Một số phương pháp nâng cao kết quả sử dung phương tiện trực quan trong dạy học môn Địa Lí lớp 12

I. Đặt vấn đề
1.Lý do chọn đề tài
Trung tâm GDTX-DN Huyện Bá thước từ nhiều năm nay có mơ hình đào tạo
cho học viên là cán bộ thôn bản, cán bộ xã. Những người mà bởi nhiều lí do
khác nhau trước đây họ khơng được tham gia học trình độ văn hố phổ thơng
trung học, nhưng bây giờ đang cơng tác và giữ vị trí quan trọng trong các xã và
các thơn bản.
Mơ hình đào tạo của trung tâm cũng rất linh hoạt, những học viên ở thị trấn
và các xã gần với trung tâm thì đặt lớp tại trung tâm, cịn học viên ở xa trung tâm
thì đặt lớp tại cụm xã và thường là ở một xã ở giữa của cụm thuận lợi cho việc đi
lại của học viên các xã xung quanh, cịn giáo viên thì xuống tới cụm xã để giảng
dạy.
Đối tượng học viên cũng đa dạng và phụ trách nhiều cơng việc khác nhau
như: Bí thư đảng uỷ xã, chủ tịch uỷ ban nhân dân xã và hầu hết các cán bộ cấp
xã. Bí thư chi bộ,trưởng thôn và cán bộ các thôn bản, những người chưa đạt trình
độ bổ túc trung học phổ thơng.
Đối tượng đa dạng nên nhận thức của học viên có nhiều mức độ khác nhau,
tuy nhiên hầu hết học viên có một điểm chung là đã và đang trải qua thực tiễn
cơng tác nắm giữ những vị trí quan trọng ở thơn bản, có niềm đam mê học tập và
tiếp thu khá nhanh kiến thức thuộc lĩnh vực khoa học xã hội như địa lí, lịch sử,
văn học …đặc biệt là năng lực thảo luận phân tích số liệu mà giáo viên đưa ra.
Mơn địa lí lớp 12 kiến thức chủ yếu là địa lí Việt nam, và chia ra thành nhiều
phần là địa lí tự nhiên, địa lí dân cư, địa lí kinh tế… Trong phần địa lí tự nhiên
các số liệu và bảng biểu ít, tuy nhiên trong phần địa lý dân cư và địa lí kinh tế có
rất nhiều bảng biểu, số liệu đi kèm và theo thời gian nội dung dữ liệu thông tin
thường thay đổi.

1


Số liệu được cập nhật trong sách địa lí lớp 12 thường lạc hậu so với thực tế

giảng dạy từ 3 đến 5 năm và lâu hơn tuỳ theo thời gian mỗi lần đổi mới chương
trình và nội dung sách giáo khoa, và hiện nay là mốc năm 2005.
Mối một số liệu và bảng biểu đều cung cấp một đơn vị thơng tin khác nhau, từ
đó có thể biết được trước đây hiện tại và sau này thông điệp mà số liệu bảng biểu
đưa ra đã và đang diễn ra như thế nào.
Để cập nhật số liệu cho bảng biểu và đặc biệt là số liệu dự báo trong tương lai
thay đổi như thế nào giáo viên có nhiều cách để cập nhật, có thể từ mạng
Internet, từ báo chí, từ phương tiện thông tin đại chúng… những số liệu cập nhật
sẽ tạo cho tư liệu của bài giảng mới mẻ.
Bản thân tôi qua nhiều năm giảng dạy tôi thường nghiên cứu và tích hợp số
liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc và gần đây nhất là nghị quyết Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ XI vào bài giảng để học viên phân tích tạo hứng thú
trong học tập.
Số liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI có giá trị khác xa so
với từ nguồn thơng tin khác, nó đảm bảo tính chân thực, tính khoa học, tính kế
thừa và tính thực tiễn, qua thực tế các số liệu mà nghị quyết Đại hội đưa ra trong
phương hướng 5 năm thì thường khá chính xác khi hết nhiệm kỳ Đại hội nên
được học viên cán bộ chấp nhận với thái độ tin tưởng cao.
Việc sử dụng số liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ XI cịn
giúp cho việc đưa nghị quyết của Đảng vào cuộc sống nhanh hơn.
II. Giải quyết vấn đề:
1. Cơ sở lý luận của vấn đề.
Trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã
hội (Bổ sung phát triển năm 2011) đã chỉ rõ: “ Giáo dục đào tạo có sứ mệnh
nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan
trọng phát triển đất nước, xây dựng nền văn hoá và con người Việt Nam. Phát
2


triển giáo dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách

hàng đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư cho phát triển, đổi mới căn
bản và toàn diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao
chất lượng theo yêu cầu chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hoá và hội
nhập quốc tế, phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh
xây dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học tập
suốt đời”
Với tiêu mục “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, đào tạo” Nghị quyết Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã chỉ rõ trong phương hướng mục tiêu
nhiệm vụ 5 năm 2011-2015 là: “ Thực hiện đồng bộ các giải pháp phát triển và
nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo. Đổi mới chương trình nội dung phương
pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại, nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền
thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực
hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội. Khuyến khích các hoạt
động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập, tạo điều kiện để người
dân được học tập suốt đời.
Luật giáo dục Việt nam nêu rõ tính chất nguyên lý giáo dục là “ Hoạt động
giáo dục phải được thực hiện theo nguyên lý học đi đôi với hành, giáo dục kết
hợp với lao động sản xuất, lý luận gắn liền với thực tiễn, giáo dục nhà trường kết
hợp với giáo dục gia đình và giáo dục xã hội” . Về phương pháp giáo dục “
Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng
tạo của người học, bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực
hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Về vai trị và trách nhiệm của nhà
giáo “ Nhà giáo giữ vai trò quyết định trong việc bảo đảm chất lượng giáo dục,
Nhà giáo phải không ngừng học tập, rèn luyện nêu gương tốt cho người học”

3


Trong Điều lệ trường trung học tại mục 5 giáo dục thường xuyên đã chỉ rõ “

Giáo dục thường xuyên giúp mọi người vừa làm vừa học, học liên tục, học suốt
đời nhằm hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết nâng cao trình độ học vấn,
chun mơn nghiệp vụ để cải thiện chất lượng cuộc sống, tìm việc làm, tự tạo
việc làm và thích nghi với đời sống xã hội”. Về phương pháp “ Phương pháp
giáo dục thường xuyên phải phát huy vai trò chủ động khai thác kinh nghiệm của
người học, coi trọng việc bồi dưỡng năng lực tự học, sử dụng phương tiện hiện
đại và công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng, hiệu quả dạy và học”
2. Thực trạng của vấn đề.
- Thực trạng chung: Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hố đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế sự nghiệp giáo dục giáo dục và
đào tạo nước ta phải đổi mới căn bản.
Hệ thống giáo dục quốc dân được hồn thiện hơn, quy mơ giáo dục tăng, mạng
lưới giáo dục được mở rộng, phấn đấu đến năm 2020 hồn thành phổ cập trung
học phổ thơng. Việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa ở phổ thơng đã và
đang được tích cực thực hiện góp phần làm cho chất lượng giáo dục chuyển biến
theo hướng tốt dần, kiến thức, kỹ năng học sinh có tiến bộ, tiếp cận với phương
pháp học tập mới. Ngân sách nhà nước đầu tư cho giáo dục tăng nhanh, đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý không ngừng phát triển.
Tuy nhiên so với yêu cầu phát triển của đất nước vẫn cịn nhiều hạn chế trong
đó có nội dung chương trình giáo trình phương pháp giáo dục chậm đổi mới,
chậm hiện đại hố, chưa chú trọng phát huy tính sáng tạo năng lực thực hành của
học sinh.
Để đạt được mục tiêu đến năm 2020 nước ta có một nền giáo dục tiên tiến,
mang đậm bản sắc dân tộc, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện
đại hố đất nước trong bối cảnh hội nhập quốc tế cần thực hiện nhiều nhiệm vụ
và giải pháp phát triển giáo dục trong đó có giải pháp quan trọng là tiếp tục đổi
4


mới chương trình, tạo chuyển biến mạnh mẽ về phương pháp giáo dục, cụ thể là

chuyển mạnh mẽ từ đào tạo theo khả năng sang đào tạo theo nhu cầu xã hội,
khắc phục cơ bản lối truyền thụ một chiều phát huy phương pháp dạy học tích
cực sáng tạo, hợp tác giảm thời gian giảng lý thuyết, tăng thời gian tự học, tự tìm
hiểu cho học sinh. Một giải pháp quan trọng nữa là nhà nước ưu tiên cho công
bằng trong giáo dục như đầu tư cho các vùng sâu vùng khó khăn, vùng có đồng
bào các dân tộc thiểu số, từng bước giảm sự chệnh lệch về phát triển giáo dục
giữa các vùng miền, thực hiện tốt chính sách cử tuyển, đào tạo theo địa chỉ với
việc bổ túc nâng cao trình độ cho đối tượng cử tuyển. Quan tâm đào tạo cán bộ
vùng dân tộc ( cán bộ Đảng, chính quyền đồn thể ở cơ sở ) thực hiện tốt chính
sách ưu tiên hỗ trợ cho học sinh dân tộc thiểu số.
- Thực trạng đối với giáo viên: Trung tâm GDTX – DN huyện Bá Thước được
Đảng và nhà nước quan tâm nên đội ngũ giáo viên của trung tâm đầy đủ về số
lượng, chất lượng 100% đạt chuẩn và trên chuẩn.
Giáo viên của trung tâm vừa giảng dạy bổ túc văn hố trung học phổ thơng
cho học viên tại địa điểm chính của trung tâm vừa bố trí thời khố biểu ln
phiên xuống các địa điểm đặt lớp tại các cụm xã cách trung tâm 25-30 Km để
giảng dạy. Giáo viên phải đi sớm về muộn, đường xá khó khăn nhiều hơm phải
cùng ăn cùng ở lại với học viên ở các cụm xã. Tuy nhiên 100% giáo viên trẻ,
khoẻ nhiệt tình có trình độ và tâm huyết với nghề nên hoàn thành tốt các nhiệm
vụ được giao.
Về chuyên môn, mỗi giáo viên đi giảng dạy ở cụm xã theo thời khoá biểu,
thường là từ một đến hai ngày, mỗi buổi dạy 4 tiết, khi hoàn thành sẽ trở về
trung tâm để giáo viên bộ môn khác xuống thay, do địa điểm ở cách xa trung tâm
nên cơ sở vật chất thiếu thốn và đồ dùng học tập khó đem theo vì vậy ảnh hưởng
khơng nhỏ đến sự hứng thú học tập của học viên và chất lượng giảng dạy.

5


Là một giáo viên ở miền đồng bằng huyện Đông Sơn lên công tác ở miền núi

huyện Bá Thước với thời gian công tác hàng chục năm và đã giảng dạy bổ túc
văn hố cho hàng nghìn học viên là cán bộ ở xã và thơn bản miền núi vì thế theo
tơi để học viên có hứng thú học tập và để phát huy được kinh nghiệm của học
viên giáo viên phải sáng tạo về phương pháp trong đó có phương pháp cập nhật
kiến thức mới, không truyền thụ một chiều mà tổ chức cho học viên phát huy
tính tích cực, hợp tác, thảo luận, phân tích, vận dụng kiến thức của bài giảng
minh chứng sát với đời sống công việc của học viên.
- Thực trạng học viên: Học viên của trung tâm giáo dục thường xuyên và dạy
nghề huyện Bá Thước là những cán bộ ở các xã và thơn bản nên có thể trong
cùng một lớp nhưng tuổi đời cũng khá chênh lệch từ hơn 20 tuổi đến hơn 50 tuổi
trình độ lý luận và cơng tác cũng khác nhau nhiều, điều kiện sống của gia đình
cũng rất khác nhau nhưng học viên có một mong muốn chung đó là “vừa làm
vừa học, học liên tục, học suốt đời nhằm hoàn thiện nhân cách, mở rộng hiểu biết
nâng cao trình độ học vấn, chun mơn nghiệp vụ để cải thiện chất lượng cuộc
sống, tìm việc làm, tự tạo việc làm và thích nghi với đời sống xã hội”.
Từ những mong muốn chính đáng đó hàng ngày học viên đi học rất chăm, tích
cực lắng nghe thầy cơ giáo truyền đạt kiến thức, sôi nỗi tham gia thảo luận xây
dựng bài cho nên kiến thức và kỹ năng ngày càng mở rộng và nâng cao, với nổ
lực không mệt mỏi hàng năm tỉ lệ tốt nghiệp của học viên là trên 90 đến 100%.
3. Giải pháp và tổ chức thực hiện.
* Giải pháp 1 : Để cập nhật kiến thức mới từ nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ XI tôi thực hiện giải pháp sưu tầm tư liệu từ những buổi sinh hoạt
Đảng ở chi bộ, sưu tầm từ mạng Internet. Sau khi so sánh đánh giá các loại tài
liệu từ đó tơi mới hệ thống lại các số liệu theo từng loaị tài liệu như sau:
a. Trong báo cáo kiểm điểm 5 năm 2006-2010
- Tốc độ tăng trưởng bình quân 5 năm đạt 7%
6


- Quy mô tổng sản phẩm trong nước GDP năm 2010 tính theo giá thực tế đạt

101,6 tỉ USD, GDP bình quân đầu người đạt 1168 USD.
- Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế
Đơn vị : %
Năm
2005
2010

Nông nghiệp
21
20,6

Công nghiệp – Xây dựng
41
41,1

Dịch vụ
38
38,3

- Chuyển dịch cơ cấu lao động
Đơn vị : %
Năm
2005
2010

Nông nghiệp
57,1
48,2

Công nghiệp – Xây dựng

18,2
22,4

Dịch vụ
24,7
29,4

- Chỉ số phát triển con người tăng từ mức 0,683 năm 2000 lên 0,733 năm
2008 xếp thứ 100/177 nước.
- Hoàn thành 6/8 nhóm mục tiêu thiên niên kỷ (MDG) do Liên Hợp Quốc đặt
ra cho các nước đang phát triển đến năm 2015.
- Giải quyết việc làm 5 năm đạt 8 triệu lao động.
- Tổng vốn FDI thực hiện trong 5 năm đạt 45 tỉ USD
- Tổng vốn ODA cam kết trong 5 năm đạt 31 tỉ USD
- Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt 42,9% GDP
- Tỉ lệ thất nghiệp ở thành thị giảm còn dưới 4,5%
- Tỉ lệ hộ nghèo giảm cịn 9,5%
- Tuổi thọ bình qn từ 67 tuổi lên 72,8 tuổi.
b. Trong phương hướng mục tiêu nhiệm vụ 5 năm 2011-2015
- Tốc độ tăng trưởng bình quân 7,0 – 7,5 %, GDP bình quân đầu người 2000
USD.
- Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế
7


Đơn vị : %
Năm
2015

Nông nghiệp

17 - 18

Công nghiệp – Xây dựng
41 - 42

Dịch vụ
41 - 42

-Tỉ lệ lao động qua đào tạo 55 %
- Giải quyết việc làm cho 8 triệu lao động
- Năm 2015: Tốc độ tăng dân số là 1% tuổi thọ trung bình 74 tuổi
- Sản phẩm công nghệ cao và ứng dụng công nghệ cao đạt 35% tổng GDP
- Tỉ lệ hộ nghèo giảm bình quân 2% / năm
- Năm2015: Tỉ lệ che phủ rừng 42-43 %
- Kim ngạch xuất khẩu tăng bình quân 12% / năm, giảm nhập siêu, phấn đấu
đến năm 2020 cân bằng được xuất nhập khẩu.
- Vốn đầu tư toàn xã hội bình quân 5 năm đạt 40% GDP
- Tỉ lệ huy động vào ngân sách nhà nước đạt 23-24% GDP
- Năm 2015: Giảm mức bội chi ngân sách xuống 4,5% GDP.
c. Trong chiến lược phát triển kinh tế -xã hội 2011 – 2020
- Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong nước GDP bình quân 7 – 8 % / năm
- Tỉ trọng các ngành công nghiệp và dịch vụ chiếm khoảng 85 % trong GDP
- Tỉ lệ lao động nông nghiệp khoảng 30-35 % lao động xã hội.
- Năm 2020: GDP theo giá so sánh bằng khoảng 2,2 lần so với năm 2010
- GDP bình quân đầu người theo giá thực tế đạt khoảng 3000 USD
- Giá trị sản phẩm công nghệ cao và sản phẩm ứng dụng công nghệ cao đạt
khoảng 45% trong tổng GDP.
- Giá trị sản phẩm công nghiệp chế tạo chiếm khoảng 40% trong tổng giá trị
sản xuất cơng nghiệp.
- Tỉ lệ đơ thị hố đạt trên 45%

- Số xã đạt chuẩn nông thôn mới đạt trên 50 %

8


- Tỉ lệ tăng dân số ổn định ở mức 1%
- Tuổi thọ bình quân đạt 75 tuổi
- 9 bác sỹ và 26 giường bệnh trên một vạn dân
- Lao động qua đào tạo đạt trên 70%
- Đào tạo nghề chiếm 55%
- Tỉ lệ hộ nghèo giảm bình quân 1,5 – 2% / năm
- Thu nhập thực tế của dân cư gấp khoảng 3,5 lần so với năm 2010
- Tỉ lệ nhà ở kiên cố đạt 70%, bình quân 25 m 2 sàn xây dựng nhà ở tính trên
một người dân.
- Số sinh viên đạt 450 trên một vạn dân
- Tỉ lệ che phủ rừng đạt 45%
- Trên 80% các cơ sở sản xuất kinh doanh hiện có đạt tiêu chuẩn về môi trường
- 95% chất thải rắn thông thường, 85% chất thải nguy hại và 100% chất thải
ytế được xử lý đạt tiêu chuẩn.
* Gải pháp 2. Tiếp theo tôi nghiên cứu sách giáo khoa xem những số liệu nào từ
nghị quyết Đại hội có thể tích hợp được vào bảng biểu của sách giáo khoa để tạo
thành tư liệu cập nhật và hấp dẫn :
Số hiệu và tên của bảng biểu trong sách giáo khoa với số hiệu và tên của bảng
biểu đã được cập nhật có thay đổi một phần để cho học viên phân biệt đâu là
bảng biểu được tích hợp
Ví dụ :
Sách giáo khoa địa lí lớp 12 có bảng biểu với số hiệu là: Bảng 17. 2
Tên bảng biểu là : Cơ cấu lao động có việc làm phân theo khu vực kinh tế giai
đoạn 2000-2005.
Năm

Khu vực

2000

2002

2003

2004

2005
9


kinh tế
Nông lâm – ngư 65,1

61,9

60,3

58,8

57,1

nghiệp
Công nghiệp –

13,1

15,4

16,5

17,3

18,2

xây dựng
Dịch vụ
Tổng

21,8
100,0

22,7
100,0

23,2
100,0

23,9
100,0

24,7
100,0

- Từ bảng 17.2 Hãy so sánh và nhận xét sự thay đổi cơ cấu lao động theo
khu vực kinh tế của nước ta, giai đoạn 2000 – 2005 ?
Sau khi thực hiện tích hợp bảng biều mới có số hiệu là : Bảng 17.2’

Tên bảng biểu là : Cơ cấu lao động có việc làm phân theo khu vực kinh tế giai
đoạn 2000-2020
Năm
Khu vực

2000

2002

2003

2004

2005

2010

2020

kinh tế
Nông lâm – ngư 65,1

61,9

60,3

58,8

57,1

48,2

30-35

15,4

16,5

17,3

18,2

22,4

nghiệp
Công nghiệp –
xây dựng
Dịch vụ
Tổng

13,1

65-70
21,8
100,0

22,7
100,0

23,2

100,0

23,9
100,0

24,7
100,0

29,4
100,0

100,0

- Từ bảng 17.2’ Hãy so sánh và nhận xét sự thay đổi cơ cấu lao động theo
khu vực kinh tế của nước ta, giai đoạn 2000 – 2005 và 2010-2020 ?
*Với phương pháp như vậy tôi đã tích hợp được một số bảng biểu như sau:
1. Bảng 14.1 Sự biến động độ che phủ rừng
Năm
1943

Độ che phủ rừng %
43,0

10


1983
2005
2015
2020

22,0
38,0
42 – 43
45

Nhận xét về biến động diện tích rừng qua các giai đoạn 1943 – 1983 và 1983 –
2005. Nhận định về độ che phủ rừng giai đoạn 2015-2020 ? Vì sao có sự biến
động đó ?
2. Bảng 16.1’ Tỉ lệ gia tăng dân số trung bình năm qua các giai đoạn
Năm
Tỉ lệ gia tăng dân số %
1921-1926
1,86
1926-1931
0,69
1931-1936
1,39
1936-1939
1,09
1939-1943
3,06
1943-1951
0,5
1951-1954
1,1
1954-1960
3,93
1960-1965
2,93

1965-1970
3,24
1970-1976
3,0
1976-1979
2,16
1979-1989
2,1
1989-1999
1,7
1999-2002
1,32
2002-2005
1,32
2005-2015
1,0
2015-2020
1,0
- Từ bảng 16.1’ hãy nhận xét tỉ lệ gia tăng dân số qua các giai đoạn 19912005 và 2015-2020 ?
3. Bảng 17.1’ Cơ cấu lao động có việc làm phân theo trình độ.
11


Trình độ \ Năm
Đã qua đào tạo
Chưa qua đào tạo

1996
12,3
87,3

2005
25,0
75,0

2015 *
55
45

2020
70
30

- Từ bảng 17.1’ Hãy so sánh và rút ra nhận xét về sự thay đổi cơ cấu lao
động có việc làm phân theo trình độ ở nước ta giai đoạn 1996 – 205 và 20152020 ?
4. Bảng 17.2’Cơ cấu lao động có việc làm phân theo khu vực kinh tế.
Năm
Khu vực

2000

2002

2003

2004

2005

2010

2020

kinh tế
Nông lâm – ngư 65,1

61,9

60,3

58,8

57,1

48,2

30-35

15,4

16,5

17,3

18,2

22,4

nghiệp
Công nghiệp –

xây dựng
Dịch vụ
Tổng

13,1

65-70
21,8
100,0

22,7
100,0

23,2
100,0

23,9
100,0

24,7
100,0

29,4
100,0

100,0

- Từ bảng 17.2’ Hãy so sánh và nhận xét sự thay đổi cơ cấu lao động theo
khu vực kinh tế của nước ta, giai đoạn 2000 – 2005 và 2010-2020 ?
5. Bảng 18.1’ Tỉ lệ dân thành thị trong dân số cả nước.

Năm
1990
1995
2000
2005
2020

Tỉ lệ dân thành thị trong dân số cả nước %
19,5
20,8
24,2
26,9
45
12


-Từ bảng 18.1’ Nhận xét sự thay đổi tỉ lệ dân thành thị trong dân số cả
nước, giai đoạn 1990 – 2020 ?
6. Bảng 19’ thu nhập bình quân đầu người/ tháng ở Việt nam ( nghìn đồng)
Năm
1999
2002
2004
2010
2015
2020

Thu nhập bình quân ( nghìn đồng)
295,0
356,1

484,4
2.024,5
3.466,6
5.200,0

-Từ bảng 19’ hãy so sánh và nhận xét mức thu nhập bình quân đầu người /
tháng của nước ta giai đoạn 1999 – 2020 ?

7. Bảng 20.1 Chuyển dịch cơ cấu kinh tế
Năm
1990
1991
1995
1997
1998
2002
2005
2010
2015
2020

Nông - Lâm – Nghư nghiệp
38,7
40,5
27,2
25,8
25,8
23,0
21,0
20,6

17 – 18
15

Công nghiệp – xây dựng
22,7
23,8
28,8
32,1
32,5
38,5
41,0
41,0
41 - 42
85

Dịch vụ
38,6
35,7
44,0
42,1
41,7
38,5
38,0
38,3
41 - 42

13


- Từ Bảng 20.1’. Phân tích sự chuyển dịch cơ cấu GDP phân theo khu vực

kinh tế ở nước ta, giai đoạn 1990 – 2005 và 2010-2020 ?
* Tổ chức thực hiện sử dụng tư liệu vào bài giảng.
+ Cách thức sử dụng chung:
- Đối với bảng biểu có tích hợp số liệu từ nghị quyết.
Các bảng biểu đã được tích hợp với số liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng tồn
quốc lần thứ XI giáo viên có thể chuẩn bị và triển khai tới học viên bằng nhiều
cách.
Cách 1: Viết toàn bộ nội dung bảng biểu lên bảng để cho học sinh quan sát,
thảo luận, phân tích.
Cách 2: Giáo viên trình bày vào bảng phụ và treo lên cho học viên quan sát,
thảo luận và phân tích.
Mỗi cách đều có ưu điểm và nhược điểm khác nhau. Đối với viết nội dung dữ
liệu lên bảng học viên sẽ dễ theo dõi một cách tuần tự trong quá trình giáo viên
viết bảng, tuy nhiên cách này lại mất thời gian đưa số liệu lên bảng đen ảnh
hưởng tới thời gian thảo luận, phân tích của học viên.
Đối với dữ liệu được giáo viên chuẩn bị vào bảng phụ và trong quá trình
giảng bài đưa ra cho học viên quan sát, thảo luận phân tích có ưu điểm là nhanh
gọn, tư liệu trình bày đẹp, tuy nhiên giáo viên phải chuẩn bị bài giảng cơng phu
hơn.
Q trình triển khai tư liệu và tổ chức cho học viên quan sát, thảo luận, phân
tích một cách hứng thú địi hỏi giáo viên thực hiện lần lượt một số bước sau:
Giáo viên đưa tư liệu vào tiết giảng bài phải đứng thời điểm mà đơn vị kiến thức
này cần truyền tải đến cho học viên, không được sớm quá và cũng không muộn
quá, tiếp theo giáo viên giới thiệu khái quát về nội dung cột dọc, hàng ngang của
bảng biểu và số liệu để học viên quan sát, tiếp theo giáo viên giới thiệu câu hỏi
để học viên cả lớp thảo luận, phân tích, giáo viên có thể chia lớp thành các nhóm
14


để thảo luận, phân tích, nếu phân nhóm thì phân cơng nhóm trưởng và thư kí của

nhóm, giáo viên ấn định thời lượng cho học viên thảo luận, hết thời gian thảo
luận giáo viên mời đại diện của nhóm trình bày kết quả trước lớp, khi các nhóm
trình bày xong giáo viên nhận xét những mặt đạt được và những hạn chế về kết
quả của nhóm, cuối cùng giáo viên mới đưa ra thông tin chuẩn để học viên so
sánh và khẳng định tri thức để ghi nhớ, để tạo khơng khí vui tươi giáo viên có
thể cho điểm đánh giá đối với từng nhóm để biết nhóm nào thảo luận và phân
tích hiệu quả hơn.
- Đối với số liệu rời.
Số liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chỉ có một phần được
tích hợp vào bảng biểu trong sách giáo khoa địa lí lớp 12 cho cập nhật và mang
tính thời sự, cịn lại các số liệu khác tuy là những số liệu rời nhưng khi đưa vào
bài giảng hợp lý cũng vẫn truyền tải đến học viên những kiến thức bổ ích, lý
thú. Học viên biết được độ lớn, so sánh các số liệu với nhau.
Giải pháp giáo viên sử dụng đưa số liệu vào bài giảng cũng đơn giản hơn,
thông thường là kết hợp lồng ghép trong lời giảng hoặc viết lên phần bảng nháp
trong quá trình giáo viên giảng bài để học viên biết và thu nhận kiến thức.
Đối với học viên thì thời gian cũng như mức độ phân tích số liệu đơn lẽ cũng
khơng cần nhiều, giáo viên có thể tuỳ vào tình huống kiến thức trong bài giảng
sau khi thơng báo số liệu có thể gọi một hoặc hai học viên cho ý kiến nhanh về
suy nghĩ của học viên về độ lớn và so sánh số liệu hoặc đơn giản chỉ là giáo viên
thông báo số liệu cho học viên cả lớp biết và nắm được thông tin.
+ Cách thức sử dụng trong một số bài cụ thể.
- Sử dụng tư liệu tích hợp trong bài 14.
Dạy về nội dung sử dụng và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên ( mục a. Tài nguyên
rừng) Giáo viên tiến hành như sau:

15


Bước 1. Giáo viên yêu cầu học viên : Nhận xét về biến động độ che phủ rừng

qua các giai đoạn 1943-1983 và 1983-2005, nhận định về sự phát triển độ che
phủ rừng ở nước ta giai đoạn 2015-2020 ?
Bước 2. Giáo viên yêu cầu học viên suy nghĩ và trình bày nhận xét.
Bước 3. Giáo viên trình bày thơng tin chuẩn như sau:
Giai đoạn 1943-1983 độ che phủ rừng của nước ta giảm sút mạnh từ 43%
xuống còn 22%. Giai đoạn 1983-2005 nhờ chương trình nâng cao diện tích rừng
trồng nên độ che phủ rừng tăng trở lại từ 22% lên 38%. Giai đoạn 2015-2020
theo dự kiến chúng ta phải nâng độ che phủ rừng cả nước lên 45%, vì vậy trong
giai đoạn này nước ta tiếp tục trồng rừng và trước hết là thực hiện chương trình
trồng 5 triệu hécta rừng trồng.

- Sử dụng tư liệu tích hợp trong bài 16.
Khi dạy mục 2 ( Dân số còn tăng nhanh, cơ cấu dân số trẻ) giáo viên tiến hành
như sau:
Bước 1. Giáo viên yêu cầu học sinh quan sát bảng 16.1’: Hãy nhận xét tỉ lệ gia
tăng dân số qua các giai đoạn 1921-2005 và 2015-2020?
Bước 2.Giáo viên yêu cầu học viên suy nghĩ và trả lời
Bước 3. Giáo viên chuẩn kiến thức:
Giai đoạn 1921-2005 do kết quả của việc thực hiện chính sách dân số và kế
hoạch hố gia đình nên thời gian qua mức tăng dân số có giảm nhưng cịn chậm.
Giai đoạn 2005-2020 nước ta thực hiện chủ trương ổn định mức độ tăng dân số
ở mức 1%.
- Sử dụng tư liệu tích hợp trong bài 17.
Khi dạy mục 1 nguồn lao động.

16


Bước 1.Giáo viên yêu cầu học viên : Từ bảng 17.1’ hãy so sánh và rút ra nhận
xét về sự thay đổi cơ cấu lao động có việc làm theo trình độ ở nước ta giai đoạn

1996-2005 và 2015-2020?
Bước 2. Giáo viên yêu cầu học viên suy nghĩ và trả lời.
Bước 3. Giáo viên chuẩn kiến thức.
Giai đoạn 1996-2005 tỉ lệ lao động chưa qua đào tạo của nước ta còn chiếm tỉ
lệ cao 87,3% (1996) và 75,0% (2005)
Giai đoạn 2015-2020 nhằm nâng cao chất lượng lao động đặc biệt là lao động
có trình độ cao, cán bộ quản lý, cán bộ công nhân kỹ thuật lành nghề nước ta
phải đầu tư đào tạo lao động để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp cơng nghiệp hố,
hiện đại hố đất nước và theo dự kiến lao động qua đào tạo của nước ta tăng từ
25% (2005) lên 70% (2020).
+Dạy về nội dung cơ cấu lao động ( Mục a. Cơ cấu lao động theo các ngành
kinh tế)
Bước1. Giáo viên yêu cầu học viên. Dựa vào bảng 17.2’ hãy so sánh và nhận
xét sự thay đổi cơ cấu lao động theo khu vực kinh tế ở nước ta giai đoạn 20002005 và 2010-2020.
Bước 2. Giáo viên yêu cầu học viên suy nghĩ và trả lời.
Bước3. Giáo viên chuẩn kiến thức.
Giai đoạn 2000-2005 cơ cấu lao động xã hội của nước ta chuyển biến chậm,
lao động chủ yếu tập trung ở lĩnh vực nông nghiệp.
Giai đoạn 2010-2020 nước ta đẩy mạnh công nghiệp hoá để đến cuối giai đoạn
nước ta cơ bản là nước cơng nghiệp theo hướng hiện đại vì vậy đến năm 2020
cơ cấu lao động trong lĩnh vực công nghiệp dịch vụ sẽ chiếm tỉ lệ cao 70%, lao
động nơng nghiệp giảm mạnh từ 57,1% (2005) xuống cịn 30% (2020)
- Sử dụng tư liệu tích hợp trong bài 20
Khi dạy mục 1 ( Chuyển dịch cơ cấu ngành kinh tế )
17


Bước 1. Giáo viên yêu cầu học viên. Quan sát bảng 20.1’ phân tích sự chuyển
dịch cơ cấu GDP phân theo khu vực kinh tế ở nước ta giai đoạn 1990-2005 và
2010-2020?

Bước 2. Giáo viên yêu cầu học viên suy nghĩ và trả lời.
Bươc 3. Giáo viên chuẩn kiến thức.
Giai đoạn 1990-2005 cơ cấu ngành kinh tế trong GDP ở nước ta đang có sự
chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trọng của khu vực II ( Công nghiệp và xây dựng)
từ 22,7% năm 1990 lên 41% năm 2005. Khu vực I ( Nơng – Lâm – Ngư nghiệp)
có tỉ trọng giảm từ 40,5% năm 1991 xuống còn 21% năm 2005. Khu vực III
(Dịch vụ) có tỉ trọng khá cao nhưng chưa ổn định, giai đoạn 1991-1995 tăng
nhưng giai đoạn 1995 -2005 giảm.
Xu hướng chuyển dịch như trên là phù hợp với yêu cầu chuyển dịch cơ cấu
kinh tế theo hướng cơng nghiệp hố hiện đại hố trong điều kiện nước ta hiện
nay.
Giai đoạn 2010-2020 nước ta phải đạt mục tiêu cơ bản là một nước công
nghiệp theo hướng hiện đại thì cơ cấu kinh tế phải chuyển dịch nhanh hơn trong
đó nơng nghiệp chỉ cịn 15% cịn cơng nghiệp và dịch vụ chiếm tỉ lệ chủ yếu
85%.
4.Kiểm nghiệm: Hiệu quả trong việc triển khai kết quả của sáng kiến kinh
nghiệm.
a. Hiệu quả đối với giáo viên :
Trong quá trình giảng dạy việc tích hợp số liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng các
cấp nói chung và nghị quyết Đại hội Đảng tồn quốc lần thứ XI nói riêng là cơng
việc thường xun và u thích của tơi vì vậy từ khi thu thập tư liệu rồi soạn bài
đến truyền đạt kiến thức tới cho học viên làm tơi thấy mình được thoả mãn đam
mê và hạnh phúc.

18


Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm đã giúp tôi thực hiện đúng chủ đề năm
học do ngành giáo dục phát động là “ Tiếp tục đổi mới toàn diện về giáo dục và
đào tạo, nâng cao hiệu quả về chất lượng giáo dục và đào tạo gắn chặt với mục

tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương”
Mục đích đề tài của tơi là đổi mới các hoạt động chun mơn và có tính mở
nên các đồng nghiệp có thể vận dụng và tích hợp thêm để phục vụ công tác giảng
dạy.
Việc nghiên cứu ứng dụng đề tài tạo cho tôi động lực để sáng tạo ra nhiều đồ
dùng dạy học mới với kiến thức cập nhật từ đó giúp tơi vận dụng sáng tạo và có
hiệu quả những phương pháp dạy học có sự tham gia của người học “ Dạy học
lấy người học làm trung tâm.”
b. Đối với học viên:
Học viên vẫn được học đầy đủ nội dung của sách giáo khoa địa lí lớp 12 theo
phân phối chương trình của Bộ giáo dục và đào tạo, những tư liệu tích hợp từ
nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI giúp cho học viên hứng thú học
tập với tri thức mới, thảo luận phân tích đánh giá và nhìn nhận nền kinh tế - xã
hội của nước nhà trong tương lai.
Học viên được tham gia vào thảo luận phân tích số liệu với tư cách là trung
tâm của quá trình lĩnh hội kiến thức, giáo viên chỉ đóng vai trị giới thiệu tư liệu
tổ chức q trình nhận thức của học viên.
Thơng qua các hoạt động do giáo viên tổ chức học viên còn rèn luyện kỹ năng
nghiên cứu, sưu tầm tư liệu từ nghị quyết Đại hội Đảng các cấp từ đó tự phân
tích dự báo có khoa học có căn cứ tình hình kinh tế xã hội của đất nước.Tin
tưởng vào q trình lãnh đạo của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước rèn
luyện ý thức làm chủ phấn đấu hăng say trong lao động học tập cống hiến cho tổ
chức, cho xã hội.

19


Từ thực tiễn giảng dạy và kết quả kiểm tra đánh giá 100% học viên đều hứng
thú với những số liệu mới, phương pháp mới mà giáo viên đưa vào bài giảng.
100 % học viên có kết quả học tập khá hơn, đặc biệt là những bài kiểm tra có yêu

cầu phân tích số liệu, phân tích bảng biểu, phân tích biểu đồ.
III. Kết luận và đề xuất:
1.Kết luận: Nghề dạy học là một nghề cao quý vì vậy những chất liệu tạo nên
nó chắc chắc sẽ cao đẹp. Người giáo viên là một nghệ sỹ vì vậy trong quá trình
tác nghiệp khơng thể thiếu phần sáng tạo và đây chính là chất liệu tạo nên sự cao
quý của nghề dạy học.
Có thể khẳng định rằng để có tiết giảng hay, chất lượng cao, người giáo viên
phải đầu tư thời gian cơng sức tâm huyết cho cả một q trình từ công tác chuẩn
bị bài đến khi lên lớp giảng bài và cả việc đánh giá học viên vì vậy trước yêu cầu
đổi mới nền giáo dục nước nhà để chất lượng đào tạo đáp ứng yêu cầu phát triển
kinh tế xã hội và hội nhập quốc tế, người giáo viên không thể không tâm huyết,
Việc mạnh dạn đổi mới tư duy, cập nhật những thông tin mới, những phương
pháp dạy học mới, những cách thức tổ chức cho học viên tiếp thu kiến thức sinh
động để học viên vừa học vừa hứng thú là một tiêu chuẩn của người giáo viên
hiện nay.
2.Đề xuất: Đối với ban giám Trung tâm giáo dục thường xuyên và dạy nghề
nên quán triệt quan điểm chủ trương của ngành về việc viết sáng kiến kinh
nghiệm cho giáo viên từ đầu năm học, tổ chức hội thảo về chủ đề sáng kiến kinh
nghiệm cho giáo viên trong trường tìm hiểu, trao đổi cách thức viết sáng kiên
kinh nghiệm hay và hiệu quả.
Tạo điều kiện cho giáo viên tiếp cận với nguồn thông tin từ mạng Internet bằng
cách lắp đặt phòng máy cho giáo viên.

20


Tổ chức chấm và trao thưởng cấp trường cho những giáo viên tham gia viết
sáng kiến kinh nghiệm, tổ chức ứng dụng và nhân rộng kết quả sáng kiến kinh
nghiệm vào thực tiễn giảng dạy.

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HOÁ
Trung tâm GDTX-DN Huyện Bá Thước

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

ĐỀ TÀI:
TÍCH HỢP SỐ LIỆU TỪ NGHỊ QUYẾT ĐẠI HỘI ĐẢNG
TỒN QUỐC LẦN THỨ XI VÀO BÀI GIẢNG TẠO
HỨNG THÚ HỌC TẬP CHO HỌC VIÊN

CHỦ ĐỀ TÀI: HỒ SỸ HUYNH
CHUYÊN MÔN: GIÁO VIÊN ĐỊA LÝ
ĐƠN VỊ : TRUNG TÂM GDTX-DN HUYỆN BÁ THƯỚC

BÁ THƯỚC, THÁNG 4 NĂM 2012

21


22