Nghệ thuật thông tin trên sách Việt Nam - Tổng quan của báo giới từ lý luận đến thực tiễn

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN


ĐỖ THẾ DŨNG


Nghệ thuật thông tin trên sách "Việt Nam - Tổng
quan của báo giới" từ lý luận đến thực tiễn


LUẬN VĂN THẠC SĨ


Người hướng dẫn: GS.TS. Nguyễn Thị Minh Thái





Hà nội - 2009

MỤC LỤC

Trang
Phần mở đầu

1. Tnh thi s v l do chn  ti
6
2. Lch s nghin cu vn 
7
3. Mc ch v nhim v nghin cu
8
4. i tng v phm vi nghin cu
8
5.  ngha l lun v thc tin ca  ti
8
6. Phng php lun nghin cu
9
7. Kt cu ca lun vn
9
Chương 1: Báo chí việt nam - diễn đàn của văn hóa việt Nam trong
tiến trình hiện đại hóa

1. Bối cảnh hội nhập văn hóa thông tin đầu thế kỉ XXI
10
1.1. c im ca bi cnh mi

10
1.2. Hi nhp bo ch vi khu vc v ton cu
10
2. Báo chí Việt Nam sau 10 năm thi hành Luật Báo chí
16
2.1. S pht trin ca bo ch Vit Nam giai on 1999 -
2009
16
2.1.1. Tng nhanh v s lng n phm, nh bo
16
2.1.2. Hn ch
19
2.2. Bo ch Vit Nam trong dng chy "ton cu ha"
20
2.2.1. a dng ha cc loi hnh bo ch
20
2.2.2. Xu hng a dng ha ngun tin
23


2.2.3. Bo ch trong vic y mnh ngoi giao vn
ha
24
3. Cuộc cạnh tranh thông tin trên mặt báo
27
4. Tính hiện đại trong quá trình "hiện đại hóa" tác phẩm
báo chí
30
Tiểu kết chương
32

Chương 2: "việt nam - tổng quan của báo giới" và cách làm sách
hiện đại về toàn cảnh báo chí hàng năm, kể từ 2004

1. Cái nhìn toàn cảnh của chủ thề làm sách (Hội đồng
tuyển chọn):
34
1.1. Tng quan ca bo gii v nhng cch th hin khc
nhau
34
1.1.1. Gii thch thut ng
34
1.1.2. Reader's Digest - Nt c o ca bo ch th
gii
37
1.1.3. Nhng gc nhn a chiu ca bo ch Vit Nam
v cch lm "tng quan"
37
1.2. Tng quan ca bo gii - Mt cch lm mi
39
2. Những sự kiện báo chí và thể loại báo chí nào được
chọn vào sách tổng quan
41
2.1. S kin bo ch v nhng c trng
41
2.2. Th loi bo ch
45
3. Tính phản biện xã hội, dự báo đã trở thành chuẩn thẩm mĩ
trong lựa chọn tác phẩm của "Việt Nam - Tổng quan của báo
48

giới"
4. "Tổng quan của báo giới" - Góc nhìn sâu và toàn diện
mọi lĩnh vực xã hội
53
4.1. Chnh tr - Ngoi giao
53
4.2. Kinh t
57
4.3. Gio dc - X hi
60
4.4. Quc t
63
4.5. Vn ha - Th thao
66
4.6. Khoa hc v Mi trng
69
5. Các thể loại báo chí và xu hướng phát triển thể loại
báo chí trên "Việt Nam - Tổng quan của báo giới"
71
Tiểu kết chương 2
76
Chương 3: nghệ thuật hiện đại hóa thông tin đặc thù của tác phẩm
báo trên sách "việt nam - tổng quan của báo giới"

1. Nghệ thuật chọn lựa tác phẩm hay
79
1.1. Hi ng tuyn chn
79
1.2. Chn vn 

81
1.3. Chn tc phm
86
2. Từ báo lên sách - Nét đặc sắc trong "Việt Nam - Tổng
quan của báo giới"
92
3. "Thương hiệu" nhà báo, tờ báo trên "Việt Nam - Tổng
quan của báo giới"
96
3.1. "Thng hiu" t bo qua "Vit Nam - Tng quan ca
bo gii"
96


3.2. Lao ng ca nh bo
98
3.3. Phong cch ca mt s nh bo qua "Vit Nam -
Tng quan ca bo gii"
101
3.3.1. Nh bo H Quang Li
101
3.3.2. Nh bo  Don Hong
104
3.3.3. Nh bo Uyn Ly
108
Tiểu kết chương 3
112
Kết luận
115
Tài liệu tham khảo

Phụ lục





















BẢNG QUY ĐỊNH CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

ASEAN : Hip hi cc quc gia ng Nam 
CNH, HH : Cng nghip ha, hin i ha
CNTT : Cng ngh thng tin
H. : H Ni
Nxb. : Nh xut bn

GS. : Gio s
KHXH&NV : Khoa hc x hi v Nhn vn
KHCN : Khoa hc v Cng ngh
PBXH : Phn bin x hi
PGS. : Ph gio s
R&D : Nghin cu v pht trin
TS. : Tin s
TP : Thnh ph
TTCK : Th trng chng khon
TTX : Thng tn x
VOV : i ting ni Vit Nam
VTV : i Truyn hnh Vit Nam
VTC : i Truyn hnh K thut s Vit Nam
VCTV : Truyn hnh Cp Vit Nam
WTO : T chc Thng mi th gii







PHẦN MỞ ĐẦU

1 - Tính thời sự và lý do chọn đề tài:
T trc n nay, vic tng kt cc s kin v chnh tr, kinh t, x hi,
quc t din ra trong mt nm trn bo ch thng c tp trung trong cch
t chc bi v trn cc trang bo Tt dng lch v Tt m lch hng nm.
iu  cho thy, nu mun nghin cu cc vn  v bo ch, hoc dng lm
t liu tham kho cho vic dy v hc ngnh bo ch, ngi c bo s phi

ln gi li nhiu t bo, nhiu n phm, mi c th a ra c nhng nhn
xt, nh gi v ton cnh bo ch trong mt nm  Vit Nam. "Việt Nam -
Tổng quan của báo giới" tuy cha hn ton din nhng  lm c cng
vic thng tin "ton cnh"  bng mt n phm hon ton khng phi n
phm bo ch m thng qua loi hnh sch in. Thng qua sch "Việt Nam -
Tổng quan của báo giới", ton cnh bo ch Vit Nam c hin din bng
vic tp hp cc bi bo.
 c c n phm ny, cc nh bo lm cun sch  c mt thi
gian tm hiu, hc tp kinh nghim lm sch kiu tng quan ny t mt s nn
bo ch hin i, c bit l Hoa K, nn ln u tin Vit Nam  xut hin
mt cun "tng quan bo gii" vi  ngha nh trn. Bt u t nm 2004,
Hi Nh bo Vit Nam, Bo Lao ng c sng kin xut bn n phm "Việt
Nam - Tổng quan của báo giới". Trong 3 nm lin tc, n phm ny c
khng ch gii bo ch n nhn m cn c ng o c gi c nc mong
i vi vai tr nh mt cun t in sng, "Almanach" ca nn bo ch
nc nh vi nhiu s kin chnh tr, kinh t, vn ha, x hi, khoa hc, gio
dc, quc t ni bt sau mt nm. Cun sch tp hp nhng tc phm bo


ch tiu biu c chn lc t hng trm t bo, tp ch, bo in t ca c
nc, th hin su sc nht nhng thnh tu, bc pht trin ca Vit Nam v
i sng quc t din bin sau mt nm. S hp dn ca n phm sch, bao
gm s hp dn ca cc tc phm bo ch trong   khi qut c s ng
gp ca bo ch i vi s pht trin ca t nc,  l l do  tc gi lun
vn chuyn ngnh bo ch la chn sch "Việt Nam - Tổng quan của báo
giới" cc nm 2004, 2005, 2006 lm i tng nghin cu ca lun vn khoa
hc bo ch.
Bn thn "Việt Nam - Tổng quan của báo giới" l cun sch, tp hp
nhiu bi bo, nhng ngi tip nhn n (c gi) li khng c cm gic rng
mnh ang c sch m  trong  h cm thy l hơi thở báo chí. Ngha l

h c gp hai ln th v khi c đọc báo qua sách. Nt c bit ny cng l
l do  tc gi lun vn chn "Việt Nam - Tổng quan của báo giới" lm i
tng nghin cu trong lun vn ny.
2 - Lịch sử nghiên cứu vấn đề:
Nh  ni  trn, "Việt Nam - Tổng quan của báo giới" l mt cch
lm sch trn bo ch mi c ln u tin  Vit Nam trong u th k XXI
nn s tm hiu, nghin cu v cch lm bo trong sch ny l cha tng hin
din. V th, trc khi lun vn ny c thc hin, cha thy c mt cng
trnh nghin cu no v vn  nu trn, c chng ch l cun sch "Nhng s
kin bo ch ni bt" do TTX Vit Nam xut bn, bt u t nm 2007. Ngoi
ra, nhng chuyn mc im bo hng ngy hoc im bo tun trn mt s
phng tin truyn thng khc, nht l bo hnh cng l mt "knh''  tham
kho.
Qua cc cng c tm kim trn Internet nh Google, Bing, Yahoo!,
MSN , tc gi cng  th tm kim nhng ti liu lin quan n tng quan
bo gii di t kha tm kim ting Anh l , "overview"


th thy rng nhng thng tin lin quan n thut ng ny rt him. Ngoi ra,
nhng khi nim c ngha tng t nh "Digest", "Collected Articles" cng
rt t v hu ht tp trung vo tp san Reader's Digest xut bn  M v nhiu
nc khc. iu  cho thy,  ti nghin cu l mt vn  mi v l lun
bo ch hc  Vit Nam.
3 - Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu:
Chn mt gc nhn tng th, khi qut v tnh hnh chnh tr, kinh t,
vn ha, gio dc ca Vit Nam v nhng vn  quc t ni bt c
thng tin trn sch tng quan trong qung thi gian 2004 - 2006, tc gi lun
vn phn tch ni dung, hnh thc th hin cc tc phm bo ch v cch tip
cn vn  ca mi t bo. Nhng cy bt sc so ca nhiu t bo cng xut
hin dy c trn n phm ni trn v y l l do  lun vn dnh mt phn

 nghin cu v ch nh b tng ng vi phong cch ca mi t
bo. c bit, qua nhng s kin bo ch nu trn,  ti s i su vo phân
tích nghệ thuật thông tin báo chí trn sch "Việt Nam - Tổng quan của báo
giới" t gc nhn xut bn sch.
4 - Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- i tng nghin cu ca  ti l cc th loi bo ch, ngh thut
thng tin ca tc gi, tc phm bo in, bo in t trn sch "Việt Nam - Tổng
quan của báo giới" cc nm 2004, 2005, 2006.
- Phm vi nghin cu: Tp trung vo n phm "Việt Nam - Tổng quan
của báo giới" cc nm 2004, 2005, 2006 v nhng ti liu bo ch hc lin
quan, trong  c bit l cun "Việt Nam - Tổng quan của báo giới" nm
2007  c hon thnh nhng khu: tuyn chn, bin tp, lm ma-kt
nhng v l do ngoi khoa hc m khng th xut bn.
5 - Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài:


Kt qu nghin cu ca  ti s gp phn lm r c v sao "Việt
Nam - Tổng quan của báo giới" li tr thnh mt cun sch tham kho cn
thit i vi nhng ngi lm bo, ngi lm khoa hc chnh tr v c gi
quan tm. c bit, di gc  bo ch hc,  ti s a ra nhng nh gi,
nhn xt v cch xy dng, tuyn chn, nhng n phm nu trn, thng qua
 thy c s pht trin ca th loi bo ch trc vic phn nh cc s
kin bo ch sao cho hiu qu nht.
6 - Phương pháp luận nghiên cứu:
- Da trn c s phng php lun ca ch ngha duy vt bin chng
v ch ngha duy vt lch s  xy dng lun vn.
- Su tm, thng k, phn loi tin, bi thnh tng nhm theo c im
ca ni dung v hnh thc.
- Phng php phn tch ti liu: Phng php ny c s dng nhm
xem xt thng tin c sn trn "Việt Nam - Tổng quan của báo giới"  thu

thp thng tin nh tnh phc v mc tiu  ti.
- Phng php phn tch tc phm bo ch: Phng php ny c s
dng nhm nh gi chun la chn bi bo hay ca "Việt Nam - Tổng quan
của báo giới", t  cho thy bo ch ang tr thnh mt lnh vc cnh tranh
thng tin khc lit.
7 - Kết cấu của luận văn
Ngoi phn m u, phn kt lun, mc lc, ph lc v danh mc ti
liu tham kho, lun vn gm 3 chng:
Chương 1 - Báo chí Việt Nam - diễn đàn của văn hóa Việt Nam
trong tiến trình hiện đại hóa
Chương 2 - "Việt Nam - Tổng quan của báo giới" và cách làm sách
hiện đại về toàn cảnh báo chí hàng năm, kể từ năm 2004


Chương 3 - Nghệ thuật hiện đại hóa thông tin đặc thù của tác
phẩm báo trên sách "Việt Nam - Tổng quan của báo giới".




Chương 1
BÁO CHÍ VIỆT NAM - DIỄN ĐÀN CỦA VĂN HÓA
VIỆT NAM TRONG TIẾN TRÌNH HIỆN ĐẠI HÓA

1 - Bối cảnh hội nhập văn hóa thông tin đầu thế kỉ XXI:
1.1: Đặc điểm của bối cảnh mới


-  





- - 
 
 

Nh 




 

  
 




" [4].
          


-7-1998 
-6--
NQ-
 





quyền lợi cá nhân 
- 



Cug CNTT 




- - 
  
-1-

 [12, tr.3] 


- 

 [5, tr.15].


. 
- - 











Tr             
"




" [9, tr.36-37]. 

c
              






             




gian qua  
ternet 
- 

 
-TH
 
-   


1.2: Hội nhập báo chí với khu vực và toàn cầu



    







               
Internet 

          










Nam.
 





 "



             
     
, VOV 
 
  
 
  



DPA, Itar-TASS, NHK, BBC " [10].

 -
  
 

- - 
 


- 


 



 
 
 


2 - Báo chí Việt Nam sau 10 năm thi hành Luật Báo chí:
2.1: Sự phát triển của báo chí Việt Nam giai đoạn 1999 - 2009:
2.1.1: Tăng nhanh về số lượng ấn phẩm báo chí, nhà báo:
      
-12--1-
 



c





.
-2009

 -TH 
-TH 




 " [10]-

  

.


           

.
15.              
              

 [1, tr.7]. 

- - 2
. -
- [ ]. 
 [10].
   


VTV (900
           VOV (1  

PT-TH 
T-TH 
H          







         - truy 
VTV, TTX          
Tu
d-TH VTC " [10].

        
              


- , 
 ---

t- 
 
 
-TH
- 

    



 



 -TH



2.1.2: Hạn chế:


 



Thứ nhất: 



 
               


 [10].
Thứ hai:        


da








 [10].
Thứ ba: 





 

 [1, tr.9].
Thứ tư: 




Thứ năm: 











2.2: Báo chí Việt Nam trong "dòng chảy" toàn cầu hóa:
2.2.1: Đa dạng hóa các loại hình báo chí:
Sau   



 
Lĩnh vực báo in: -

[2, tr.7].
Báo điện tử: -


 [5].
 






-TH , coi
 


 

Hệ thống PT-TH: "     -TH T   
, -
TH m 63 -TH 
  
    





VOV 
  

VTV  
  
  



 (100%
di


       ,       
t Internet 


-TH 

Internet             

" [5].
  




 

 
     
 



2.2.2: Xu hướng đa dạng hóa nguồn tin:

-


- 

 "sự mở rộng mạnh mẽ các nguồn tin
trong nước và ngoài nước" [17, tr.42]        









 


trao 
-TH, 
v.v
nguồn tin đa dạng hóa thông tin 

PT-TH

- 
Tr             





 trong

-  
"Việt Nam - Tổng
quan của báo giới" .