Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10, 11

SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
I. Lí do chọn đề tài:
Trong lý luận cũng như trong thực tiễn, bộ môn Lịch sử giữ vai trò quan
trọng đối với việc giáo dục thế hệ trẻ. Xixerông đã từng nói"Lịch sử là thầy dạy
của cuộc sống" lịch sử là một quá trình diễn biến liên tục. Học lịch sử không
phải chỉ để biết quá khứ mà còn để hiểu hiện tại, đấu tranh trong hiện tại và tiên
đoán trong tương lai. Vì vậy từ những hiểu biết về lịch sử con người có thể vững
vàng bước vào tương lai.
Đối với thế hệ học sinh từ những hiểu biết về lịch sử Việt Nam, lịch sử
thế giới các em sẽ hiểu và tự hào về truyền thống dân tộc, có thái độ đúng đắn
trong quá trình học tập và rèn luyện những tư duy phẩm chất tốt đẹp. Biết nắm
các sự kiện để phân tích và thấy được mối liên hệ giữa các sự kiện với nhau, rút
ra những bài học quy luật lịch sử.
Hiện nay trong toàn ngành giáo dục đang sôi nổi hưởng ứng phong trào
"Đổi mới phương pháp dạy học lịch sử". Với phương châm "Lấy học sinh làm
trung tâm" , "Học phải đi đôi với hành" . Để làm được điều đó cần thiết phải
nghiên cứu để có một giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy hiện nay.
* Về phía giáo viên:
Trước hết một trong những nguyên tắc thành công trong 1 tiết dạy là
người giáo viên phải chú ý tới công tác soạn giáo án. Bởi vì kiến thức trong mỗi
giờ lên lớp là một khâu mắt xích của hệ thống kiến thức mà học sinh cần nắm
vững trong toàn bộ thời gian ngồi trên ghế nhà trường, nó được bắt rễ ngay
trong những bài học trước và khai hoa kết quả trong những bài học sau. Vì lẽ đó
đối với người giáo viên thì việc soạn giáo án là một công việc mang tính chất
đặc trưng của nghề nghiệp đòi hỏi một sự nghiêm túc cần thiết. Vì thông qua
soạn giáo án sẽ:

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
1

SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
- Bảo đảm để người giáo viên làm việc có kế hoạch, hiểu rõ rằng học sinh
cần học cái gì? Lúc nào? Như thế nào? Vì sao?.
- Làm cho người giáo viên tự tin hơn, bớt lo lắng và băn khoăn, làm việc
có định hướng.
- Cho phép người giáo viên trước khi lên lớp suy nghĩ được về những
vấn đề có thể xảy ra trong lớp, do đó để ngăn chặn những hiện tượng không hay,
đáp ứng được hợp lý bất kỳ sự thay đổi nào trong kế hoạch hoặc một sự kiện bất
thường xảy ra trong lớp.
- Thúc đẩy người giáo viên suy nghĩ về học sinh, mục tiêu dạy học, môn
học, quá trình đánh giá
Tuy nhiên trong thực tế hiện nay việc soạn giáo án vẫn chưa được một số
giáo viên chú trọng, thực trạng này có nhiều nguyên nhân, xin đưa ra một số ví
dụ:
- Về phía giáo viên chưa đầu tư đúng mức để tìm hiểu những vấn đề nổi
cộm, chưa thực sự đổi mới phương pháp dạy học vẫn sao chép sách giáo khoa
và dập khuôn theo sách giáo viên. Như vậy bài học không thể trở thành tri thức
truyền thụ:
* Về phía học sinh:
- Về phía học sinh, các em đều coi lịch sử là môn phụ nên không say mê
học tập, hoặc chưa có phương pháp học tập để đạt kết quả cao. Phần lớn chỉ học
mang tính thuộc lòng, nhớ máy móc nên chóng quên, chưa thấy được mối liên
hệ logic giữa các sự kiện, nhân vật để từ đó phát triển tư duy logic, suy luận các
vấn đề lịch sử, giúp các em hiểu và nhớ bài nhanh hơn, nắm chắc hơn lại đỡ mất
thời gian. Muốn làm được điều đó người giáo viên phải chú trọng tới công việc
soạn giáo án.
Như vậy qua soạn bài ta thấy được mối liên hệ hữu cơ giữa mục đích, nội
dung, điều kiện học tập của mỗi tiết học cụ thể. Xuất phát từ những suy nghĩ

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
2
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
trên và vận dụng trong quá trình giảng dạy, tôi đã chú ý tới việc xây dựng giáo
án một cách hoàn chỉnh để tạo hứng thú trong một tiết học đặc biệt là trong các
bài ôn tập, sơ kết, tổng kết bằng cách sử dụng sơ đồ tổng hợp kiến thức. Trong
quá trình đó theo đánh giá chủ quan của tôi là đã thu được những kết quả nhất
định, nên mạnh dạn đưa ra trình bày cùng đồng nghiệp đề tài: Sử dụng sơ đồ
trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10, 11 với mong muốn được sự đóng
góp, xây dựng thêm của những người quan tâm.
II. Phạm vi nghiên cứu:
Đề tài xoay quanh việc nghiên cứu giảng dạy và học tập với “Hệ thống
hóa kiến thức lịch sử bằng sơ đồ”. Đối tượng nghiên cứu mà tôi áp dụng cho đề
tài này là các lớp 10A4, 10A5, 11C3 trường THPT Đinh Chương Dương năm
học 2012 – 2013.
III. Phương pháp nghiên cứu
Thao giảng, dự giờ đồng nghiệp trao đổi rút kinh nghiệm qua từng tiết
dạy.
Nghiên cứu các tài liệu về phương pháp dạy học lịch sử.
Sách giáo khoa, sách bài tập, sách giáo viên lịch sử lớp 10, 11.
Sử dụng các câu hỏi điều tra có thể đáp ứng được đầy đủ các yêu cầu của
việc đánh giá khả năng lĩnh hội kiến thức của học sinh trong việc giảng dạy môn
lịch sử lớp 10, 11.

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
3
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:

I. Cơ sơ lí luận:
Giảng lịch sử là giảng về quá khứ của xã hội loài người, quá khứ của dân
tộc, quá khứ của địa phương. Những quá khứ đó lại có quan hệ mật thiết với
hiện tại và tương lai. Trong bài giảng, bài học lịch sử tư duy, tình cảm của giáo
viên và học sinh hướng về những gì rất gần gũi đó là những con người thật
những con người cụ thể chứ không phải là những con người hư cấu. Trong lịch
sử dân tộc địa phương những con người đó là lại càng gần gũi hơn đó là tổ tiên,
ông bà, cha mẹ, anh chị của những người đang giảng dạy và học tập lịch sử
Để giáo dục tư tưởng chính trị, đạo đức giáo viên bắt đầu từ việc giúp học
sinh hiểu biết cụ thể, nắm được kiến thức lịch sử. Đó là nhiệm vụ giáo dưỡng và
giáo dục, đồng chí Phạm Văn Đồng có viết: “Dạy lịch sử phải dạy như thế nào?
Nhất định phải dạy cho học sinh hiểu biết những sự kiện lịch sử, những qui luật
lịch sử qua các thời đại chứ không thể nói ba hoa về chính trị ở đây. Cả lịch sử
nước ta là một sự cỗ vũ sâu xa vô cùng. Dạy sử tốt nhất định tạo cho người
thanh niên ta say mê với dân tộc, say mê và tự hào về dân tộc một cách đúng
mực, không hề tự kiêu, không hề nảy sinh chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi.”
II. Thực trạng :
1. Thuận lợi:
Chuyên đề này được thực hiện trong điều kiện Bộ Giáo Dục và Đào tạo
đã và đang triển khai chủ trương đổi mới mạnh mẽ nội dung sử dụng đồ dùng
trực quan trong dạy - học, tạo nên một luồng không khí mới cho mỗi cán bộ
quản lí, giáo viên và cả học sinh.
Nhìn chung đa số các đồng chí giáo viên bộ môn lịch sử đã có nhiều thay
đổi phương pháp giảng dạy của mình theo hướng phát huy tính tích cực của học
sinh thông qua các phương pháp dạy học như: sử dụng dồ dùng trực quan, sử
dụng sơ đồ tư duy, các phương pháp, kĩ thuật dạy học tích cực Giáo viên tích

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
4
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,

11
cực hướng dẫn học sinh thảo luận nhóm, hỗ trợ kiến thức cho nhau, thông qua
hoạt động này những học sinh yếu kém sẽ được sự hướng dẫn của giáo viên và
các học sinh khá giỏi, học sinh sẽ nắm chắc kiến thức và hiểu sâu hơn về bản
chất của sự kiện, hiện tượng lịch sử. Trong quá trình giảng dạy, giáo viên kết
hợp và khai thác triệt để các đồ dùng và phương tiện dạy học như tranh ảnh, bản
đồ, sơ đồ, mô hình, ứng dụng công nghệ thông tin…
Được sự chỉ đạo của Ban giám hiệu, Tổ chuyên môn đã giúp tôi tự tin
trong việc đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới việc sử
dụng đồ dùng trực quan trong dạy học lịch sử.
Khắc phục những khó khăn, phát huy những thuận lợi trên, trong thời gian
vừa qua tôi đã mạnh dạn trong việc khai thác, sử dụng bản đồ, lược đồ trong dạy
học lịch sử và đã thu được những kết quả khả quan.
2. Khó khăn:
Trong những năm trước đây, giờ học lịch sử giáo viên chỉ chủ yếu dừng
lại ở phương pháp thuyết trình, vì vậy thường gây tâm lí nhàm chán, không thích
học môn lịch sử cho học sinh.
Hiện nay, yêu cầu của chương trình và sách giáo khoa mới thật sự rất
nặng đối với học sinh và cả giáo viên. Dung lượng kiến thức có nhiều nội dung
mới, các phương tiện và thiết bị dạy – học còn hạn chế,…gây khó khăn cho giáo
viên trong việc lựa chọn phương pháp dạy học theo hướng đổi mới để giúp các
em vừa nắm kiến thức cơ bản vừa có kĩ năng để vận dụng kiến thức vào thực
tiễn cuộc sống.
Hơn nữa một số giáo viên chưa thực sự tâm huyết với tinh thần của công
cuộc đổi mới và còn một bộ phận không nhỏ học sinh còn xem nhẹ bộ môn nên
có tư tưởng học để đối phó.
3. Điều tra cụ thể:

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
5

SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Trong quá trình vừa giảng dạy vừa nghiên cứu đặc điểm tình hình học tập
bộ môn của học sinh vừa tiến hành rút kinh nghiệm qua mỗi tiết dạy.Việc điều
tra được thực hiện thông qua những câu hỏi phát triển tư duy trên lớp, kiểm tra
15 phút, kiểm tra 1 tiết ….
Qua điều tra, đa số học sinh chỉ trả lời những câu hỏi mang tính chất trình
bày, còn những câu hỏi giải thích tại sao, so sánh, đánh giá nhận thức thì trả lời
chưa được tốt, chưa biết vận dụng và liên hệ kiến thức giữa các bài các chương,
chưa nắm rõ các sự kiện lịch sử qua các giai đoạn hay lẫn lộn giữa sự kiện này
với sự kiện khác. Cụ thể:
Lớp Sĩ số
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %
10A4 48 0 0 03 6,3 17 47.4 15 31.3 07 15
10A5 40 0 0 04 10 15 37.5 13 32.5 08 20
11C3 39 02 5 08 20.5 18 46.5 07 18 04 10
III. Giải Pháp thực hiện:
1. Đối với học sinh:
Học sinh phải đọc trước bài mới trong sách giáo khoa, chuẩn bị tất cả các
câu hỏi trong SGK phần sẽ học.
Trong giờ học phải chú ý nghe giảng bài, tích cực phát biểu ý kiến, xây
dựng bài, không tiếp thu máy móc phải có suy nghĩ.
Biết cách làm việc theo nhóm, hợp tác với bạn để hoàn thành nhiệm vụ
giáo viên giao cho.
2. Đối với giáo viên:
Chuẩn bị tất cả đồ dùng dạy học khi lên lớp: giáo án (hoặc giáo án điện
tử), bản đồ tranh ảnh, sơ đồ….
Hạn chế giảng giải, thuyết trình, hạn chế đưa ra những câu hỏi vụn vặt
nên tập hợp các câu hỏi thành gợi ý, hướng giải quyết vấn đề.

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
6
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Khi học sinh làm việc theo nhóm, giáo viên cần theo dõi, giải đáp
ngay các thắc mắc của học sinh.
Câu hỏi phải đi từ dễ đến khó, nếu đặt câu hỏi khó sẽ làm cho học
sinh căng thẳng. Nếu câu hỏi khó giáo viên nên gợi ý cho học sinh trả lời, không
nên cho học sinh suy nghĩ quá lâu làm không khí lớp nặng nề.
Trong lúc học sinh suy nghĩ trả lời, giáo viên không nên hối thúc học
sinh, có thể nêu gợi ý tạo cho học sinh không khí thoải mái.
3. Một số giải pháp thực tế trong việc hệ thống kiến thức lịch sử bằng
sơ đồ trong dạy các bài ôn tập, sơ kết lịch sử lớp 10, 11:
Chương trình lịch sử lớp 10 gồm 3 phần:
- Phần một: Lịch sử thế giới thời nguyên thuỷ, Cổ đại và Trung đại.
- Phần hai: Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX.
- Phần ba: Lịch sử thế giới cận đại.
Chương trình lịch sử lớp 11 gồm 3 phần:
- Phần một: Lịch sử thế giới cận đại (tiếp theo).
- Phần hai: Lịch sử thế giới hiện đại (phần từ 1917 - 1945).
- Phần ba: lịch sử Việt Nam (1858 - 1918).
Sau mỗi phần học thường có bài ôn tập, sơ kết. Để nắm được kiến thức cơ
bản của các phần đòi hỏi học sinh phải biết và hiểu lịch sử trên cơ sở phát huy
tính tích cực, trí thông minh và sáng tạo. Học sinh phải biết sử dụng kiến thức đã
học để tiếp nhận kiến thức mới, biết quá khứ để tìm hiểu hiện tại. Yêu cầu học
sinh phải nắm vững kiến thức cơ bản, bao gồm những sự kiện, nhân vật lịch sử,
không gian, thời gian …
Để có được điều đó trong mỗi bài giảng giáo viên cần phải có phương
pháp truyền đạt dễ hiểu, trong đó phương pháp sử dụng sơ đồ trong dạy học một

số bài ôn tập, sơ kết, tổng kết lịch sử thường được giáo viên sử dụng và có hiệu
quả.

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
7
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Trong mỗi bài học khi sử dụng sơ đồ được giới thiệu gồm hai phần; Phần
cấu trúc sơ đồ (sơ đồ sơ lược) và phần Sơ đồ chi tiết. Về cấu trúc sơ đồ gồm
hai bộ phận; phần trục biểu diễn thời gian và phần nội dung kiến thức cần tìm
hiểu ở từng giai đoạn tương ứng với trục thời gian.
Cụ thể ở một số bài ôn tập, tổng kết lịch sử 10, 11 tôi đã áp dụng phương
pháp trên:
1. Bài 12: Ôn tập lịch sử thế giới thời nguyên thuỷ, cổ đại và trung đại.
Bài này sách giáo khoa khái quát lại nội dung cơ bản của ba thời đại đầu
tiên của loài người là thời nguyên thuỷ, cổ đại và trung đại. Nội dung của quá
trình lịch sử này học sinh đã học qua các bài học cụ thể, nên với tiết học này,
giáo viên cần biểu diễn trên sơ đồ các thời đạt trên. Trên cơ sở từng thời đại,
giáo viên tổ chức cho học sinh tìm hiểu một số yêu cầu nhằm nhấn mạnh lại
những đặc điểm cơ bản của các thời đại này.
Cấu trúc sơ đồ.
4 vạn năm trước 6000 năm trước năm 221 TCN (ở Trung Quốc)
thời Nguyên thuỷ thời Cổ đại thời Trung đại.

- Chế độ xã hội?
- Trình độ kĩ thuật?
- Đời sống kinh tế? ? ?
- Tổ chức xã hội?
- Giai cấp cơ bản?
Giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài theo sơ đồ với các nội dung trên

Sơ đồ chi tiết;

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
8
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Trên cơ sở cấu trúc sơ đồ trên, giáo viên tổ chức học sinh tìm hiểu những đặc
điểm cơ bản của các thời đại qua sơ đồ chi tiết dưới đây:
4 vạn năm trước 6000 năm trước năm 221 TCN (ở Trung Quốc)
thời Nguyên thuỷ thời Cổ đại thời Trung đại.
Công xã nguyên thuỷ Chiếm hữu nô lệ Phong kiến
Đồ đá Đồ đồng (đồ sắt ở châu
Au)
Đồ sắt
Săn bắt – hái lượm Trồng trọt, chăn nuôi,
thủ công nghiệp
Nông nghiệp phát
triển, thủ công
nghiệp
Thị tộc, bộ lạc Quốc gia cổ đại Quốc gia phong
kiến
Không giai cấp Chủ nô, nô lệ Địa chủ, nông dân
2. Sơ kết Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX (Bài 27: Quá
trình dựng nước và giữ nước).
Phần lịch sử Việt Nam ở lớp 10, đề cập đến quá trình lịch sử khá dài từ
nguồn gốc đến giữa thế kỉ XIX. Thời kì đó gắn liền với quá trình dựng nước và
giữ nước của dân tộc từ những ngày đầu tiên cho đến nhà nước phong kiến
khủng hoảng, suy vong. Đồng thời, quá trình lịch sử đó cũng trải qua các thời kì
phát triển khác nhau. Vậy, với tiết học Sơ kết lịch sử dựng nước và gữa nước

của dân tộc trong chặng đường dài này giáo viên cần biểu diễn trên một sơ đồ
để học sinh dễ dàng khái quát lại quá trình lịch sử dân tộc đã học
Dựa vào bài học sách giáo khoa sơ đồ có thể được khái quát như sau.
Cấu trúc sơ đồ.
T.kỉ VII TCN đầu t.kỉ X thế kỉ XVI đầu t.kỉ XIX giữa XIX

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
9
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11

Nội dung chủ yếu? Nội dung chủ yếu? Nội dung chủ yếu? Nội dung chủ yếu
Giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài theo sơ đồ với các yêu cầu trên
Sơ đồ chi tiết.
Trên cơ sở cấu trúc sơ đồ, giáo viên đặt ra yêu cầu nhằm tìm hiểu cụ thể những
nội dung chủ yếu của các giai đoạn trên. Dưới đây là nội dung chủ yếu của các
giai đoạn lịch sử mà giáo viên cần khai thác cho học sinh.
T.kỉ VII TCN đầu t.kỉ X thế kỉ XVI đầu XIX giữa XIX
Sự ra đời của
các quốc gia cổ
đại;
- Văn Lang –
Au Lạc
- Lâm ấp –
Champa
- Phù Nam
Thành lập và
phát triển nhà
nước phong kiến
độc lập

- Triều đại; Ngô-
Đinh-Tiền Lê-
Lý-Trần-Hồ-Lê
Sơ.
- kinh tế nông
nghiệp, công
- Sự chia cắt;
+ Nam Triều
>< Bắc Triều
+ Đàng trong
>< Đàng ngoài
- Kinh tế phục
hồi, xuất hiện
nhiều đô thị
sầm uất…
- Tư tưởng, tôn
- Tiếp tục xây
dựng chính
quyền quân chủ
chuyên chế của
họ Nguyễn.
- Chính sách cấm
đạo, Bế quan toả
cảng…
- Khởi nghĩa
nông dân…

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
10
Thời kì dựng

nước đầu tiên
Gđ đầu của Đại
Việt phong kiến
độc lập
Đất nước chia
cắt
Thống nhất dưới
triều Nguyễn
Thời kì dựng
nước đầu tiên
Gđ đầu của Đại
Việt phong kiến
độc lập
Đất nước chia
cắt
Thống nhất dưới
triều Nguyễn
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
thương nghiệp
phát triển…
- Phật giáo, Nho
giáo phát triển…
-Vhọc,giáodục
nghệ thuật…
giáo; đạo Lão,
Thiên chúa
giáo…
- Khởi nghĩa
nông dân…

Giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài theo sơ đồ với các nội dung trên
3. Sơ kết lịch sử Việt Nam (1858 - 1918).
Lịch sử Việt Nam từ năm 1858 đến năm 1918, là thời kì lịch sử gắn liền với
quá trình xâm lược, bình định và khái thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân
Pháp ở Việt Nam. Vì vậy, ta có thể phân thời kì này thành ba giai đoạn nhỏ, qua
đó giáo viên có thể tổ chức học sinh tìm hiểu bài qua từng giai đoạn trên theo
một sơ đồ.
Với thời kì lịch sử này giáo viên có thể biểu diễn sơ đồ sau.
Cấu trúc sơ đồ.
1858 1884 1897 1918
Pháp xâm lược K/c chống Pháp cuộc khai thác thuộc địa lần I
Nội dung chủ yếu? Nội dung chủ yếu? Nội dung chủ yếu?
Giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài theo sơ đồ với các nội dung trên
Sơ đồ chi tiết.

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
11
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Trên cơ sở cấu trúc sơ đồ, giáo viên đặt ra yêu cầu nhằm tìm hiểu cụ thể những
nội dung chủ yếu của các giai đoạn trên. Dưới đây là nội dung chủ yếu của các
giai đoạn lịch sử mà giáo viên cần khai thác cho học sinh.
1858 1884 1897 1918
Pháp xâm lược K/c chống Pháp cuộc khai thác thuộc địa lần I
- Pháp xâm lược…
- Triều Nguyễn đầu
hàng qua các Hiệp
ước
- Cuộc kháng chiến
chống xâm lược diễn

ra quyết liệt…
- Cuộc kháng chiến
chống Pháp tiếp tục…
- Tiêu biểu phong trào
Cần vương, khởi nghĩa
Yên Thế.
- Kết quả, thất bại
…
- Pháp tiến hành khai thác
thuộc địa.
- Những chuyển biến về
kinh tế, xã hội Việt Nam
- Phong trào yêu nước và
cách mạng đầu thế kỉ
XX…
Giáo viên dẫn dắt học sinh tìm hiểu bài theo sơ đồ với các nội dung trên.
4. Kết quả đạt được:
Tôi đã sử dụng kinh nghiệm này vào các tiết dạy ôn tập, sơ kết trong
chương trình lịch sử lớp 10, 11 và đạt được kết quả khả quan, sử dụng sơ đồ phù
hợp trong việc củng cố kiến thức trong bài hoặc hệ thống kiến thức chương hoặc
cả thời kì lịch sử. Học sinh nắm vững được kiến thức cơ bản, ghi nhớ các sự
kiện, hiện tượng lịch sử mà quan trọng là học sinh hiểu được lịch sử, nắm được
bản chất của sự kiện, giúp học sinh tổng hợp, phân tích, so sánh để tìm ra sự
giống nhau và khác nhau về bản chất các sự kiện. Và khi tiến hành kiểm tra
khảo sát bằng câu hỏi ngắn, kết quả đạt được như sau:
Lớp Sĩ số
Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL % SL % SL % SL % SL %

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc

12
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
10A
4
48 0 0 11 22.9 26 54.1 08 16.7 03 6.3
10A
5
40 0 0 07 17.5 23 57.5 07 17.5 03 7.5
11C3 39 04 10.2 14 36 16 38.5 04 10.2 01 5.1
IV. Bài học kinh nghiệm:
Giáo viên lịch sử phải luôn tìm tòi sáng tạo và đổi mới trong phương pháp
dạy học. Có kế hoạch cụ thể trong việc tìm kiếm và thiết kế các đồ dùng dạy học
đẹp chính xác phù hợp với nội dung bài dạy.
Giáo viên phải biết hướng dẫn tổ chức cho học sinh tự mình khám
phá kiến thức mới, dạy cho học sinh không chỉ có kiến thức mà cả phương pháp
học trong đó, cốt lõi là tự học. Chính trong các hoạt động tự lực được giao cho
từng cá nhân hoặc nhóm nhỏ tiềm năng sang tạo của mỗi học sinh được bộc lộ
và phát huy, Giáo viên phải biết luyện tập cho các em có thói quen nhìn nhận sự
kiện dưới những góc độ khác, biết đặt ra nhiều giả thuyết khi lí giải một hiện
tượng. Biết đề xuất những giải pháp khác nhau khi xử lí một tình huống. Phải
giáo dục cho học sinh không vội vã bằng lòng với giải pháp đầu tiên được nêu
ra, không suy nghĩ cứng nhắc theo những qui tắc đã học trước đó, không máy
móc áp dụng những mô hình hành động đã gặp trong các bài học, trong sách vở
để ứng xử trước những tình huống mới.
C. KẾT LUẬN
I. Kết luận:
“Dân ta phải biết sử ta” không chỉ là mối quan tâm của Bác, đó
cũng là nỗi trăn trở của những giáo viên dạy môn lịch sử, chúng tôi luôn mong
muốn học sinh của mình hiểu được nội dung bài, hiểu được lịch sử của dân tộc

từ đó các em sẽ cảm thấy yêu thương gắn bó với quê hương đất nước mình hơn.

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
13
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
Phương pháp dạy học trên đã được áp dụng thực tế ở trường THPT Đinh
Chương Dương. Do có sự chuẩn bị chu đáo, sử dụng các phương pháp phù hợp
nên giờ học đã tạo được sự tập trung chú ý, sự hứng thú học tập và bước đầu
phát huy được tính tích cực và chủ động học tập của học sinh, rèn được kĩ năng
tổng hợp, phân tích, so sánh, đồng thời giúp học sinh nhận thức được một cách
sâu sắc về vị trí tầm quan trọng của lịch sử trong xã hội mà bấy lâu nay hầu như
các em chưa mấy quan tâm.
Trên đây là kinh nghiệm nhỏ của bản thân tôi, phần lớn dựa vào tình hình
học tập của học sinh trường THPT Đinh Chương Dương nên khả năng áp dụng
thực tiễn không rộng rãi và chắc chắn có nhiều hạn chế, kính mong quí thầy cô
đóng góp ý kiến thêm. Tôi chân thành cảm ơn!
II. Đề xuất:
Hiện nay trong nhà trường đã được cấp nhiều thiết bị dạy học tuy vậy đối
với môn lịch sử thì đồ dùng còn quá ít, vì vậy muốn đạt kết quả cao trong bộ
môn này cần có thêm những yêu cầu sau:
- Cần có thêm các lược đồ, sơ đồ lịch sử phục vụ công tác giảng dạy.
- Cần có đủ tranh ảnh về các di tích lịch sử và di sản văn hóa.
- Nên có những buổi học ngoại khóa, tham quan các di tích, bảo tàng lịch sử.
XÁC NHẬN CUA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Thanh Hoá, ngày 05 tháng 5 năm 2013
Tôi xin cam đoan đây là SKKN của mình
viết, không sao chép nội dung của người khác
Trịnh Thị Liên
TÀI LIỆU THAM KHẢO

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
14
SKKN- Đề tài: Sử dụng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết lịch sử lớp 10,
11
- Sách giáo khoa, sách giáo viên, bài tập lịch sử lớp 10, 11 - Nhà xuất bản Giáo
dục.
- Tài liệu hội thảo tập huấn : Đổi mới nội dung và phương pháp dạy lịch sử
- Hoạt động dạy học ở trường THPT – Nhà xuất bản Giáo dục.
- Phương pháp dạy học lịch sử của - Nhà xuất bản Giáo dục.
- Giáo dục học (lý luận dạy học tập II) Nhà xuất bản Giáo dục Hà Nội.
MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ:
I. Lí do chọn đề tài: Trang 1
II. Phạm vi nghiên cứu: Trang 3
III. Phương pháp nghiên cứu: Trang 3
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. Cơ sở lí luận: Trang 4
II.Thực trạng: Trang 4
III. Giải pháp thực hiện: Trang 6
1. Đối với học sinh: Trang 6
2. Đối với giáo viên: Trang 6
3. Một số giải pháp thực tế trong việc hệ thống kiến thức lịch sử
bằng sơ đồ trong dạy bài ôn tập, tổng kết học lịch sử lớp 10, 11: Trang 7
4. Kết quả đạt được: Trang 12
IV. Bài học kinh nghiệm: Trang 13
C. KẾT LUẬN: Trang 13
I. Kết luận: Trang 13
II. Đề xuất: Trang 14
TÀI LIỆU THAM KHẢO Trang 15

Thực hiện - GV: Trịnh Thị Liên - THPT Đinh Chương Dương - Hậu Lộc
15