồng quay nhanh
chóng của xã hội hiện đại, chương trình SGK còn nặng về hình thức; sự vận dụng
các phương pháp dạy học tích cực chưa đạt hiệu quả; vai trò trung tâm của người
học chưa được phát huy, ta vẫn chú trọng việc dạy chữ hơn dạy người - trong khi
một bộ phận giới trẻ của nước ta đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh đáng có dấu hiệu
suy đồi về đạo đức rất đáng báo động. Trong giờ học, GV vẫn chưa phát huy
được tính hiệu quả của việc lồng ghép tích hợp giáo dục HS qua môn học, đặc
biệt là tích hợp giáo dục HS " học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh". Việc giáo dục học tập và làm theo tấm gương của Người chưa lan tỏa sâu
rộng trong học tập cũng như trong cuộc sống của các em.

1
Nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh gồm nhiều bộ phận, trong đó tư tưởng đạo
đức có vai trò, ý nghĩa quan trọng, bởi đạo đức là nền tảng của người cách mạng.
Hơn nữa, nhân dân cả nước đang triển khai cuộc vận động" học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh", nên việc quán triệt và làm theo tấm gương
đạo đức của Người ngày càng cấp thiết. Công việc này sẽ góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục và đạt mục tiêu giáo dục đã xác định.
Môn Ngữ văn trong nhà trường có nhiều ưu thế, thuận lợi trong việc tích hợp
nội dung bộ môn với việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Bởi nó vừa là môn học vừa là môn nghệ thuật nâng cao đời sống tâm hồn cũng
như rèn luyện đạo đức cho học sinh. Vì vậy muốn khơi dậy sự yêu thích bộ môn
Văn cho học sinh, điều đầu tiên là chúng ta phải đem đến sự mới lạ trong cách
giảng dạy, trong tư duy, kích thích sự sáng tạo, ham hiểu biết của tuổi trẻ giúp
học sinh chủ động trong học tập. Từ đó các em mới thích học và yêu thích môn
Văn. Điều này cũng rất phù hợp với chủ trương đổi mới phương pháp dạy học,
tăng cường phát huy tính tích cực chủ động học tập của học sinh và của ngành
giáo dục hiện nay.
Xuất phát từ thực tế dạy học, từ yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học, tôi
đã lựa chọn một số biện pháp nâng cao hiệu quả tích hợp với đề tài: "Một số biện
pháp nâng cao hiệu quả tích hợp "học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh" trong môn Ngữ văn ở trường THPT với mong muốn góp phần
nâng cao chất lượng giáo dục học sinh " học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh" trong giờ học môn Văn ở trường THPT.
II. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Cơ sở lí luận
Có thể nói công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức cho thế hệ trẻ là một hoạt
động quan trọng hàng đầu trong chương trình giáo dục của mỗi quốc gia, nó góp
phần quyết định sự hưng thịnh của quốc gia đó. Bởi mục tiêu giáo dục là đào tạo
ra những con người vừa có tài vừa có đức để đáp ứng yêu cầu xây dựng đất nước.
Xác định được tầm quan trọng cấp thiết của công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức

cho thế hệ trẻ hiện nay, ngày 7-11-2006, Bộ chính trị khóa X đã ban hành chỉ thị
số 06 về tổ chức cuộc vận động" học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
2
Minh". Yêu cầu chung của cuộc vận động là: "làm cho toàn Đảng, toàn dân, toàn
quân thấm nhuần nội dung và nhận thức sâu sắc vị trí vai trò, giá trị to lớn của
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong đời sống tinh thần của xã hội. Tạo sự
chuyển biến mạnh mẽ ở tất cả các cấp các ngành, các địa phương và mỗi người
về yêu cầu, nhiệm vụ học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Hình
thành phong trào tu dưỡng, rèn luyện và làm theo tấm gương của Bác thật sự sâu
rộng trong toàn xã hội, đặc biệt là trong thanh niên, học sinh góp phần đẩy lùi
suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống và các tệ nạn xã hội".
Cuộc vận động "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" được
triển khai sâu rộng trong đời sống của nhân dân, đã tạo sự chuyển biến tích cực
trong đời sống tinh thần của đất nước. Ngày càng xuất hiện nhiều tấm gương
người tốt việc tốt trong xã hội có sức tác động đến tư tưởng tình cảm của mọi
người đặc biệt là giới trẻ.
Thực hiện chị thị của Bộ chính trị, Bộ giáo dục đã có văn bản chỉ đạo các
cơ sở giáo dục tổ chức thực hiện tốt cuộc vận động "học tập và làm theo tấm
gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong các hoạt động giáo dục: hoạt động ngoài giờ
lên lớp, giảng dạy các môn khoa học xã hội, sinh hoạt ngoại khóa
2. Cơ sở thực tiễn
Trong những năm qua, ngành giáo dục đã có những đổi mới quan trọng và
bước đầu đã thu được những thành tựu đáng kể, đưa nền giáo dục nước nhà từng
bước bắt kịp sự phát triển của nền giáo dục tiên tiến trên thế giới. Một trong
những nội dung đổi mới được dư luận xã hội quan tâm hiện nay đó là việc tích
hợp giáo dục học sinh "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"
qua môn các môn học trong nhà trường THPT, đặc biệt là qua môn Ngữ văn.
Thấy được tầm quan trọng của việc tích hợp giáo dục học sinh học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh trong xã hội hiện nay, đội ngũ giáo viên
trực tiếp giảng dạy môn Ngữ văn đã tích cực nghiên cứu các tài liệu hướng dẫn

tích hợp của ngành giáo dục, đồng thời tìm cách phối hợp các hoạt động dạy và
học phù hợp để đưa nội dung tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh vào bài dạy
tự nhiên và có hiệu quả. Những nỗ lực này, bước đầu đã thu được những hiệu
quả: các bài học có nội dung tích hợp tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh đều được
3
giáo viên tích hợp đầy đủ trong bài học; nhiều học sinh rất hứng thú đối với
những bài dạy có tích hợp nội dung này qua những câu chuyện về Bác, về những
tư tưởng của Người qua các tác phẩm mà các em được. Tuy nhiên những kết quả
như đã nói trên còn khá ít giáo viên làm được, chưa đáp ứng được yêu cầu thực tế
của việc giáo dục học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Bên cạnh đó cũng có những giáo viên cho rằng việc tích hợp là không cần
thiết bởi mỗi tác phẩm của Hồ Chí Minh đã chứa đựng vẻ đẹp tâm hồn của
Người, học sinh có thể tự học được mà không cần có sự định hướng của giáo
viên. Tôi thấy điều này không phù hợp, bởi ở lứa tuổi học sinh các em chưa thể
hiểu hết và tự rút ra những bài học bổ ích cho bản thân mình. Giáo viên cần phải
phát huy vai trò hướng dẫn, định hướng giáo dục tư tưởng cho học sinh qua
những bài dạy. Đó là điều rất quan trọng để phát triển và hoàn thiện nhân cách
của học sinh.
Thực tế dạy học cho thấy, việc tích hợp giáo dục HS "học tập và làm theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" vào dạy học môn Văn chưa đạt hiệu quả như
mong muốn, chỉ mang tính hình thức, máy móc, chưa tạo ra được những chuyển
biến tích trong việc giáo dục học sinh. Đây là hạn chế tồn tại khá lâu nhưng
chúng ta vẫn chưa tìm ra được những giải pháp để khắc phục. Có nhiều giáo viên
cho rằng do kiến thức môn học nhiều không đủ thời gian để tích hợp giáo dục học
sinh trong bài dạy, nếu tích hợp được thì cũng chỉ liên hệ ở cuối bài học. Vì thế
trong các giờ học ta vẫn thấy một thực trạng: giáo viên chỉ chú ý dạy chữ chứ ít
quan tâm đến việc dạy người, chính điều đó đã tạo nên sự yếu kém trong nền giáo
dục nước ta hiện nay - sự suy thoái đạo đức nghiêm trọng của giới trẻ hiện nay
mà chủ yếu là các em trong độ tuổi đến trường : sống ích kỉ, vô cảm, thích hưởng
thụ, lười lao động, tội phạm vị thành niên gia tăng Theo tôi, những hạn chế này

vẫn tồn tại là do chúng ta chưa phát huy được tính tích cực, năng động sáng tạo,
tinh thần tự học của học sinh và bản thân giáo viên của chưa làm tốt vai trò của
người tổ chức, hướng dẫn, điều khiển học sinh trong quá trình dạy và học: chưa
hướng dẫn cho học sinh chuẩn bị bài tốt trước khi đến lớp; Hệ thống câu hỏi
trong bài dạy chưa định hướng giáo dục cho người học hoặc để người học tự liên
4
hệ rút ra bài học cho bản thân; việc kiểm tra đánh giá kết quả tiếp thu bài học
trong tiết dạy cũng chưa chú ý đến kết quả giáo dục tích hợp
Thấy được thực tế ấy, Thầy Lê Minh Hoàng đã từng trăn trở làm thế nào
để việc tích hợp giáo dục học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh được nâng cao đặc biệt là qua môn Ngữ văn trong hội nghị kí kết thi
đua cụm tại Trường THPT Phước Thiền. Đây cũng là câu hỏi mà bản thân tôi và
các giáo viên dạy Văn đang nỗ lực đi tìm lời giải đáp.
Bản thân là giáo viên trực tiếp giảng dạy môn Ngữ văn trong trường
THPT, khi giảng dạy các bài dạy có tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh trong chương trình Ngữ văn THPT tôi gặp khá nhiều khó khăn:
bài dạy chưa thu hút được học sinh, hiệu quả giáo dục chưa cao, việc lồng ghép
tích hợp còn máy móc, công thức, học sinh chưa nhận thức được giá trị của tư
tưởng Hồ Chí Minh đối với việc học tập và hoàn thiện nhân cách của các em. Từ
những khó khăn đã gặp phải tôi đã tìm hiểu, nghiên cứu học tập và làm theo tấm
gương của Người, đồng thời tìm ra một số biện pháp nâng cao hiệu quả tích hợp
giáo dục học sinh "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong
chương trình Ngữ văn THPT và tiến hành thực nghiệm trên một bài dạy cụ thể:
Tác gia Hồ Chí Minh
- Kết hợp kể chuyện giáo dục
- Hướng dẫn học sinh tìm và đọc tài liệu tham khảo
- Xây dựng hệ thống câu hỏi
- Khai thác hiệu quả hình ảnh trực quan
Những biện pháp này đã giúp tôi nâng cao hiệu quả tich hợp trong các bài dạy có
tích hợp học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.

III. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
1. Nội dung cơ bản của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh
Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh phản ánh phẩm chất, đạo đức của bản thân
Hồ Chí Minh. Đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức của người cách mạng, nên đạo
đức của Người là đạo đức cách mạng, đạo đức mới, chống lại đạo đức phản động,
lỗi thời của các giai cấp thống trị, song biết tiếp nhận có chọn lọc những yếu tố
tích cực, tiến bộ của đạo đức cũ.
5
Bản chất đạo đức của Hồ Chí Minh là đạo đức của giai cấp công nhân,
đồng thời là đạo đức của dân tộc, bởi vì đạo đức của Người được hình thành trên
cơ sở đạo đức của dân tộc kết hợp với quan điểm lí luận đạo đức của chủ nghĩa
Mác - Lê nin và tinh hoa văn hóa, đạo đức nhân loại. Đồng thời, Hồ Chí Minh
cũng nêu gương sáng về đạo đức cho nhân dân noi theo.
Nội dung cơ bản của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh gồm các điểm sau:
Thứ nhất, đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức mới, đối lập với đạo đức cá nhân chủ
nghĩa, ích kỉ. Đạo đức cách mạng này trước hết phục vụ lợi ích dân tộc, của
Đảng, của loài người,chứ không phải là công cụ để thống trị nhân dân, góp phần
xóa bỏ chế độ áp bức bóc lột. Vì vậy, nội dung đầu tiên của đạo đức Hồ Chí
Minh là đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân.
Thứ hai, đạo đức Hồ Chí Minh là đạo đức cách mạng. Đạo đức cách mạng thể
hiện ở mặt trung với nước, hiếu với dân, dũng cảm không sợ khó khăn gian khổ
trong đấu tranh và lao động; khiêm tốn, không kiêu căng tự phụ; giữ vững cần,
kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, đảm bảo tinh thần đoàn kết dân tộc, hữu nghị
với nhân dân các nước.
Những nội dung trên đã được Hồ Chí Minh phát triển ngày càng sâu sắc hơn, trở
thành cơ sở khoa học của đạo đức Hồ Chí Minh. Các nội dung này có quan hệ
với nhau, tạo thành một chỉnh thể bao gồm việc tu dưỡng của bản thân, mối quan
hệ giữa người với người, giữa người với công việc.
Trung với nước hiếu với dân gắn bó chặt chẽ với nhau; vì nước là nước của dân,
dân là chủ nhân của đất nước. Giữ nước gắn liền với dựng nước.

Trung với nước hiếu với dân thể hiện ở việc suốt đời phấn đấu, hi sinh vì độc lập
dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng
vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng.
Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư là phẩm chất trung tâm của đạo đức cách
mạng. Đó là phẩm chất đạo đức cần thiết, gắn liền với hoạt động hàng ngày của
mỗi người. Nó là biểu hiện sinh động của phẩm chất " trung với nước, hiếu với
dân". Theo Hồ Chí Minh " cần, kiệm, liêm, chính" thể hiện những yếu tố cơ bản
của đạo đức cách mạng, là nền tảng của đời sống mới. Những đức tính này không
thể thiếu đối với mỗi con người.
6
Thứ ba, yêu thương con người, sống có tình, có nghĩa là một trong những phẩm
chất đạo đức cao đẹp nhất. Đây là những phẩm chất thể hiện mối quan hệ giữa
con người trong cuộc sống đời thường: yêu cha mẹ, kính trọng ông bà, người già,
thương yêu người nghèo khổ, thân thiết với bạn bè. Yêu thương quý trọng con
người, sống có tình, có nghĩa, nâng đỡ con người là đạo lí đạo lí truyền thống của
nhân loại, dân tộc, là đạo đức của người cộng sản, mà lí tưởng đấu tranh là giải
phóng con người. Người đã căn dặn toàn Đảng:" phải có tình đồng chí yêu
thương lẫn nhau", sống với nhau phải có nghĩa, có tình nhưng không "dĩ hòa vi
quý".
Thứ tư, tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung là một trong những đặc điểm
quan trọng nhất của đạo đức cộng sản chủ nghĩa. Nội dung tinh thần quốc tế được
Hồ Chí Minh diễn tả trong hai câu thơ:
" Quan sơn muôn dặm một nhà,
Bốn phương vô sản đều là anh em".
Hồ Chí Minh cũng xác định những nguyên tắc, phương pháp tu tưỡng và giáo
dục đạo đức cách mạng:
- Phải tiến hành thường xuyên, tích cực, tự giác rèn luyện đạo đức.
- Nói đi đôi với làm
- Xây dựng, giáo dục phải đi đôi với đấu tranh chống những biểu hiện sai
trái.

- Gắn lí luận với thực tiễn cách mạng
- Tiến hành đồng bộ giữa các mặt giáo dục
- Phát huy dân chủ
Như vậy, nội dung tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bao gồm nhiều mặt: đạo đức
của mỗi người trong cộng đồng xã hội, trong đời sống bình thường; đạo đức của
công dân đối với đất nước; đạo đức của một Đảng viên cộng sản; đạo đức của
một cán bộ công chức, học sinh, sinh viên, quân nhân trong nhiệm vụ cụ thể của
mình. Ở mỗi một lĩnh vực, Người xác định những chuẩn mực phẩm chất cụ thể
trên cơ sở đạo đức chung về yêu, ghét, trung thành, chân thành, hết lòng vì dân
tộc, cách mạng.
7
2. Giáo dục tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh qua môn Ngữ văn trong trường
THPT.
Hồ Chí Minh là người Việt Nam đẹp nhất, tiêu biểu cho phẩm chất đạo đức
và khí phách của dân tộc ta. Giáo dục đạo đức, xây dựng lối sống tốt đẹp theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh vừa là yêu cầu cấp bách hiện nay, vừa là nhiệm vụ
cơ bản lâu dài. Đẩy mạnh việc giáo dục, xây dựng đạo đức, lối sống cho thế hệ
trẻ trong thời kỳ mới thông qua tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh nhằm khơi dậy
và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp, đấu tranh khắc phục sự suy
thoái về đạo đức, lối sống; xây dựng con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa có
nhân cách đẹp.
Thế hệ trẻ chính là những chủ nhân tương lai của đất nước. Nếu không có nhân
cách tốt các em sẽ không thể thực hiện tốt trách nhiệm đối với bản thân, gia đình,
cộng đồng và đất nước. Hơn nữa, với lứa tuổi học sinh trung học, các em đang ở
giai đoạn hình thành nhân cách, còn thiếu hiểu biết sâu sắc về xã hội. Đặc biệt là
bối cảnh hội nhập quốc tế và cơ chế thị trường hiện nay, thế hệ trẻ thường xuyên
chịu tác động đan xen của những yếu tố tích cực và tiêu cực, luôn được dặt vào
hoàn cảnh phải lựa chọn những giá trị. Nếu không được giáo dục nhân cách, các
em dễ bị lôi kéo vào các hành vi tiêu cực, bạo lực, sống ích kỉ, lai căng, thực
dụng, dễ bị phát triển lệch lạc về nhân cách. Vì thế giáo dục các em theo tấm

gương đạo đức Hồ Chí Minh là một việc làm rất cần thiết.
Bộ môn Ngữ văn với tính chất vừa là môn học vừa là môn nghệ thuật, có nhiều
ưu thế trong việc giáo dục đạo đức cách mạng cho học sinh. Với đặc trưng của
một môn khoa học xã hội và nhân văn, môn Ngữ văn bên cạnh nhiệm vụ hình
thành và phát triển ở học sinh năng lực sử dụng tiếng Việt, năng lực tiếp nhận
văn bản văn học và các loại văn bản khác còn giúp học sinh có được những hiểu
biết về xã hội, văn hóa, lịch sử, đời sống nội tâm của con người. Với tính chất là
môn học công cụ, môn Ngữ văn giúp học sinh có năng lực ngôn ngữ để học tập,
giao tiếp và nhận thức về xã hội, con người. Với tính chất giáo dục thẩm mĩ, môn
Ngữ văn giúp học sinh bồi dưỡng năng lực tư duy, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ và
định hướng thị hiếu lành mạnh để hoàn thiện nhân cách. Vì thế, môn Ngữ văn là
môn học có khả năng đặc biệt trong tích hợp giáo dục kĩ năng sống cho học sinh,
8
phù hợp với việc giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với cách tiếp cận làm
thay đổi hành vi của người học trên cơ sở nhận thức về các giá trị nhân cách Hồ
Chí Minh.
3. Một số biện pháp nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục " học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong môn Ngữ văn ở trườngTHPT.
3.1. Kết hợp kể chuyện tích hợp giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh.
Kết hợp kể chuyện trong bài dạy là một trong những biện pháp đem lại
hứng thú cho học sinh trong giờ học môn Văn. Biện pháp này còn giúp giáo viên
nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục học sinh qua bài dạy, đặc biệt trong việc tích
hợp giáo dục HS học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo
viên có thể tích hợp kể những câu chuyện ngắn trong phần tiểu dẫn để học sinh
thấy rõ vẻ đẹp con người của Hồ Chí Minh bên cạnh những kiến thức về tác giả
và tác phẩm mà SGK đã cung cấp: những câu chuyện về cuộc đời hoạt động của
Bác hoặc những câu chuyện liên quan đến hoàn cảnh ra đời của tác phẩm; hay
cuối bài khi liên hệ giáo dục học sinh học tập theo gương của Bác giáo viên có
thể nêu gương những học sinh trong trường hoăc ở địa phương đã học tập tốt tấm
gương đạo đức của Bác. Những câu chuyện nhỏ nhưng có sức tác động rất lớn

đến tư tưởng tình cảm của học sinh, giúp các em nâng cao nhận thức trong việc tự
giác học tập và làm theo tấm gương Hồ Chí Minh.
3. 2. Hướng dẫn học sinh tìm và đọc tài liệu tham khảo.
Đây là một trong những biện pháp rèn luyện năng lực tự học, tự nhận thức
của học sinh. Thông qua việc tìm và đọc tài liệu tham khảo học sinh sẽ hiểu rõ
hơn về tác phẩm mình được học cũng như nhận thức sâu sắc hơn về tấm gương
đạo đức của Người. Chẳng hạn khi học bài thơ Chiều tối học sinh sẽ tìm đọc
những tài liệu về tác giả Hồ Chí Minh, tập thơ Nhật kí trong tù, những câu
chuyện về Bác khi ở nhà tù Tưởng Giới Thạch, những bài phân tích, bình luận về
bài thơ Chiều tối và tập thơ Nhật kí trong tù không chỉ sẽ giúp học sinh cảm nhận
đánh giá cái hay cái đẹp của tác phẩm, sự đóng góp của Người cho thơ ca cách
mạng Việt Nam mà trên hết là tấm gương đạo đức sáng ngời để thế hệ trẻ học tập
và noi theo.
3. 3. Xây dựng hệ thống câu hỏi
9
Có thể nói việc xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp trong giờ học Văn
quyết định sự thành công của giờ học. Cách đặt câu hỏi, nội dung và việc sử dụng
câu hỏi như thế nào trong giờ học văn không chỉ cho thấy bản lĩnh, trình độ, tác
phong sư phạm của người đứng lớp mà nó còn thể hiện phẩm chất nghệ sĩ của
người thầy giáo. Hệ thống câu hỏi có hay, có đúng, phù hợp với đặc trưng thể loại
của tác phẩm văn học thì mới kích thích hứng thú, cảm xúc của người học, trang
bị cho họ những kiến thức, kỹ năng cơ bản khi tiếp nhận tác phẩm.
Như đã nói ở trên việc lựa chọn câu hỏi trong giờ học văn là một quá trình chuẩn
bị, cân nhắc lựa chọn, căn cứ vào văn bản tác phẩm (các yếu tố trong văn bản tác
phẩm và các yếu tố ngoài văn bản tác phẩm), căn cứ vào trình độ, đặc điểm tâm lí
lứa tuổi học sinh, căn cứ vào mục đích, yêu cầu của bài học để có những câu hỏi
thật phù hợp. Hệ thống câu hỏi không những phải đảm bảo nội dung bài học mà
còn đảm bảo nội dung tích hợp giáo dục HS học tập và làm theo tấm gương đạo
đức Hồ Chí Minh. Chẳng hạn hệ thống câu hỏi trong bài dạy tác gia Hồ Chí
Minh, tôi sẽ trình bày ở phần tiếp theo của sáng kiến kinh nghiệm.

3. 4. Sử dụng hiệu quả hình ảnh trực quan để nâng cao hiệu quả tích hợp
Việc sử dụng các thiết bị, phương tiện dạy học để làm tăng hiệu quả dạy
học là một trong những nội dung đổi mới phương pháp dạy học của nước ta hiện
nay. Vận dụng phương pháp trực quan vào giờ dạy học sẽ giúp HS khắc sâu kiến
thức, ghi nhớ lâu hơn, cảm nhận thấu đáo hơn là GV chỉ diễn giảng bằng lí
thuyết, không những thế những đoạn phim, những hình ảnh sẽ làm cho tiết học
trở nên sinh động, hấp dẫn lôi cuốn HS tham gia tích cực vào việc tìm hiểu,
chiếm lĩnh bài học. Ví dụ trong bài Tuyên ngôn độc lập, giáo viên sẽ cho học sinh
xem phim tài liệu sự kiện Bác Hồ đọc bản Tuyên ngôn độc lập tại quảng trường
Ba Đình, hay trong bài Bác ơi, giáo viên có thể cho học sinh xem phim về cuộc
đời Hồ Chí Minh trước khi mất, hình ảnh nước ta những ngày tang lễ của Người
để thấy được hình ảnh vĩ đại nhưng gần gũi thân thiết của Người đối với toàn dân
Việt Nam. Từ đó học sinh sẽ có ý thức tự giác tích cực học tập và làm theo tấm
gương của Bác.
4. Tích hợp giáo dục"học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"
trong bài dạy Tác gia Hồ Chí Minh.
10
4.1. Những khó khăn khi dạy bài tác gia Hồ Chí Minh
Đây là bài dạy văn học sử, kiến thức khá nhiều vì vậy việc làm thế nào để
có một tiết dạy hấp dẫn phát huy được tinh chủ động sáng tạo của người học
không phải là chuyện dễ dàng.
Bản thân tôi và các đồng nghiệp khi giảng dạy bài này đều gặp những khó khăn
sau:
- GV chưa nắm vững phương pháp dạy một bài văn học sử.
- Lượng kiến thức nhiều nên chủ yếu GV đặt câu hỏi cho học sinh nêu hệ thống
lại kiến thức đã trình bày trong SGK.
- Tiết học đảm bảo kiến thức trọng tâm nhưng đơn điệu, ít gây được hứng thú với
các em.
- Ít GV ứng dụng thành công CNTT vào bài dạy này.
- Hệ thống câu hỏi chưa phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh trong

tiết học.
- Việc tích hợp học tập vào bài này không đạt hiệu quả vì GV sợ cháy giáo án
nên chỉ liên hệ ở cuối bài học.
4.2. Một số yêu cầu khi dạy bài Tác gia Hồ Chí Minh
Để khắc phục những khó khăn đã nêu ở trên, mỗi GV khi soạn giảng bài
dạy này cần có sự chuẩn bị kĩ lưỡng. Giáo viên cần hướng dẫn học sinh đọc hiểu
văn bản trước ở nhà, tóm lược những nội dung chính của bài học để các em có
tâm thế tiếp nhận bài học tốt tại lớp. Đồng thời giáo viên cần thiết kế bài giảng và
vận dụng phương pháp dạy học tích cực để hướng dẫn học sinh tiếp thu bài học
hiệu quả, phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh trong giờ
học.
4.2.1 Yêu cầu đối với giáo viên
- Nắm vững phương pháp dạy văn học sử về tác gia văn học
- Nghiên cứu bài dạy kỹ càng theo chuẩn kiến thức kỹ năng
- Hướng dẫn học sinh chuẩn bị bài ở nhà.
- Thiết kế bài giảng khoa học, lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với đặc
điểm bài dạy.
- Ứng dụng hiệu quả CNNT vào bài dạy.
11
- Xây dựng hệ thống câu hỏi phù hợp với đặc trưng bài dạy.
- Nắm vững nguyên tắc và nội dung tích hợp để kết hợp khéo léo giữa việc dạy
kiến thức và tích hợp giáo dục HS học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ
Chí Minh.
4.2.2 Yêu cầu đối với học sinh
- Soạn bài theo hướng dẫn của giáo viên
- Nghiên cứu thêm các tài liệu liên quan đến cuộc đời và văn thơ Hồ Chí Minh.
4. 3 Nguyên tắc và nội dung tích hợp
4. 3.1 Nguyên tắc tích hợp
Việc giáo dục nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh trong giờ học môn Ngữ văn cần
tuân thủ những nguyên tắc sau:

- Liên kết nội dung bài học với nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh
- Phải dựa theo chuẩn kiến thức, kĩ năng và thái độ của từng bài học để tích hợp
nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh cần học tập.
- Phải vận dụng sáng tạo, cụ thể những nội dung tư tưởng Hồ Chí Minh trong
hoạt động thực tiễn.
- Phát huy tính tích cực của học sinh trong giáo dục tư tưởng, tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh (vận dụng sáng tạo nguyên tắc tự giáo dục, hình thành và phát triển
năng lực của học sinh trên cơ sở phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo)
- Phải sử dụng các thiết bị nghe nhìn và các phương tiện dạy học để nâng cao
hiệu quả giáo dục trong giờ học.
4.3.2. Nội dung tích hợp tư tưởng Hồ Chí Minh trong bài dạy Tác gia Hồ Chí
Minh
- Chủ đề: Tấm gương đạo đức, yêu nước, giữ gìn truyền thống văn hóa dân tộc
- Mức độ tích hợp: Tích hợp bộ phận
- Nội dung tích hợp:
+ Quan điểm sáng tác văn học nghệ thuật và những đóng góp lớn lao về văn học
nghệ thuật.
+ Vẻ đẹp tâm hồn và phẩm chất đạo đức cách mạng của Bác qua các sáng tác văn
học nghệ thuật.
12
5. Vận dụng một số biện pháp nâng cao hiệu quả tích hợp "học tập và làm
theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong bài dạy Tác gia Hồ Chí Minh
5.1 Kết hợp kể chuyện nâng cao hiệu quả tích hợp
Trong chương trình Ngữ văn ở THPT những bài học có nội dung tích hợp " học
tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh chiếm số lượng 10 bài, chủ yếu
nằm ở lớp 11 và 12. Phần lớn các tác phẩm học sinh được học đều là những sáng
tác của Người trong quá trình hoạt động cách mạng. Vì thế việc giáo viên tìm và
kết hợp kể những câu chuyện về Bác và các tác phẩm của Người là rất cần thiết.
Biện pháp này không chỉ giúp giờ văn thêm hấp dẫn, sinh động, giúp học sinh
hiểu sâu hơn nội dung bài học mà còn cảm nhận sâu sắc hơn vẻ đẹp của tấm

gương đạo đức Hồ Chí Minh. Trong bài Tác gia Hồ Chí Minh giáo viên sẽ kết
hợp kể một câu chuyện về Bác khi hoạt động cách mạng nước ngoài, hoặc câu
chuyện ở quê nhà khi Người còn nhỏ thấy nhân dân bị cảnh nô lệ lầm than Bác
đã quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước tích hợp giáo dục lòng yêu nước, đạo
đức cách mạng ; hay trong phần Quan điểm sáng tác, giáo viên có thể kết hợp kể
câu chuyện khi Bác nói chuyện với văn nghệ sĩ về văn học nghệ thuật để khắc
sâu quan điểm sáng tác của Người Để việc kết hợp kể chuyện tích hợp giáo dục
học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đạt hiệu quả, giáo viên cần
vận dụng khéo léo, tự nhiên, phù hợp với nội dung bài dạy, chỉ lựa chọn những
câu chuyện ngắn sát với nội dung bài học để đảm bảo thời lượng tiết học và
không sa đà vào việc kể chuyện.
5.2 Hướng dẫn học sinh tìm và đọc tài liệu tham khảo
Việc tìm và đọc tài liệu tham khảo về Tác gia Hồ Chí Minh sẽ giúp học tự trang
bị cho mình những kiến thức phục vụ tốt cho việc học của mình, bên cạnh đó còn
rèn luyện cho các em thói quen đọc sách và yêu thích đọc những tác phẩm văn
học của Người. Đối với bài dạy này, GV yêu cầu HS đọc các tư liệu về cuộc đời
Hồ Chí Minh; đọc tuyển tập thơ văn Hồ Chí Minh; Hồ Chí Minh tác giả - tác
phẩm Ở mỗi thể loại cần đọc một đến hai tác phẩm (Văn chính luận: Bản án
chế độ thực dân Pháp; Tuyên ngôn độc lập : Truyện và kí: Vi hành, Con rùa ),
riêng thể loại thơ ca HS cần đọc lại các bài thơ đã được học để hiểu sâu sắc hơn
nội dung, nghệ thuật cũng như vẻ đẹp tâm hồn của Bác qua các bài thơ (Cảnh
13
khuya, Rằm tháng riêng, Chiều tối, Tức cảnh Pác Pó, Không ngủ được từ đó
các em sẽ rút ra được những bài học giáo dục cho bản thân, chủ động học tập và
làm theo tấm gương của Bác.
Thông qua hoạt động tìm và đọc tài liệu tham khảo ở nhà, học sinh sẽ hiểu
sâu hơn về cuộc đời, con người, thơ văn của Hồ Chí Minh. Sự chuẩn bị chu đáo
này sẽ giúp HS trả lời được các câu hỏi GV đưa ra; chủ động tích cực tham gia
hoạt động học tập cùng các bạn dưới sự hướng dẫn của giáo viên; mạnh dạn phát
biểu và bảo vệ ý kiến của mình trong giờ học. Những hoạt động này còn phát huy

được vai trò trung tâm của học sinh trong giờ học, làm cho giờ học văn học sử
vốn đơn điệu sẽ trở nên sinh động hấp dẫn, đạt hiệu quả giáo dục cao.
5.3. Xây dựng hệ thống câu hỏi nâng cao hiệu quả tích hợp giáo dục "học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" trong bài dạy Tác gia Hồ Chí
Minh
5.3.1. Cơ sở xây dựng thống câu hỏi trong giờ dạy học tác gia Hồ Chí Minh
Trong chương trình Ngữ văn 12 tập một, Tác gia Hồ Chí Minh là bài văn học
sử cung cấp những kiến thức cơ bản về sự nghiệp văn học và phong cách nghệ
thuật độc đáo, đa dạng của Hồ Chí Minh, đồng thời có nội dung tích hợp giáo dục
HS " học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh".
Thời gian dành cho bài là 1 tiết, thời lượng như vậy là tương đối ngắn đối với
một bài dạy có khá nhiều nội dung . Vì vậy giáo viên phải nghiên cứu kĩ nội dung
và sử dụng các phương pháp dạy học phù hợp vừa để đảm bảo đủ thời lượng của
một tiết dạy vừa để hướng dẫn học sinh nắm được những nội dung trọng tâm
trong sự nghiệp thơ văn của Hồ Chí Minh cũng như định hướng cho các em học
tập và làm theo tấm gương của Bác.
Đối tượng giáo dục của chúng ta là học sinh lớp 12, ở vào lứa tuổi mà năng
lực văn học của các em đang phát triển, các em có khả năng tri giác ngôn ngữ khá
sắc sảo; có khả năng khái quát, tổng hợp các kiến thức cơ bản; biết bộc lộ những
cảm xúc tình cảm của mình và cũng có thể mạnh dạn phát biểu những nhận xét,
đánh giá của bản thân về con người, về giá trị của tác phẩm, về những vấn đề đặt
ra trong bài học. Về mặt xã hội, với học sinh lớp 12, các em cũng đã có sự ý thức
về bản thân trong mối liên hệ với thế giới xung quanh mình, có thể tự liên hệ và
14
vận dụng các kiến thức đã học vào ứng xử trong cuộc sống. Về mặt lí luận, học
sinh lớp 12 đã được trang bị kiến thức lí luận văn học khá đầy đủ, là một thuận
lợi bước đầu cho việc giáo viên đưa ra các câu hỏi theo hướng khái quát tổng
hợp, cụ thể hóa, phân tích chứng minh sự độc đáo trong quan điểm sáng tác cũng
như trong phong cách nghệ thuật của tác giả thông qua một số tác phẩm tiêu biểu.
Mục tiêu cần đạt: Giúp học sinh thấy được:

Quan niệm của Hồ Chí Minh trong sáng tác văn học. Văn học phải thực hiện
được sứ mạng của mình trong thời đại cách mạng: văn chương là vũ khí chiến
đấu, nhà văn là người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa tư tưởng.Văn chương
phải có tính chân thật và tính dân tộc; khi cầm bút Người luôn xác định đối
tượng, mục đích rồi mới quyết định nội dung và hình thức tác phẩm. Từ đó,
học sinh sẽ nhận thức được sự đa dạng phong phú trong nội dung tư tưởng và
hình thức thể hiện qua các sáng tác của Hồ Chí Minh.
Nắm được nét độc đáo trong phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh ở cả ba
thể loại ở cả ba thể loại: văn chính luận; truyện kí; thơ ca.
Qua việc tìm hiểu khái quát một số tác phẩm của Bác ở ba thể loại, các em sẽ
hiểu hơn về vẻ đẹp nhân cách, tâm hồn của Hồ Chí Minh, từ đó tự giác học
tập và vận dụng vào cuộc sống hàng ngày.
5.3.2 Hệ thống câu hỏi trong giờ dạy học tác gia Hồ Chí Minh
Đối với bài dạy tác gia Hồ Chí Minh, như phần mục tiêu bài học đã trình
bày, trọng tâm bài học là giúp học sinh nắm được quan niệm sáng tác văn học;
phong cách nghệ thuật của Người, đồng thời tích hợp giáo dục HS "học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh". Để đạt được mục tiêu đề ra, giáo án
thiết kế một hệ thống câu hỏi tìm hiểu, khám phá giá trị to lớn trong sự nghiệp
văn học của Người. Trong bài dạy này, tôi đặc biệt chú ý xây dựng hệ thống câu
hỏi gồm 11 câu để học sinh tiếp thu bài tốt, đồng thời sử dụng ba câu hỏi nâng
cao hiệu quả tích hợp "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh"
( câu 2, 7, 11). Ba câu hỏi này chiếm số khoảng 30% tổng số câu hỏi trong bài
dạy như vậy là vừa đủ để nâng cao hiệu quả tích hợp đã đề ra ở phần mục tiêu bài
học.
15
Câu hỏi 1: ( câu hỏi tái hiện) Em hãy trình bày những nét cơ bản về tiểu sử của
Hồ Chí Minh? Theo em những yếu tố nào đã góp phần hình thành phong cách
nghệ thuật của Hồ Chí Minh?
Câu hỏi 2: ( Câu hỏi cảm nhận) Qua việc tìm hiểu về tiểu sử Hồ Chí Minh, em
có nhận xét gì về vẻ đẹp tâm hồn của Người?

Câu hỏi này giúp học sinh mạnh dạn trình bày thái độ, tình cảm của mình
đối với chủ tịch Hồ Chí Minh từ việc tìm hiểu về cuộc đời, con người, sự nghiệp
cách mạng của Người. Những tình cảm ấy sẽ hướng các em có ý thức tự học tập
tấm gương của Bác để tự hoàn thiện nhân cách của bản thân.
Câu hỏi 3: (Câu hỏi gợi tìm ) Em hãy trình bày quan điểm sáng tác của Hồ Chí
Minh?
Câu hỏi 4: (Câu hỏi nêu vấn đề) Trong bài Cảm tưởng đọc "Thiên gia thi", Hồ
Chí Minh đã xác định vai trò của thơ ca ( văn học nghệ thuật) và nhà thơ (người
sáng tác) như thế nào? Em hiểu thế nào là chất thép?
Câu 5: ( Câu hỏi phân tích) Quan điểm sáng tác " Hồ Chí Minh coi văn học là vũ
khí chiến đấu phục vụ đắc lực cho sự nghiệp cách mạng", Người đã kế thừa quan
điểm nào trong lịch sử văn học dân tộc?
Câu 6: (Câu hỏi phân tích) Em hãy giới thiệu về di sản văn học của Hồ Chí
Minh? Những tác phẩm của người đã thể hiện quan điểm sáng tác của chính
Người như thế nào?
Câu hỏi 7: ( Câu hỏi nêu vấn đề) Nhận xét về giá trị của tập thơ Nhật Kí trong
tù, nhà văn Ưng Viên (Trung Quốc) khẳng định đã tìm thấy ở tập thơ " một
tâm hồn vĩ đại của bậc đại, nhân, đại trí, đại dũng", em có đồng ý với ý kiến
trên không ? Vì sao?
Câu hỏi phân tích này sẽ phát huy năng lực cảm thụ văn học của HS trên cơ sở
các em đã học và phân tích một số bài thơ trong tập Nhật kí trong tù để làm rõ ý
kiến trên. Từ đó các em sẽ có những cảm nhận sâu sắc về vẻ đẹp tâm hồn của
Bác, điều này có sức tác động rất lớn đến tư tưởng tình cảm của HS.
Câu hỏi 8: ( Câu hỏi tái hiện ) Em hãy nêu những đặc điểm cơ bản trong phong
cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh?
16
Câu hỏi 9: ( Câu hỏi phân tích ) Em hãy lựa chọn một trong những tác phẩm đã
học để minh họa cho đặc điểm phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh?
Câu 10: ( Câu hỏi gợi tìm) Từ những biểu hiện qua mỗi thể loại ở trên, em hãy
chỉ ra điểm thống nhất trong phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh?

Câu hỏi số 11: ( Câu hỏi giáo dục) Qua việc tìm hiểu về cuộc đời và sự nghiêp
văn học của Hồ chí Minh em nhận thức được gì từ tấm gương đạo đức của
Người. Việc học tập và làm theo tấm gương của Bác có ý nghĩa như thế nào
đối với thế hệ trẻ hôm nay và mai sau?
Câu hỏi giáo dục này giúp HS trình bày những cảm xúc của mình khi tìm
hiểu về cuộc đời và thơ văn của Hồ Chí Minh. Từ đó rút ra những bài học cho
bản thân, cho thế hệ trẻ hôm nay và mai sau, đồng thời nó sẽ thôi thúc HS tự giác
học tập và làm theo tấm gương của Bác.
Trên đây là những câu hỏi có tính hướng dẫn cho việc dạy học bài tác gia Hồ
Chí Minh. Tất nhiên, hệ thống câu hỏi phải tùy vào thực tế giảng dạy, tùy từng
tình huống cụ thể mà giáo viên có cách sử dụng linh hoạt các câu hỏi ấy. Một hệ
thống câu hỏi phù hợp với đặc trưng phân môn, với nội dung tích hợp, với đối
tượng học sinh sẽ làm cho giờ học sinh động, đạt hiệu quả cao, kích thích được
sự chủ động sáng tạo của học sinh, giúp học sinh phát triển năng lực tự nhận
thức, tự giáo dục, góp phần hoàn thiện nhân cách của học sinh THPT, giáo dục
các em tích cực học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh để xứng
đáng trở thành những chủ nhân tương lai của đất nước.
5. 4. Sử dụng hiệu quả hình ảnh trực quan làm tăng hiệu quả tích hợp giáo
dục HS "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh".
Trong bài dạy Tác gia Hồ Chí Minh việc sử dụng hình ảnh trực quan là cần
thiết và phù hợp. Bởi đây là một tiết dạy văn học sử về tác gia văn học, kiến thức
khá nhiều nếu GV không khéo léo vận dụng các kĩ năng dạy học thì bài dạy sẽ rất
nhàm chán không phát huy được tính tích cực chủ động sáng tạo của HS trong
giờ học, đồng thời việc nắm vững kiến thức cơ bản, tích hợp giáo dục đạo đức
cho HS cũng không đạt hiệu quả.
Tôi đã sử dụng ba đoạn phim: đoạn phim thứ nhất ghi lại những hình ảnh
về cuộc đời của Hồ Chí Minh và những lời bình luận đánh giá về Người rất sâu
17
sắc. Đoạn phim này đã khắc sâu được vẻ đẹp con Người Hồ Chí Minh trong lòng
các em; Đoạn phim thứ hai là những đánh giá về Tập Nhật kí trong tù giúp học

sinh hiểu rõ hơn về giá trị của tập thơ Nhật kí trong tù và vẻ đẹp tâm hồn của
Người; đoạn phim thứ ba là những hình ảnh về chủ tịch Hồ Chí Minh và bài hát
ca ngợi Người - cuộc đời Bác là nguồn cảm hứng cho thi ca và âm nhạc; cùng
một số hình ảnh tư liệu và hệ thống sơ đồ kiến thức trọng tâm của bài học trên
giáo án điện tử. Với những ứng dụng này, bài dạy của tôi đã góp phần đạt được
mục tiêu đề ra, HS sinh rất hứng thú khi tìm hiểu một bài văn học sử vốn khá khô
khan và đơn điệu.
IV. HIỆU QUẢ CỦA ĐỀ TÀI
Trong quá trình nghiên cứu và ứng dụng đề tài này vào thực tiễn giảng dạy bài
Tác gia Hồ Chí Minh, tôi nhận thấy đề tài đã bước đầu thu được những kết
quả khả quan: khắc phục được những khó khăn mà bản thân tôi và đồng
nghiệp trong trường gặp phải khi giảng dạy bài học này; học sinh tích cực, chủ
động tham gia xây dựng bài, mạnh dạn trình bày những hiểu biết của mình về
bài học, nhiều em có khả năng phân tích đánh giá khá sắc sảo các tác phẩm
của Bác, có ý thức chủ động học tập và làm theo tấm gương đạo đức của
Người.
Với những biện pháp đưa ra trong đề tài này, GV có thể vận dụng để dạy các
bài học có tích hợp nội dung "học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí
Minh" trong chương trình Ngữ văn THPT: Đại cáo bình Ngô, Vi hành, Chiều
tối, Lai Tân, Việt Bắc, Bác ơi, Tuyên ngôn độc lập.
Bảng so sánh số liệu trước và sau khi vận dụng các biện pháp nâng cao
hiệu quả tích hợp giáo dục học sinh học tập và làm theo tấm gương đạo đức
Hồ Chí Minh ( năm 2013)
(12a3 :45 học sinh; 12a7: 40 học sinh )
18
Lớp
Trước khi vận dụng ( %) Sau khi vận dụng ( %)
Không
quan
tâm

Chưa
nhận
thức
Có
nhận
thức
chưa rõ
Biết
nhận
thức
Không
quan
tâm
Chưa
nhận
thức
Biết
nhận
thức
Nhận
thức và
có hành
động cụ
thể
SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL % SL %
12a3 10 22.2 20 44.5 12 26.6 3 6.6 0 00 3 6.6 23 51.1 19 42.2
12a7 12 29.2 20 48.7 8 19.5 1 2.4 0 00 5 12.1 25 60.9 10 25
- Trên 80% học sinh nắm được nội dung bài học và có ý thức học tập theo
tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Hầu hết các em nắm được nội dung
trọng tâm bài học, biết lấy liên hệ so sánh làm rõ nội dung bài học từ với

những tác phẩm của Bác ngoài các bài trong SGK. Tôi nhận thấy, sau khi
học xong bài học các em tích cực đọc các mẩu chuyện về cuộc đời cũng
như thơ văn của Người và có sự thay đổi trong nhận thức và hành động:
không đi học trễ, hạn chế vi phạm nội quy, tích cực tham gia các công tác
xã hội, tinh thần đoàn kết tốt Nhiều học sinh yêu cầu tôi cho xem những
đoạn phim tư liệu về Bác trong các tiết học tự chọn để hiểu hơn cuộc đời,
con người và sự nghiệp văn học của Người. Tôi cho đó là những thành
công ban đầu bản thân đã đạt được khi vận dụng các biện pháp này
V. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ KHẢ NĂNG ÁP DỤNG
Nắm vững phương pháp dạy học bộ môn và kĩ năng tích hợp giáo dục HS
qua môn học, GV sẽ biết cách tổ chức, xây dựng một giờ học văn giúp học sinh
nắm vững nội dung trọng tâm của bài học vừa đạt kết quả tích hợp giáo dục phù
hợp với đặc trưng môn học. Từ đó, giúp cho giờ học Ngữ văn đạt hiệu quả cao:
phát huy được tính chủ động sáng tạo của học sinh, phát triển khả năng tự học và
tư duy, tạo không khí sinh động, hình thành những cảm xúc thẩm mĩ, hấp dẫn
cuốn hút người học; vừa giúp giáo viên nắm được cách thức dạy học tích hợp có
hiệu quả, đáp ứng mục tiêu giáo dục nước ta trong thời gian tới.
Tuy nhiên GV cũng cần lưu ý:
19
- Đề tài có khả năng ứng dụng đạt hiệu quả trong đơn vị, củng cố, bổ sung
kiến thức cho giáo viên về phương pháp dạy học Tác gia văn học, về các
biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp qua môn Ngữ văn.
- Đề tài có khả năng ứng dụng đạt hiệu quả trong đơn vị, củng cố, bổ sung
kiến thức cho giáo viên về phương pháp dạy học Tác gia văn học, về các
biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học tích hợp qua môn Ngữ văn.
- Đề tài này dễ thực hiện trong thực tế giảng dạy, góp phần làm cho giờ học
văn hấp dẫn, khơi gợi được hứng thú học tập của học sinh trong giờ học
văn, phát huy năng lực tự giáo dục để hoàn thiện nhân cách học sinh.
- Không phải bài học nào cũng có thể lồng ghép nội dung tích hợp được, GV
phải dựa vào nội dung của từng bài dạy và đối tượng HS mà có sự lồng

ghép nội dung tích hợp phù hợp và hiệu quả.
- GV phải linh hoạt sử dụng đồng bộ nhiều phương pháp và biện pháp dạy
học tích cực khác nhau để giờ học Văn đạt hiệu quả cao, phát huy được
tính tích cực chủ động sáng tạo của HS.
VI. TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đức Ân (1996), Tài liệu, Một số vấn đề về dạy học giảng
văn.
2. Đỗ Ngọc Thống (2008) Bài tập trắc nghiệm Ngữ văn 12, NXB GD.
3. Đỗ Thị Cẩm Nhung (2008)Chuyên đề dạy học Ngữ văn 12- Tuyên
ngôn độc lập Hồ Chí Minh, NXBGD.
4. Mãi mãi học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh,
NXB chính trị quốc gia.
5. Phan Trọng Luận (1999), Đổi mới giờ học tác phẩm văn chương ở
nhà trường phổ thông, (Sách bồi dưỡng thường xuyên chu kì 1997-
2000 cho giáo viên THPT), NXB GD.
6. Phan Trọng Luận (Tổng chủ biên), Sách giáo khoa/ Sách giáo viên
Ngữ văn 12, Tập 1 (Sách giáo khoa ban cơ bản).
7. Phan Trọng Luận, Phương pháp dạy học văn, NXB Huế.
8. Phan Trọng Luận (2010) Thiết kế bài học ngữ văn 12 tập 1, Nxb
Giáo Dục.
20
9. Hồ Chí Minh về giáo dục, NXB từ điển Bách khoa.
10. Nguyễn Văn Khoan (2009) 50 Năm Chân dung một con người,
NXB Lao động.
11. Phạm Duy Yên (2003) Tác giả, tác phẩm văn học trong nhà trường -
Văn thơ Hồ Chí Minh, NXB Đồng Nai.
12. Bộ GD& ĐT ( 2010), Tài liệu tập huấn tích hợp nội dung Học tập
và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh môn Ngữ văn.
13. Hồ Chí Minh Toàn Tâp, NXB Sự Thật.
14. Từ điển văn học (2004), Nxb Thế giới.

Người thực hiện
Nguyễn Thị Minh
21
VII. PHỤ LỤC
1.Mẫu phiếu học tập
Lớp :
Họ và tên:
TÁC GIA HỒ CHÍ MINH
PHIẾU HỌC TẬP
1. Quan điểm sáng tác
a. b. c.
2. Di sản văn học
a. Văn chính luận b. Truyện và kí c. Thơ ca
- Tác phẩm tiêu biểu:
- Đặc điểm nổi bật:
3. Phong cách nghệ thuật
a. Văn chính luận b. Truyện và kí c.Thơ ca
Thống nhất
22
Tiết 4: Văn học sử
TÁC GIA HỒ CHÍ MINH
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Nắm được những nét khái quát nhất về sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh
II. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC
1. Kiến thức:
- Tác giả: Khái quát về quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của Hồ
Chí Minh.
2. Kĩ năng:
- Vận dụng kiến thức về quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của Hồ
Chí Minh để phân tích thơ văn của Người.

- Đọc –hiểu văn bản chính luận theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ, tư tưởng:
- Thêm yêu vẻ đẹp thơ văn và tâm hồn của Hồ Chí Minh, tích cực học tập và
làm theo tấm gương đạo đức của Bác.
III. CHUẨN BỊ
1. Phương tiện dạy học
- SGK Ngữ văn 12 tập 1
- SGV Ngữ văn 12 tập 1
- Thiết kế bài giảng, giáo án CNTN, hình ảnh, phim tư liệu về Bác.
- Các tài liệu tham khảo
2. Phương pháp dạy học
GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp giữa nêu vấn đề và trao đổi thảo luận ,
thuyết trình, trả lời các câu hỏi, phát vấn. thuyết giảng, tích hợp nội dung tư
tưởng Hồ Chí Minh.
3. Học sinh: soạn bài và học bài theo hướng dẫn của Gv
I V . HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp.
2. Kiểm tra bài cũ:
Câu hỏi:
a. Trình bày những đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam giai đoạn 1945 –
1975?
3. Giảng bài mới:
3. Giảng bài mới:
Hồ Chí Minh là nhà yêu nước và nhà cách mạng vĩ đại của dân tộc, đồng thời là
một nhà hoạt động lỗi lạc của phong trào Quốc tế cộng sản. Sinh thời Hồ Chí
Minh không nhận mình là nhà thơ nhưng sự nghiệp văn học to lớn của Người đã
cho thấy Người xứng đáng là một nhà thơ lớn của văn học dân tộc Việt Nam. Để
hiểu hơn về con người cũng như văn chương của Người, chúng ta cùng đi tìm
hiểu bài Tác gia Hồ Chí Minh.
23

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
HS
HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
* Hoạt động 1: Hướng dẫn học sinh
tìm hiểu vài nét về tiểu sử của Bác.
- Thao tác 1: Tìm hiểu vài nét về tiểu
sử Hồ Chí Minh
Em hãy trình bày những nét cơ
bản về tiểu sử của Hồ Chí Minh? Theo
em những yếu tố nào đã góp phần hình
thành phong cách nghệ thuật của Hồ
Chí Minh?
HS: dựa vào phiếu học tập và bài
chuẩn bị của nhóm trình bày.
Gv nhận xét và cho HS xem đoạn
phim về Hồ Chí Minh.
Qua việc tìm hiểu về tiểu sử Hồ Chí
Minh, em có nhận xét gì về vẻ đẹp tâm
hồn của Người?
GV gọi HS nêu cảm nhận và kết hợp
giáo dục HS về lòng yêu nước, tình yêu
thương con người ở chủ tịch Hồ Chí
Minh.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn học sinh
tìm hiểu sự nghiệp văn học của Hồ
Chí Minh.
- Thao tác 1: Hướng dẫn học sinh tìm

hiểu quan điểm sáng tác của Hồ Chí
Minh.
Em hãy trình bày quan điểm sáng tác
của Hồ Chí Minh?
HS trả lời
Trong bài Cảm tưởng đọc thiên gia thi,
Bác đã nói như thế nào về vai trò của
thơ ca và người sáng tác? Em hiểu chất
thép là gì? Quan điểm của Người đã kế
thừa những quan điểm nào trong lịch sử
văn học dân tộc?
+ GV: Chất thép chính là xu hướng
cách mạng, là cảm hứng đấu tranh của
thơ ca.
đó chính là sự tiếp tục quan điểm thơ
“chuyên chú ở con người” như Nguyễn
Văn Siêu đã nói, hay tinh thần “Đâm
mấy thằng gian bút chẳng tà” của
Nguyễn Đình Chiểu. và tinh thần này
I. VÀI NÉT VỀ TIỂU SỬ:
Hồ Chí Minh (1890-1969)
- Quê quán: Làng Kim Liên (làng
Sen), xã Kim Liên, Nam Đàn, Nghệ
An.
- Xuất thân: Gia đình nhà nho yêu
nước.
- Cuộc đời và sự nghiệp hoạt động
cách mạng (SGK)
 HCM gắn bó trọn đời với dân , với
nước, với sự nghiệp giải phóng dân

tộc VN và phong trào cách mạng thế
giới, là lãnh tụ cách mạng vĩ đại, một
nhà thơ nhà văn lớn của dân tộc.
II. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC:
1. Quan điểm sáng tác:
a. Hồ Chí Minh coi văn học là một vũ
khí chiến đấu lợi hại phụng sự cho sự
nghiệp cách mạng.
b. Hồ Chí Minh luôn coi trọng tính
chân thực và tính dân tộc trong văn
học.
c. Khi cầm bút, Người luôn xuất phát
từ mục đích, đối tượng tiếp nhận để
quyết định nội dung và hình thức của
tác phẩm.
- Người luôn đặt câu hỏi:
+ “Viết cho ai?” (Đối tượng),
+ “Viết để làm gì?” (Mục đích),
+ “Viết cái gì?” (Nội dung).
+ “Viết thế nào?” (Hình thức).
2. Di sản văn học
a. Văn chính luận:
-Tác phẩm tiêu biểu: (sgk)
24
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ
HS
HS
NỘI DUNG CẦN ĐẠT
NỘI DUNG CẦN ĐẠT

được nâng cao trong thời đại cách mạng
sau này.
- Thao tác 2: Hướng dẫn học sinh tìm
hiểu di sản văn học của Bác.
Em hãy giới thiệu về di sản văn học
của Hồ Chí Minh? Những tác phẩm của
người đã thể hiện quan điểm sáng tác
của chính Người như thế nào?
HS : dựa vào phiếu học tập và bài
chuẩn bị để trình bày trước lớp về di sản
văn học của Bác : Văn chính luận,
truyện và kí, thơ ca.
Nhận xét về giá trị của tập thơ Nhật Kí
trong tù, nhà văn Ưng Viên (Trung
Quốc) khẳng định đã tìm thấy ở tập thơ
" một tâm hồn vĩ đại của bậc đại, nhân,
đại trí, đại dũng", em có đồng ý với ý
kiến trên không ? Vì sao?
GV nhận xét và cho học sinh xem đoạn
phim về giá trị của tập nhật kí trong tù.
Sau khi xem xong đoạn phim GV sẽ
hỏi cảm nhận của HS như thế nào khi
xem đoạn phim ấy. Tích hợp giáo dục
HS về vẻ đẹp tâm hồn của Bác.
Thao tác 3: Hướng dẫn học sinh tìm
hiểu về phong cách nghệ thuật của Hồ
Chí Minh
Em hãy nêu những đặc điểm cơ bản
trong phong cách nghệ thuật của Hồ
Chí Minh ?

HS dựa vào phiếu học tập để trình bày
các nội dung cơ bản về phong cách nghệ
thuật của Hồ Chí Minh theo những nội
dung đã trình bày trong SGK.
Em hãy lựa chọn một trong những tác
phẩm đã học để minh họa cho đặc điểm
phong cách nghệ thuật của Hồ Chí
Minh?
- Đặc điểm nổi bật: viết bằng lí trí
sáng suốt, trí tuệ sắc sảo, tấm lòng
yêu nước; lời văn chặt chẽ, súc tích,
sinh động.
b. Truyện và kí:
- Tác phẩm tiêu biểu: (sgk)
- Đặc điểm nổi bật: viết khi hoạt động
ở Pháp, mục đích tố cáo thực dân,
phong kiến, cổ vũ đấu tranh cách
mạng; bút pháp hiện đại, trí tuệ sắc
sảo
c. Thơ ca:
- Tác phẩm tiêu biểu: (sgk)
- Đặc điểm nổi bật: thể hiện vẻ đẹp
tâm hồn, phẩm chất, trí tuệ của Bác;
bút pháp cổ điển và tinh thần cách
mạng thời đại.
3. Phong cách nghệ thuật: độc đáo,
đa dạng và thống nhất
- Văn chính luận: Ngắn gọn, tư
duy sắc sảo, lập luận chặt chẽ, lẽ đanh
thép, bằng chứng đầy sức thuyết

phục, giàutính luận chiến và đa dạng
về bút pháp.
- Truyện và kí: Rất hiện đại, thể
hiện tính chiến đấu mạnh mẽ, nghệ
thuật trào phúng vừa sắc bén, thâm
thuý của phương Đông, vừa hài hước
hóm hỉnh của phương Tây.
- Thơ ca:
+ Thơ tuyên truyền: Lời lẽ giản dị,
mộc mạc, mang màu sắc dân gian
hiện đại, vừa dễ nhớ vừa dễ thuộc, có
sức tác động lớn.
+ Thơ nghệ thuật: Hàm súc, có sự hoà
hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và
bút pháp hiện đại, giàu chất trữ tình
và tính chiến đấu.
• Thống nhất:
- Cách viết ngắn gọn, trong sáng,
giản dị
- Sử dụnglinh hoạt các bút pháp
và thủ pháp nghệ thuật khác
nhau.
25