Nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN



LÊ THỊ HIỀN THANH



NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
HOMESTAY Ở SA PA (LÀO CAI)


Chuyên ngành: Du lịch học
(Chương trình đào tạo thí điểm)


LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. LÊ ANH TUẤN





ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

LÊ THỊ HIỀN THANH



NGHIÊN CỨU ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH
HOMESTAY Ở SA PA (LÀO CAI)


Chuyên ngành: Du lịch học
(Chương trình đào tạo thí điểm)


LUẬN VĂN THẠC SĨ DU LỊCH HỌC


NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. LÊ ANH TUẤN




ii
MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN i
MỤC LỤC ii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT vi
DANH MỤC CÁC BẢNG vii
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài 4
3. Mục đích nghiên cứu đề tài 6
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài 6
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 6
6. Phƣơng pháp và tiến trình nghiên cứu 7
7. Bố cục và nội dung chủ yếu của luận văn 10
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ DU LỊCH HOMESTAY 12
1.1. Cơ sở lý luận về du lịch homestay 12
1.1.1. Sơ lược về sự hình thành của du lịch homestay 12
1.1.2. Khái niệm du lịch homestay 14
1.1.3. Đặc trưng của du lịch homestay 15
1.1.3.1. Nhận dạng loại hình du lịch homestay 15
1.1.3.2. Một số đặc trưng chủ yếu 16
1.1.4. So sánh giữa du lịch homestay với các loại hình du lịch khác 20
1.1.4.1. Du lịch homestay và du lịch sinh thái 20
1.1.4.2. Du lịch homestay và du lịch cộng đồng 21
1.1.4.3. Du lịch homestay và du lịch nông thôn 23
1.1.5. Vai trò của du lịch homestay 24
1.1.5.1. Góp phần đa dạng hóa các loại hình du lịch 24
1.1.5.2. Giáo dục hiệu qủa ý thức bảo tồn tài nguyên du lịch 24
1.1.5.3. Chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng địa phương 26

iii
1.1.5.4. Tăng cường giao lưu văn hóa và nâng cao nhận thức cho
người dân địa phương 27
1.1.6. Điều kiện phát triển du lịch homestay 28

1.1.6.1. Điều kiện về chính sách, pháp luật 28
1.1.6.2. Điều kiện về không gian 29
1.1.6.3. Điều kiện về chủ thể tham gia 31
1.2. Cơ sở thực tiễn về du lịch homestay 34
1.2.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestay của một số quốc gia và khu
vực 34
1.2.1.1. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestsay của vùng Wallonie - Bỉ 34
1.2.1.2. Kinh nghiệm phát triển du lịch homestay của Malaysia 37
1.2.2. Khái quát về du lịch homestay ở Việt Nam 40
1.2.2.1. Quá trình hình thành và phát triển của du lịch homestay ở Việt
Nam 40
1.2.2.2. Điều kiện phát triển du lịch homestay ở Việt Nam 41
Tiểu kết chƣơng 1 49
CHƢƠNG 2: ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY Ở SA PA
(LÀO CAI) 50
2.1. Khái quát về Sa Pa 50
2.1.1. Vị trí địa lý 50
2.1.2. Tên gọi 51
2.1.3. Lịch sử phát triển của Sa Pa 51
2.2. Điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa 52
2.2.1. Điều kiện tài nguyên du lịch 52
2.2.1.1. Điều kiện khí hậu 52
2.2.1.2. Một số điểm du lịch nổi tiếng 53
2.2.1.3. Văn hóa tộc người 58
2.2.2. Điều kiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật và dịch vụ du lịch 66
2.2.2.1. Điều kiện cơ sở hạ tầng 66
2.2.2.2. Điều kiện cơ sở vật chất kỹ thuật và dịch vụ du lịch 67
2.2.3. Điều kiện nguồn nhân lực 68

iv

2.2.4. Điều kiện hỗ trợ của các chủ thể tham gia 70
2.2.4.1. Chính quyền địa phương 70
2.2.4.2. Khách du lịch 71
2.2.4.3. Công ty du lịch 72
2.2.4.4. Cộng đồng địa phương 73
2.3. Đánh giá điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa 75
2.3.1. Thuận lợi 75
2.3.2. Khó khăn 76
Tiểu kết chƣơng 2 78
CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG KHAI THÁC ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU
LỊCH HOMESTAY Ở SA PA (LÀO CAI) 79
3.1. Sơ lƣợc về hoạt động du lịch Sa Pa 79
3.1.1. Lịch sử phát triển của hoạt động du lịch Sa Pa 79
3.1.2. Thực trạng hoạt động kinh doanh du lịch ở Sa Pa 81
3.2. Thực trạng hoạt động du lịch homestay ở Sa Pa 88
3.2.1. Sự hình thành và phát triển của hoạt động du lịch homestay ở Sa Pa 88
3.2.2. Không gian cho hoạt động du lịch homestay ở Sa Pa 90
3.2.2.1. Không gian vùng 90
3.2.2.2. Không gian nhà 91
3.2.3. Phương thức của hoạt động du lịch homestay ở Sa Pa 92
3.2.3.1. Phương thức kinh doanh 92
3.2.3.2. Phương thức tổ chức 94
3.2.4. Chủ thể tham gia hoạt động du lịch homestay ở Sa Pa 97
3.2.4.1. Người dân địa phương 97
3.2.4.2. Khách du lịch 98
4.2.4.3. Công ty du lịch 100
4.2.4.4. Chính quyền địa phương 101
3.2.5. Một số tác động của hoạt động du lịch homestay tới địa phương 101
3.2.5.1. Tác động tới môi trường tự nhiên 101
3.2.5.2. Tác động tới kinh tế 102

3.2.5.3. Tác động tới xã hội 103
3.2.5.4. Tác động tới văn hóa 105
Tiểu kết chƣơng 3 107

v
CHƢƠNG 4: ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM KHAI THÁC HIỆU
QỦA ĐIỀU KIỆN PHÁT TRIỂN DU LỊCH HOMESTAY Ở SA PA (LÀO
CAI) 108
4.1. Định hƣớng phát triển du lịch homestay ở Sa Pa 108
4.2. Giải pháp nhằm khai thác hiệu qủa điều kiện phát triển du lịch homestay
ở Sa Pa 109
4.2.1. Tạo lập cơ chế chính sách quản lý phù hợp 109
4.2.2. Xây dựng quy hoạch hợp lý 111
4.2.3. Đầu tư cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch phục vụ cho
phát triển du lịch homestay 113
4.2.4. Xây dựng sản phẩm du lịch homestay đặc thù và đa dạng 115
4.2.5. Tăng cường hoạt động xúc tiến quảng bá sản phẩm du lịch
homestay 116
4.2.6. Đào tạo nguồn nhân lực 118
4.2.7. Chia sẻ lợi ích giữa các bên tham gia 119
4.2.8. Khai thác kết hợp bảo tồn tài nguyên du lịch 120
4.2.9. Đảm bảo an ninh, an toàn 123
4.3. Một số kiến nghị 124
4.3.1. Kiến nghị đối với cơ quan quản lý nhà nước về du lịch 124
4.3.2. Kiến nghị đối với chính quyền địa phương 125
4.3.3. Kiến nghị đối với công ty lữ hành 126
4.3.4. Kiến nghị đối với các hộ dân kinh doanh du lịch homestay 126
4.3.5. Kiến nghị đối với cộng đồng địa phương 127
4.3.6. Kiến nghị đối với khách du lịch 127
Tiểu kết chƣơng 4 129

KẾT LUẬN 130
TÀI LIỆU THAM KHẢO 132
PHỤ LỤC 135


vi
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

SNV Tổ chức phát triển Hà Lan
IUCN Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế

vii
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Bảng mô tả loại hình du lịch homestay 19
Bảng 1.2. Bảng so sánh giữa du lịch homestay và du lịch sinh thái 20
Bảng 1.3. Bảng so sánh giữa du lịch homestay và du lịch cộng đồng 22
Bảng 1.4. Bảng so sánh giữa du lịch homestay và du lịch nông thôn 23
Bảng 1.5. Bảng phân tích SWOT đối với du lịch homestay ở Việt Nam 47
Bảng 2.1. Thành phần dân tộc tại huyện Sa Pa 59
Bảng 2.2. Bảng phân bố các dân tộc huyện Sa Pa 59
Bảng 3.1. Lượng khách đến Sa Pa hàng năm 83
Bảng 3.2. Lượng khách quốc tế đi tham quan các tuyến du lịch làng bản 84
Bảng 3.3. Phân loại cơ sở lưu trú trên địa bàn huyện Sa Pa 85
Bảng 3.4. Lượng khách tới tham quan trung tâm thông tin du lịch Sa Pa 87

2


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày nay, du lịch đã trở thành một nhu cầu không thể thiếu trong đời sống
văn hóa - xã hội của con người. Khi cuộc sống hàng ngày với vật chất, tiện nghi đầy
đủ đã trở nên quen thuộc với nhiều người thì nhu cầu khám phá những vùng đất
mới, tiếp xúc với những nền văn hóa mới lại trở thành một xu hướng phổ biến. Việc
nghiên cứu sâu, tìm hiểu kỹ về đối tượng tham quan là một sự lựa chọn mới đối với
khách du lịch. Tham quan du lịch ngày nay không chỉ dừng lại ở sự chiêm ngưỡng,
ngắm nhìn mà khách du lịch còn dày công tìm hiểu, khám phá để thỏa mãn nhu cầu
hiểu biết của bản thân. Con người hòa mình vào môi trường thiên nhiên, môi trường
văn hóa và cảm nhận một cách trực tiếp, chân thực và trọn vẹn những giá trị của tài
nguyên du lịch tại nơi đến.
Những nhu cầu trên đã thúc đẩy và tạo điều kiện cho loại hình du lịch
homestay ra đời và phát triển. Du lịch homestay là một loại hình du lịch mà khách
du lịch được “ba cùng”: cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt với gia đình người dân
bản địa. Du lịch homestay phát triển dựa vào cộng đồng địa phương và gắn bó chặt
chẽ với loại hình du lịch cộng đồng.
Tổ chức bảo tồn thiên nhiên quốc tế IUCN (1998) khuyến cáo khách du lịch
rằng: Thay vì tìm kiếm “thiên đường”, hãy phát hiện tính đa dạng bằng cách cố
gắng biết một số lối sống khác qua các con mắt khác và Nếu bạn muốn tận hưởng
kinh nghiệm đi du lịch như “một quê hương xa nơi quê hương” thì thực là điên rồ
khi phung phí tiền bạc để đi du lịch. [7, tr.84]
Khách du lịch khi tham gia du lịch homestay không còn là khách thể mà thực
sự trở thành chủ thể của môi trường tự nhiên và văn hóa nơi đến. Cùng ăn - cùng ở -

cùng sinh hoạt với người bản địa, nhập vai trở thành một người bản địa với cuộc
sống sinh hoạt của một người bản địa.

3
Loại hình du lịch này ngay từ khi ra đời đã phổ biến rộng rãi, thu hút một
lượng đông đảo khách du lịch tham gia bởi du lịch homestay không chỉ đem lại cảm
giác thú vị, độc đáo cho khách du lịch khi khám phá và hòa nhập vào một nền văn
hóa mới mà còn mang tính nhân văn sâu sắc khi góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch
với cộng đồng địa phương.
Tại nhiều quốc gia và địa phương, khi du lịch đã trở thành một ngành kinh tế
mũi nhọn thì lợi ích chủ yếu thuộc về nhà cung ứng du lịch và chính quyền địa
phương. Còn dân cư địa phương - một mắt xích không thể thiếu trong hoạt động du
lịch, chủ nhân của tài nguyên du lịch nhân văn và cũng là người bảo vệ, gìn giữ tài
nguyên du lịch tự nhiên lại hưởng lợi không nhiều từ hoạt động du lịch. Du lịch
homestay với đặc trưng loại hình đã khắc phục được hạn chế đó, đặc biệt là với
những gia đình tổ chức đón khách lưu trú. Việc chia sẻ này là sự tái phân chia lợi
ích một cách hợp lý cho các bên tham gia, điều hòa mâu thuẫn giữa các nhóm quyền
lợi, đảm bảo một sự công bằng trong phát triển. Những lợi ích thiết thực đó sẽ góp
phần nâng cao ý thức bảo tồn của cộng đồng và nhờ đó tài nguyên du lịch của địa
phương sẽ được bảo vệ từ chính những người dân địa phương.
Trong quá trình phát triển chung của du lịch homestay trên thế giới, du lịch
homestay ở Việt Nam tuy mới được quan tâm phát triển nhưng đã báo hiệu một
triển vọng to lớn tại nhiều địa phương. Nhiều địa phương đã bước đầu tổ chức và tổ
chức thành công loại hình du lịch này như Mai Châu, Ba Bể, Huế, Hội An, đồng
bằng sông Cửu Long. Nhiều chương trình du lịch homestay được triển khai phổ
biến ở các địa phương này và thu hút đông đảo khách du lịch tham gia. Trong số các
địa phương phát triển du lịch homestay, Sa Pa (Lào Cai) hội đủ những điều kiện
phát triển để du lịch homestay trở thành sản phẩm đặc trưng của địa phương.
Sa Pa là một điểm du lịch nổi tiếng thuộc vùng núi Tây Bắc có lịch sử phát
triển hơn 100 năm với khí hậu mát mẻ, trong lành; với đỉnh Phan Xi Păng được

mệnh danh là “nóc nhà Đông Dương”; với khung cảnh thiên nhiên nguyên sơ, kỳ vĩ
và đặc biệt vùng đất này là vùng đất đậm đà bản sắc văn hóa các dân tộc thiểu số
với những bản làng đặc trưng, kiến trúc nhà ở độc đáo, trang phục sặc sỡ và phong

4
tục tập quán hấp dẫn. Hơn nữa, con người nơi đây chăm chỉ, chất phác, hiền hậu và
hiếu khách. Đó chính là những điều kiện quan trọng thúc đẩy du lịch homestay phát
triển trên vùng đất này.
Trong những năm gần đây, chính quyền và cơ quan quản lý du lịch tại địa
phương đã đánh giá và xác định du lịch cộng đồng nói chung và du lịch homestay
nói riêng là loại hình du lịch thế mạnh trong tương lai, có vai trò quan trọng trong
việc đa dạng hóa sản phẩm du lịch, nâng cao hình ảnh của Sa Pa trên bản đồ du lịch
quốc gia và quốc tế, góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng địa phương
nhằm đảm bảo sự công bằng về lợi ích giữa các bên tham gia hướng tới sự phát
triển bền vững. Chính quyền và cộng đồng địa phương đã chú trọng đầu tư, học hỏi
kinh nghiệm tổ chức quản lý và tranh thủ sự hỗ trợ của các tổ chức trong và ngoài
nước để phát triển loại hình du lịch homestay tại nhiều bản làng của Sa Pa. Hiện tại
chúng ta có thể khẳng định du lịch homestay đã bước đầu được tổ chức ở Sa Pa.
Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, chính quyền và cộng đồng địa phương đã gặp
phải một số khó khăn nhất định.
Thứ nhất, các điều kiện cho du lịch homestay dù đa dạng nhưng vẫn chưa
được khai thác một cách đúng mức, thậm chí ở nhiều nơi du lịch homestay vẫn
được thực hiện một cách manh mún, tự phát không những nảy sinh những hạn chế
về hiệu quả kinh doanh mà còn tác động tiêu cực tới nguồn tài nguyên du lịch của
địa phương.
Thứ hai, tài nguyên phát triển du lịch homestay ở Sa Pa rất phong phú, đặc
sắc nhưng những sản phẩm, dịch vụ vẫn sơ sài, nghèo nàn, chưa phát triển tương
xứng với tiềm năng của một loại hình du lịch và đáp ứng tối thiểu các nhu cầu của
khách du lịch, đặc biệt là khách du lịch quốc tế.
Thứ ba, việc bảo tồn các điều kiện phát triển du lịch homestay như môi

trường tự nhiên và đặc biệt là bản sắc văn hóa trong đó có lối sống, phong tục tập
quán là việc cần làm và phải làm của tất cả các chủ thể tham gia nhưng hiện tại
nhiệm vụ này vẫn chỉ dừng lại ở chủ trương, chính sách còn trên thực tế vẫn chưa
được chú trọng triển khai bằng những hành động cụ thể. Nhiều nét văn hóa đã bị tác

5
động, bị lu mờ, lai căng và thương mại hóa. Điều này không chỉ ảnh hưởng nghiêm
trọng đến sự phát triển lâu dài của một loại hình du lịch mà còn ảnh hưởng đến
tương lai bền vững của địa phương.
Thứ tư, mặc dù du lịch homestay đã được địa phương đánh giá và xác định là
sản phẩm du lịch thế mạnh của Sa Pa nhưng thông tin về du lịch homestay ở Sa Pa
đến khách du lịch còn nghèo nàn và hoạt động quảng bá, xúc tiến cho du lịch
homestay còn rời rạc, sơ sài, chưa đem lại hiệu quả tương xứng với tiềm năng phát
triển của loại hình du lịch này.
Tình hình thực tế đòi hỏi phải có những công trình nghiên cứu một cách tổng
thể và khoa học về những điều kiện phát triển du lịch du lịch homestay ở Sa Pa
nhằm đánh giá đúng mức để khai thác các điều kiện một cách tối ưu hướng tới sự
phát triển bền vững, đem lại hiệu quả kinh tế, xã hội, văn hóa cho các chủ thể tham
gia, đặc biệt là cộng đồng địa phương.
Xuất phát từ những lý do thực tiễn trên đây, tác giả đã chọn đề tài “Nghiên
cứu điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai)” cho luận văn tốt
nghiệp của mình.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Dưới góc độ khoa học, nghiên cứu điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa
Pa (Lào Cai) là một đề tài mới. Tuy nhiên, Việt Nam đã có một số công trình nghiên
cứu những vấn đề về liên quan đến du lịch homestay và những vấn đề liên quan đến
mối quan hệ giữa du lịch với cộng đồng dân tộc thiểu số tại Sa Pa.
Thứ nhất là những công trình nghiên cứu về những vấn đề liên quan đến du
lịch homestay:
Tổng cục Du lịch Việt Nam đã có một đề tài khoa học cấp bộ nghiên cứu về du

lịch homestay với nội dung chủ yếu là thu thập, tổng hợp một số kinh nghiệm phát triển
loại hình du lịch homestay của một số quốc gia và khu vực trên thế giới, cả kinh
nghiệm thành công và chưa thành công, trên cơ sở đó, lựa chọn những điểm phù hợp
của mỗi nước để đề xuất, vận dụng vào điều kiện và hoàn cảnh thực tế của Việt Nam.
Tác giả Võ Quế trong “Du lịch cộng đồng - lý thuyết và vận dụng” (năm
2006) đã phân tích, nghiên cứu lý thuyết phát triển du lịch dựa vào cộng đồng với

6
khái niệm, mục tiêu, ý nghĩa, điều kiện, nguyên tắc và tiêu chí tham gia phát triển
du lịch dựa vào cộng đồng. Từ đó, tác giả nghiên cứu về mô hình phát triển du lịch
dựa vào cộng đồng của khu vực châu Á và một số khu sinh thái trong nước.
“Du lịch bền vững” (năm 2001) của hai tác giả Nguyễn Đình Hòe và Vũ Văn
Hiếu khi phân tích nguyên tắc của quan điểm phát triển bền vững đã nhận định: du
lịch bền vững chỉ thực sự được thực thi khi và chỉ khi cộng đồng địa phương được
tham gia vào lĩnh vực du lịch. Và trong định hướng phát triển du lịch bền vững ở
miền núi, các tác giả đã đánh giá: vai trò và vị trí của cộng đồng bản địa trong du
lịch miền núi là vấn đề quan trọng hàng đầu.
Thứ hai là những công trình nghiên cứu mối quan hệ giữa hoạt động du lịch
với cộng đồng dân tộc thiểu số tại Sa Pa:
Năm 1998, Dự án du lịch bền vững của IUCN tại Việt Nam với mục tiêu tiến
hành nghiên cứu sâu tại Sa Pa đã tập hợp thành báo cáo và đưa ra mục tiêu phát
triển bền vững là: Bảo tồn và phát huy các nguồn tài nguyên, đặc biệt khai thác các
nền văn hóa dân tộc truyền thống; bảo đảm quyền lợi kinh tế cho cộng đồng địa
phương; thu hút sự tham gia tối đa của cộng đồng vào hoạt động du lịch.
Một số công trình nghiên cứu của các học giả phương Tây về du lịch Sa Pa
trong đó có “Sự tăng trưởng và ảnh hưởng của du lịch ở Sa Pa” của Michael
Dirgegorio năm 1996, “Nghiên cứu ban đầu về du lịch trong vùng và vùng xung
quanh thị trấn Sa Pa” của Mark Grindley năm 1997 và “Các quan sát về du lịch ở
huyện Sa Pa, đặc biệt chú ý đến dân tộc thiểu số” của Jean Michaud năm 1998 đều
có chung nhận định về những đóng góp của các tộc người thiểu số vào sự phát triển

du lịch tại Sa Pa nhưng các tộc người đang nhận được lợi ích hạn chế từ du lịch.
Các tác giả cùng đưa ra những giải pháp cho hiện trạng này đó là cộng đồng địa
phương phải được quyền kiểm soát việc tham gia vào hoạt động du lịch của họ cũng
như kiểm soát việc khách du lịch vào thăm làng bản, thăm cuộc sống và các lễ nghi
của họ. Từ đó, các nghiên cứu đưa ra mô hình du lịch bền vững dựa vào cộng đồng
nhằm đem lại lợi ích công bằng cho người dân địa phương.
“Du lịch với dân tộc thiểu số ở Sa Pa” của hai tác giả Phạm Thị Mộng Hoa
và Lâm Thị Mai Lan (năm 2000) nghiên cứu phạm vi không gian ảnh hưởng của du
lịch trên địa bàn huyện Sa Pa và đặc biệt là những tác động của hoạt động du lịch

7
đến cộng đồng dân tộc thiểu số. Từ đó, các tác giả đề xuất những giải pháp nhằm
hạn chế tác động tiêu cực và tăng cường lợi ích cho cộng đồng dân tộc thiểu số
trong hoạt động du lịch.
Như vậy, những công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến những vấn đề liên
quan đến du lịch homestay nhưng chưa có công trình nào tập trung nghiên cứu du
lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai). Một số công trình nghiên cứu cũng đã nghiên cứu
về mối quan hệ giữa cộng đồng dân tộc thiểu số với hoạt động du lịch tại Sa Pa
(Lào Cai), các tác giả đều kết luận để phát triển bền vững phải có sự chia sẻ lợi ích
thỏa đáng từ du lịch đối với cộng đồng địa phương nhưng các tác giả chưa đưa ra
một loại hình du lịch cụ thể để giảm thiểu tính bất bình đẳng tại địa phương. Thực tế
này đòi hỏi phải nghiên cứu về loại hình du lịch homestay cho điều kiện phát triển
của Sa Pa (Lào Cai) nhằm đáp ứng nhu cầu của khoa học và thực tiễn.
3. Mục đích nghiên cứu đề tài
Luận văn có một số mục đích sau đây:
- Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về du lịch homestay
- Phân tích những điều kiện và thực trạng khai thác các điều kiện phát triển
du lịch homestay ở Sa Pa
- Đề xuất định hướng và giải pháp nhằm phát triển du lịch homestay ở Sa Pa.
4. Ý nghĩa của việc nghiên cứu đề tài

Ý nghĩa khoa học: Luận văn đã tập hợp và hệ thống hóa lý luận về du lịch
homestay, đây là một sự đóng góp mới cho ngành khoa học du lịch và là cơ sở tham
khảo và vận dụng đối với các đề tài nghiên cứu có liên quan.
Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ trở thành một tài liệu
tham khảo thiết thực và hữu ích cho các cơ quan quản lý về du lịch, chính quyền địa
phương và cộng đồng địa phương ở Sa Pa và một số địa phương khác có điều kiện
tương đương đã và đang phát triển du lịch homestay nhằm đưa ra một định hướng
đúng đắn và những giải pháp cụ thể cho tất cả các đối tượng tham gia nhằm hướng
đến một sự phát triển bền vững.
5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

8
Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu là loại hình du lịch homestay và
những điều kiện để phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai). Sa Pa tập trung
nhiều điều kiện để phát triển nhiều loại hình du lịch nhưng luận văn chỉ chú trọng vào
việc nghiên cứu, đánh giá các điều kiện để phát triển loại hình du lịch homestay.
Thời gian nghiên cứu:
+ Thời gian nghiên cứu tài liệu: từ năm 2003 đến tháng 9/2008
+ Thời gian nghiên cứu thực địa: từ tháng 7/2007 đến tháng 9/2008.
Không gian nghiên cứu: Nghiên cứu tại huyện Sa Pa cụ thể là thị trấn Sa Pa
và bốn xã Tả Van, Bản Hồ, Tả Phìn, San Xả Hồ.
6. Phƣơng pháp và tiến trình nghiên cứu
6.1. Thu thập và xử lý dữ liệu thứ cấp
Thu thập các thông tin, dữ liệu cơ bản từ các nguồn nghiên cứu chính thống
trước đó về Sa Pa, về hoạt động du lịch ở Sa Pa, về loại hình du lịch homestay nói
chung trên thế giới và Việt Nam, về loại hình du lịch homestay ở Sa Pa và đặc biệt
là điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa. Những thông tin này được thu thập
từ năm 2003 đến hết tháng 9/2008 và là dữ liệu phục vụ cho việc phân tích và dẫn
luận tại chương 1 và chương 2.
Dữ liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn:

- Sách, giáo trình
- Báo, tạp chí chuyên ngành và báo, tạp chí có nội dung liên quan
- Công trình khoa học như báo cáo, luận văn…
- Văn bản pháp luật như Luật du lịch
- Báo cáo của chính quyền địa phương và cơ quan quản lý nhà nước về du
lịch tại Sa Pa
- Các thông tin, bài báo trên internet.
6.2. Phương pháp điều tra xã hội học
6.2.1. Phương pháp quan sát
Phương pháp này sẽ được thực hiện thông qua những chuyến điền dã từ
tháng 7/2007 đến hết tháng 9/2008. Các chuyến điền dã bao gồm bốn đợt:

9
Đợt 1: 25/07/2007 - 29/07/2007
Đợt 2: 11/06/2008 - 16/06/2008
Đợt 3: 20/07/2008 - 27/07/2008
Đợt 4: 19/09/2008 - 25/09/2008
Phương pháp quan sát gồm hai hình thức là phương pháp quan sát tham dự
và phương pháp quan sát không tham dự:
Quan sát tham dự là người quan sát trực tiếp tham gia vào hoạt động du lịch
homestay ở Sa Pa để từ đó đưa ra những cảm nhận, ý kiến cá nhân về đối tượng
nghiên cứu. Phương pháp này được thực hiện tại một số nhà dân ở Sa Pa có tổ chức
hoạt động du lịch homestay cho khách du lịch. Trong các chuyến thực tế, tác giả đã
tiến hành phương pháp quan sát tham dự nghĩa là tham gia chương trình du lịch
homestay tại nhà của bác Hoàng Mục ở thôn Tả Van Giáy, xã Tả Van trong khoảng
thời gian hai ngày hai đêm 13 - 15/06/2008 và nhà bác Đào A Vinh ở thôn Bản Dền,
xã Bản Hồ trong khoảng thời gian hai ngày một đêm 25 - 26/07/2008.
Quan sát không tham dự là quan sát hiện trạng, biểu hiện của đối tượng
nghiên cứu để từ đó đưa ra những nhận xét định tính. Phương pháp này được thực
hiện trong các chuyến điền dã tại một số nhà dân có tổ chức hoạt động homestay

cho khách du lịch ở bốn xã Tả Van, Bản Hồ, Tả Phìn, San Xả Hồ. Đồng thời,
phương pháp này cũng được tiến hành tại các điểm du lịch ở Sa Pa, cơ quan quản lý
du lịch địa phương, chính quyền địa phương tại bốn xã và các công ty lữ hành có
chương trình du lịch liên quan đến du lịch Sa Pa và du lịch homestay ở Sa Pa.
6.2.2. Phương pháp bảng hỏi
Phương pháp bảng hỏi nhằm thu thập số liệu sơ cấp, đáp ứng cụ thể những
yêu cầu của hoạt động điều tra. Bảng hỏi được thiết kế thành ba loại:
Bảng hỏi điều tra về sự sẵn sàng tham gia của cộng đồng địa phương tại các
bản đang triển khai hoạt động du lịch homestay bao gồm 30 bản.

10
Bảng hỏi dành cho khách du lịch (khách du lịch quốc tế và nội địa) đi du lịch
Sa Pa nhằm nghiên cứu nhu cầu về du lịch homestay ở Sa Pa bao gồm 60 bản trong
đó 40 bản điều tra về khách du lịch quốc tế, 20 bản điều tra về khách du lịch nội địa.
Bảng hỏi dành cho công ty du lịch ở Hà Nội và Sa Pa bao gồm 20 công ty.
Các bảng hỏi được tiến hành điều tra tại Sa Pa và Hà Nội từ tháng 6/2008
đến tháng 9/2008.
6.2.3. Phương pháp phỏng vấn
Phỏng vấn là công cụ điều tra, nghiên cứu hiệu quả nhằm thu thập những
thông tin mong muốn và phù hợp với từng đối tượng phỏng vấn mà bảng hỏi chưa
đáp ứng được. Phương pháp này được áp dụng với cộng đồng địa phương, cơ quan
quản lý về du lịch, chính quyền địa phương, công ty lữ hành, hướng dẫn viên du
lịch và khách du lịch. Mỗi đối tượng được phỏng vấn đều được xác định những tiêu
chí đầy đủ và phù hợp để phục vụ yêu cầu điều tra.
Phương pháp phỏng vấn được chính thức tiến hành bao gồm:
Hai cuộc phỏng vấn đại diện cơ quan quản lý nhà nước về du lịch cấp huyện
là cuộc phỏng vấn đối với ông Hoàng Mạnh Dũng, trưởng phòng Văn hóa - Du lịch
Sa Pa và ông Phạm Tiến Dũng, phó phòng Văn hóa - Du lịch Sa Pa.
Hai cuộc phỏng vấn dành cho chính quyền địa phương là cuộc phỏng vấn đối
với ông Giàng A Giang - phó chủ tịch xã Tả Van và ông Đào A Son - bí thư Đảng

ủy xã Bản Hồ.
Mười cuộc phỏng vấn người dân địa phương đang kinh doanh du lịch
homestay ở ba xã Tả Van, Bản Hồ và Tả Phìn.
Năm cuộc phỏng vấn người dân địa phương về sự sẵn sàng tham gia hoạt
động du lịch homestay ở Sa Pa ở bốn xã Tả Van, Bản Hồ, Tả Phìn và San Xả Hồ.
Năm cuộc phỏng vấn khách du lịch tham gia chương trình du lịch homestay
ở hai xã Tả Van và Bản Hồ.
Bốn cuộc phỏng vấn đại diện các công ty lữ hành về sự sẵn sàng tổ chức
chương trình du lịch homestay là công ty Saigontourist, Hoàng Gia, Đức Minh, Topas.

11
Phương pháp này được tiến hành tại Sa Pa và Hà Nội trong khoảng thời gian
từ tháng 6/2008 đến hết tháng 8/2008.
6.3. Phương pháp phân tích và tổng hợp
Phương pháp phân tích và tổng hợp là việc lựa chọn, sắp xếp các dữ liệu,
thông tin từ các nguồn thứ cấp và sơ cấp nhằm định lượng chính xác và đầy đủ phục
vụ cho mục đích điều tra và nghiên cứu, từ đó tổng hợp thành các nhận định, báo
cáo hoàn chỉnh nhằm đưa ra một cái nhìn tổng thể về đối tượng nghiên cứu. Một số
công cụ hỗ trợ việc phân tích và tổng hợp dữ liệu là phần mềm EXCEL, SPSS…
Phương pháp này được tiến hành từ tháng 7/2008 đến tháng 11/2008.
6.4. Phương pháp khác
Phương pháp chuyên gia, phương pháp tham chiếu, phương pháp dự báo…
được sử dụng chủ yếu trong quá trình hoàn thành luận văn nhằm kiểm tra tính logic
và chính xác của kết quả điều tra và tính khả thi của định hướng và giải pháp.
7. Bố cục và nội dung chủ yếu của luận văn
Luận văn bao gồm 4 chương với nội dung chính như sau:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch homestay
Chương 1 trình bày cơ sở lý luận và thực tiễn về du lịch homestay trong đó
trọng tâm là trình bày khái niệm, đặc trưng loại hình và điều kiện phát triển của du
lịch homestay. Đồng thời, chương 1 cũng tập hợp kinh nghiệm tổ chức du lịch

homestay của hai quốc gia và vùng lãnh thổ từ đó kết hợp với những điều kiện cụ
thể, đưa ra khả năng áp dụng tại Việt Nam.
Chƣơng 2: Điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai)
Chương 2 trình bày điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai)
bao gồm điều kiện tài nguyên du lịch, điều kiện cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất kỹ
thuật và dịch vụ du lịch, điều kiện nguồn nhân lực và những điều kiện hỗ trợ từ
chính quyền, cộng đồng địa phương, công ty lữ hành và khách du lịch. Từ đó, luận
văn đưa ra những đánh giá về yếu tố thuận lợi và yếu tố khó khăn trong việc khai
thác điều kiện để phát triển du lịch homestay ở Sa Pa.

12
Chƣơng 3: Thực trạng khai thác điều kiện phát triển du lịch homestay ở
Sa Pa (Lào Cai)
Chương 3 trình bày thực trạng khai thác điều kiện phát triển du lịch
homestay ở Sa Pa (Lào Cai) trong đó chú trọng phân tích không gian hoạt động,
phương thức hoạt động, chủ thể tham gia và tác động nhiều mặt của du lịch
homestay tới địa phương.
Chƣơng 4: Định hƣớng và giải pháp nhằm khai thác hiệu quả điều kiện
phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai)
Chương 4 trình bày định hướng, giải pháp và một số kiến nghị nhằm khai
thác hiệu quả điều kiện phát triển du lịch homestay ở Sa Pa (Lào Cai). Du lịch
homestay được xác định phát triển theo hướng bền vững. Các giải pháp và kiến nghị
là sự cụ thể hóa nhiệm vụ của từng chủ thể tham gia nhằm hướng đến sự bền vững
cho loại hình du lịch homestay tại địa phương.



13
CHƢƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ

DU LỊCH HOMESTAY
1.1. Cơ sở lý luận về du lịch homestay
1.1.1. Sơ lược về sự hình thành của du lịch homestay
Trong từ điển tiếng Anh (Oxford), “homestay” chỉ người từ nơi khác, vùng
khác đến ở tại nhà người dân nơi mình đến học tập, tìm hiểu văn hóa, lối sống của
vùng đất mới.
Thuật ngữ này xuất hiện lần đầu tiên trong lĩnh vực giáo dục khi việc hợp tác
quốc tế về giáo dục trở nên cấp thiết và vấn đề du học trở nên phổ biến. Bên cạnh
việc các lưu học sinh, sinh viên ở ký túc xá của nhà trường thì người ta nhận thấy
hiệu quả của việc đưa lưu học sinh, sinh viên mới nhập học đến ở tại các gia đình
người bản xứ và được đối xử như một thành viên của gia đình họ. Phương thức lưu
trú như vậy giúp học sinh tiếp cận và hòa nhập dễ dàng vào một nền văn hóa mới,
đặc biệt thuận lợi trong việc học ngôn ngữ bản địa. Hơn nữa, những người dân bản
địa cũng có cơ hội tiếp xúc, giao lưu với những nền văn hóa mới và có điều kiện
tăng thêm thu nhập cho gia đình. Từ đó trở đi, thuật ngữ homestay được phổ biến
rộng rãi trong lĩnh vực giáo dục, đặc biệt là những nước có nền giáo dục phát triển
như Pháp, Mỹ, Nga…
Năm 1980, một tổ chức phi lợi nhuận về trao đổi giáo dục có tên gọi
“Cultural Homestay International” được thành lập để giúp những người có nhu cầu,
đặc biệt là các lưu học sinh đến được với các gia đình ưng ý và qua đó xúc tiến,
thúc đẩy tình đoàn kết, tăng cường sự hiểu biết quốc tế thông qua các chương trình
homestay của họ. Tổ chức này đã đưa ra các slogan ấn tượng như: “Open your
home to the world anh the world become your home” (Hãy mở cánh cửa nhà bạn ra
với thế giới và thế giới sẽ trở thành ngôi nhà của bạn) hay “Become part of my
family” (Hãy là thành viên của gia đình chúng tôi nhé). [36]

14
Sau khi đã rất phổ biến trong lĩnh vực giáo dục thì thuật ngữ “homestay”
cũng xuất hiện trong một số lĩnh vực khác, trong đó có lĩnh vực du lịch. Nếu như
trước đây, homestay đơn thuần để chỉ một hoạt động lưu trú ở - nhà - dân thì trong

lĩnh vực du lịch, hoạt động này không chỉ là một phương thức lưu trú mà phát triển
trở thành một loại hình du lịch. Và loại hình du lịch này tuy mới được hình thành
nhưng đã hấp dẫn và thu hút đông đảo khách du lịch.
Homestay với tư cách là một loại hình du lịch mới ra đời nhưng hình thức sơ
khai của nó đã xuất hiện từ thời cổ đại. Thời kỳ đó, tuy du lịch chưa phải là hoạt
động dành cho đại bộ phận quần chúng nhân dân nhưng việc đi du lịch xa nhà và ở
lại nơi đến là phổ biến. Các cung điện, khách sạn, biệt thự hay nhà nghỉ dành cho du
lịch nghỉ dưỡng mà đối tượng khách chủ yếu là tầng lớp vua chúa, qúy tộc hay
những người giàu có. Du lịch hành hương, du lịch tôn giáo là một trong những loại
hình du lịch chính trong giai đoạn này. Những chuyến hành hương về thánh địa, nhà
thờ diễn ra một cách rầm rộ. Khách hành hương thường nghỉ tại các nhà dân ven
đường. Chủ nhà phục vụ khách ăn nghỉ tận tình không phải vì mục đích kinh tế mà
chủ yếu là xuất phát từ bổn phận của các con chiên với đấng toàn năng. Khách trước
khi đi có tặng chủ nhà một hiện vật hay một khoản tiền tượng trưng như một sự tỏ
lòng biết ơn. [16, tr.25 - 26]
Xã hội ngày càng phát triển, nhu cầu đi du lịch hàng ngày càng nhiều, lượng
khách ngày càng tăng và mong muốn về cơ sở vật chất ngày càng cao thì việc ở lại
nhà dân không còn là sự lựa chọn được ưa thích. Hệ thống cơ sở lưu trú phát triển,
các khách sạn, nhà nghỉ, nhà trọ trở nên phổ biến, phục vụ đông đảo tầng lớp khách
bình dân. Việc ở tại nhà dân dần bị lấn át, mờ nhạt, chỉ còn dành cho đối tượng
khách lỡ độ đường.
Hiện nay, du lịch đã và đang trở thành một nhu cầu không thể thiếu của
nhiều người, đặc biệt những con người của thế giới hiện đại và xã hội văn minh. Họ
muốn thoát khỏi cuộc sống bận rộn và những căn phòng đầy ắp tiện nghi để đi, đến
và khám phá những vùng đất mới lạ với những nền văn hóa đậm đà bản sắc. Không
chỉ dừng lại ở sự gặp gỡ hay tiếp xúc mà khách du lịch còn muốn trải nghiệm bằng

15
cách hòa nhập vào nền văn hóa đó, gắn bó với những con người bản xứ để được làm
người bản xứ trong khoảng thời gian của chuyến đi. Nhu cầu trên đã mở đường cho

một loại hình du lịch ra đời và phát triển, đó chính là du lịch homestay. Đặc biệt,
sau chiến tranh thế giới thứ hai ở châu Âu, nhiều người mong muốn được sống
những ngày tháng yên bình ở vùng nông thôn, xa rời cuộc sống thành phố và những
áp lực của quá khứ chiến tranh. Và việc ở nhà dân, trải nghiệm cuộc sống đích thực
ở nông thôn với mức giá thấp hơn dịch vụ lưu trú khác là sự lựa chọn của ngày càng
nhiều người. Áo là nước đầu tiên ở châu Âu đưa ra chương trình kỳ nghỉ tại các
ngôi nhà xây trong trang trại. Nhiều nước sau đó đã áp dụng sáng kiến này và tổ
chức các chương trình du lịch tương tự. Khi đó loại hình du lịch này được mô tả và
xác định bằng các khái niệm như: nhà ngủ qua đêm có ăn sáng (best and breakfast
houses), nhà ở xây trong trang trại (farmhouses), nhà khách (gesthouses) hay nghỉ
tại nhà dân (homestay houses). [18, tr.10]
1.1.2. Khái niệm du lịch homestay
Du lịch homestay là một khái niệm mới. Không chỉ tại Việt Nam mà trên thế
giới, khái niệm này vẫn đang trong quá trình tranh luận để đi đến thống nhất vì nó
đã và đang được hiểu dưới nhiều góc độ khác nhau và nghiên cứu với nhiều tên gọi
khác nhau như du lịch nghỉ tại gia hay du lịch ở nhà dân. Một số ý kiến cho rằng du
lịch homestay chỉ đơn giản là một phương thức lưu trú nhưng cũng có những nghiên
cứu cho rằng đó là tên gọi cho một loại hình du lịch. Trong lĩnh vực du lịch,
homestay không chỉ là một phương thức lưu trú mà đã phát triển trở thành một loại
hình du lịch. Nếu như homestay - phương thức lưu trú nghĩa là nhà dân chỉ đơn giản
là cơ sở lưu trú, khách du lịch đến tham quan các điểm du lịch sau đó nghỉ đêm tại
nhà dân, có thể sử dụng một số dịch vụ như ăn uống, giải trí thì loại hình du lịch
homestsay lại là sự phát triển và mở rộng ở mức toàn diện hơn của phương thức lưu
trú homestay. Loại hình du lịch homestay nghĩa là mục đích chính trong chuyến đi
của khách du lịch là được ở nhà người dân bản địa để thông qua đó tìm hiểu, khám
phá những nét văn hóa độc đáo, đặc sắc của địa phương. Vì vậy, loại hình du lịch
này được hình thành dựa trên phương thức lưu trú, trong đó, phương thức lưu trú ở -

16
nhà - dân (homestay) là đặc trưng loại hình và cũng là điểm hấp dẫn nổi trội và mục

tiêu cơ bản của mỗi chương trình du lịch theo loại hình này. Nhà dân không chỉ là
cơ sở lưu trú mà trở thành một tài nguyên du lịch nhân văn hấp dẫn và độc đáo.
Khách du lịch đến nghỉ tại nhà người dân không chỉ vì hình dáng kiến trúc ngôi nhà
mà vì lối sống, phong tục tập quán, không khí gia đình giữa các thành viên bên
trong mỗi ngôi nhà. Việc khám phá, tìm hiểu những nét văn hóa đó chính là mục
tiêu của mỗi chương trình du lịch theo loại hình này. Vì vậy, du lịch homestay là
loại hình du lịch gắn với văn hóa bản địa mà mục đích chính của khách du lịch là
tham quan, tìm hiểu, khám phá những giá trị văn hóa bản địa thông qua việc sinh
sống với gia đình người dân bản địa trong một khoảng thời gian nhất định.
Ở một số nước mà loại hình du lịch này tương đối phát triển như Ai Len hay
Thái Lan, khái niệm du lịch homestay được hiểu như sau:
Du lịch homestay là một loại hình du lịch cộng đồng, dành cho các đối tượng
khách thích được trải nghiệm cuộc sống cùng với các hộ gia đình tại nhà của họ,
nhằm tìm hiểu về cộng đồng và phong cách sống của người dân địa phương cũng
như nâng cao hiểu biết về điều kiện tự nhiên và những nét văn hóa đặc sắc thông
qua các hộ gia đình đó. [18, tr.10]
Trong phạm vi luận văn, tác giả đã chọn lọc và đưa ra khái niệm du lịch
homestay dưới góc độ và tên gọi cho một loại hình du lịch. Khái niệm du lịch
homestay có thể được hiểu như sau:
Du lịch homestay là một loại hình du lịch mà khách du lịch đến sinh sống
tạm thời và tham gia trực tiếp vào một số hoạt động hàng ngày của gia đình người
dân bản địa trong thời gian chuyến du lịch để thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu, khám phá
giá trị văn hóa bản địa.
1.1.3. Đặc trưng của du lịch homestay
1.1.3.1. Nhận dạng loại hình du lịch homestay
Loại hình du lịch homestay được nhận dạng dựa trên các tiêu chí sau:
- Theo tiêu chí môi trường tài nguyên bao gồm loại hình du lịch dựa trên yếu
tố tài nguyên du lịch văn hóa và loại hình du lịch dựa trên yếu tố tài nguyên du lịch
tự nhiên:

17
Du lịch homestay thuộc loại hình du lịch văn hóa vì hoạt động du lịch
homestay diễn ra chủ yếu trong môi trường nhân văn và khai thác các tài nguyên du
lịch nhân văn, đặc biệt là văn hóa bản địa của cộng đồng địa phương.
- Theo tiêu chí mục đích chuyến đi:
Du lịch homestay là loại hình du lịch tham quan, khám phá những nét văn
hóa độc đáo của cộng đồng địa phương thông qua những hoạt động cùng ăn - cùng
ở - cùng sinh hoạt với gia đình người dân bản địa tại điểm đến giúp khách du lịch
mở rộng hiểu biết, nâng cao nhận thức về thế giới xung quanh.
- Theo tiêu chí loại hình lưu trú:
Du lịch homestay là loại hình du lịch ở nhà dân nghĩa là nhà người dân chính
là cơ sở lưu trú phục vụ khách du lịch trong chuyến du lịch. Việc nhà dân chính là
cơ sở lưu trú cho khách du lịch không chỉ góp phần đa dạng hóa các loại hình lưu
trú mà ngôi nhà với những nét sinh hoạt của các thành viên chính là tài nguyên du
lịch nhân văn vô giá mà khách du lịch muốn khám phá trong chuyến du lịch.
- Theo tiêu chí đặc điểm địa lý của điểm du lịch:
Khó có thể xác định du lịch homestay thuộc loại hình du lịch nông thôn như
cách hiểu của nhiều người trước đây. Vì khái niệm du lịch homestay không phải để
chỉ đặc điểm địa lý của một điểm du lịch mà đơn giản để chỉ nhà người dân bản địa;
vì vậy, du lịch homestay hoàn toàn có thể được tiến hành ở địa bàn thành phố nếu
nhà tổ chức đáp ứng đầy đủ các điều kiện cho hoạt động du lịch homestay.
1.1.3.2. Một số đặc trưng chủ yếu
Du lịch homestay có ba đặc trưng chủ yếu, đó là du lịch homestay phát triển dựa
trên những giá trị hấp dẫn của thiên nhiên và đặc biệt là văn hóa bản địa, du lịch
homestay góp phần chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng địa phương và du lịch
homestay được tổ chức theo phương thức “ba cùng”: cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt.
Đặc trưng thứ nhất, du lịch homestay phát triển dựa trên những giá trị hấp
dẫn của thiên nhiên và đặc biệt là văn hóa bản địa. Bản sắc văn hóa của mỗi một
vùng đất luôn là những ẩn số hấp dẫn, trở thành động cơ để khách du lịch đến tìm

18
hiểu, khám phá. Đó là những nét văn hóa độc đáo của các tộc người như phương
thức sản xuất, kiến trúc nhà ở, trang phục, lễ hội, lối sống, phong tục tập quán, tính
cách… Tạp chí Người đưa tin UNESCO (12/1989) đã viết: “Cuộc phiêu lưu giờ đây
không còn chân trời địa lý, không còn những lục địa trinh bạch (…) Vậy mà, về
nhiều mặt, các dân tộc vẫn còn xa lạ với nhau và những phong tục, những niềm hi
vọng ẩn giấu, những xác tin sâu kín của mỗi dân tộc vẫn tiếp tục là những thứ mà
các dân tộc khác chẳng mấy biết đến…” [20, tr.72]
Đặc trưng thứ hai, du lịch homestay chia sẻ lợi ích từ du lịch với cộng đồng
địa phương, đảm bảo sự phân chia công bằng cho các bên tham gia, đóng góp cho
những nỗ lực bảo tồn các giá trị tài nguyên và phát triển cộng đồng. Cộng đồng địa
phương là chủ nhân của vùng đất và là người sáng tạo, duy trì và bảo tồn văn hóa
bản địa. Tuy nhiên, khi hoạt động du lịch phát triển ở địa phương thì đối tượng
hưởng lợi nhiều nhất chính là công ty lữ hành và chính quyền địa phương. Người
dân đứng ngoài hoạt động kinh doanh du lịch và không được hưởng nhiều lợi ích từ
hoạt động du lịch. Du lịch cộng đồng nói chung và du lịch homestay nói riêng là
những loại hình du lịch hướng đến lợi ích của cộng đồng địa phương, ưu tiên chia sẻ
lợi ích từ du lịch với cộng đồng địa phương nhằm đảm bảo sự công bằng trong phát
triển du lịch và góp phần bảo tồn các giá trị tài nguyên.
Đặc trưng thứ ba, du lịch homestay được tổ chức theo phương thức “ba
cùng”: cùng ăn - cùng ở - cùng sinh hoạt. Khách du lịch đến sinh sống tạm thời,
được coi như một thành viên chính thức và tham gia trực tiếp vào một số hoạt động
hàng ngày của gia đình người dân bản địa. Đây chính là đặc trưng nổi bật nhất của
loại hình du lịch homestay. Khách du lịch được ở cùng gia đình người dân bản địa
để thông qua đó tìm hiểu, khám phá văn hóa bản địa. Khách du lịch không còn là
khách thể, đứng từ xa ngắm nhìn mà đã trở thành chủ thể của tự nhiên và văn hóa
nơi đến. Trải nghiệm cuộc sống của một người dân bản địa trong thời gian của
chuyến du lịch, đó chính là con đường ngắn nhất và cũng dễ dàng nhất để khách du
lịch có thể thâm nhập vào không gian văn hóa bản địa.