Nghiên cứu phát triển du lịch văn hóa tâm linh tỉnh Nam Định

Đại học Quốc gia Hà Nội
Tr-ờng đại học khoa học xã hội và nhân văn








NGUYN TH THU DUYấN







NGHIấN CU PHT TRIN DU LCH VN HểA
TM LINH TNH NAM NH







Luận văn thạc sỹ du lịch

H Ni, 2014

Đại học Quốc gia Hà Nội
Tr-ờng đại học khoa học xã hội và nhân văn






NGUYN TH THU DUYấN





NGHIấN CU PHT TRIN DU LCH VN HểA
TM LINH TNH NAM NH

Chuyên ngành: Du lịch
(Ch-ơng trình đào tạo thí điểm)




Luận văn thạc sỹ du lịch





Ng-ời h-ớng dẫn khoa học: PGS.TS. PHM QUC S






Hà Nội, 2014

LỜI CAM ĐOAN


un phm nghiên cu ca tôi và không
i bt k hình thc nào. S liu trong luu tra trung
thc. Tôi xin chu trách nhim v nghiên cu ca mình.

Hc viên

Nguyn Th Thu Duyên

LỜI CẢM ƠN

c gi li cn tt c quý thng dy
trong khoa Du lch hc  i hc Khoa hc, Xã h
Hà Ni, nht kin thc hu ích v du lch,  cho tôi
thc hin lu
Tôi xin chân thành cm Quc S ng dn và
 tôi hoàn thành lu.
i li ci cán b, nhân viên i S 
hóa, Th thao và Du l tôi trong vic thu thp s
liu, tài liu có liên quan và góp ý trong vic thc hi tài.
Sau cùng, tôi xin gi li bic tu kin tt
nht cho tôi trong sut quá trình hc hin lu

Hà Ni, tháng 2014
Hc viên


Nguyn Th Thu Duyên


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 6
1. Lý do ch tài 6
2. Lch s nghiên cu v 7
3. , nhim v nghiên cu 9

ng, phm vi nghiên cu 9
u 10
g góp ca lu 10
7. B cc lu 10
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH VĂN HÓA TÂM LINH 11
1.1. Nhng v lý lun v  11
1.1.1. Khái ni

 11
1.1.2. Tâm linh 12
1.1.3. 

 16
1.1.4. Mt s biu hin c 17
1.2. Những vấn đề lý luận vê
̀
du li
̣
ch văn ho
́
a tâm linh 20
1.2.1. 





 20
1.2.2. 






 21
1.2.3. 







 26
 vt cht, k thut ca du l 27
1.2.5. Sn phm du l 27
1.2.6. Khách du lch vi m 28
1.2.7. Bo tn di s 28
1.3. Du lịch văn hóa tâm linh ở Việt Nam và kinh nghiệm rút ra cho
Nam Định 31
ng phát trin du li Vit Nam 31
1.3.2. Thc trng hong du li Vit Nam 33
1.3.3. Mt s kinh nghim rút ra cho du lnh . 36

CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG DU LỊCH VĂN HÓA TÂM
LINH TỈNH NAM ĐỊNH 39
2.1. Giới thiệu chung về Nam Định 39
u kin t nhiên 39
u ki-  41
ng, tôn giáo cnh 45

2.2. Giới thiệu chung về di sản văn hóa tâm linh tỉnh Nam Định 53
2.2.1. Các di st th 53
2.2.2. Các di st th 58
 ngun lc phát trin du ln hóa tâm linh
nh 62
2.3. Hiện trạng về du lịch văn hóa tâm linh tỉnh Nam Định 63
 vt cht, k thut 63
c 68
2.3.3. Th ng và khách du lch 69
2.3.4. Doanh thu du lch 78
2.3.5. Sn phm du l 81
2.3.6. Công tác t chc, qun lý 87
2.3.7. Hong xúc tin, qung bá du lch 90
2.4. Đánh giá chung về hiện trạng phát triển du lịch văn hóa tâm linh tỉnh
Nam Định 93
2.4.1. Kt qu c và nguyên nhân 93
2.4.2. Nhng hn ch và nguyên nhân 95
CHƢƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHA
́
T TRIÊ
̉
N DU LI
̣
CH VĂN HÓA
TÂM LINH TỈNH NAM ĐI
̣
NH 99
3.1. Căn cứ đề xuất giải pháp 99
m mm yi, thách thi vi phát
trin du lnh 99

m phát trin du lch tnh 103
ng phát trin 105
3.2. Những giải pháp cụ thể nhằm phát triển du lịch văn hóa tâm linh
tỉnh Nam Định 108
3.2.1. Gii pháp v t chc, qun lý 108
3.2.2. Gii pháp phát tri vt cht, k thut 111
3.2.3. Gii pháp phát trin nhân lc 112
3.2.4. Gii pháp th ng du lch 113
3.2.5. Gii pháp sn phm du lch 115
3.2.6. Gii pháp qung bá, xúc tin và liên kt phát trin du lch 118
3.2.7. Gii pháp bo tn di sch 120
3.3. Đề xuất một số kiến nghị 122
3.3.1. Kin ngh vi tnh và S  thao và Du lch
nh 122
3.3.2. Kin ngh vi chính quy 123
3.3.3. Kin ngh vi các công ty du lch 124
KẾT LUẬN 125
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 127
PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT


BQL
Ban qun lý

Khách na
KQT
Khách quc t

KDL
Khách du lch
ICOMOS
Hng Quc t v di tích và di ch
(International Council On Monuments and Sites)
UNESCO
T chc Giáo dc, Khoa ha Liên hip quc
(United Nations Educational Scientific and Cultural Organization)
UBND
y ban nhân dân
UNWTO
T chc Du lch th gii (World Tourism Organization)
USD


Ving


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ


 32
 32
 32
 2012 41
 42
- 2012 42
 48
 62
 63

 64
 68
 2012 70
g 71

 72
00  201273
  74
 2012 78
 79
 79

  92


MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài
Trong nh  thành mt th
ng du lch hp dn thu hút các quc gia ca các châu lc khác. Phát trin du lch
tu kin cho du khách hiu bit nhi m du lch, các n
t tác không ch ca thiên nhiên mà
có s góp sc ci và nhng ngh nhân qua các thi. Vi nhu
cu ham hiu bit, i ngày càng tp trung vào các v không thuc phm
vi vt cht, mà là nhng hong mang tính cht tôn giáo, tinh thc bit là
hong mang tính trit lý, tri nghim.
Cùng vi s i nhn thc th gii quan và s phát trin ca nhng tôn
giáo, các loi hình thc du ll
phát trin. Vi tin thng,
ti các qut Bn, , Thái Lan, Trung Qucloi hình du lch

 thành mt hình thc du li hiu qu c.
a các quc gia này kt hp vi các công ty l
hành t chc các chuyn du ln các thánh tích
ca nhau.  châu Âu, c bi chc nhi
các l hi tôn giáo, các khóa tìm hiu và nghiên cu tôn giáo, các khóa tu thin ti
các quc gia cùng châu lc và sang các quc gia châu Á. i vi Vit Nam, v
dân tc gn lin vi nch s, vì
th tâm linh ci Vit ng mang nh
ghi du n riêng ca dân tc vi rt nhiu h thng
gn vi các l hng và phong phú kéo dài sut c 
khp 3 min. Tuy ng có rt nhiu ki phát trin loi hình du l
c các c t chc du lch quan tâm, khai thác.










, là ma linh
nhân kira nhiu danh nhân cu Trn
 mt trinh vào bc nht trong lch s phong kia bàn tnh

hin có gn 2000 di tích lch s c Nhà
c xp hng. Tài nguyên du lnh rng, phong phú, nhiu các
qun th di tích có giá tr lch sn trúc gn lin vi các l hi truyn
thm bn sc có sc hp dn, thu hút khách du lch

c và quc t hu di tích lch s n Trn, Ph Dy, chùa C
L, chùa Keo Hành Thin các làng ngh truyn thng ni ti c nhiu
i bi   chm khm g     
ng Tt l Cht, cây cnh V 
hay các lot th n lin vi cuc
sng ca cu chèo c, hng, 
ngh thumúa rc, kéo ch Nhng yu t   Nam
nh phát trin loi hình du lp dn và tu kin nâng cao
sc cnh tranh cho du lch ca tnh.
Tuy nhiên, hin nay du lch tâm linh  nh v  c
phát tring vi tin có.  ti các khu, tuyn,
n ra t phát, thing, ch tp trung vào các li ích kinh t
c mt nên phm các giá tr ca tài nguyên. Sn phm du
lu, ri rc, dch v du lch nghèo nàn, thiu thc bit là các dch v
b sung. Các hong 



 



, 
,  to ra s i vi du khách quc t, 
khin và chi tiêu rt ít.
 

 , 










 



 sao cho
va 







































 .









 



 nh 




 , 



































nh.
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
V v t nhiu công trình nghiên
cu n Ngc Thêm vi Tìm v bn st Nam (2006), 

Quán vi Ngun thng Vit Nam (2007), Hoàng Quc Hi vi 
hóa phong tc (2007), Nguyi  (2001)
tâm linh Nam B (1997)ng, tôn giáo  Vit Nam (2001),
ng vi  Hà Ni (2009), Nguyn Duy Hinh
vi Tâm linh Vit Nam (2001), H i Tâm hn  khi ngun cuc sng
 (2011) Các công trình nghiên cu trên tc ti cp
n v du l, n tài liu rt b ích  i
vit k tha phc v cho vic nghiên c tài này.
 cp trc tip ti hong du l tài lu
hc ca  i hc KHXH và NV u hong
du li Hà Ni (kha bàn qu

 thng  lý lun v du l u du
la bàn Hà Ni, ng thi kho sát tài nguyên và các hot
ng du la bàn qu
Các nghiên cu v  hi, ng tôn giáo ti 
rt nhiu, tiêu biu là 2 tác gi: Nguyi n sc
c (2007), H c Th vi Huyn tích thánh mu Liu Hnh và di
s l hi Ph Dy (2003), Trn trii V
thc dân tc Vit (2000) Bên ct s i trên các tp chí
c vit v du lch nh, mt s  tài luc ci
hc KHXH và NV u v du lnh  nhi
khác nhau: Hc viên Trn Th Lan v Nghiên cu phát trin du lch da
vào cng di ven bi, hc viên Nguyn Th Thu ThNghiên
cu phát trin sn phm du l Các bài vit, nghiên cu
này ch yu tp trung vào phát trin du lch nói chung và du l hi nói
riêng tnh và nhng tích cc và tiêu cc ci vi sng
xã hi.
n sách hay công trình nghiên cu khoa
hc nào nghiên cu chuyên sâu v v du lnh. 


, 





 




nh 



























 , là mng
i nên chc chn còn nhiu thiu sót, rc các tác gi khác quan tâm,

hoàn thin trong các công trình nghiên cu ln sau.
3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu
Mu ca lun phát trin du l
linh tnh óp phn bo tn di s
lch ca tnh.
 c mi vit s tin hành gii quyt các nhim v
chính là:
- Nghiên cu 





 



.
- Nghiên cc trng khai thác sn phm du l
tnh. Du la tng vi tim
a hin trng trên?
- Nêu ra 
















 h và
bo tn các di snh.
4. Đối tƣợng, phạm vi nghiên cứu
:
- Ngun lc phát trin du lnh.
- Hin trng phát trin du lnh, c th các vn
 vt cht, nhân lc du lch, sn phm du lch, th ng khách du lch,
công tác t chc, qun lý, hong xúc tin, qu
- Sn phm du la tnh.
- Nhng yu t i và thách thc phát trin du l
nh.
:
- i dung: N

hong 







.

- Phm vi không gian: Nghiên cc tia bàn thành ph Nam
nh và mt s huyn: M Lc, V Bn, Trng, Hi Hu, Giao Thy.
- : S liu, tài lic thu thp t n nay.


5. Phƣơng pháp nghiên cứu
- ng hp, phân tích tài liu: Tng hp, phân tích các tài liu
thu thc v loi hình du lu.
-   ng kê, phân loi, so sánh: Trong khuôn kh  tài này,
nhng thng kê v s lin các hong du lch  tnh
s c thu thp, thng kê trong khong thi gian t   theo
quy chun chung ca ngành Du l cho vic x 
nhm thc hin nhng m ra.
- o sát tha: Nhm nm bc hin trng hong
tm du lhn trng phát
trin du l a bàn tnh.
6. Đóng góp của luận văn
Luu ti thc trng hong du lch
tâm linh ca tnh và t i pháp mang tính thc t nhm khai
thác tài nguyên du lch mt cách hiu qu.
7. Bố cục luận văn
, 

, 

, 















, 



 , 



, 

u, , , 










Chƣơng 1. 










Chƣơng 2. Thc trng hong du lnh
Chƣơng 3. Mt s gii pháp phát trin du ltâm linh tnh




Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ DU LỊCH VĂN HÓA TÂM LINH

1.1. Những vấn đề lý luận về văn hóa tâm linh
t khái nim hp bi 2 yu t 
Chính vì vc khi nghiên cu v cn phi hic 2
khái ni
1.1.1. Khái niệm văn ho
́
a
  danh t u tiên xut hin troch Trung
Quc. Sách Thuyt Uyng (kho
  xu bt

pht ci, nhiên hu gia tru.  i phó vi k
không ph   c thì sau mi git (trng
ph  ch  và giáo hóa cc. T ng
Trc tôn Nho thuu phong
ki    là nguyên nhân
quan tr xã hi phong kin Trung Quc tn ti lâu dài, c
ph    ng hóa rt nhiu dân tc khác  c bit là có nh
ng không nh a mt s ng. [26, tr. 9]
 c ta, t  bin khái ni i Lý (1010)
i Vi hào mình là mi Lê (th k XV),
trong tác phm i cáo, Nguyi Vit chi quc,
thn chi bangi Vit ta thc s là mn). T
n mà Nguyn Trãi dùng ý ch mt np sng tinh
thc chú trng.
Ngày nay, danh t u cách gii thích khác nhau. Mi hc gi 
mi quc gia  mi thi k u có nhng lý gii không hoàn toàn ging
    u tha nhn   t hi ng xã hi và có
phm trù lch s.

Trong ghi chép ca mình, H n m 
: "Vì l sinh ta cuc si mi sáng to
và phát minh ra ngôn ng, ch vic, phát lut, khoa hc
ngh thut, nhng công c cho sinh hot hng ngày v m 
thc s dng. Toàn b nhng sáng t
s tng hp ca m  c sinh hot cùng vi biu hin ca nó mà loài
n sinh ra nhm thích ng vi nhng nhu ci si ca s
sinh tn". [21, tr. 431]
c hit s 
ng c tri thc, lut l, ngh thut, nhân bn, nim tin và tt c
nhng kh         c v     

trong xã hi. [38, tr. 3]
Mng thp k th gii phát tri (1988-1997),
t chc Giáo dc, Khoa h hip quc UNESCO nh
i v :  là tng th các h thng giá tr, bao gm các mt
tình cm, trí thc, vt cht, tinh thn ca xã hi. Nó không thun túy bó hp trong
sáng tác ngh thut mà bao gm c c sng, nhng quy
bn, truyn thng
Nhƣ vậy, c hiu là h thng nhng giá tr vt cht và tinh thn
i sáng tn t i khác. Bn cht ca
 khác bit.
n c là: tính h thng, tính giá tr, tính lch s
và tính nhân sinh.
1.1.2. Tâm linh
1.1.2.1. 
Trong T n Ting Vic gi1  Kh
c mt bin c  xi vi mình, theo quan nim duy tâm.
2  Tâm hn, tinh thn, th gi
Nhà tâm lý hc c, Sigmund Freud cho ri là mt thc
th t bn cht n: Bn cht sinh hc, bn cht xã hi

và bn cht tâm linh. Ba bn chc to thành chiu sâu, chiu rng và chiu
cao ci.
Trong sách Văn hóa gia đình Việt Nam và sự phát triển vit: i
si, ngoài mt hin hu còn có mt tâm linh. V m
vy, v mt cng xã, dân ty. Nu mt hin hu
ci si có th nhn thc qua nhng tiêu chun c th s c,
thì v mt tâm linh bao gi n vng, rt mông lung
i không th thic  i. Con i s  i,
mt phi sng giá tr
bt ngun t cái thiêng liêng, cái bí n, nhng giá tr ti sng tâm linh

ca nó [22, tr. 36]
       gi Nguyn Duy Hinh quan nim:
 nghim ci (tâm) v cái Thiêng (linh) trong t nhiên và
xã hi thông qua sng tri, thuc dng ý thc tin lôgíc không phân bit thi
[9, tr. 52]
Mt quan nim khác ca tác gi Nguyy trong cu
  trong cuc si
ng, là nim tin thiêng liêng trong cuc sng tôn giáo. Cái thiêng
liêng cao c, nim tin thiêng liêng ng li  nhng bing, hình nh, ý
nim. [4, tr. 14]
Nhƣ vậy, t các quan nita có th tm hiu v tâm linh 
- Tâm linh là mt hình thái ý thc ci.
- Tâm linh là nh  ng, cao c t quá cm nhn c 
ng và gn lin vi nim tin thiêng liêng trong cuc sng hay
tôn giáo ca mi. Nhng nhn thc ci v th gi
tr, xã hi, v v ) có th phân thành hai loi: Mt loi có th kim nghim, chng
minh bng thc nghim, bng lý trí, bi gi là thuc
khoa hc. Loi th hai ch có th nhn thc bng trc giác ca ti ch
không th chng minh bng thc nghim hoc bc tâm linh.

- Tâm linh là ng vng ca con i v nhng bi ng, hình nh
thiêng liêng.
1.1.2.2. Bn cht ca tâm linh
- Thứ nhất, tâm linh là mt hình thái ý thc ci, tâm linh gn lin
vi ý thi và ch có  i. Trong cuc sng ca các loài vt không
có s tn ti ca tâm linh.
- Thứ hai, n n nhng, cao c, vt quá
cm nhn c  ng. Trong cuc sng có nhng s t quá kh
m nhn cng, nhng mà không gì gii
thích ni vi nhn thc ca trí não. Song, 

khái nim tâm linh, gán cho nó nhng. Tâm linh huyn
bí mt phc thêu dt nên t nhng s vt hi
- Thứ ba, tâm linh gn lin vi nim tin thiêng liêng trong cuc sng. Nim
tin là s tín nhim, khâm phc  i vi mi, mt s vic, mt
hc thuyt, mc th hin ra bng theo mt l sng. Nim
tin là ht nhân quynh trong vic xác lp các mi quan h xã hi.
- Thứ tư, tâm linh có sc truyn cm, truyn lnh, tp hp ghê gm. Do con
i có là sinh vt có linh hn, có ý thc, có trái tim bic nhng
giá tr thm mc cái anh hùng, cái cao c. S nhn bit ý tho nên nim
tin thiêng liêng ci, và chính ni
c mnh truyn lnh k diu ca nim tin tâm thc
hay tâm linh.
1.1.2.3. 



ng, tôn giáo
n tâm linh nng và tôn giáo và
ng nht nó vng và tôn giáo. Trong chuyên lun vit v ng
tôn giáo  Ving Nghiêm Vn nhiu ln nhc ti ch tâm linh tôn
giáo. Và khi vit v thi k phong ki quc ng lp quý tc tip nhn tôn
t công c  tr c, tr ng li xem tôn giáo
t c tha mãn tâm linh tôn giáo ca b [49, tr. 205]

Thc ra khái nim tâm linh va hi va rkhái nim
ng tôn giáo. Hng tôn giáo ngoài phn tâm linh còn có
phn mê tín d  cung tín tôn giáo. Bi tôn giáo va là mc ca
i sng tinh thn va là mt thit ch xã ht ch xã hi thì không
tránh khi s th tc hóa, s tha hóa do vic li dng ca giai cp thng tr. Rng
    n lin vi nhng khái nim thiêng liêng, cái cao c, cái siêu

vi có  i sng tôn giáo, mà có c  i sng tinh thi sng xã
hi. Không ch có  , Chúa Tri, Thn, Pht mi linh thiêng mà c T
qui, s th
i mn chiu cao ci.
1.1.2.4. Phân bit tâm linh vi mê tín d 
Mê tín d c hiu là là t cách mê mui, k d, l , tin
n mc không cn c mng sng ca mình. i ta tin
rng mt hing xy ra là hu qu ca mt hing khác, trong khi tht ra
không có mi liên h nguyên nhân h qu nào gia các hing này. Trong thc
t cuc sng, có rt nhii ta c gng làm hoc tránh làm mng
i ni mt s vi xy ra hoc không xy ra. Lâu dn,
 nên b l thuc bi chính nhng lng nim tin mà bn
thân h gây dng. Theo Voltare (1694 - 1778), mt hi
Pháp: t k nô l b trói buc bi nhng ni lo s vô
c .
Nói v ngun gc, mê tín d n t 
khoa hc còn th   phân tích, lý gii khoa hc
và thng hing xy ra xung quanh. Thn ngày nay,
nhiu câu h v c tr li bi khoa hc và s s hãi v các
hing mãnh lit trong tim thc
i. Thc t cho thy nhi càng có ngh nghip nguy him, càng bp
bênh, càng tùy thung càng có nhiu th tc mê tín gn
lin vào cách thc, l li sinh sng hàng ngày ca h. Dn dn mê tín d 
thành nhng thói quen phin toái, tn kém, tuy vi ta vn si

 có th cm than toàn, hay có th có thiêng, có kiêng có lành. Vi
nhiu hình thái khác nhau, mê tín d c chi ph
ng cn s lãng phí, phin toái, tn
c li vi tin trình ca xã hi.
Còn tâm linh là nim tin thiêng liêng có  trong nhiu mt ci sng tinh

thn. Ví d i tin vào Pho sut cui
tâm nim vào Pht, vào Chúa có th gii thoát v cái cht cho mình. Hoc nhng
n tin vào Thn Pht thiêng liêng, t n
n l, cu mong s phù h bình yên, mnh khe, gp nhiu
may mn. Còn xut phát t mt s i mun kim li bng da vào Thn Pht,
i hóa nit ra phán bo nhiu k d ng, cúng l cho
i khác, khin cho i khác tin theo mê mung theo s tin y, gây
tn kém sc khe, tin bc vô ích, thm chí nguy hn tính mnh
mê tín d 
Nhƣ vậy, c mê tín d n tu da trên c nim
tin ci nm tin thiêng liêng có  trong nhiu
mt ci sng tinh thn. Còn vi mê tín d m tin mù quáng.
Ranh gii gia tâm linh và mê tín d t mong manh.
1.1.3. Văn ho
́
a tâm linh
t mt hoi cc
biu hin ra nhng khía cnh vt cht hoc tinh thn, mang nhng giá tr thiêng
liêng trong cuc sng và biu hin nim tin thiêng liêng trong cuc sng
ng tôn giáo, th hin nhn th (e dè, s hãi hay huyn diu) ca
i. [4, tr. 27]
Trong cuc sng không ai là không có mt nim tin linh thiêng
ng ý nim thiêng liêng v  ng
th cúng t tiên, v s cu cúng, là nim tin thiêng liêng v cuc si.
Nic biu hin:
- Th nht là nim tin ca nho Phn
chùa l Pht, cu bình yên, mnh khnim tin ca nhi không

 Nôen vn nhà th xem l, theo các tôn giáo,
nim tin c 

- Th hai là nim tin c tôn giáo, h sut ngày, sui mang
theo nim tin thiêng liêng v Chúa, v Pht. H tôn th tt c nhng gì thuc v tôn
giáo mà h i sáng lp, giáo lý, h thng th t hành các
nghi l
Vm c 
ng:
u hình là nhng giá tr  hóa vt chng kin trúc
ngh thut, nhng không gian thiêng liêng (     ), hay
nhng bing thiêng liêng (nhng Ph
Vng giá tr c biu hin thông qua nhng nghi l, l
thc, ý nim thiêng liêng ci v ng.
ng là s th hin hu hình hóa nhng ý nim vô hình, 
nhng chuyng ln l thn chùa l Ph cu
bình an trong cuc sng.
1.1.4. Một số biểu hiện của văn hóa tâm linh
1.1.4.1. i sng cá nhân
i sng tâm linh không phi   mà  ngay trong nim tin thiêng
liêng ca mi. Tuy nhiên i sng tâm linh không phc
li sng tâm linh ci ch xut hin khi hoàn cnh thiêng, thi gian
thiêng xut hin. n là thi gian thiêng cho nhi 
i sng tâm linh trong h c tái hin quê Bác hay vào
ng Bác, hoàn cnh y dy lên trong ta mãnh lim tin thiêng liêng
nh  i. Thi khc chuyn giao mt   t tr   khin con
i ny sinh nhng cm xúc huyn diu. Kiu bào xa x c hình nh lá c 
y sinh nhng ý nim v T qu
1.1.4.2. i s
ng biu hii
si Vit. Ph bin nht là phong tc th cúng t tiên, ông bà,

cha mTàn th t tiên chính là bing

thiêng liêng nht, lôi cui ta quây qun, , nh v ci ngun, duy trì
nhng giá tr thiêng liêng chuyn giao cho con cháu. 
ng v m m, ai sng v c  n cho s tn ti ca con
i ch i có c phn thiêng liêng
n m cúng ông bà, t ng bing
thiêng liêng có sc mnh truyn lnh, tp hp to ln trong m
1.1.4.3. i sng cng làng xã
 phm vi ci Vit th hin  tc th
cúng thành hoàng, các v thn, các v t  c,
 Do ng ci Vit t chc xây
n chùa, miu mo, nhà th   c hành các nghi l cu cúng.
Nhiu công trình hin v thành nhng di sn
 ch s quý giá và tr thành nhm du lch hp dn. Nhiu l hi
m bn sn, dân tc.
1.1.4.4. Tâm linh vi t qu
    m phong kin, bi ng v s thng nh t
c th hin thông qua vicnh, m kh hình
sông núi ca 3 mit th  thái miu nhà Nguyn trong kinh thành
Hu. Trong cuc kháng ching nói dân tc Vin
thng bng c sc mnh bch s, sc mnh truyn thng. Ngày nay,
trong mi cuc l nghi, hi ngh ta kin lp bàn th T quchng phi là cái
ng mà chính là hình nh thiêng liêng v  qucng
n  t     thành ngày hi ln trong c c. Tht
him có dân tc nào trên th gii có mt ý nim rõ rt v Quc t t Nam.
t truyn thng t p r   hào, là dp nhc nh m i Vit
Nam v lòng t hào và trách nhii vi quc gia dân tc. V t ra là làm
sao  kinh t th m nhn làm mng hình nh,
bi ý thi hôm nay và các th h tip theo.

1.1.4.5. Tâm linh trong ngh thut
Tâm linh trong ngh thut là nhng hình nh bing thó
c th hin trong tác phm lày nhng cm xúc cao quý ci.
Muy nhà sáng to ngh thut phi thc s i sng tâm linh, cm
th ng mun sáng to ra trong tác ph thiêng liêng nht.
Có rt nhiu tác phm ngh thut mà  i cm nhc nhng
giá tr thiêng liêng mà tác gi mun truyn t nhng bc tranh v ph c Hà
Ni ca h m truyn Kiu ca Nguyn Du, Hch
a Trn Quc Tun, chèo Quan Âm Th Kính  
hoa trong nim tin thiêng liêng v Chúa, v thn Ph li bit bao giá tr kin
trúc ngh thut: nhà th Phát Dim  Ninh Bình, nhà th Phú Nhai  nh,
gác chuông chùa Keo  ng Pht t  
Hà N
1.1.4.6. V th gii tâm linh
 ch bác b, th gii tâm linh vn
là mt câu hi li vi nhân loi nhng ai tin vào s tn ti ca th
gii khác thì th gii s n sau cái
cht. Th gii tâm linh không bit có thn hu trong tâm
hn mi. Nó là nim tin thiêng liêng ci ta s v
sau cung gn th.
Hu ht mi trên th giu hình dung th gii dng
a ngi là s trùng hp ngu nhiên vì th gii tâm
linh thc cht là âm bn ca cuc sng thc ti, phn ánh cuc sng thc ti ca
n xen ln tt xu, tht gi mà chia ra làm hai thái cc
vi ranh gii rõ ràng. S ng  a ngc th hin ch  ng
pht công minh, th hin khát khao công lí và s công bng tuyi.
Th gii tâm linh ci Vic xây d
âm vy  trn sao, âm vm xu tìm hiu
v mô hình th gii tâm linh ci Vit. Vì quan nin sao, âm v
mi có nhng tc l t tin vàng cho th gii bên kia.

Nhƣ vậyng mt tích cc không th ph nhn trong
i sng ci dây c kt c truyn thng, giáo dc
lòng nhân ái, v tha, ý thng thin. Các tôn giáo khác nhau v u
gp nhau  tinh thn bác ái, khoan dung, trit lý nhân bn. 
da v mt tinh thn, xoa du nh      i nim tin vào
nhu tp, cao ci chin thng ni s c
cái chi s thanh thn, cân bng cho tâm hn. Chính yu t 
o nên chiu sâu, sc sng cho nng, dân tc.
1.2. Những vấn đề lý luận vê
̀
du li
̣
ch văn ho
́
a tâm linh
1.2.1. Quan niê
̣
m vê
̀
du li
̣
ch văn ho
́
a
Du lt loi hình du lch kt hp gich.
Theo t n Ting Vidu l   tri nghi.
Theo T chc Du lch Th gii (UNWTO): m hot
ng ca nhi v yu là nghiên cu, khám phá v 
ghiên cu, tìm hiu v ngh thut biu din, v các l hi và

các s ki     ch nghiên cu
c ngh thu.
Theo Lut Du lch Vit Nam   u 4) thì: Du l   
hình thc du lch da vào bn sc vi s tham gia ca cng
nhm bo tn và phát huy các giá tr n th.
Theo TS. Trn Thúy Anh: u lt loi hình ch yng
vào vic quy hoch, lp trình, thit k các tour l hành tham quan các công trình
  [1, tr. 22]
Nhƣ vậy, có th hiu du lt loi hình du lch da vào vic
       a mt vùng, mt quc gia nhm tha mãn
nhng nhu cu nhn thc thm m cch.
D tài nguyên du li hình du lc
chia thành: du lch l hi; du lch tôn giáo; du lch tham quan di tích, danh thng; du

lch khai thác các loi hình ngh thut truyn thng; du lch làng ngh; du lch tham
quan các bo tàng, di tích lch s 
1.2.2. Quan niê
̣
m vê
̀
du li
̣
ch văn ho
́
a tâm linh
1.2.2.1. 


Du lch tâm linh không phi là mt v mi m mà thc cht hong
du lt cp th gii. Mi

vn quen dùng t    nói v chuy  a mình. Trong các chuyn
c
ng ngon nhng c p k thú ca thiên nhiê c tip cn vi nhng
phong tc tp quán ci sng các tin ích ca
dch v.
Tuy nhiên cho ti thm này, v th nào v
du li gian gi hình du l
ng gn vc mt s doanh
nghip t chc ngày càng nhiy nhu cu tâm linh trong cng
ng.
ng t tài tham lun Hoằng pháp với vấn đề
du lịch tâm linh cho rng: Du lch tâm linh tìm hi truyn thng.
ng bng và m rng s hiu bing v
cái thin, hòa hp vng loc giá tr tâm
hn, hi tâm linh, c th i vi Pht giáo chúng ta là hi chân
lý gii thoát, giá tr chân thc ca cuc sng hin ti.
Cu tng thng , ting: Du lch tâm linh
ng bng trái tim.
Trong bài phát biu ti Hội nghị quốc tế về du lịch tâm linh vì sự phát triển
bền vững din ra ti Ninh Bình ngày 21  22/11/2013, ông Nguyn, Tng
cng, Tng cc Du lch Vit Nam cho rXét v ni dung và tính cht
hong, du lch tâm linh thc cht là loi hình du ly yu t óa
tâm linh v va làm mc tiêu nhm tha mãn nhu cu tâm linh ca con
i sng tinh thn. Theo cách nhìn nhch tâm linh khai thác