595 Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức ở Ủy ban nhân dân (UBND) Huyện Bình Chánh TP.HCM.

Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

M

Đ U

1. Lý do ch n đ tài:
Ngu n nhân l c luôn là m t y u t quy t đ nh đ i v i s phát tri n kinh t - xã h i c a
m i qu c gia. Do đó, đ th c hi n th ng l i m c tiêu chi n lư c c a s nghi p cơng nghi p
hóa, hi n đ i hóa chúng ta c n nh n th c m t cách sâu s c, đ y đ nh ng giá tr to l n và có ý
nghĩa quy t đ nh c a nhân t con ngư i, ch th c a m i sáng t o,”ngu n tài nguyên” vô giá,
vô t n c a đ t nư c; ph i có cách nghĩ, cách nhìn m i v vai trị đ ng l c và m c tiêu c a con
ngư i trong s nghi p cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c; t đó xây d ng các chương
trình, k ho ch và chi n lư c phát tri n ngu n l c phù h p, phát huy t i đa nhân t con
ngư i, t o ra đ ng l c m nh m cho s phát tri n b n v ng, đ y nhanh ti n đ cơng nghi p
hóa, hi n đ i hóa, thúc đ y qúa trình đ i m i toàn di n đ t nư c.
Ngày nay, ch t lư ng ngu n nhân l c có ý nghĩa h t s c quan tr ng đ i v i s phát
tri n. N u trư c đây s phát tri n c a m t qu c gia ch y u d a vào các ngu n l c như tài
nguyên thiên nhiên, ngu n v n tư b n, ngu n lao đ ng, th trư ng tiêu th … thì hi n nay
chính tri th c l i có ý nghĩa h t s c l n lao, góp ph n t o nên s th nh vư ng, giàu có cho
m t qu c gia, lãnh th . Xu th tồn c u hóa cùng v i s phát tri n c a công ngh thông tin,
đ c bi t là s ra đ i c a internet đã làm cho các qu c gia, lãnh th ngày càng tr nên g n
nhau hơn, qua đó s c nh tranh cũng càng tr nên gay g t hơn, và t t nhiên ưu th c nh tranh
bao gi cũng nghiêng v qu c gia, lãnh th có ch t lư ng ngu n nhân l c cao hơn, đư c đào
t o t t hơn.
V n đ đư c ch n có tính b c xúc và quan tr ng vì nh ng lý do sau:
M t là: Do v trí, vai trị c a Thành ph H Chí Minh và yêu c u nhi m v m i đ t
ra cho thành ph .
Thành ph H Chí Minh có v trí, vai trị là m t trung tâm kinh t l n, m t trung tâm
giao d ch qu c t và du l ch c a nư c ta. Thành ph H Chí Minh có v trí chính tr quan

tr ng sau th đô Hà N i, liên t c đư c phát tri n tích c c hơn, như Ngh quy t Trung ương
20-NQ/TW c a B Chính tr (ban hành ngày 18/11/2002) và phương hư ng nhi m v phát
tri n Thành ph H Chí Minh đ n năm 2010 đã đ ra:” Thành ph H Chí Minh bư c vào th
k m i trong b i c nh toàn c u hóa kinh t và cách m ng khoa h c công ngh đang di n ra
m nh m ; tình hình th gi i di n bi n ph c t p, các th l c thù đ ch ti p t c ch ng phá ta
quy t li t; đ t nư c ta ti p t c s nghi p đ i m i, đ y m nh cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa,
ch đ ng h i nh p vào kinh t khu v c và th gi i… Thành ph đ ng trư c nh ng thu n l i,


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

cơ h i l n hơn và c nh ng khó khăn, thách th c gay g t hơn v i nhi m v xây d ng Thành
ph H Chí Minh thành m t thành ph xã h i ch nghĩa văn minh, hi n đ i, là đ u tàu c a
khu v c phía Nam và c a c nư c…”. Do đó, yêu c u v t ch c b máy và cán b , công
ch c nói chung là ph i ki n tồn và s p x p l i b máy qu n lý nhà nư c theo hư ng tinh,
g n, chu n hóa các ch c danh cán b qu n lý hành chính nhà nư c phù h p v i xã h i đô th
t c p Thành ph đ n cơ s … còn c th là ph i c ng c , ki n toàn các cơ quan chuyên môn
thu c Uy Ban Nhân dân Thành ph và nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c

các

cơ quan này trong th c thi cơng v nh m th c hi n có k t q a các m c tiêu, nhi m v quan
tr ng c a thành ph trong giai đo n m i.
Hai là: Đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ quan chuyên môn thu c Uy Ban Nhân

dân, v i tư cách là nh ng ch th ti n hành các công v c th . Đây là h t nhân c a n n
công v và cũng chính là y u t b o đ m cho n n công v hi u l c, hi u q a.

Ho t đ ng công v khác v i các lo i ho t đ ng thông thư ng khác, công v là ho t
đ ng d a trên cơ s s d ng quy n l c nhà nư c. Nó đư c b o đ m b ng quy n l c nhà nư c
và nh m s d ng quy n l c đó đ th c hi n các nhi m v qu n lý c a nhà nư c. Ho t đ ng
cơng v là ho t đ ng có t ch c và tuân th nh ng quy ch b t bu c, theo tr t t có tính ch t
th b c ch c ch , chính quy và liên t c.
Ho t đ ng công v do các cán b , công ch c th c hi n, cho nên v n đ b c xúc đ t ra
đây là ph i xây d ng đ i ngũ công ch c hành chính chính quy, b o đ m thi hành nhi m v
nhà nư c m t cách có hi u q a và b c xúc hơn là ph i có nh ng gi i pháp căn cơ đ nâng cao
ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c đang th c thi công v

các cơ quan chuyên môn thu c

Uy ban Nhân dân thành ph đ có th đáp ng đư c yêu c u nhi m v quan tr ng c a thành
ph l n như Thành ph H Chí Minh.
Ba là: Đánh giá đúng th c tr ng ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c và đ ra các
gi i pháp căn cơ đ đ i m i, nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c là m t trong
b n n i dung c a chương trình t ng th c i cách hành chính Nhà nư c giai đo n 20012010.
M c tiêu chung c a chương trình t ng th c i cách hành chính nhà nư c giai đo n
2001- 2010 là: Xây d ng m t n n hành chính dân ch , trong s ch, v ng m nh, chuyên
nghi p, hi n đ i hóa, ho t đ ng có hi u l c, hi u q a theo nguyên t c c a nhà nư c pháp
quy n XHCN dư i s lãnh đ o c a Đ ng; xây d ng đ i ngũ cán b , công ch c có ph m ch t
và năng l c đáp ng yêu c u c a công cu c xây d ng, phát tri n đ t nư c. Theo đó m t trong
2


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

nh ng m c tiêu c th c a chương trình trên là vi c đ nh rõ ch c năng, nhi m v , th m quy n
và t ch c b máy chính quy n

đơ th và nơng thôn, các cơ quan chuyên môn thu c UBND

c p t nh, c p huy n đư c t ch c g n nh , th c hi n đúng ch c năng qu n lý nhà nư c theo
nhi m v và th m quy n đư c xác đ nh trong Lu t T ch c H i đ ng nhân dân và Uy ban
nhân dân (s a đ i). V n đ b c xúc đ t ra là đ th c hi n có k t q a m c tiêu c i cách hành
chính ph i ph n đ u làm sao đ n năm 2010, Thành ph H Chí Minh ph i có nh ng gi i pháp
kh thi đ có th xây d ng đư c đ i ngũ cán b , công ch c v a có s lư ng, cơ c u h p lý,
chuyên nghi p, hi n đ i v a đ m b o ch t lư ng c a đ i ngũ cán b , công ch c có ph m ch t
t t và đ năng l c thi hành công v , t n t y ph c v s nghi p phát tri n thành ph , phát tri n
đ t nư c và ph c v nhân dân.
T các v n đ c p thi t nêu trên đây, đ đánh giá đư c th c tr ng c a đ i ngũ cán b ,
công ch c

các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph , tìm ra nh ng nguyên

nhân m nh, y u, nh t là nh ng nguyên nhân h n ch nh m xây d ng nh ng gi i pháp cơ b n
đ nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c đáp ng yêu c u nhi m v m i c a Thành
ph . Chính vì th , tơi ch n đ tài làm lu n văn t t nghi p khóa h c là:
nâng cao ch t lư ng đ i ngũ Cán b công ch c

“ M t s gi i pháp

các cơ quan chun mơn thu c

UBND.TPHCM”.
2. M c đích c a lu n văn:
Lu n văn này đư c vi t nh m các m c đích sau:
- Đánh giá th c tr ng đ i ngũ cán b , công ch c

cơ quan chuyên môn thu c Uy ban

Nhân dân Thành ph .
- Đ xu t các gi i pháp nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c

cơ quan

chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân Thành ph H Chí Minh nh m đáp ng v i yêu c u
nhi m v m i, x ng đáng v i v trí, vai trị, s nghi p phát tri n m t thành ph là m t đô th
l n nh t nư c.
3. Đ i tư ng c a đ tài:
Đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành

ph H Chí Minh. Do đ c thù c a Thành ph H Chí Minh có s lư ng cơ quan chun mơn
khá nhi u, nhưng đi u ki n th i gian nghiên c u qúa h n h p, nên tôi xin phép ch minh h a
vi c đánh giá ch t lư ng

m t vài cơ quan chuyên môn tr ng đi m c a Uy ban Nhân dân

thành ph H Chí Minh.
3


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

4. Ph m vi c a đ tài:
Đ tài ch t p trung nghiên c u v tình hình đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ quan

chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh, cơ s s li u d a vào k t q a
t ng đi u tra cán b , công ch c năm 2008 c a S N i v thành ph H Chí Minh. V lo i cán
b , công ch c, lu n văn ch nghiên c u cán b , cơng ch c hành chính, không nghiên c u cán
b , viên ch c và cán b cơng tác Đ ng, Đồn th .
5. Phương pháp th c hi n đ tài:
Đ th c hi n đ tài, tác gi thu th p s li u th c p

các đơn v Văn phòng HĐND và

UBND thành ph , S N i v Thành ph , các đơn v , s ngành có liên quan, trên sách, báo
chí, t p chí và trên internet.
Phương pháp x lý s li u: đ i v i các d li u th c p thu th p đư c, tác gi đã d a
trên cơ s phương pháp lu n duy v t bi n ch ng c a ch nghĩa Mác- Lênin và phương pháp
nghiên c u c th (đi u tra, kh o sát, th ng kê, t ng h p, phân tích, so sánh…) đ làm rõ v n
đ .

6. K t c u c a lu n văn:
Lu n văn bao g m ph n m đ u, n i dung và ph n k t lu n.
N i dung c a lu n văn g m 3 chương:
Chương 1: Cơ s lý lu n và th c ti n c a đ tài.
Chương 2: Th c tr ng ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ quan chuyên

môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh.
Chương 3: M t s gi i pháp nâng cao ch t lư ng đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ

quan chuyên môn thu c Uy ban Nhân dân thành ph H Chí Minh.
Trong qúa trình th c hi n lu n văn t t nghi p tác gi đã nghiên c u, tham kh o và s
d ng nhi u tài li u c a các cơng trình nghiên c u, h i th o khoa h c có liên quan đ n ngu n
nhân l c và đ i ngũ cán b , công ch c đ tăng cư ng tính th c ti n c a đ tài nghiên c u
đóng góp vào ch trương phát tri n kinh t , xã h i c a thành ph .

4


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

CHƯƠNG 1: CƠ S LÝ LU N VÀ TH C TI N C A Đ TÀI
1.1 Khái ni m, cơ c u và vai trò c a ngu n nhân l c.
1.1.1. Khái ni m ngu n nhân l c.
Ngu n nhân l c là ngu n l c v con ngư i và đư c nghiên c u dư i nhi u khía c nh,
do đó có nhi u khái ni m khác nhau v ngu n nhân l c. Ngu n nhân l c đư c hi u như là
ngu n l c con ngư i c a m t qu c gia, m t vùng lãnh th (vùng, t nh…), là m t b ph n c a
các ngu n l c có kh năng huy đ ng, qu n lý đ tham gia vào qúa trình phát tri n kinh t - xã
h i như ngu n l c v t ch t, ngu n l c tài chính. Ngu n nhân l c là trình đ lành ngh , là ki n
th c và năng l c c a toàn b cu c s ng con ngư i hi n có th c t ho c ti m năng đ phát
tri n kinh t xã h i trong m t c ng đ ng. V i tư cách là m t y u t c a s phát tri n kinh t xã h i, ngu n nhân l c đư c hi u theo nghĩa h p hơn, đó là kh năng lao đ ng c a xã h i.
V i cách hi u này ngu n nhân l c tương đương v i ngu n lao đ ng hay ngu n l c xã h i. Có
hai lo i ngu n nhân l c:
1.1.1.1. Ngu n nhân l c xã h i (còn g i là ngu n lao đ ng xã h i): Có nhi u khái ni m
khác nhau v ngu n nhân l c xã h i. Tuy nhiên, có th xác đ nh:
- Ngu n nhân l c xã h i là m t b ph n dân s trong đ tu i lao đ ng có kh năng lao
đ ng. Đ tu i lao đ ng là kho ng tu i đ i theo quy đ nh c a lu t pháp m i cơng dân có kh

năng lao đ ng n m trong đ tu i đó đư c coi là ngu n lao đ ng c a đ t nư c.
- Ngu n nhân l c xã h i đư c xem xét trên giác đ s lư ng và ch t lư ng:
5


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

+ S lư ng ngu n nhân l c ph thu c vào vi c quy đ nh đ tu i lao đ ng. M i nư c
có quy đ nh riêng v đ tu i t i thi u và t i đa cho ngu n lao đ ng.
Hi n nay, ph n l n các nư c quy đ nh tu i t i thi u là 14 ho c 15;

nhi u qu c gia,

ngay c t ch c lao đ ng th gi i cũng không quy đ nh gi i h n tu i t i đa mà đ m
tu i này.

đ

nư c ta, ngu n nhân l c xã h i bao g m nh ng ngư i trong đ tu i lao đ ng, có

kh năng lao đ ng, có tính thêm lao đ ng tr em và lao đ ng cao tu i. M t cách chung nh t,
có th hi u ngu n nhân l c là b ph n dân s trong đ tu i nh t đ nh theo quy đ nh c a lu t
pháp có kh năng tham gia vào lao đ ng. Đ tu i lao đ ng đư c quy đ nh c th

m i nư c

khác nhau. Theo B lu t Lao đ ng Vi t nam tu i lao đ ng c a nam t 15 đ n 60 và c a n t
15 đ n 55 tu i.
+ Ch t lư ng ngu n nhân l c xã h i đư c bi u hi n

th l c, trí l c, tinh th n, thái

đ , đ ng cơ, ý th c lao đ ng. Ngu n nhân l c là t ng hòa trong th th ng nh t h u cơ năng
l c xã h i c a con ngư i (th l c, trí l c, nhân cách) và tính năng đ ng xã h i c a con ngư i.
Tính th ng nh t đó đư c th hi n

qúa trình bi n ngu n l c con ngư i thành ngu n v n con

ngư i. Ba m t: Th l c, trí l c, tinh th n có quan h ch t ch và th ng nh t, c u thành nên
m t ch t lư ng c a ngu n l c xã h i. Trong đó, th l c là cơ s n n t ng đ phát tri n trí tu ,
là phương ti n đ truy n t i tri th c, trí tu c a con ngư i vào ho t đ ng th c ti n. Ý th c,
tinh th n, đ o đ c, tác phong là y u t chi ph i hi u q a ho t đ ng chuy n hóa c a th l c, trí
tu thành th c ti n. Trí tu là y u t quy t đ nh đ n ch t lư ng c a ngu n nhân l c xã h i.
Trong qúa trình lao đ ng, ch t lư ng ngu n nhân l c xã h i ph thu c vào s lư ng,
ch t lư ng công c , máy móc trang b cho ngư i lao đ ng. Chính trình đ cơng ngh đ t ra
u c u và đ ng th i làm thay đ i trình đ c a ngư i lao đ ng. Đi u này đư c bi u hi n rõ r t
nh ng nư c có n n kinh t kém phát tri n đang th c hi n công nghi p hóa, hi n đ i hóa
b ng con đư ng chuy n giao, nh p kh u công ngh tiên ti n. Khoa h c công ngh ngày càng
phát tri n, tính ch t xã h i hóa c a l c lư ng s n xu t càng cao thì m t ch t lư ng, đ c bi t là
trình đ trí tu c a ngu n nhân l c ngày càng gi vai trò quan tr ng. Ngu n nhân l c xã h i
theo nghĩa đ y đ ph i đư c hi u nó là nhân t quan tr ng nh t c a l c lư ng s n xu t, đ ng
th i là nhân t quan tr ng c a quan h s n xu t. Vì v y, m i quan h gi a l c lư ng s n xu t
và quan h s n xu t ph thu c r t nhi u

ch t lư ng ngu n nhân l c. Khi l c lư ng s n xu t

mang tính xã h i hóa cao, quan h s n xu t ngày càng hoàn thi n và khoa h c ngày càng tr
thành l c lư ng s n xu t thì n i hàm và ngo i di n c a ph m trù ngu n nhân l c ngày càng
m r ng.

6


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Ngu n nhân l c cho phát tri n kinh t g m: các nhà ho ch đ nh chi n lư c chính sách;
các nhà nghiên c u; các nhà qu n lý; nhà công ngh ; k sư; k thu t viên và công nhân k
thu t lành ngh . Trong đó, ti n b khoa h c- cơng ngh đã làm thay đ i chính đ i ngũ cơng
nhân, hình thành t ng l p cơng nhân áo tr ng hay cơng nhân trí th c mà đ i ngũ này đang l n
d n lên chuy n thành t ng l p trung lưu.
Nói v ngu n nhân l c Đ ng ta đã xác đ nh:”Ngu n lao đ ng có trí tu cao, có tay
ngh thành th o, có ph m ch t t t đ p đư c đào t o, b i dư ng và phát huy b i m t n n giáo
d c tiên ti n g n li n v i m t n n khoa h c, công ngh hi n đ i”.
Như v y, ngu n nhân l c mà chúng ta đang xem xét là ngu n l c con ngư i, là ti m
năng lao đ ng c a con ngư i trong m t th i gian nh t đ nh. Ngu n nhân l c là đ ng l c n i
sinh quan tr ng nh t, nó bao g m s c m nh c a th l c, trí tu , tinh th n và s tương tác gi a
các cá nhân trong c ng đ ng, là t ng th các ti m năng lao đ ng c a m t ngành, m t t ch c,
m t đ a phương, m t qu c gia trong th th ng nh t h u cơ năng l c xã h i vì tính năng đ ng
xã h i c a con ngư i, nhóm ngư i, ngành, t ch c, đ a phương, vùng, qu c gia. Tính th ng
nh t đó đư c th hi n

qúa trình bi n ngu n l c con ngư i thành v n con ngư i đáp ng yêu

c u phát tri n c a xã h i, ngu n l c này c n ph i đư c s d ng đúng, h p lý và có hi u q a
m i phát huy h t ti m năng vô t n đó.
1.1.1.2. Ngu n nhân l c trong m t t ch c.
Ngu n nhân l c trong m t t ch c là l c lư ng lao đ ng c a t ng đơn v , t ch c, cơ
quan. Hay nói khác, ngu n nhân l c trong m t t ch c là t ng s ngư i (cán b , công ch c,
ngư i lao đ ng… ) có trong danh sách c a m t t ch c, ho t đ ng theo các nhi m v c a t

ch c và đư c t ch c tr lương.
Ngu n nhân l c c a t ch c là nh ng ngư i t o thành đ i ngũ lao đ ng trong m t t
ch c và th c hi n các ho t đ ng c a t ch c, h đư c ký k t h p đ ng v i s tham gia c a
các ngu n l c tài chính và v t ch t c a t ch c đó. Ch c năng c a t ch c là ph i s d ng
t ng th các hình th c, phương pháp, chính sách và bi n pháp nh m hoàn thi n và nâng cao
ch t lư ng cho ngu n nhân l c nh m đáp ng đòi h i v ngu n nhân l c cho s phát tri n
kinh t xã h i trong t ng giai đo n phát tri n. Đ qu n lý có hi u q a ngu n nhân l c thì bên
c nh quy mơ ngu n nhân l c, v n đ quan tr ng hơn là xác đ nh đúng cơ c u ngu n nhân l c.

1.1.2. Cơ c u ngu n nhân l c.
7


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Cơ c u ngu n nhân l c (còn g i là cơ c u lao đ ng) trong m t t ch c là m i quan h
t l v s lư ng và ch t lư ng c a các lo i nhân l c trong m t t ch c. M t cơ c u lao đ ng
h p lý là nhân t đ m b o đ t ch c th c hi n t t m c tiêu c a mình. Các lo i cơ c u thư ng
đư c đ c p:
Th nh t, là cơ c u ngu n nhân l c theo ch c năng: ngu n nhân l c trong m t t ch c
g m các viên ch c qu n lý và nhân viên th a hành. Trong viên ch c qu n lý l i đư c phân ra
các lo i: lãnh đ o t ch c, lãnh đ o các b ph n c u thành, các viên ch c th c hi n ch c năng
nghi p v qu n lý (t ch c, k ho ch, tài chính…).
Th hai là cơ c u ngu n nhân l c theo trình đ chun mơn: đây là lo i cơ c u đư c
quan tâm nh t vì nó th hi n m t ch t lư ng c a ngu n nhân l c. Thư ng cơ c u này đư c
phân tích theo tiêu th c: không qua đào t o, sơ c p, trung h c chuyên nghi p, đ i h c, trên
đ i h c. M t cơ c u trình đ chuyên môn h p lý là s phù h p gi a ch c năng, nhi m v do
lo i viên ch c đó đ m nhi m và trình đ chuyên môn c a lo i viên ch c đó.
Ngồi ra, đ có cách th c qu n lý và khai thác ti m năng c a ngu n nhân l c trong

m t t ch c ngư i ta cịn quan tâm phân tích cơ c u nhân l c theo tu i (nhóm tu i) và theo
gi i tính. Trong các t ch c ngư i ta còn quan tâm đ n cơ c u ngh theo h th ng ngh đư c
quy đ nh trong h th ng giáo d c qu c dân.
1.1.3. Vai trò ngu n nhân l c.
Ngu n nhân l c là ngu n l c con ngư i và là m t trong nh ng ngu n l c quan tr ng
c a s phát tri n kinh t - xã h i. Vai trị đó b t ngu n t vai trò c a y u t con ngư i. B t c
m t s phát tri n nào cũng c n có đ ng l c, nhưng ch có ngu n nhân l c m i t o ra đ ng l c
phát tri n, nh ng ngu n l c khác mu n phát huy tác d ng ph i thông qua ngu n nhân l c.
T th i xa xưa con ngư i s d ng nh ng công c lao đ ng th công và ngu n l c do
chính b n thân mình đ t o s n ph m th a mãn nhu c u c a b n thân. Khi s n xu t ngày càng
phát tri n, phân công lao đ ng ngày càng cao, h p tác ngày càng ch t ch , con ngư i chuy n
d n ho t đ ng cho máy móc thi t b th c hi n, làm thay đ i b n ch t c a lao đ ng t lao đ ng
th công sang lao đ ng cơ khí và lao đ ng trí tu . Cho đ n khoa h c k thu t ngày càng hi n
đ i hơn như hi n nay thì cũng khơng th tách r i ngu n l c con ngư i b i nh ng lý do như
sau: con ngư i đã t o ra nh ng máy móc thi t b , con ngư i ch ng t nhiên b ng nh ng
ki n th c và trí tu c a mình; máy móc thi t b hi n đ i, n u thi u s đi u khi n, ki m tra c a
con ngư i, s tác đ ng c a con ngư i, thì chúng cũng ch là v t ch t vơ tri vơ giác. Ch có tác
đ ng c a con ngư i thì m i đưa chúng vào ho t đ ng, m i phát huy kh năng c a máy móc.
8


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Các cơng trình nghiên c u và th c t phát tri n c a các nư c đ u kh ng đ nh vai trị có tính
quy t đ nh c a ngu n nhân l c đ i v i phát tri n kinh t - xã h i nói chung và đ c bi t là q
trình cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa.
Xem xét y u t con ngư i v i tư cách là ngu n l c cơ b n c a s phát tri n kinh t - xã
h i, UNESCO cho r ng “con ngư i đ ng

trung tâm c a s phát tri n, là tác nhân và là m c

đích c a s phát tri n”. Trong lý thuy t v tăng cư ng kinh t đã nh n đ nh “V n nhân l c là
ki n th c, tay ngh mà ngư i lao đ ng ti p thu đư c thơng qua qúa trình giáo d c đào t o và
trong qúa trình lao đ ng”. “S đ u tư cho con ngư i trong vi c nâng cao ch t lư ng cu c
s ng c a t ng cá nhân làm nâng cao m c s ng c a toàn xã h i và nh đó t o kh năng tăng
năng su t lao đ ng”. Đó là nh n đ nh quan tr ng mà trong nh ng th p k g n đây, các nư c
châu Á đã áp d ng. Các nư c này xu t phát đi m là nh ng nư c nghèo, ch có lao đ ng đông
và r nhưng l i thi u lao đ ng có trình đ chun mơn k thu t, khơng th ti n hành cơng
nghi p hóa, hi n đ i hóa. H đã ch n con đư ng đ u tư nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c,
ngu n nhân l c có trình đ cao là đ ng l c chính th c cho cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa
các nư c này.

nư c ta, nh n th c đư c vai trò đ ng l c c a ngu n nhân l c đ i v i qúa

trình cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t nư c, Đ ng ta đã ch đ o: “l y vi c phát huy y u t
con ngư i làm y u t cơ b n cho s nghi p phát tri n nhanh và b n v ng”.
1.2 Ch t lư ng ngu n nhân l c và các y u t

nh hư ng.

1.2.1. Ch t lư ng ngu n nhân l c và các ch tiêu đánh giá.
1.2.1.1. Ch t lư ng ngu n nhân l c.
Ch t lư ng ngu n nhân l c là khái ni m t ng h p bao g m nh ng nét đ c trưng v
tr ng thái th l c, trí l c, k năng, phong cách đ o đ c, l i s ng và tinh th n c a ngu n nhân
l c. Nói cách khác là trình đ h c v n, tr ng thái s c kh e, trình đ chun mơn k thu t, cơ
c u ngh nghi p, thành ph n xã h i… c a ngu n nhân l c, trong đó trình đ h c v n là quan
tr ng b i vì đó là cơ s đ đào t o k năng ngh nghi p và là y u t hình thành nhân cách và
l i s ng c a m t con ngư i.
1.2.1.2. Các ch tiêu đánh giá ch t lư ng ngu n nhân l c.

- Th l c c a ngu n nhân l c: S c kh e v a là m c tiêu v a là đi u ki n c a s phát
tri n. S c kh e là s phát tri n hài hòa c a con ngư i v m t th ch t l n tinh th n. S c kh e
cơ th là s cư ng tráng, là năng l c lao đ ng chân tay. S c kh e tinh th n là s d o dai c a
ho t đ ng th n kinh, là kh năng v n đ ng c a trí tu , bi n tư duy thành ho t đ ng th c
9


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

ti n.Theo t ch c y t th gi i “S c kh e là m t tr ng thái hoàn toàn tho i mái v th ch t,
tâm th n và xã h i, ch không ch là không có b nh hay thương t t”. S c kh e con ngư i ch u
tác đ ng b i nhi u y u t : t nhiên, kinh t , xã h i và đư c ph n ánh b ng m t h th ng các
ch tiêu bao g m các ch tiêu cơ b n v s c kh e, các ch tiêu v b nh t t và các ch tiêu v cơ
s v t ch t và các đi u ki n b o v và chăm sóc s c kh e.
Trong m i quan h v i phát tri n kinh t , vi c đ m b o các d ch v y t và chăm sóc
s c kh e làm tăng ch t lư ng ngu n nhân l c c hi n t i và tương lai. Ngư i lao đ ng có s c
kh e t t có th mang l i năng su t lao đ ng cao nh s b n b , d o dai và kh năng t p trung
trong khi làm vi c. Nh th l c t t, con ngư i có th ti p thu nhanh chóng nh ng ki n th c,
k năng trong qúa trình giáo d c. Vi c chăm sóc t t s c kh e làm tăng ch t lư ng ngu n
nhân l c trong tương lai b ng vi c kéo dài tu i lao đ ng. S c kh e v a là m c đích, v a là
đi u ki n c a s phát tri n, nên yêu c u b o v và nâng cao s c kh e con ngư i là m t địi
h i chính đáng mà xã h i ph i đ m b o. Tuy nhiên m c đ b o đ m s c kh e cho dân cư m i
qu c gia r t khác nhau b i s khác nhau v tình hình dân s và các đi u ki n kinh t , xã h i,
t nhiên khác.
- Trí l c c a ngu n nhân l c: Trong qúa trình s n xu t, con ngư i không ch s d ng
chân tay mà cịn s d ng c trí óc. Bên c nh s c kh e, trí l c là m t y u t quan tr ng c a
ngu n nhân l c. S phát tri n như vũ bão c a khoa h c công ngh yêu c u ngư i lao đ ng
ph i có trình đ h c v n cơ b n, trình đ chuyên môn k thu t và k năng lao đ ng t t đ có
kh năng ti p thu và áp d ng công ngh m i. Làm vi c ch đ ng, linh ho t và sáng t o, s

d ng các công c phương ti n lao đ ng hi n đ i, tiên ti n. Nhân t trí l c c a ngu n l c
thư ng đư c xem xét đánh giá trên hai góc đ là trình đ h c v n, chun mơn k thu t và k
năng th c hành c a ngư i lao đ ng. Vi c đánh giá hai y u t này thư ng d a trên m t s ch
tiêu cơ b n sau:
* V trình đ h c v n:
Trình đ h c v n là kh năng v tri th c và k năng đ có th ti p thu nh ng ki n th c
cơ b n, th c hi n nh ng công vi c đ duy trì cu c s ng. Trình đ h c v n đư c cung c p qua
h th ng giáo d c chính quy, khơng chính quy, qua qúa trình h c t p su t đ i c a m t cá
nhân. Đây là m t trong nh ng ch tiêu đư c Liên H p Qu c (UNDP) s d ng đ đánh giá
ch t lư ng ngu n nhân l c c a các qu c gia.
* V trình đ chun mơn:

10


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

Trình đ chun mơn là ki n th c và k năng c n thi t đ đ m đương các ch c v
qu n lý, kinh doanh và các ho t đ ng ngh nghi p. Lao đ ng k thu t bao g m nh ng công
nhân k thu t t b c 3 tr lên cho t i nh ng ngư i có trình đ trên đ i h c. H đư c đào t o
trong các trư ng, l p dư i các hình th c khác nhau và có b ng ho c khơng có b ng, nhưng
nh kinh nghi m th c t trong s n xu t mà có trình đ tương đương t b c 3 tr lên. Các ch
tiêu ch y u đánh giá trình đ chun mơn c a ngu n nhân l c bao g m:
- T l lao đ ng đã qua đào t o trên t ng s lao đ ng. Ch tiêu này dùng đ đánh giá
khái qt v trình đ chun mơn c a l c lư ng lao đ ng m i qu c gia, c a các vùng lãnh
th .
- T l lao đ ng theo c p b c đào t o.
- Cơ c u b c đào t o tính theo đ i h c, cao đ ng, trung h c, d y ngh . Cơ c u này cho
ta th y m c đ gi a các b c h c so v i th c t công tác. Trên cơ s đó có k ho ch đi u ch nh

nhu c u đào t o t ng th c a qu c gia, vùng, ngành nào đó, các ch tiêu này đư c tính tốn
cho qu c gia ho c theo vùng, theo ngành. Qua các ch tiêu tính toán cho t ng vùng, lãnh th ,
t ng ngành có th phát hi n ra nh ng b t h p lý v cơ c u b c đào t o s chênh l ch v trình
đ chun mơn k thu t c a lao đ ng t ng vùng, t ng ngành, t đó có cơ s đi u ch nh k
ho ch phát tri n ngu n nhân l c c a vùng, ngành cho phù h p.
- V ph m ch t chính tr , đ o đ c: Ngoài y u t th l c và trí tu , qúa trình lao đ ng
địi h i ngư i lao đ ng hàng lo t ph m ch t như: tính k lu t, t giác, tinh th n h p tác và tác
phong lao đ ng, tinh th n trách nhi m cao… nh ng ph m ch t này liên quan đ n tâm lý cá
nhân và g n li n v i các giá tr văn hóa c a con ngư i. Ngư i lao đ ng Vi t nam có truy n
th ng c n cù, sáng t o và thông minh, nhưng v k lu t lao đ ng và tinh th n h p tác lao
đ ng còn nhi u như c đi m, đang gây tr ng i cho ti n trình h i nh p c a nư c ta. Đ đánh
giá y u t này r t khó dùng phương pháp th ng kê và xác đ nh các ch tiêu đ nh lư ng như
y u t v th l c và trí tu c a ngu n nhân l c. Vì v y, phương pháp đánh giá ch t lư ng
ngu n nhân l c v y u t ph m ch t đ o đ c thư ng đư c ti n hành b ng cu c đi u tra xã h i
h c và đư c đánh giá ch y u b ng các ch tiêu đ nh tính.
Tuy nhiên, trong t ng khía c nh c a ph m ch t này ngư i ta cũng có th đánh giá b ng
phương pháp th ng kê và xác đ nh b ng các ch tiêu đ nh hư ng, các hi n tư ng bi u hi n
như t l ngư i lao đ ng vi ph m k lu t (không ch p hành quy đ nh gi gi c trong lao đ ng,
t l s ngư i vi ph m k lu t công ngh , t s ngư i b thi hành k lu t trong năm…).

11


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

+ Ph m ch t, b n lĩnh chính tr là yêu c u quan tr ng cơ b n nh t đ i v i đ i ngũ cán
b , cơng ch c nhà nư c. Đó là s trung thành, b n lĩnh chính tr v ng vàng, kiên đ nh v i
m c tiêu và con đư ng xã h i ch nghĩa mà Đ ng và nhân dân đã l a ch n; nhi t tình cách
m ng, gương m u, t n t y có tinh th n và ý th c trách nhi m cao v i cơng vi c, h t lịng, h t

s c vì s nghi p c a nhân dân, t n tâm, t n trí ph c v nhân dân.
+ Ph m ch t đ o đ c: Đ o đ c c a ngư i cán b , công ch c g m hai m t cơ b n: đ o
đ c cá nhân và đ o đ c ngh nghi p.

√ Đ o đ c cá nhân, trư c h t th hi n

ý th c, ni m tin vào đ nh hư ng xã h i ch

nghĩa; quy t tâm th c hi n m c tiêu “Dân giàu, nư c m nh, xã h i cơng b ng, dân ch , văn
minh”. Ngồi ra ph m ch t đ o đ c cá nhân còn đư c th hi n

tinh th n và ý th c, bi t tơn

tr ng, gi gìn k lu t, k cương, s ng và làm vi c theo pháp lu t, có l i s ng lành m nh,
khơng tham ơ lãng phí, có trách nhi m trong thi hành cơng v , có lịng nhân ái v tha, ng x
đúng đ n trong quan h gia đình, bè b n và trong xã h i, có tinh th n hư ng thi n, hi u h c.
Xã h i càng dân ch càng đòi h i đ o đ c cá nhân c n ph i hoàn thi n, m u m c. Đ a v pháp
lý, cũng như s tôn vinh c a xã h i đ i v i ngư i cán b , công ch c bu c h ph i luôn t rèn
luy n nâng cao ph m ch t đ o đ c, tu dư ng b n thân đ không m c ph i các hi n tư ng tiêu
c c trong xã h i. Ngoài ph m ch t đ o đ c cá nhân, ngư i cán b công ch c c n ph i có đ o
đ c ngh nghi p, đó là ý th c và trách nhi m pháp lý đ i v i ngh nghi p mà h đã ch n.

√ Đ o đ c ngh nghi p c a ngư i cán b công ch c th hi n trư c h t

tinh th n

trách nhi m và đ cao k lu t trong thi hành cơng v . Đó là ý th c ln c g ng hoàn thành
nhi m v đư c giao, k c khi g p nh ng đi u ki n khó khăn, ph c t p. Đ o đ c ngh nghi p
c a ngư i cán b , cơng ch c địi h i ph i ti t ki m không ch cho b n thân mà ti t ki m th i
gian, ti n c a nhân dân, tài nguyên c a đ t nư c, ch ng b nh lãng phí thư ng x y ra trong cơ

quan nhà nư c; ph i là ngư i th t thà, trung th c, không tham nhũng, sách nhi u nhân dân.
1.2.2. Các y u t

nh hư ng đ n ch t lư ng ngu n nhân l c.

Ch t lư ng ngu n nhân l c là m t ch tiêu t ng h p v con ngư i, ch u tác đ ng t ng
hòa c a nhi u y u t , có nh ng y u t thu c v truy n th ng, s v n đ ng c a xã h i nhưng
ch y u là do qúa trình giáo d c, đào t o, vi c làm, thu nh p, năng su t lao đ ng, quan h xã
h i mà hình thành nên. Có nh ng y u t t ng h p ch y u như sau:
- M t là qui mô dân s tăng làm gi m ch t lư ng dân s , ch t lư ng ngu n nhân l c,
ngư c l i n u gi m qui mô dân s , ch t lư ng ngu n nhân l c đư c nâng cao. Qui mô dân s
l n, là nguyên nhân h n ch t c đ tăng trư ng kinh t - xã h i; b i vì khi dân s tăng, liên
12


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

quan đ n vi c đ u tư cho ngu n nhân l c gi m, làm ch m t c đ tăng GDP/ ngư i, tăng s
lư ng lao đ ng, gây s c ép v nhu c u thu nh p, vi c làm và các v n đ xã h i như y t , giáo
d c… cho nên, đ nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c, đ ng th i làm gi m s b t h p lý
trong các quan h xã h i, đi u c n thi t là làm gi m t l tăng dân s .
- Hai là s phát tri n kinh t - xã h i, khi kinh t phát tri n cao, đ i s ng c a con ngư i
đư c n đ nh

m c cao hơn, có đi u ki n đ nâng cao s c kh e, trình đ chun mơn đư c

phát tri n, tu i th con ngư i tăng. M t khác, kinh t phát tri n cùng v i vi c đ y nhanh qúa
trình cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa, qúa trình tịan c u hóa và thương m i qu c t là đi u ki n
c nh tranh c a các nư c, phương ti n k thu t ngày càng hi n đ i ngu n nhân l c ph i c p

nh t ki n th c đ k p th i đáp ng v i trào lưu c a khu v c và th gi i. S phát tri n kinh t xã h i đ t ra yêu c u cho vi c phát tri n ngu n nhân l c. Ngư c l i phát tri n ngu n nhân l c
là đi u ki n quy t đ nh đ phát tri n kinh t - xã h i.
- Ba là giáo d c và đào t o, m c đ phát tri n c a giáo d c, đào t o là m t trong nh ng
y u t quan tr ng nh t nh hư ng đ n ch t lư ng ngu n nhân l c, vì nó khơng ch quy t đ nh
trình đ , văn hóa, chun mơn k thu t c a ngư i lao đ ng mà còn tác đ ng đ n s c kh e,
tu i th c a ngư i lao đ ng, thông qua các y u t thu nh p, nh n th c và x lý thông tin kinh
t , xã h i, thông tin khoa h c.
M c đ phát tri n c a giáo d c và đào t o càng cao thì quy mơ ngu n nhân l c chuyên
môn, k thu t càng m r ng, giáo d c và đào t o là ngu n g c cơ b n đ nâng cao t l lao
đ ng qua đào t o chuyên môn, k thu t c a n n kinh t . B i vì khi m c đ phát tri n giáo
d c- đào t o càng cao thì càng có kh năng nâng cao ch t lư ng theo chi u sâu c a ngu n
nhân l c. Đi u này th hi n

ch là nâng cao ch t lư ng đ u ra và trong m t n n giáo d c-

đào t o có trình đ phát tri n cao thì ch t lư ng c a đ u ra đư c đ m b o, đáp ng yêu c u
c a th trư ng lao đ ng và c a xã h i. Đ nâng cao ch t lư ng đ u ra c a giáo d c và đào t o
thì yêu c u đ t ra là ph i khơng ng ng nâng cao trình đ c a h th ng giáo d c, đào t o
ngang t m v i các nư c tiên ti n trên th gi i. Tác đ ng c a đ u tư giáo d c, đào t o đ i v i
phát tri n ngu n nhân l c: giáo d c và đào t o đem l i nh ng l i ích lâu dài, to l n cho cá
nhân và xã h i, kinh nghi m c a các nư c M , Nh t B n, Singapore… đã ch ng t đ u tư
cho giáo d c và đào t o nh m nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c và đem l i l i nhu n và
hi u q a xã h i cao hơn so v i đ u tư vào các ngành kinh t khác.
Yêu c u c a giáo d c và đào t o trong đi u ki n xây d ng kinh t th trư ng là đào t o
nh ng ngư i có năng l c c nh tranh trong n n kinh t th trư ng. Giáo d c và đào t o hình
13


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

thành đ i ngũ lao đ ng có năng l c khoa h c công ngh , năng l c c nh tranh ph n đ u vì m c
tiêu “Dân giàu nư c m nh, xã h i công b ng, dân ch , văn minh”; giáo d c hình thành nh ng
con ngư i có l i s ng năng đ ng, t ch , sáng t o, có kh năng làm vi c v i năng su t, ch t
lư ng và hi u q a cao trong n n kinh t th trư ng. S thách th c c a b t kỳ qu c gia nào trên
th gi i hi n nay là tri th c ch khơng ph i là tài ngun. Do đó con đư ng duy nh t đ đáp
ng yêu c u trong xu th m i là nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c và phát tri n giáo d c và
đào t o.
- B n là các chính sách kinh t vĩ mơ c a nhà nư c, vai trò c a nhà nư c có t m quan
tr ng r t l n đ i v i nâng cao ch t lư ng ngu n nhân l c qu c gia, ngành, đ a phương… Nhà
nư c h ach đ nh các chính sách t o môi trư ng pháp lý cho phát tri n h th ng giáo d c, đào
t o c chi u r ng và chi u sâu, b ng các h th ng chính sách vĩ mơ c a nhà nư c tác đ ng
đ n ch t lư ng ngu n nhân l c, các chính sách bao g m: Lu t giáo d c, chính sách giáo d cđào t o, đào t o l i, chính sách tuy n d ng, s d ng lao đ ng, chính sách ti n lương, thu
nh p, ph c p, b o hi m xã h i, b o hi m lao đ ng.
Cùng v i s phát tri n kinh t - xã h i c a đ t nư c, h th ng chính sách ngày càng
đư c c ng c và hòan thi n đư c phù h p v i th c t là đ ng l c khuy n khích m i cá nhân
và t p th tích c c lao đ ng và h c t p không ng ng đ nâng cao trình đ và kh năng lao
đ ng, c ng hi n cho ngành, cho xã h i. N u chính sách không phù h p, thi u k p th i thì s
làm cho ngư i lao đ ng m t đ ng l c, làm cho gi m sút tinh th n ph n đ u, thi u năng đ ng.
Bên c nh đó là tình tr ng ch y máu ch t xám, khơng tịan tâm tịan ý v i công vi c, xao
nhãng nhi m v và trách nhi m c a mình, d n đ n hi u q a công vi c không cao, kéo theo s
t t h u v ki n th c, năng l c, trình đ chun mơn k thu t.
1.3. H th ng các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph H Chí
Minh:
1.3.1. Qúa trình hình thành và phát tri n các cơ quan chuyên mơn thu c Uy ban
nhân dân thành ph H Chí Minh:
1.3.1.1. Giai đo n 1975- 1985: Ngay sau khi Sài Gịn đư c gi i phóng, Thành y và
Uy ban quân qu n Sài Gòn- Gia Đ nh đã ch đ o xóa b h th ng chính quy n cũ, thành l p
h chính quy n Cách m ng. Cùng v i vi c hình thành h th ng chính quy n Cách m ng, h
th ng t ch c s , ban , ngành cũng đư c hình thành. Giai đo n t năm 1975 đ n 1985 là giai

đo n c a cơ ch bao c p, t ch c b máy đư c hình thành theo quy đ nh c a Trung ương v i
r t nhi u đ u m i, biên ch đông. Ch c năng qu n lý hành chính nhà nư c và ch c năng qu n
14


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

lý s n xu t kinh doanh chưa đư c phân đ nh rõ ràng. H u h t các s ngành đ u th c hi n c 2
ch c năng nói trên, trong đó ch c năng qu n lý s n xu t kinh doanh đư c đ c bi t coi tr ng
b ng cơ ch “Xin- cho” bao trùm lên t t c m i lĩnh v c. Cu i năm 1975, Uy ban quân qu n
thành ph ra quy t đ nh thành l p 15 s ngành g m: S Giáo d c, S Th d c th thao, S
Giao thông v n t i, S Văn hóa thơng tin, S Nơng nghi p, S Lao đ ng, S tài chính, S Y
t , Chi c c th ng kê, S V sinh, Ban T ch c Chính quy n, S Cơng nghi p, S Ki n trúc
và qu n lý nhà- đ t, S Thương binh xã h i, Uy ban k ho ch nhà nư c. Năm 1976, Uy ban
nhân dân cách m ng thành ph thành l p ti p phòng Pháp ch , cơ quan Văn phòng Uy ban,
Uy ban v t giá, tách b ph n qu n lý nhà đ t và công ty c p nư c ra kh i S Ki n trúc đ
thành l p S qu n lý nhà đ t và công trình cơng c ng, thành l p Uy ban Thanh tra, S Xây
d ng, S Ngo i thương, S Th y l i, S V t tư, S Th y s n, H i đ ng Thi đua, ban c i t o
Công thương tư bàn tư doanh, S Thu , S Lương th c, Uy ban khoa h c k thu t.
Ngh đ nh 152/HĐBT ngày 13 tháng 12 năm 1983 c a H i đ ng B trư ng (nay là
Chính ph ) v nhi m v , quy n h n và t ch c b máy các cơ quan chuyên môn thu c Uy
ban nhân dân t nh, thành tr c thu c Trung ương đã tác đ ng đ n h th ng các cơ quan chun
mơn t i thành ph H Chí Minh. Qua s rà sốt, s p x p, tính đ n cu i năm 1985, b máy các
cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph có 55 đơn v bao g m: 32 s , ban
ngành, 13 đơn v giúp vi c v m t s lĩnh v c, 10 đơn v s nghi p.
1.3.1.2. Giai đo n 1986- 1994: Là giai đo n ki n toàn t ch c, tinh gi n biên ch theo
Thông tri 11 c a Ban Bí thư và Ngh quy t 109/HĐBT, Quy t đ nh 111/HĐBT ngày 12-41991 c a H i đ ng B trư ng (nay là Chính ph ). Đây là giai đo n ti n hành công cu c đ i
m i theo Ngh quy t Đ i h i l n th VI c a Đ ng. Thành ph đã tri n khai công cu c đ i m i
toàn di n trên các m t, trong đó tr ng tâm là đ i m i cơ ch qu n lý kinh t g n li n v i c i

cách hành chính. Trong giai đo n này, thành ph đã đ i m i cơ ch qu n lý, làm rõ và tách
d n ch c năng qu n lý nhà nư c và qu n lý kinh doanh, phát huy vai trò ch đ ng c a cơ s .
Th c hi n thí đi m vi c th ng nh t qu n lý đ i v i các ngành s nghi p: giáo d c, y t , văn
hóa… trên đ a bàn. M c tiêu c a ki n toàn t ch c b máy không ch gi m b t đ u m i, b t
t ch c, gi m biên ch mà ch y u và quan tr ng là s p x p h p lý t ch c, xác đ nh rõ lo i
vi c và trách nhi m c a t ng cơ quan. Trên tinh th n đó, thành ph đã s p x p, gi m đư c 12
s ngành. Năm 1991, trên tinh th n ti p t c c i cách b máy, thành ph đã ti n hành xác đ nh,
s p x p và phân lo i các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph g m 3 lo i:

15


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

- Lo i cơ quan chuyên môn giúp vi c Uy ban nhân dân thành ph , đư c Uy ban nhân
dân thành ph

y quy n th c hi n ch c năng qu n lý hành chính nhà nư c theo ngành, lĩnh

v c. Các cơ quan này n m trong h th ng cơ quan qu n lý hành chính nhà nư c do H i đ ng
B trư ng (nay là Chính ph ) quy t đ nh ch p thu n cho thành l p hay gi i th . Đ tránh
trùng l p, ch ng chéo trong vi c th c hi n ch c năng qu n lý hành chính nhà nư c, Uy ban
nhân dân thành ph đã t ch c sáp nh p m t s đơn v (nh p 4 S : Nông nghi p, Lâm nghi p,
Th y s n, Th y l i thành S Nông nghi p; nh p Ban Giáo d c chuyên nghi p vào S Giáo
d c…); kh ng đ nh m t s đơn v ch làm s n xu t kinh doanh, không làm ch c năng qu n lý
nhà nư c (Công ty Du l ch, Công ty Lương th c,…), các cơ quan chuyên môn lo i này đã
gi m xu ng còn 24 đơn v .
- Lo i cơ quan nghi p v giúp vi c Uy ban do Uy ban nhân dân thành ph thành l p
khi có yêu c u và gi i th khi không c n thi t và các cơ quan này không n m trong h th ng

cơ quan qu n lý hành chính nhà nư c. Trong giai đo n này, lo i cơ quan này có 07 đơn v .
- Lo i cơ quan thu c ngành d c Trung ương n m trên đ a bàn thành ph , mang tên
thành ph , do ngành Trung ương ra quy t đ nh sau khi có th a thu n v i thành ph như: B
Ch huy Quân s thành ph , Công an thành ph , H i quan thành ph … Lo i cơ quan này có
09 đơn v .
1.3.1.3. Giai đo n 1995- 2004: Là giai đo n th c hi n c i cách hành chính m t cách
toàn di n, sâu r ng và tri t đ nh t theo Ngh quy t 38/CP ngày 04 tháng 6 năm 1994 c a
Chính ph , trong đó ti p t c s p x p, tinh g n b máy ph c v t t hơn đ i v i ngư i dân luôn
đư c coi tr ng. Qúa trình th c hi n c i cách hành chính đã d n t i s chuy n đ i cơ c u t
ch c b máy c a n i b các cơ quan cho phù h p v i phương th c ho t đ ng m i, có s phân
cơng, phân c p rõ ràng gi a các đơn v trong h

th ng t

ch c. Căn c

Ngh đ nh

12/2001/NĐ-CP ngày 27 tháng 3 năm 2001 c a Th tư ng Chính ph v s p x p t ch c các
cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân các t nh, thành, thành ph đã s p x p l i các cơ
quan chuyên môn, đơn v tr c thu c Uy ban nhân dân thành ph như sau:
- 21 S , ban ngành g m: S K ho ch và Đ u tư, S Tài chính- V t giá, S Lao đ ngThương binh và xã h i, S Khoa h c- Công ngh và Mơi trư ng, S Văn hóa- Thơng tin, S
Th d c- Th thao, S Giáo d c và Đào t o, S Y t , S Giao thông- Cơng chính, S Xây
d ng, S Cơng nghi p, S Thương m i, S Du l ch, S Đ a chính- Nhà đ t, S Tư pháp, S
Nơng nghi p và Phát tri n nông thôn, Thanh tra thành ph , Ban T ch c Chính quy n, Ban

16


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software

For evaluation only.

Tơn giáo, Văn phịng H i đ ng nhân dân và Uy ban nhân dân, Uy ban dân s gia đình và tr
em.
- 10 cơ quan giúp vi c tr c thu c: Ki n trúc sư trư ng, L c lư ng Thanh niên xung
phong, Ban Qu n lý các khu ch xu t và công nghi p, Ban Qu n lý khu Nam, Ban Qu n lý
Khu công ngh cao, Ban Đ i m i qu n lý doanh nghi p, Văn phịng ti p dân, Văn phịng
Đồn đ i bi u Qu c h i, Uy ban v ngư i Vi t nam

nư c ngoài, Ban Qu n lý Khu đô th

m i Th thiêm.
- 06 đơn v s nghi p tr c thu c: Vi n Kinh t , Đài Ti ng nói nhân dân, Đài Truy n
hình, Trư ng Cán b , Trung tâm Xúc ti n Thương m i và Đ u tư, Trung tâm Khoa h c xã h i
và nhân văn.
1.3.1.4. Giai đo n năm 2004 đ n tháng 01 năm 2008:
Như v y, đ n năm 2004 thành ph có 21 đơn v s ngành, 10 cơ quan giúp vi c và 06
đơn v s nghi p. Ch c năng, nhi m v c a t ng S ngành đư c quy đ nh c th và quy ch
t ch c, ho t đ ng c a t ng S cũng đã đư c Uy ban nhân dân thành ph ban hành. Ngày 29
tháng 9 năm 2004, Chính ph đã ban hành Ngh đ nh 171/2004/NĐ-CP v quy đ nh t ch c
các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c Trung ương. Căn
c theo các quy đ nh t i Ngh đ nh này, Uy ban nhân dân thành ph đã quy t đ nh thành l p
các cơ quan chuyên môn theo yêu c u tinh, g n, không ch ng chéo ch c năng, nhi m v
nhưng v n đ m b o đư c s phát tri n c a thành ph , nh t là trong giai đo n h i nh p. Hi n
nay có 24 cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph , 09 cơ quan ch u s ch đ o
qu n lý c a Uy ban nhân dân thành ph , đ ng th i ch u s qu n lý ch đ o c a B qu n lý
ngành, lĩnh v c, 11 cơ quan giúp vi c Uy ban v m t s lĩnh v c, c th :
- 24 cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph g m: Văn phòng H i đ ng
nhân dân và Uy ban nhân dân, S N i v , S K ho ch và Đ u tư, S Tài chính, S Tư pháp,
Thanh tra thành ph , S Lao đ ng- Thương binh và xã h i, S Khoa h c và Công ngh , S

Văn hóa và Thơng tin, S Th d c- Th thao, S Giáo d c và Đào t o, S Y t , S Giao
thơng- Cơng chính, S Xây d ng, S Quy ho ch- Ki n trúc, S Công nghi p, S Thương
m i, S Du l ch, S Tài nguyên và Môi trư ng, S Bưu chính – Vi n thơng, S Nơng nghi p
và Phát tri n nông thôn, Ban Tôn giáo- Dân t c, Ban Thi đua- Khen thư ng, Uy ban dân s
gia đình và tr em.
- 09 cơ quan ch u s ch đ o qu n lý song trùng c a Uy ban nhân dân thành ph và c a
B qu n lý ngành, lĩnh v c g m: B Ch huy qn s , B đ i Biên phịng, Cơng an thành
17


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

ph , S Ngo i v , C c Thu , C c h i quan, C c Th ng kê, Kho B c nhà nư c, S c nh sát
phòng cháy ch a cháy.
- 11 cơ quan giúp vi c Uy ban v m t s lĩnh v c g m: Văn phịng ti p cơng dân, Liên
minh H p tác xã, L c lư ng Thanh niên xung phong, Ban Qu n lý các khu ch xu t và khu
công nghi p, Ban Qu n lý Khu Nam, Ban Qu n lý Khu Đô th Tây b c, Ban Qu n lý Khu
công ngh cao, Ban Qu n lý Khu Nông nghi p công ngh cao, Ban Qu n lý Khu đô th m i
Th thiêm, Ban Đ i m i qu n lý doanh nghi p, Uy ban v ngư i Vi t nam

nư c ngoài.

1.3.1.5. Giai đo n t ngày 04 tháng 02 năm 2008 đ n nay:
Th c hi n Ngh đ nh 13/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng 02 năm 2008 c a Chính ph v
quy đ nh t ch c các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân t nh, thành ph tr c thu c
Trung ương. Căn c theo các quy đ nh t i Ngh đ nh này, Uy ban nhân dân thành ph đã
quy t đ nh thành l p các cơ quan chuyên môn theo yêu c u tinh, g n, không ch ng chéo ch c
năng, nhi m v nhưng v n đ m b o đư c s phát tri n c a thành ph , nh t là trong giai đo n
h i nh p kinh t qu c t như hi n nay. Có 18 cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân

thành ph , 09 cơ quan ch u s ch đ o qu n lý c a Uy ban nhân dân thành ph , đ ng th i ch u
s qu n lý ch đ o c a B qu n lý ngành, lĩnh v c, 11 cơ quan giúp vi c Uy ban v m t s
lĩnh v c, c th :
- 18 cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph g m: Văn phòng H i đ ng
nhân dân và Uy ban nhân dân, S N i v , S K ho ch và Đ u tư, S Tài chính, S Tư pháp,
S Cơng Thương, Thanh tra thành ph , S Lao đ ng- Thương binh và xã h i, S Khoa h c
và Công ngh , S Thông tin và Truy n thông, S Văn hóa- Th thao và Du l ch, S Giáo d c
và Đào t o, S Y t , S Giao thông- V n t i, S Xây d ng, S Quy ho ch- Ki n trúc, S Tài
nguyên và Môi trư ng, S Nông nghi p và Phát tri n nông thôn.
- 09 cơ quan ch u s ch đ o qu n lý song trùng c a Uy ban nhân dân thành ph và c a
B qu n lý ngành, lĩnh v c g m: B Ch huy qn s , B đ i Biên phịng, Cơng an thành
ph , S Ngo i v , C c Thu , C c H i quan, C c Th ng kê, Kho B c nhà nư c, S C nh sát
phòng cháy ch a cháy.
- 11 cơ quan giúp vi c Uy ban v m t s lĩnh v c g m: Văn phịng ti p cơng dân, Liên
minh H p tác xã, L c lư ng Thanh niên xung phong, Ban Qu n lý các khu ch xu t và khu
công nghi p, Ban Qu n lý Khu Nam, Ban Qu n lý Khu Đô th Tây b c, Ban Qu n lý Khu
18


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

công ngh cao, Ban Qu n lý Khu Nông nghi p công ngh cao, Ban Qu n lý Khu đô th m i
Th thiêm, Ban Đ i m i qu n lý doanh nghi p, Uy ban v ngư i Vi t nam

nư c ngoài.

1.3.2. Phân lo i các cơ quan chuyên môn:
Các cơ quan chuyên môn c a Uy ban nhân dân thành ph đư c chia thành 3 lo i:
- Nhóm th nh t, cơ quan chun mơn ch u s qu n lý tr c ti p và toàn di n c a Uy

ban nhân dân thành ph : Là các cơ quan giúp Uy ban nhân dân thành ph th c hi n ch c
năng qu n lý nhà nư c

đ a phương v m t ngành, nhi u lĩnh v c, b o đ m s th ng nh t

qu n lý c a ngành ho c nhi u lĩnh v c t Trung ương đ n cơ s . Các cơ quan chuyên môn
thu c Uy ban nhân dân thành ph ch u s ch đ o và qu n lý v t ch c, biên ch , chương
trình k ho ch cơng tác và kinh phí ho t đ ng c a Uy ban nhân dân thành ph , đ ng th i ch u
s ch đ o hư ng d n v chuyên môn, nghi p v c a B qu n lý ngành, lĩnh v c. Cơ quan
chun mơn nhóm này g m các S , ban ngành tr c thu c Uy ban nhân dân thành ph (Ví d
như: S Nông nghi p và phát tri n nông thôn, S Cơng nghi p, S N i v , Văn phịng HĐND
và Uy ban nhân dân…). Ho t đ ng cơ quan chun mơn thu c nhóm này là ho t đ ng v a
tham mưu Uy ban nhân dân thành ph v qu n lý nhà nư c ngành, lĩnh v c, v a đư c Uy ban
nhân dân thành ph

y quy n tr c ti p t ch c qu n lý ph c v nhân dân m t s công vi c

thu c ngành, lĩnh v c qu n lý.
- Nhóm th hai, cơ quan chun mơn ch u s qu n lý song trùng: Là cơ quan tr c
thu c các B qu n lý ngành, lĩnh v c trung ương, ch u s qu n lý tr c ti p c a các B v biên
ch , t ch c, nhân s và tài chính, kinh phí ho t đ ng, ch ch u s ch đ o v chuyên môn,
nghi p v c a Uy ban nhân dân thành ph thu c ph m vi qu n lý nhà nư c theo quy đ nh c a
pháp lu t. Cơ quan chuyên môn ch u s ch đ o qu n lý song trùng c a y ban nhân dân
thành ph , đ ng th i ch u s qu n lý ch đ o c a B qu n lý ngành, lĩnh v c c p trên (ví d
như: B ch huy quân s , Công an, C c Th ng kê, C c Thu , Kho b c, H i quan,…). Cơ quan
chuyên mơn thu c nhóm này ho t đ ng ph c v tham mưu Uy ban nhân dân thành ph v
qu n lý nhà nư c v ngành, lĩnh v c, đ ng th i ho t đ ng ph c v tham mưu cho B chuyên
ngành qu n lý nhà nư c trên ph m vi c nư c. Cơ quan chuyên môn này đư c B

y quy n

đ th c hi n m t s nhi m v qu n lý chuyên ngành khác.
- Nhóm th ba, các cơ quan chuyên môn đư c thành l p dư i các d ng sau:
T ch c cơ quan chuyên mơn do Th tư ng Chính ph thành l p đ giúp Th tư ng
Chính ph và đ a phương qu n lý th c hi n m t s v n đ n y sinh trong n n kinh t m
nh m phát huy l i th đ a phương và khu v c, đ y nhanh ti n trình cơng nghi p hóa, hi n đ i
19


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

hóa, là các Ban qu n lý Khu cơng nghi p, Khu ch xu t, Khu công ngh cao, các Khu đô th
m i… Lo i t ch c đ c thù này hi n nay Chính ph cũng đã phân c p cho đ a phương thành
l p và qu n lý.
Các cơ quan thu c ba nhóm trên đ u có m i quan h , ph i h p nhau đ giúp Uy ban
nhân dân thành ph th c hi n nhi m v theo quy đ nh c a pháp lu t. Có th nói, trong hơn 30
năm qua, cơng tác ki n tồn t ch c b máy nhà nư c đ i v i các cơ quan chuyên môn thu c
Uy ban nhân dân thành ph đã đư c th c hi n m t cách quy t li t. T 55 cơ quan chuyên
môn tr c thu c Uy ban nhân dân thành ph , đ n nay đã s p x p còn 24 cơ quan v i ch c
năng, nhi m v đư c xác đ nh rõ ràng, gi m đi r t nhi u tình tr ng trùng l p, ch ng chéo. Cơ
ch xin- cho gi a ngư i dân v i cơ quan nhà nư c đã đư c d n xóa b , thay vào đó là cơ ch
“ Ngư i ph c v và ngư i đư c ph c v ”, công dân và t ch c tr thành khách hàng “thân
thi n” c a cơ quan công quy n, đáp ng đư c yêu c u, nguy n v ng và l i ích c a nhân dân
đư c xã h i đ ng tình, ng h , nhân dân đã có s thay đ i cách nhìn đ i v i cơ quan công
quy n, hi u rõ hơn v b n ch t c a “Nhà nư c c a dân, do dân và vì dân”.

* Sơ đ các cơ quan chuyên môn thu c Uy ban nhân dân thành ph hi n nay:
CQCM ch u s
qu n lý UBND TP

CQCM ch u s
qu n lý song trùng

20

CQCM giúp UBND
TP qu n lý lĩ nh v c


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

VP HĐ

ND- UBND

S

N

BCH Quân s
B

iv

đ

S

KH- Đ

S

Tài chính

S

S

T

S

CS PCCC

S

Ngo
C

Tư pháp
LĐ

i Biên phịng

Cơng an TP

Thanh tra

S

TP

c Thu

KH- CN

S

TT-Tr thơng

S

C

cH

C

- TBXH

iv

c Th

Kho B

i quan
ng kê

c Nhà

VH-TT-DL

Y
S S GD-t Đ
S

S

Xây d

p công dân

Liên minh HTX

L

c lư

ng

UBVNVNONN
BQL KCN- KCX
Ban Đ

im

i

BQL Khu Nam
BQL Th

Thiêm

BQL Khu Tây B

c

BQL Khu CNC

T

GT-Vt

VP ti

BQL Khu NNCNC

i

ng

S

QH- KT

S

TN-MT

S

NN- PTNT

S

GD-Đ

T

1.4. Tình hình phát tri n c a TP H Chí Minh trong giai đo n hi n nay:
S

Công thư ơ ng

1.4.1. M t s đ c đi m v đ a lý, dân s và kinh t - xã h i c a thành ph H Chí
Minh:
Thành ph H Chí Minh n m

trung tâm Nam B , cách th đô Hà N i 1.738 Km v

phía Đơng Nam. Là thành ph c ng l n nh t đ t nư c, h i t đ các đi u ki n thu n l i v
giao thông đư ng b , đư ng th y, đư ng s t, đư ng hàng không, là m t đ u m i giao thông
21


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

kinh t l n n i li n v i các đ a phương trong nư c và qu c t . Di n tích t nhiên là 2095km2,
trong đó n i thành là 140,3km2 v i t ng s dân hơn 7 tri u ngư i.
Thành ph là trung tâm công nghi p và d ch v l n nh t nư c, t p trung nhi u t ch c
kinh t , nhi u doanh nghi p l n. Đ n nay, trên đ a bàn thành ph có trên 40 nghìn cơ s s n
xu t cơng nghi p, trong đó doanh nghi p tư nhân chi m đa s (trên 80%). S doanh nghi p
thương nghi p, d ch v , nhà hàng, khách s n có kho ng hơn 3000 doanh nghi p. Trên đ a bàn
thành ph có 216 ch l n nh , 18 siêu th , 8 trung tâm thương m i.
Hi n t i thành ph đã có 13 khu cơng nghi p, khu ch xu t và đang đi vào ho t đ ng
như: Khu ch xu t Tân Thu n, Linh Trung, các Khu Công nghi p Hi p Phư c, Cát Lái, Bình
Hịa, Vĩnh L c, Lê Minh Xuân, Tân T o, Bình Chi u… g n 900 d án đ u tư nư c ngồi cịn
hi u l c v i t ng s v n đ u tư là g n 12.000 tri u USD, trong đó hình th c liên doanh chi m
40,3%; 100% v n đ u tư nư c ngoài chi m 54,4%.
Các ngành tài chính, ngân hàng, tín d ng: trên đ a bàn thành ph ngoài các chi nhánh
c a 04 ngân hàng thương m i qu c doanh, cịn có 18 ngân hàng thương m i c ph n, 02 cơng
ty tài chính, 19 chi nhánh ngân hàng thương m i nư c ngoài, 02 ngân hàng liên doanh và
hàng ch c văn phòng đ i di n c a ngân hàng nư c ngoài.
V i l i th v v trí đ a lý và s phát tri n v cơ s h t ng k thu t, đ t bi t có sân bay
qu c t Tân Sơn Nh t đã t o cho thành ph H Chí Minh có nhi u l i th trong phát tri n du
l ch. So v i nhi u đ a phương khác, tài nguyên du l ch c a thành ph còn h n ch đ c bi t v
m t t nhiên. Tuy nhiên, không th ph nh n tính đa d ng và đ c s c c a tài nguyên du l ch
thành ph mà tiêu bi u là c nh quan sơng Sài Gịn, h sinh thái r ng Sác C n Gi , đ a đ o C
Chi và các di tích l ch s văn hóa, các cơng trình ki n trúc, các khu vui chơi gi i trí.
Bên c nh đó, Thành ph có l c lư ng khoa h c k thu t d i dào và trình đ h c v n
cao, có tay ngh gi i và nhi u ngành ngh truy n th ng. Hi n nay, thành ph có kho ng g n
450.000 cán b khoa h c k thu t, trong đó cơng nhân k thu t chi m 33%, trình đ đ i h c
và cao đ ng chi m 57% và trên đ i h c chi m 10%. Thành ph H Chí Minh là nơi t p trung
đ n 37% t ng s cán b khoa h c c a c nư c là ti n đ quan tr ng nh t đ đi vào n n kinh t
tri th c c a nh ng năm đ u th k XXI.
Tính năng đ ng và s nh y bén v i cơ ch kinh t th trư ng c a nhân dân thành ph
chính là th m nh c a Tp HCM trong qúa trình phát tri n. Trong hơn 30 năm k t ngày gi i

phóng mi n Nam, th ng nh t đ t nư c, Thành ph H Chí Minh ln là đ a phương đi đ u c
nư c trong công cu c đ i m i c i cách kinh t . Thành ph là nơi kh i xư ng th c hi n thành
22


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

cơng nhi u cơ ch , chính sách, chương trình m i v kinh t xã h i. Đây là nh ng kinh nghi m
quý báu giúp thành ph v ng bư c vào giai đo n m i. Nhi u chính sách kinh t - xã h i mang
tính đ t phá, m i m thư ng đư c áp d ng thí đi m trư c

Thành ph H Chí Minh r i sau

khi thành cơng m i nhân r ng ra c nư c. Thành ph cũng là nơi đi đ u c nư c trong vi c
phát tri n khu công nghi p và khu ch xu t, trong đó khu ch xu t Tân Thu n đư c đánh giá
là m t trong nh ng khu ch xu t thành công nh t trong khu v c Đông Nam Á.
Xét trên t ng th hi n nay đi u ki n h t ng k thu t và xã h i c a thành ph còn b t
c p so v i yêu c u tăng trư ng kinh t và c i thi n dân sinh. M c dù chính quy n thành ph
đã có nhi u n l c trong vi c huy đ ng các ngu n v n đ u tư vào h t ng k thu t và xã h i
dư i nhi u hình th c khác nhau theo nguyên t c xã h i hóa ngu n v n đ u tư đ i v i nh ng
cơng trình có đi u ki n thu h i v n, nhưng quy mơ th c hi n cịn nh , t c đ huy đ ng v n
còn ch m. S y u kém c a h t ng k thu t trư c h t là h th ng giao thông, ti p đ n là các
d ch v khác như nhà , cung c p đi n, nư c, x lý rác, mơi trư ng… đang địi h i ngu n đ u
tư r t l n, đ c bi t là trong lĩnh v c giao thông, thóat nư c, x lý rác.
V i nh ng l i th và khó khăn trên, v i truy n th ng năng đ ng, kh c ph c nh ng khó
khăn, trong nh ng năm g n đây, kinh t thành ph phát tri n theo xu hư ng nhanh d n, năm
sau cao hơn năm trư c. T c đ tăng trư ng kinh t trên đ a bàn Thành ph H Chí Minh bình
qn là 11,2%/năm, riêng năm 2007 tăng 12,5%; Kim ng ch xu t kh u thành ph tăng bình
quân 26,3%/năm. T c đ tăng kim ng ch xu t kh u cao hơn t c đ tăng trư ng kinh t cho

th y kinh t thành ph ngày càng mang tính m và xu t kh u là m t trong nh ng đ ng l c
chính th c thúc đ y kinh t tăng trư ng. Thu ngân sách nhà nư c trên đ a bàn thành ph tăng
bình quân 28,45%/năm, m c đóng góp cho thu ngân sách c nư c c a TP H Chí Minh ngày
càng tăng, hi n nay t tr ng này chi m 30% c a c nư c. Đó là nh ng thành t u quan tr ng
và đóng góp đáng k vào s phát tri n chung c a c nư c.
Qúa trình phát tri n đơ th l n như TP H Chí Minh (l ai đơ th trên 5 tri u dân), thì
các v n đ xã h i- đô th như tăng nhanh dân s cơ h c; các t n n xã h i; trình đ văn hóa
c a th dân; s mâu thu n trong ng x gi a các t ng l p dân cư d a vào thu nh p và văn
hóa, s xâm nh p nhanh các lu ng văn hóa khác nhau… ln là nh ng v n đ l n trong qúa
trình phát tri n đô th chung, các v n đ xã h i đơ th n y sinh trong qúa trình phát tri n kinh
t , đơ th hóa ln là y u t tác đ ng 2 chi u đ i v i kinh t . Lâu nay khi phân tích các y u t
nh hư ng đ n t c đ tăng trư ng kinh t , chúng ta chưa chú tr ng đúng m c đ n v n đ xã
h i đơ th . Có th nói đi u ki n h t ng k thu t xã h i và các v n đ xã h i đô th có m i
23


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

quan h r t ch t ch v i tăng trư ng kinh t ln ln có tác đ ng cùng chi u và ngư c chi u
đ i v i tăng trư ng kinh t . Gi i quy t hài hịa các m i quan h trên chính là nhân t c a s
phát tri n b n v ng.
Nh n th c đư c các v n đ trên, trong nh ng năm qua thành ph đã có nhi u c g ng
gi i quy t các v n đ xã h i. Trình đ dân trí d n đư c nâng lên (hi n nay, nhi u qu n, huy n
đã và đang ti n hành hòan t t ph c p giáo d c b c trung h c), nhi u h at đ ng văn hóa, văn
ngh đư c t ch c đa d ng, nhi u l ai hình phong phú, t p trung hư ng v cơ s đ xây d ng
các đi m sáng, khu ph , p văn hóa, đ i s ng nhân dân d n đư c nâng cao (thành ph đã và
đang th c hi n t t cơng tác xóa đói gi m nghèo, nâng m c thu nh p c a ngư i nghèo lên trên
12 tri u đ ng/ngư i/năm), các đ i tư ng di n chính sách ln đư c đ c bi t quan tâm, chăm
sóc, th c hi n t t công tác đ n ơn đáp nghĩa. Vi c th c hi n t t các v n đ xã h i, an sinh đã

góp ph n tích c c vào vi c xây d ng thành ph văn minh, hi n đ i, đ ng th i t o đi u ki n
thu hút các nhà đ u tư vào thành ph , đưa thành ph ngày càng phát tri n hơn.
1.4.2. V trí, vai trị c a thành ph H Chí Minh đ i v i khu v c và c nư c và
nh ng v n đ đ t ra trong qúa trình h i nh p kinh t qu c t .
Thành ph H Chí Minh là m t thành ph c ng, m t đ u m i giao thông l n, n i li n
v i các đ a phương trong nư c và qu c t . H th ng đư ng b có: Qu c l 1A n i li n thành
ph v i các t nh phía B c và các t nh Đ ng b ng Sông C u Long; Qu c l 22 đi Tây Ninh;
Qu c l 13 qua Bình Dương, n i li n qu c l 14 kéo dài su t Tây Nguyên, qu c l 51 n i li n
v i Đ ng Nai và Bà R a- Vũng Tàu, qu c l 50 đi Long An, Ti n Giang và nhi u t nh l n i
tr c ti p v i các t nh xung quanh. Thành ph là đ u m i cu i cùng c a đư ng s t th ng nh t
B c Nam, Sân bay Tân Sơn Nh t là m t trong nh ng sân bay Qu c t l n trong khu v c
Đông Nam Á. Thành ph H Chí Minh là m t c c phát tri n năng đ ng, cùng v i Bình
Dương, Đ ng Nai, Bà R a – Vũng Tàu hình thành vùng phát tri n kinh t tr ng đi m, thúc
đ y qúa trình cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa, đóng góp nhi u trong qúa trình phát tri n hài hịa
c a đ t nư c; Rút ng n kh ang cách “T t h u”, ph n đ u đu i k p và sánh vai v i các nư c,
các thành ph l n trong khu v c Đông Nam Á.
Như v y, n u xét v v trí đ a lý, thành ph H Chí Minh có đ y u t c u thành m t
đ u m i giao thông trong nư c và qu c t c đư ng b , đư ng hàng không và đư ng th y,
v i đi u ki n th i ti t h u như có th h at đ ng 4 mùa trong năm. Chính l i th v v trí đ a
lý, t lâu thành ph H Chí Minh đã tr thành trung tâm giao lưu kinh t c a khu v c Nam
B và khu v c Đông Nam Á. V trí đó cho đ n nay v n ti p t c kh ng đ nh l i th c nh tranh
24


Generated by Foxit PDF Creator © Foxit Software
For evaluation only.

c a thành ph , không ch đ i v i các đ a phương khác trong nư c mà ngay c đ i v i các đô
th l n c a c nư c trong khu v c. Bên c nh đó, thành ph H Chí Minh có ưu th r t l n v
s lư ng và ch t lư ng c a đ i ngũ khoa h c- k thu t, trong đó ph n l n là l c lư ng khoa

h c k thu t trong các ngành khoa h c ng d ng, công ngh và các ngành kinh doanh. Đây là
y u t có ý nghĩa quy t đ nh đ i v i phát tri n kinh t thành ph . Tuy đi u ki n sinh s ng
thành ph hi n nay có khó khăn hơn so v i m t s đ a phương khác (như v nhà , giá c
sinh h at, đi l i, m c đ ô nhi m môi trư ng…) nhưng thành ph v n là m t trong nh ng đ a
bàn có s c h p d n m nh, thu hút l c lư ng khoa h c k thu t trong c nư c đ n sinh s ng và
làm vi c. Do đó, cùng v i qúa trình đào t o c a h th ng giáo d c- đào t o trên đ a bàn c ng
v i s c hút c a l c lư ng khoa h c- k thu t t các trung tâm đào t o khác đ n sinh s ng và
làm vi c trên thành ph , thì ngu n l c có trình đ khoa h c k thu t s ti p t c gia tăng trong
nh ng năm t i. Hi n nay do nh ng y u t khách quan và ch quan khác nhau v s d ng đ i
ngũ khoa h c- k thu t chưa mang l i hi u q a cao, mà th m chí ph n nào cịn lãng phí ch t
xám, nhưng ti m năng v khoa h c k thu t c a thành ph v n đóng vai trị quy t đ nh trong
tăng trư ng và chuy n d ch cơ c u kinh t , trong qúa trình cơng nghi p hóa và hi n đ i hóa
n n kinh t .
Ngịai ra, thành ph H Chí Minh là nơi có truy n th ng kinh doanh năng đ ng nh t
nư c ta. Đ i ngũ doanh nhân trên đ a bàn thành ph là th m nh c a thành ph so v i nhi u
đ a phương khác. V i hơn 40.000 doanh nghi p v i quy mô v a và l n cùng v i kh ang
200.000 h s n xu t kinh doanh cá th trong các ngành công nghi p, thương m i, d ch v đã
t o cho thành ph m t l c lư ng doanh nhân ngày càng phát tri n. Đ i ngũ doanh nhân chính
là ch th quan tr ng thúc đ y tăng trư ng kinh t . Giai đ an hi n nay là giai đ an mà kinh t
c nư c đang bư c vào h i nh p v i n n kinh t khu v c và th gi i. Quan đi m c a thành
ph là ch đ ng h i nh p và tăng t c phát tri n, ph i s d ng cho đư c công c h i nh p đ
làm đòn b y phát tri n thành ph . M c tiêu t ng quát phát tri n thành ph là xây d ng TP H
Chí Minh tr thành m t thành ph xã h i ch nghĩa, văn minh, hi n đ i; đi đ u trong s
nghi p cơng nghi p hóa, hi n đ i hóa, phát tri n nhanh và b n v ng, xây d ng thành ph tr
thành trung tâm l n v nhi u m t c a đ t nư c và khu v c Đông Nam Á. V i đ c đi m, v trí,
vai trị c a thành ph H Chí Minh trên đây, m t trong nh ng v n đ b c xúc, c n đư c đ c
bi t quan tâm là ph i cũng c , ki n tòan t ch c b máy các cơ quan chuyên môn và nâng cao
ch t lư ng c a đ i ngũ cán b , công ch c

các cơ quan này trong th c thi công v , nh m

đáp ng yêu c u phát tri n b n v ng c a thành ph trong giai đ an m i.

25