Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy bài thực hành Sinh học phổ thông

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

1
MỤC LỤC

Trang
MỤC LỤC ………………………………………………………………
PHẦN I. MỞ ĐẦU …………………………………………………………….
1.1 Bối cảnh của đề tài…………………………………………………………
1.2 Lý do chọn đề tài. …………………………………………………
1.3 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu…………………………………………
1.4 Mục đích của đề tài…………………………………………………
1.5 Điểm mới trong kết quả nghiên cứu. ………………………………………
PHẦN II. NỘI DUNG ……………………………………………………
2.1 Cơ sở lý luận của đề tài. …………………………………………………
2.2 Thực trạng của vấn đề …………………………………………
2.3 Các biện pháp tiến hành …………………………………………
2.4 Hiệu quả của đề tài …………………………………………

2.4.1 Vai trò của thực hành, thí nghiệm trong dạy học Sinh học:
2.4.2 Hiệu quả của một số tiết thực hành thực nghiệm ………………………
2.4.3 Việc vận dụng các giải pháp mới về đổi mới phương pháp dạy học đối
với tiết dạy thực hành, thí nghiệm …………………………………………
PHẦN III. KẾT LUẬN …………………………………………

3.1 Những bài học kinh nghiệm rút ra từ quá trình áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm của bản thân …………………………………………
3.2 Ý nghĩa của đề tài đối với việc giảng dạy, giáo dục ………………………
3.3 Khả năng ứng dụng, triển khai kết quả và hướng phát triển của đề tài
3.4 Đề xuất, kiến nghị: …………………………………………
3.4.1 Về phía các cấp lãnh đạo …………………………………………

3.4.2 Về phía tổ chuyên môn …………………………………………
TÀI LIỆU THAM KHẢO ………………………………………………

1
2
2
3
5
5
6
7
7
7
8
8
8
8

13

15

15

15

15

16

16

16

17

19

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

2
PHẦN I. MỞ ĐẦU
  
1.1 Bối cảnh của đề tài
Hiện nay, chúng ta đang sống trong thời đại công nghệ thông tin. Sự phát
triển của khoa học kĩ thuật đã tạo ra rất nhiều phương tiện hữu ích hỗ trợ đắc lực
cho công việc của con người. Riêng trong lĩnh vực giáo dục, việc ứng dụng những
thành tựu công nghệ mới đã và đang mở ra một chân trời sáng tạo mới cho các thầy
cô giáo. Nền giáo dục của kỷ nguyên thông tin là một nền giáo dục cho mọi người,
là một nền giáo dục hiện đại. Trong các công việc của người giáo viên, phần chuẩn
bị bài là đặc biệt quan trọng. Các quốc gia trên thế giới đang có xu thế đầu tư tăng
dần các tiến bộ của công nghệ thông tin vào dạy học, trong đó có việc thiết kế bài
giảng bằng giáo án điện tử. Có thể thấy, trong phương pháp dạy học hiện đại, không
thể thiếu sự hỗ trợ của những thành tựu công nghệ thông tin.
Trong khoảng ba bốn năm trở lại đây, ở các trường phổ thông, phong trào
soạn và dạy giáo án điện tử đã diễn ra khá sôi động. Có một số giáo viên đã chịu
khó học hỏi và thu được những thành công bước đầu, tạo nên những giờ dạy mới
mẻ, thú vị và đặc biệt hiệu quả. Tuy nhiên, để có thể phát huy tối đa ưu thế của các
phương tiện mới, người giáo viên phải có những kĩ năng nhất định về máy tính và
Internet. Mặt khác, không phải ai cũng có điều kiện để nhanh chóng và kịp thời cập

nhật các thành tựu khoa học công nghệ, không ít giáo viên ngại tiếp cận với việc
ứng dụng các phương tiện dạy học hiện đại vào giảng dạy. Do đó, việc thiết kế giáo
án điện tử, dù không còn là điều mới mẻ, vẫn chưa được áp dụng rộng rãi và đồng
đều ở các bộ môn. Với các giáo viên Sinh học, số người thành thạo về công nghệ
thông tin lại càng không nhiều, đặc biệt là những thầy cô giáo ở các vùng sâu, vùng
xa.
Mục tiêu của Giáo dục hiện nay không chỉ đơn thuần giúp học sinh cách nắm
bắt, tiếp thu kiến thức mà còn cần hướng dẫn các em cách vận dụng kiến thức như
thế nào? Giúp các em có năng lực phát hiện, biết ghi chép và đề xuất ý kiến về một
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

3
số vấn đề có liên quan kiến thức đã học, đồng thời góp phần hình thành nhân cách
cho các em, hình thành một số kĩ năng cần thiết.
Sinh học là một trong những bộ môn mà giáo viên cần phải ứng dụng nhiều
về công nghệ thông tin để có thể truyền tải kiến thức hết sức phong phú này cho học
sinh, đặc biệt là những bài thực hành – thí nghiệm quan sát. Dạng bài thực hành
chiếm một phần quan trọng trong môn Sinh học ở chương trình phổ thông. Trước
đến nay, việc dạy học các bài này chủ yếu vẫn được giáo viên tổ chức theo mô hình
cổ điển, nghĩa là giáo viên hướng dẫn học sinh bằng thao tác tại lớp, sau đó học sinh
quan sát và làm theo. Tuy nhiên với số lượng học sinh mỗi lớp trung bình là 40, thì
việc theo dõi thao tác của giáo viên là hết sức khó khăn, đặc biệt là những học sinh
ngồi ở xa thì không thể quan sát được.
1.2 Lý do chọn đề tài.
Trường THPT Chuyên Tiền Giang nằm ở trung tâm Thành phố Mỹ Tho,
được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương và của ngành giáo
dục, trường có cơ sở vật chất đầy đủ, trang thiết bị phục vụ cho giảng dạy nói chung
và môn Sinh học nói riêng cơ bản đầy đủ.
Sinh học là môn học khoa học thực nghiệm, kiến thức sinh học được hình
thành chủ yếu bằng phương pháp quan sát, mô tả, tìm tòi thực nghiệm …. Do đó,

dạy học Sinh học không chỉ có tranh ảnh, mô hình, vật mẫu, mà còn phải tiến hành
các thí nghiệm và thực hành nhằm tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh.
Nhưng với đa số các tiết thực hành, việc tiến hành thí nghiệm, thực hành quan sát
của giáo viên không được học sinh tiếp thu đầy đủ. Do số lượng học sinh trong một
lớp rất đông, giáo viên thì lại đứng phía trên để thực hiện thực hành quan sát thì
những học sinh ở phía dưới lớp không thể nào theo dõi được. Do đó nhiều học sinh
tiến hành thực hành một cách qua loa, chiếu lệ như: Thao tác không như hướng dẫn,
điều kiện thí nghiệm không đúng, vật mẫu không đạt yêu cầu, tư liệu không theo chủ
đề, các bài báo cáo, thu hoạch viết sơ sài Nói chung các em chưa thật sự tích cực
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

4
và chưa có kĩ năng hoạt động hợp tác theo nhóm, chưa thể tự mình làm chủ, tiến
hành thực hành - thí nghiệm để tìm ra kiến thức mới, khắc sâu kiến thức đã học.
Từ thực trạng trên đã chi phối không nhỏ đến kết quả các bài thực hành.
Theo số liệu thăm dò học sinh tại trường THPT Chuyên Tiền Giang thì chỉ khoảng
hơn 60% học sinh có kĩ năng thực hành - thí nghiệm, biết thao tác trên mẫu vật, biết
quan sát ghi lại kết quả, biết khai thác thông tin và viết báo cáo. Số học sinh còn lại
gặp khó khăn từ việc thực hành - thí nghiệm đến viết thu hoạch, báo cáo, thuyết
trình trước lớp trên vật mẫu thí nghiệm hoặc bài viết, …. mà nguyên nhân chủ yếu
là do các em không theo dõi kịp hoặc không thể quan sát được thao tác mẫu của
giáo viên.
Đây là vấn đề làm tôi suy nghĩ rất nhiều: Vận dụng đổi mới phương pháp dạy
học như thế nào? Hình thức tổ chức ra sao? Yếu tố quyết định sự thành công của
các tiết thực hành là gì?
Thấy được những thuận lợi, khó khăn trong giảng dạy các tiết thực hành, thí
nghiệm trong nhà trường, tôi đã đưa vấn đề này vào tìm hiểu và cũng để tìm giải
pháp thực hiện. Theo quan sát của bản thân, số người sử dụng giáo án điện tử trong
giờ học dạng bài thực hành Sinh học còn rất ít, đây còn là một vấn đề mới mẻ, chưa
được giáo viên và các nhà giáo dục quan tâm đúng mức. Vì những lí do đó, tôi đã

thực hiện chuyên đề “Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy bài thực hành Sinh
học phổ thông” trên cơ sở tiến hành soạn và dạy thể nghiệm một số tiết với giáo án
điện tử Powerpoint.
Với đề tài này, chúng tôi vừa thể nghiệm để rút kinh nghiệm cho bản thân,
đồng thời cũng tin tưởng mình sẽ góp phần nâng cao ý thức của các giáo viên trong
lĩnh vực còn khá mới mẻ này, thiết thực thể hiện tinh thần đổi mới dạy học của
người giáo viên nhân dân trong thời kì hội nhập.
1.3 Phạm vi và đối tượng nghiên cứu
- Phạm vi nghiên cứu: Dạy các tiết thí nghiệm - thực hành trong chương trình
Sinh học trung học phổ thông.
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

5
- Đối tượng nghiên cứu: Học sinh trường THPT Chuyên Tiền Giang.
1.4 Mục đích của đề tài
Đề tài thực hiện thông qua việc vận dụng đổi mới phương pháp dạy học, lựa
chọn phương pháp dạy học tích cực phù hợp vào từng bài ở các tiết thực hành thí
nghiệm Sinh học, học sinh học tập tích cực hơn trong giờ học, giúp phát triển tư duy
thực nghiệm, đồng thời phát triển kỹ năng thực hành, thí nghiệm đáp ứng yêu cầu
đổi mới quá trình dạy - học, học đi đôi với hành.
Đề tài giúp giáo viên luôn chủ động, sáng tạo trong vai trò người hướng dẫn
các em học tập. Vì vậy giáo viên luôn có nhu cầu đòi hỏi, cập nhật kiến thức, tự học,
tự rèn, sáng tạo trong vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực, luôn học hỏi kinh
nghiệm từ đồng nghiệp và tận tâm trong giảng dạy, nâng cao chất lượng giảng dạy
bộ môn.
Giúp học sinh tự tin vào bản thân, tự mình tìm ra con đường đi tới kiến thức.
Bồi dưỡng năng lực tự học, lòng yêu thích tự nhiên, biết vận dụng kiến thức vào
thực tế đời sống.
Tóm lại, nhiệm vụ của đề tài nhằm trao đổi một số vấn đề sau:
- Vai trò của thực hành, thí nghiệm trong dạy học Sinh học.

- Làm thế nào để dạy một tiết thực hành đạt kết quả cao nhất?
- Rèn học sinh các kĩ năng quan sát và thực hành thí nghiệm.
1.5 Điểm mới trong kết quả nghiên cứu.
Từ thực trạng dạy các tiết thực hành như đã nêu trên, qua tìm tòi nghiên cứu,
trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp, bản thân tôi đã đúc rút được một số kinh
nghiệm, có thể xem đó là tính mới của đề tài: Làm thế nào để dạy một tiết thực hành
đạt hiệu quả trên cơ sở vận dụng các kĩ thuật, phương pháp giảng dạy tích cực và
ứng dụng công nghệ thông tin học sinh tích cực tham gia giờ học, tìm tòi, nghiên
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

6
cứu khoa học, vận dụng và giải quyết các vấn đề trong học tập và thực tế cuộc
sống
Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy một bài thực hành Sinh học: Sử dụng
clip tự quay lại thao tác giáo viên thực hành – thí nghiệm hay có thể sử dụng các
clip có trên mạng internet giáo dục ( hoặc thư viện giáo án
điện tử ) liên kết trên nền powerpoint. Giáo viên có thể sử dụng các
thao tác và hiệu ứng trên ứng dụng powerponit để thiết kế một bài dạy thực hành.
Đồng thời sử dụng những hình ảnh để minh họa cho kết quả của bài thực hành, ….
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

7
PHẦN II. NỘI DUNG
2.1 Cơ sở lý luận của đề tài.
Trong những năm gần đây Giáo dục luôn được Đảng và Nhà nước ta đặc biệt
quan tâm và chú trọng. Giáo dục là quốc sách hàng đầu vì thế việc triển khai các
giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục, dạy học theo chuẩn kiến thức – kĩ năng, đổi
mới kiểm tra - đánh giá, ứng dụng Công nghệ thông tin vào giảng dạy, nhằm phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh trong học tập, đem lại
niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh.

Để đạt được điều này, người thầy đóng vai trò rất quan trọng. Thầy là người
có trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững vàng, có lòng nhiệt tình và tâm huyết nghề
nghiệp. Bên cạnh đó thầy phải biết vận dụng hợp lý các phương pháp dạy học với
từng kiểu bài, từng nội dung kiến thức, đề ra những biện pháp tích cực nhằm giúp
học sinh vận dụng kiến thức lý thuyết vào thực hành và thực tiễn cuộc sống, định
hướng cho học sinh có những tri thức và kỹ năng vững chắc bước vào cuộc sống.
Để làm được điều đó thì người giáo viên phải luôn học hỏi, tiếp thu kiến thức luôn
đổi mới, đặc biệt là việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học.
2.2 Thực trạng của vấn đề
Sinh học là môn khoa học thực nghiệm, khoa học mở luôn luôn mới, phương
pháp nghiên cứu chủ yếu là dựa trên các quan sát thực tế, các thí nghiệm, thực hành
để rút ra những kiến thức chung, khái quát về các hiện tượng tự nhiên và các qui
luật của Sinh học. Bên cạnh đó số bài có thực hành - thí nghiệm, thực hành - quan
sát theo hướng dẫn điều chỉnh nội dung dạy học của Bộ Giáo dục - Đào tạo chiếm
số tiết khá cao. Vì vậy mà yêu cầu đặt ra cho giáo viên khá cao và học sinh cũng
gặp nhiều khó khăn khi học các tiết có thực hành - thí nghiệm, thực hành- quan sát.
Để dạy thành công một bài thực hành là vấn đề rất khó, nếu thực hành không
thành công sẽ không đạt được yêu cầu bài học. Sự thành công của tiết dạy phụ
thuộc vào nhiều yếu tố, vậy làm thế nào để phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

8
tạo của học sinh, rèn kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, đem lại niềm vui và
hứng thú học tập bộ môn? Để làm được những điều đó thì khâu chuẩn bị bài dạy là
hết sức quan trong, nó quyết định gần 90% sự thành công của tiết dạy.
2.3 Các biện pháp tiến hành
Theo dõi kết quả học tập, thái độ học tập của học sinh qua các tiết thực hành
- thí nghiệm từ năm học 2007 - 2008 đến nay. Tìm ra nguyên nhân: Vì sao chất
lượng các tiết dạy thực hành chưa thật cao, việc vận dụng lý thuyết học tập của học
sinh vào các bài thực hành và thực tế cuộc sống còn nhiều khó khăn?

Điều tra, tổng hợp, thống kê số liệu về kết quả học tập của học sinh ở các tiết
thực hành, thí nghiệm 5 năm học liền kề từ năm 2007 đến nay.
Khảo sát, thu thập, tổng hợp các bài làm của học sinh qua các năm học
Điều tra lấy ý kiến của học sinh qua các tiết dạy thực hành - thí nghiệm giữa
các tiết thực hành có sử dụng và không sử dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy.
2.4 Hiệu quả của đề tài
2.4.1 Vai trò của thực hành, thí nghiệm trong dạy học Sinh học:
- Thí nghiệm – thực hành là cầu nối giữa lý thuyết và thực hành để đi đến
thực tiễn, giúp học sinh đi sâu tìm hiểu bản chất các hiện tượng, các quá trình Sinh
học. Đó là nguồn kiến thức, vừa có vai trò xây dựng cái mới, vừa có vai trò củng cố,
hoàn thiện và kiểm chứng, chứng minh một vấn đề đã được đề cập.
- Thí nghiệm – thực hành có thể do giáo viên biểu diễn, do học sinh tự tiến
hành hoặc xem băng hình thí nghiệm – thực hành có thể tiến hành trên lớp, trong
phòng thí nghiệm, tại nhà hoặc tại một địa điểm nào đó.
2.4.2 Hiệu quả của một số tiết thực hành thực nghiệm
Do số lượng bài thực hành của chương trình Sinh học phổ thông khá nhiều
nên tôi chỉ đơn cử một số bài có thể ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong
giảng dạy.
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

9
Ví dụ 1: Bài 20 (Sinh học 10 – Chương trình chuẩn): Quan sát các kỳ
nguyên phân trên tiêu bản rễ hành
Trong bài này, Giáo viên nên sử dụng hình ảnh nhiễm sắt thể ở các kỳ của
nguyên phân chiếu lên powerpoint để tất cả học sinh có thể quan sát và đối chiếu
với các mẫu tiêu bản mà các em quan sát được trên kính hiển vi. Đồng thời nhìn vào
hình giáo viên có thể giải thích cho học sinh nắm những diễn biến của nhiễm sắt thể
trong các kỳ, từ đó học sinh có thể nhận biết các kỳ trong nguyên phân.

K
ỳ trung gian
K
ỳ đầu
K
ỳ giữa
K
ỳ
trung gian

K
ỳ sau
K
ỳ
trung gian

K
ỳ cuối
K
ỳ
trung gian

Hình 2.1 Diễn biến NST qua các kỳ nguyên phân ở rễ hành(Ảnh chụp từ kính hiển vi)
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

10

Nếu ở bài này giáo viên không sử dụng hình ảnh phóng to thì khó có thể
hướng dẫn cùng lúc cho tất cả học sinh được, nếu giáo viên đến từng nhóm, nhìn
vào kính hiển vi để hướng dẫn từng học sinh thì trong 1 tiết dạy không đủ thời gian
để làm việc đó.
Ví dụ 2: Bài 24 (Sinh học 10 – Chương trình chuẩn): Lên men etilic và
Lactic.
Ở bài này, Giáo viên có thể tải các đoạn video trên mạng internet
() hoặc có thể tự quay Clip trước khi dạy thực hành. Trước
khi cho học sinh tiến hành làm thực hành tại phòng thực hành thì giáo viên trình
chiếu những đoạn video sưu tầm trên internet hay tự quay được về làm sữa chua và
lên men etilic cho học sinh quan sát và làm theo.

Hình 2.2 Hướng dẫn làm sữa chua (Ảnh chụp từ video được lấy từ internet)

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

11

Nếu giáo viên đứng trên lớp hướng dẫn thì những học sinh ở phía sau phòng

thực hành không thể quan sát được những thao tác của giáo viên.







Hình 2.3 Sản phẩm sau khi hoàn thành
Giáo viên có thể sử dụng hình 2.3 để so sánh với kết quả của học sinh từ đó
đưa ra đánh giá kết quả đạt được của từng nhóm học sinh.
Ví dụ 3: Bài 13 (Sinh học 11 – Chương trình chuẩn): Phát hiện diệp lục và
carôtenôit
Thí nghiệm 1: Chiết rút diệp lục








Hình 2.4 Hướng dẫn chiết rút diệp lục (Ảnh chụp từ video được lấy từ internet)
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

12

Thí nghiệm 2: Chiết rút carôtenôit

Hình 2.5 Hướng dẫn chiết rút carôtenôit (Ảnh chụp từ video được lấy từ internet)
Ví dụ 4: Bài 21 (Sinh học 11 – Chương trình chuẩn): Đo một số chỉ tiêu sinh
lí ở người









Hình 2.5 Hướng dẫn đo một số chỉ tiêu sinh lí ở người
(Ảnh chụp từ video được lấy từ internet)
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

13

Ví dụ 5: Bài 21 (Sinh học 11 – Chương nâng cao): Tìm hiểu hoạt động của
tim ếch

Hình 2.7 Hướng dẫn mổ ếch (Ảnh chụp từ video được lấy từ internet)
Từ những ví dụ trên cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông
tin vào các tiết dạy thực hành là rất tốt.
2.4.3 Việc vận dụng các giải pháp mới về đổi mới phương pháp dạy học đối
với tiết dạy thực hành, thí nghiệm
Trước đây việc dạy các tiết thí nghiệm – thực hành theo phương pháp cổ
điển, tức là giáo viên thực hiện thực hành quan sát tại lớp. Điều này có nhiều hạn
chế trong việc tiếp thu kiến thức cũng như khả năng năng quan sát thao tác thực
hiện của giáo viên. Những học sinh ngồi ở phía sau, xa giáo viên thì việc quan sát
thao tác của giáo viên gặp rất nhiều hạn chế.
Để khắc phục điều này cũng như tăng sự tự tin của giáo viên khi lên lớp, thì
việc chuẩn bị của giáo viên thông qua ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy
thực hành rất có hiệu quả. Cụ thể như sau:
- Giáo viên thực hiện thí nghiệm thực hành trước khi lên lớp, đồng thời quay
video thao tác của giáo viên để trình chiếu cho học sinh quan sát trên nền
powerpoint. Điều này giúp giáo viên tránh được những sự cố như: thao tác thực
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

14

hành không hoàn thiện, kết quả không như mong muốn, đồng thời có thể củng cố
kiến thức, thao tác thực hành cho học sinh nắm …
- Phong màn chiếu được treo trên cao thì việc quan của những học sinh ở xa
được dễ dàng hơn, do đó tất cả học sinh đều có thể quan sát thao tác của giáo viên
và có thể tự mình tiến hành được. Điều này tạo cho học sinh sự hứng thú, tự tin,
hăng say trong học tập,…

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

15

PHẦN III. KẾT LUẬN

3.1 Những bài học kinh nghiệm rút ra từ quá trình áp dụng sáng kiến kinh
nghiệm của bản thân
Việc vận dụng các giải pháp mới về đổi mới phương pháp dạy học trong
giảng dạy môn sinh học, đặc biệt là các tiết thực hành - thí nghiệm, thực hành -
quan sát. Nó gắn liền với thực tiễn công tác giảng dạy ở trường trung học phổ thông,
góp phần khắc phục những khó khăn, hạn chế các tiết dạy thực hành và tiếp thu kiến
thức cũng như kĩ năng thao tác của học sinh trong quá trình học tập trước đây.
Việc tổ chức các hoạt động thực hành - thí nghiệm, thực hành- quan sát phù
hợp với loại hình bài, đối tượng học sinh sẽ đem lại hiệu quả trong học tập, hình
thành ở học sinh các kĩ năng như: Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin khi quan sát,
tìm hiểu cách tiến hành thí nghiệm, kĩ năng tiến hành thực hành - thí nghiệm và
quan sát thí nghiệm, kĩ năng tự tin khi trình bày kết quả làm việc của nhóm, kĩ năng
giải quyết vấn đề giải thích các hiện tượng thực tế, tư duy sáng tạo Có như vậy
học sinh sẽ lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sâu sắc hơn. Theo tôi nghĩ, đây
chính là hiệu quả của việc giảng dạy các tiết thực hành có ứng dụng công nghệ
thông tin, góp phần nâng cao chất lượng tiết dạy, đem lại nhiềm vui và hứng thú
học tập bộ môn.
3.2 Ý nghĩa của đề tài đối với việc giảng dạy, giáo dục
Từ thực tế những kết quả thu được, tôi tin tưởng rằng tổ chức dạy học dạng
bài thực hành sinh học bằng ứng dựng công nghệ thông tin là hoàn toàn khả thi và
hiệu quả, thực sự góp phần nâng cao chất lượng dạy học. Với phạm vi nghiên cứu
của đề tài này, những kết quả thu được mang tính chất khẳng định tính khả thi của
đề tài và khích lệ động viên giáo viên tiếp tục thực nghiệm và nghiên cứu sâu hơn
trong thời gian tới. Tuy nhiên, những gì tôi đạt được ở đây cũng chỉ là kết quả thực

nghiệm bước đầu, chưa phải là kết quả cuối cùng để đi đến một kết luận khoa học.
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

16

Hy vọng các đề tài nghiên cứu rộng và sâu hơn của các bạn đồng nghiệp và của các
nhà giáo dục sẽ tìm hiểu kĩ và sâu hơn về vấn đề này.
3.3 Khả năng ứng dụng, triển khai kết quả và hướng phát triển của đề tài.
Trong quá trình thực nghiệm, kết quả giảng dạy các tiết thực hành - thí
nghiệm ngày càng khả quan và chúng tôi đã áp dụng khá thành công ở các đối
tượng học sinh. Khi đến tiết thực hành có ứng dụng công nghệ thông tin, thầy và trò
chúng tôi đều có chung tâm trạng rất vui, muốn được làm việc và muốn được “khám
phá”.
Bản thân tôi mong muốn đề tài nghiên cứu được ứng dụng và triển khai trong
chương trình Sinh học trung học phổ thông và cơ sở đối với những bài có thực hành
- thí nghiệm, thực hành- quan sát.
3.4 Đề xuất, kiến nghị:
Để nâng cao chất lượng hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin góp phần
nâng cao chất lượng dạy học nói chung, dạng bài thực hành Sinh học nói riêng, tôi
mạnh dạn đề xuất một số ý kiến sau:
3.4.1 Về phía các cấp lãnh đạo
Để việc triển khai đề tài khả thi hơn, cần sự nổ lực thật sự của giáo viên, đặc
biệt là giáo viên lớn tuổi, khả năng tiếp cận công nghệ thông tin còn kém. Nhằm
khuyến khích giáo viên tích cực tiếp cận và ứng dụng công nghệ thông tin góp phần
nâng cao chất lượng dạy học môn Sinh học, các cấp lãnh đạo cần có chính sách phù
hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho giáo viên trong giảng dạy. Ví dụ sở giáo dục cần có
văn bản chỉ đạo, hướng dẫn các trường triển khai ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học, mỗi năm cần tổ chức hội thi giáo viên sử dụng công nghệ giỏi để
kích thích lòng đam mê sáng tạo phục vụ cho sự nghiệp giáo dục; nhà trường cần tổ
chức các phong trào thi đua giảng dạy bằng phương tiện hiện đại, có tổng kết, biểu

dương, khen thưởng nhằm tạo thêm khí thế sôi nổi và để những giáo viên còn e ngại
có những bước đi mạnh dạn hơn, đặc biệt là giáo viên đó có tuổi và giáo viên mới
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

17

vào nghề. Đẩy mạnh việc tổ chức các hội thảo, trao đổi kinh nghiệm giữa các giáo
viên, từ đó đề xuất với chuyên môn những giải pháp góp phần nâng cao trình độ tin
học cho giáo viên, có chế độ đãi ngộ cho những giáo viên có bài giảng điện tử có
giá trị, tích cực lao động sáng tạo trong nghề, đồng thời đầu tư cơ sở vật chất phục
vụ việc ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy… Ngoài ra, các trường cần
trang bị phòng đa năng và đầu tư đồng bộ như: máy chiếu, máy quay, nối mạng, …
dự phòng kinh phí cho sửa chữa nâng cấp phần cứng, phần mềm giáo dục, các
chuyên gia, các nhà quản lý giáo dục sớm đưa ra tiêu chí đánh giá tiết dạy có sử
dụng công nghệ thông tin, chuẩn bài giảng điện tử để có cơ sở thẩm định, tạo ra
ngân hàng bài giảng điện tử có chất lượng
3.4.2 Về phía tổ chuyên môn
Các tổ chuyên môn cần có sự quan tâm nhiều hơn đến việc ứng dụng công
nghệ thông tin trong dạy học Sinh học, đặc biệt là các bài thực hành. Ngay từ đầu
năm, tổ trưởng cần có kế hoạch hướng dẫn các tổ viên học tập và thực hành việc
soạn và dạy giáo án điện tử.
Để phục vụ cho công tác giảng dạy, bản thân giáo viên phải chú trọng xây
dựng thư viện tư liệu phục vụ tốt cho công tác giảng dạy. Việc khai thác tư liệu có
thể lấy từ các nguồn: khai thác thông tin, tranh, ảnh, tư liệu bài giảng từ mạng
internet, khai thác tranh ảnh từ sách, tài liệu, báo chí, tạp chí khai thác từ băng
hình, phim video, các phần mềm, tranh ảnh, bản đồ, hình vẽ thông qua chức năng
cung cấp thông tin của máy tính. Từ các nguồn khai thác trên giáo viên sẽ lưu trữ
cho mình một thư viện tư liệu phong phú, đa dạng để phục vụ cho công tác giảng
dạy.
Trên đây là một vài kinh nghiệm bản thân thu nhận được trong quá trình vận

dụng để giảng dạy các tiết thực hành - thí nghiệm, thực hành - quan sát của chương
trình Sinh học phổ thông. Những kinh nghiệm trên có thể chưa hoàn thiện và chắc
chắn còn nhiều thiếu sót, tôi mong muốn có thể cùng chia sẻ với các bạn đồng
nghiệp và nhận được những đóng góp chân thành để có được những giải pháp hay
Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

18

cho việc dạy các tiết thực hành nói riêng và môn Sinh học nói chung. Kính mong
nhận được sự đóng góp từ tổ chuyên môn, sự chỉ đạo của Ban giám hiệu nhà trường
và của Sở Giáo dục- Đào tạo Tiền Giang.
Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, tập thể giáo viên tổ Sinh của nhà
trường đã nhiệt tình giúp đỡ- tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài này.

Thành phố Mỹ Tho, Ngày 12 tháng 02 năm 2014
Giáo viên thực hiện



Lê Sỹ Thái

Sáng kiến kinh nghiệm Trường THPT Chuyên Tiền Giang

19

TÀI LIỆU THAM KHẢO


Một số vấn đề đổi mới phương pháp dạy học môn Sinh học THPT – Nhà
xuất bản Giáo dục.
Sách giáo khoa, sách giáo viên Sinh học 10 – Nhà xuất bản Giáo dục.
Sách giáo khoa, sách giáo viên Sinh học 11 – Nhà xuất bản Giáo dục.
Sách giáo khoa, sách giáo viên Sinh học 12 – Nhà xuất bản Giáo dục.