bài giảng môn ngữ văn 9 - tiết 28 đọc hiểu văn bản (văn bản “cảnh ngày xuân”)

CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN, LỚP 9
Giáo viên: Trương Thúy Quyên
Email:
Tổ Văn – Sử - Ngoại ngữ
Tháng 1/2014
PHÒNG GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO MƯỜNG CHÀ
TRƯỜNG THCS THỊ TRẤN MƯỜNG CHÀ
CUỘC THI THIẾT KẾ HỒ SƠ BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ E- LEARNING

TIẾT 28: VĂN BẢN


Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về
Bước dần theo ngọn tiểu khê
Lần xem phong cảnh có bề thah thanh
Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang

Tiết 28: Văn bản CẢNH NGÀY XUÂN
( Trích “ Truyện Kiều” – Nguyễn Du)

I. Đọc- tiếp xúc văn bản
1. Vị trí đoạn trích
- Đoạn trích nằm ở phần đầu: “Gặp gỡ và
đính ước”. Sau đoạn tả tài sắc “Chị em
Thúy Kiều”. Từ câu 39 – câu 56
2. Đọc
Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản



Giọng đọc hứng khởi, thể
hiện tâm trạng vui tươi, náo
nức.
Giọng chậm lại, thể hiện
nỗi buồn man mác.
Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về
Bước dần theo ngọn tiểu khê
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh
Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang
Cảnh ngày xuân
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời

Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay




Cảnh ngày xuân
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về
Bước dần theo ngọn tiểu khê
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh

Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang

I. Đọc- tiếp xúc văn bản
1. Vị trí đoạn trích
2. Đọc
3. Từ khó
- Thiều quang: ánh sáng đẹp, tức là nói ánh sáng
ngày xuân.
-
Thanh minh: Tiết vào đầu tháng ba, mùa xuân
khí trời mát mẻ, trong trẻo, người ta đi tảo
mộ( tức là đi viếng và sửa sang lại phần mộ của
người thân.)
-
Đạp thanh: Giẫm lên cỏ xanh.( tiết thanh minh,
đi chơi xuân ở chốn đồng quê, giẫm lên cỏ xanh
nên gọi là đạp thanh.)
-
Yến anh: chim én, chim oanh về mùa xuân
thường ríu rít bay từng đàn, đây ví cảnh từng
đoàn người nhộn nhịp đi chơi xuân.
- Tài tử, giai nhân: Trai tài, gái sắc.
4. Cầu trúc văn bản
- PTBĐ: Tự sự( miêu tả, biểu
cảm)
Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản

CẢNH NGÀY XUÂN
(Trích “Truyện Kiều” - Nguyễn Du)
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa
Thanh minh trong tiết tháng ba
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh
Gần xa nô nức yến anh
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân
Dập dìu tài tử giai nhân
Ngựa xe như nước áo quần như nêm
Ngổn ngang gò đống kéo lên
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay
Tà tà bóng ngả về tây
Chị em thơ thẩn dan tay ra về
Bước dần theo ngọn tiểu khê
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh
Nao nao dòng nước uốn quanh
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.

Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
Tà tà bóng ngả về tây,
Chị em thơ thẩn dan tay ra về.
Bước dần theo ngọn tiểu khê,
Lần xem phong cảnh có bề thanh thanh.
Nao nao dòng nước uốn quanh,
Dịp cầu nho nhỏ cuối ghềnh bắc ngang.
Khung cảnh ngày xuân
Khung cảnh lễ hội
trong tiết Thanh minh
Cảnh chị em Thuý Kiều
du xuân trở về

I. Đọc- tiếp xúc văn bản
1. Vị trí đoạn trích
2. Đọc
3. Từ khó
4. Cấu trúc văn bản
- PTBĐ: Tự sự( miêu tả, biểu cảm)
-
Bố cục: 3 phần
+ 4 câu thơ đầu( khung cảnh ngày xuân)
+ 8 câu thơ tiếp theo( Khung cảnh lễ hội trong
tiết thanh minh)
+ 6 câu thơ cuối( Cảnh chị em Thúy Kiều du
xuân trở về)
Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản

Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản
I. Đọc- tiếp xúc văn bản
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh ngày xuân

Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.

con én đưa thoi,
Thiều quang
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Cỏ non xanh tận chân trời,
- Ngày xuân con én đưa thoi: những cánh én bay trên bầu trời giống như
những chiếc thoi trong khung đang dệt cửu
- Thiều quang: ánh sáng đẹp mùa xuân
- Chín chục đã ngoài sáu mươi: cả mùa xuân có chín chục ngày, đã ngoài sáu
mươi có nghĩa là thời gian đã sang tháng ba.

Câu hỏi 1: Ý nào nói đúng về những biện pháp nghệ thuật được sử
dụng trong hai câu thơ:
Ngày xuân con én đưa thoi
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi
Đúng rồi! chúc mừng em! nhấn
bất kỳ để làm tiếp
Đúng rồi! chúc mừng em! nhấn
bất kỳ để làm tiếp
Sai rồi!

Sai rồi!
Bạn trả lời một cách chính xác!
Bạn trả lời một cách chính xác!
Câu trả lời của bạn:
Câu trả lời của bạn:
Câu trả lời đúng là:
Câu trả lời đúng là:
Bạn không trả lời câu hỏi này
hoàn toàn
Bạn không trả lời câu hỏi này
hoàn toàn
Bạn phải trả lời câu hỏi này
trước khi có thể tiếp tục
Bạn phải trả lời câu hỏi này
trước khi có thể tiếp tục
Trả lời
Trả lời
Trả lời
Làm lại
Làm lại
Làm lại
A) So sánh
B) Hoán dụ
C) Ẩn dụ
D) Nhân hóa
E) Liệt Kê

ĐÁP ÁN
A. Nhân hóa
B. So sánh

C. Ẩn dụ
D. Hoán dụ
E. Liệt kê

Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản
I. Đọc- tiếp xúc văn bản
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh ngày xuân
Ngày xuân con én đưa thoi,
Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Cỏ non xanh tận chân trời,
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
- Thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ: gợi tả thời
gian mùa xuân đang trôi qua nhanh.

Thơ cổ Trung Quốc
Phương thảo liên thiên bích
Lê chi sổ điểm hoa.
Có nghĩa là:
Cỏ thơm liền với trời xanh
Trên cành lê có mấy bông hoa.
+ Chữ “tận”: gợi không gian khoáng đạt,
trong trẻo.
Cỏ non xanh tận chân trời
Cành lê trắng điểm một vài bông hoa.
Câu thơ của Nguyễn Du
+ “Cành lê trắng điểm một vài bông hoa”

-> nhẹ nhàng, thanh khiết, sinh động, có hồn.
-> Bút pháp đảo ngữ
+“ Cỏ non”: hình ảnh gợi sức sống mãnh liệt
-> động từ “điểm” làm cho sự vật sống động
có hồn, chứ không tĩnh tại.

Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN

(Trích Truyện Kiều – Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản
I. Đọc- tiếp xúc văn bản
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh ngày xuân
Nhận xét việc lựa chọn từ
ngữ của tác giả?
- Thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ: gợi tả thời
gian mùa xuân đang trôi qua nhanh.
? Nêu cảm nhận của em
về bức tranh thiên nhiên
mùa xuân.
=> Vẻ đẹp của mùa xuân mới mẻ, tinh
khôi, khoáng đạt, nhẹ nhàng, thanh khiết.
- Lựa chọn từ ngữ giàu chất tạo hình: gợi
hình ảnh thiên nhiên đầy sức sống.


I. Đọc- tiếp xúc văn bản
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh ngày xuân
- Thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ: gợi tả thời gian mùa xuân

đang trôi qua nhanh.
=> Vẻ đẹp của mùa xuân mới mẻ, tinh khôi, khoáng đạt,
nhẹ nhàng, thanh khiết.
- Lựa chọn từ ngữ giàu chất tạo hình: gợi hình ảnh thiên
nhiên đầy sức sống.
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.
Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản

Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
? Ngày thanh minh
diễn ra mấy hoạt
động? Đó là những
hoạt động nào?
- Thanh minh: Tiết vào đầu tháng ba, mùa xuân khí trời mát mẻ, trong trẻo,
người ta đi tảo mộ( tức là đi viếng và sửa sang lại phần mộ của người thân.)
- Đạp thanh: Giẫm lên cỏ xanh.( tiết thanh minh, đi chơi xuân ở chốn đồng
quê, giẫm lên cỏ xanh nên gọi là đạp thanh.)
Lễ là tảo mộ
hội là đạp thanh.

Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.

Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
? Tìm những từ ngữ miêu tả
khung cảnh lễ hội và hình
ảnh của con người.
- Tác giả sử dụng nhiều danh từ, động từ, tính từ là các từ ghép và từ láy:
+ Danh từ: yến anh, chị em, tài tử, giai nhân, ngựa xe, áo quần…
+ Động từ: sắm sửa, dập dìu…
+ Tính từ: gần xa, nô nức…
? Em có nhân xét gì về
những từ loại trên.
Lễ là tảo mộ
hội là đạp thanh.

Câu 2 : Nối các chi tiết phù hợp để thấy được tác dụng các
từ loại tác giả sử dụng
Cột 1 Cột 2
A.
Thể hiện tâm trạng vui tươi, náo
nức của người đi hội.
B.
Cho thấy rất nhiều người đến
tham gia lễ hội
C.
Miêu tả lễ tảo mộ rộn ràng, náo
nhiệt.

D.
Gợi tả sự rộn ràng, náo nhiệt
của lễ hội.
E.
Miêu tả cảnh thiên nhiên mới
mẻ.
Đúng rồi! chúc mừng em! nhấn
bất kỳ để làm tiếp
Đúng rồi! chúc mừng em! nhấn
bất kỳ để làm tiếp
Sai rồi!
Sai rồi!
Bạn phải trả lời câu hỏi này
trước khi có thể tiếp tục
Bạn phải trả lời câu hỏi này
trước khi có thể tiếp tục
Trả lời
Trả lời
Trả lời
Làm lại
Làm lại
Làm lại
B
1. Các danh từ( yến anh, chị
em, tài tử…)
D
2. Các động từ( sắm sửa, dập
dìu…)
A
3. Các tính từ( gần xa, nô

nức…)
Bạn trả lời một cách chính xác!
Bạn trả lời một cách chính xác!
Bạn không trả lời câu hỏi này
hoàn toàn
Bạn không trả lời câu hỏi này
hoàn toàn
Câu trả lời của bạn:
Câu trả lời của bạn:
Câu trả lời đúng là:
Câu trả lời đúng là:

ĐÁP ÁN
1. Danh từ: yến anh, chị em, tài tử,
giai nhân, ngựa xe, áo quần…
2. Động từ: sắm sửa, dập dìu…
3. Tính từ: gần xa, nô nức…
A. Thể hiện tâm trạng vui tươi, náo
nức của người đi hội.
B. Cho thấy rất nhiều người đến tham
gia lễ hội.
C. Miêu tả lễ tảo mộ rộn ràng, náo nhiệt.
D. Gợi tả sự rộn ràng, náo nhiệt của lễ
hội.
E. Miêu tả cảnh thiên nhiên mới mẻ.

I. Đọc- tiếp xúc văn bản
II. Đọc- hiểu văn bản
1. Khung cảnh ngày xuân
2. Khung cảnh lễ hội trong tiết thanh minh.

Văn bản: CẢNH NGÀY XUÂN ( Trích Truyện Kiều- Nguyễn Du)
Tiết 28: Đọc – hiểu văn bản
Thanh minh trong tiết tháng ba,
Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh.
Gần xa nô nức yến anh,
Chị em sắm sửa bộ hành chơi xuân.
Dập dìu tài tử giai nhân,
Ngựa xe như nước áo quần như nêm.
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.
- Thủ pháp nhân hóa, ẩn dụ: gợi tả thời
gian mùa xuân đang trôi qua nhanh.
- Lựa chọn từ ngữ giàu chất tạo hình: gợi
hình ảnh thiên nhiên đầy sức sống.
=> Vẻ đẹp của mùa xuân mới mẻ, tinh
khôi, khoáng đạt, nhẹ nhàng, thanh
khiết.
Em có nhận xét gì về
nghệ thuật miêu tả của
tác giả trong đoạn thơ
trên?
Việc lựa chọn từ ngữ và biện
pháp nghê thuật trên giúp em
cảm nhận được không khí lễ hội
mùa xuân như thế nào?
Việc lựa chọn từ ngữ và biện
pháp nghê thuật trên giúp em
cảm nhận được không khí lễ hội
mùa xuân như thế nào?
- Biện pháp ẩn dụ, so sánh, hoán dụ; sử

dụng các từ cùng loại (DT, ĐT, TT)
=> Không khí lễ hội nhộn nhịp, tấp nập,
đông vui, náo nhiệt
Ngổn ngang gò đống kéo lên,
Thoi vàng vó rắc tro tiền giấy bay.

Ngày nay tiết thanh minh
của chúng ta hầu như chỉ còn
Lễ tảo mộ mà không còn Hội
đạp thanh
Ngày nay tiết thanh minh
của chúng ta hầu như chỉ còn
Lễ tảo mộ mà không còn Hội
đạp thanh

Với các nhà tâm linh, Thanh
minh vừa là dịp lễ, vừa là ngày mặt
trời ở vị trí hoàng đạo( vị trí đẹp),
may mắn và người dân đi tảo mộ, tu
chỉnh lại mộ phần tổ tiên với đạo
nghĩa uống nước nhớ nguồn.
Với các nhà tâm linh, Thanh
minh vừa là dịp lễ, vừa là ngày mặt
trời ở vị trí hoàng đạo( vị trí đẹp),
may mắn và người dân đi tảo mộ, tu
chỉnh lại mộ phần tổ tiên với đạo
nghĩa uống nước nhớ nguồn.