Sáng kiến kinh nghiệm dành cho giáo viên lớp 3

"Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học,
làm quen với chữ viết
I. Đặt vấn đề:
Bác Hồ vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta đã nói:
"Vì lợi ích 10 năm trồng cây
Vì lợi ích trăm năm trồng ngời"
Lời dạy đó thấm nhuần sâu sắc cho những ngời làm công tác giáo dục nói
chung và giáo dục Mầm non nói riêng. Sự nghiệp "Trồng ngời" có một ý nghĩa
hết sức quan trọng và lớn lao đối với đất nớc vì đất nớc ta đang bớc vào thời kỳ
"Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá". Để đạt đợc điều đó giáo dục có vị trí quan
trọng hàng đầu bởi vì Đảng ta đã nhấn mạnh: "Giáo dục là quốc sách hàng
đầu" trong đó giáo dục Mầm non có vị trí đặc biệt quan trọng, vì bậc học Mầm
non là nền tảng đầu tiên để đào tạo con ngời mới trong thời kỳ Công nghiệp hoá -
Hiện đại hoá đất nớc.
Quán triệt và thực hiện tốt quan điểm, đờng lối của Đảng về phát triển giáo
dục, trong những năm qua đã có sự chỉ đạo thống nhất từ Trung ơng đến địa ph-
ơng. Đã có nhiều công trình nghiên cứu cơ bản và ứng dụng làm cơ sở cho việc
xây dựng nội dung, phơng pháp trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ Mầm non.
Việc nâng cao chất lợng giáo dục toàn diện luôn luôn là mục tiêu phấn đấu của
bậc học Mầm non. Bởi vậy hàng năm có những chuyên đề bổ sung chỉnh sửa để
phù hợp, với công tác chăm sóc giáo dục trẻ trong thời kỳ đổi mới. Một trong
những nội dung đó là thực hiện chuyên đề "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm
quen với văn học, làm quen với chữ viết " có một ý nghĩa hết sức to lớn vì qua
đó trẻ sẽ đợc tiếp xúc với lời hay ý đẹp trong văn học, tiếp xúc với ngôn từ, với
hình ảnh. Hình ảnh ở đây là hình ảnh trẻ cảm nhận đợc qua thơ qua, qua chuyện
kể, đồng dao ca dao, các hình ảnh đó rất gần gủi với trẻ, nh là: Cỏ, cây, hoa, lá:
Hoa cà tim tím
Hoa mớp vàng vàng
Hoa lựu chói chang
Đỏ nh đốm lửa
Hoặc các hiện tợng thiên nhiên gần gũi nh mặt trời, trăng, sao:

Ông mặt trời óng ánh
Toả nắng hai mẹ con
Hoặc là:
Những ngôi sao trên trời
1
Nh cánh đồng mùa gặt
Tất cả đều hiện lên trong thơ, truyện bằng những hình ảnh phong phú, từ
ngữ biểu cảm, cấu trúc hoàn chỉnh, ngôn ngữ giàu nhạc điệu đã bồi dỡng cho tâm
hồn trẻ những cảm xúc ban đầu, trẻ sẽ đợc giáo dục về mặt tình cảm, trí tuệ, đạo
đức đồng thời cũng kơi dậy về mặt năng khiếu, thẩm mỹ.
Nh ta đã biết, ngay từ lúcc lọt lòng mẹ, nằm trên chiếc nôi đa, trẻ đã thích
thú lắng nghe những câu ca dao trong lời ru của bà, của mẹ Những bài ca dao
về cái cò, cái vạc, cái nông đã đi vào giấc ngủ của trẻ, có nhà thơ đã viết:
Ngày con ra đời lời ru đẩy tao nôi
Những cái vạc, cái nông trong lời ru con ngủ
Cô Tấm gọi: bống bống bang bang nho nhỏ
Quả thị thơm cho đời con ngoan .
Lớn lên chút nữa, những chuyện kể dân gian, cổ tích mà trẻ đợc bà, mẹ kể
cho nghe đã là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống của trẻ. Khi trẻ
vào trờng Mầm non, môn học mà trẻ yêu thích nhất đó là văn học. Đối với trẻ
Mầm non văn học nh những bài học đầu tiên về cuộc sống. Trẻ rất thích thú khi
nghe kể chuyện đọc thơ và thích xem biểu diễn rối, diễn kịch. Không những trẻ
giành nhiều thời gian cho sở thích mà đó chính là nội dung những câu chuyện bài
thơ đã gây ra những biến đổi trong tâm lý trẻ, nó chi phối các hoạt động khác,
làm cho nó mang màu sắc độc đáo của lứa tuổi Mầm non. Việc "Nâng cao chất
lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" sẽ hình thành lòng
yêu thích văn học, yêu thích chữ viết từ đó trẻ sẽ đợc phát triển trí tởng tợng, tâm
hồn trẻ giàu cảm xúc, trẻ thêm yêu quê hơng đất nớc, kính yêu Bác Hồ yêu bố
mẹ, ông bà, yêu những việc làm tốt, không đồng tình với việc làm xấu
ở lứa tuổi Mầm non trẻ đặc biệt nhạy cảm trớc những vấn đề buộc về tình

cảm, bởi vậy nội dung t tởng của nhiều bài thơ, câu chuyện đem đến cho trẻ lòng
yêu thơng con ngời, yêu thiên nhiên đất nớc. Việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ
làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" có một ý nghĩa hết sức to lớn đối
với trẻ Mầm non và nhất là trong việc chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 nhng trên thực tế
kết quả đạt đợc khi cha thực hiện chuyên đề còn thấp, cha thật sự đợc chú trọng.
Một phần do năng lực của giáo viên còn hạn chế. Một phần do nghệ thuật lên lớp
của giáo viên còn hạn chế mà bộ môn này đòi hỏi ở ngời giáo viên phải có nghệ
thuật lên lớp cao để thể hiện tốt tác phẩm văn học. Một phần do điều kiện giáo
viên đứng lớp ngày hai buổi nên gặp khó khăn trong việc học tập tự bồi dỡng
nâng cao trình độ chuyên môn cũng nh nghệ thuật lên lớp. Do đặc thù tiếng địa
phơng còn nặng nên việc thể hiện tác phẩm văn học cha đợc diễn cảm. Một phần
2
còn do giáo viên còn lúng túng, cứng nhắc trong chuyển đổi hình thức dạy trẻ,
cha linh hoạt, sáng tạo, còn nặng nề hình thức dạy cũ. Và còn một khó khăn
không nhỏ đó nhận thức của một số phụ huynh cha coi trọng công tác chăm sóc
giáo dục trẻ cũng nh cha thấy đợc tầm quan trọng của việc "Nâng cao chất lợng
cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết". Trong quá trình thực hiện
còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất (đồ dùng dạy học). Đã có đồ dùng để
dạy học nhng đồ dùng của bộ môn này đòi hỏi tính sáng tạo, tính nghệ thuật và
thẩm mỹ cao, đòi về sự phong phú, đa dạng về thể loại đồ dùng mới thu hút và
hấp dẫn trẻ. Xác định đợc ý nghĩa to lớn trong việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ
làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" và đứng trớc những thực trạng
trên nên tôi đã chọn đề tài: Một số kinh nghiệm để thực hiện tốt chuyên đề
"Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết".
II. biện pháp:
Qua ba năm thực hiện chuyên đề tôi dự toán áp dụng một số biện pháp
sau:
1. Tạo môi trờng cho trẻ "làm quen với văn học, làm quen với chữ
viết":
Ngay từ đầu năm học, cô giáo cần phối hợp với cha mẹ các cháu đóng góp

su tầm các sách văn học các hoạ báo tạp chí nguyên liệu cho trẻ tự làm sách để
xây dựng "góc sách" mang nội dung văn học. Tại "góc sách" trẻ đợc xem các
sách tranh chuyện, tạp chí, hoa báo Cô sẽ đọc cho trẻ nghe và dạy trẻ cách tri
giác tranh chuyện. Dần dần trẻ có thể tự "đọc" lúc đầu trẻ sẽ đọc theo trí nhớ, trẻ
nhớ về nội dung câu chuyện cô đã kể rồi khớp với nội dung truyện với sách tranh
truyện. Trong lớp bố trí góc văn học hoặc "vờn cổ tích" trang trí các hình ảnh
trong câu chuyện cổ tích, các bài thơ theo chủ điểm mà trẻ đã đợc nghe, đợc đọc,
vì đặc điểm t duy của trẻ là t duy trực quan hình tợng nên trẻ rất thích đợc xem
các hình ảnh. Ngoài góc văn học cô cần tận dụng các khoảng trống trong lớp treo
các bức tranh có nội dung minh hoạ, các câu chuyện bài thơ, hình ảnh nhân vật
ngộ nghĩnh, trong các câu chuyện bài thơ để trẻ đợc quan sát, tiếp xúc và các
góc, các đồ dùng đều viết chữ to để hàng ngày khi chơi ở các góc, khi lấy đồ
dùng đồ chơi trẻ đợc tiếp xúc, đợc quan sát, đợc "đọc" từ đó trẻ biết ý nghĩa của
từ, tên của đồ dùng, của góc Trẻ đợc làm quen với chữ viết tạo điều kiện thuận
lợi cho trẻ lên loép 1 và học phổ thông vào dịp ngày lễ hội, cô có thể cho trẻ cùng
cô làm các đồ dùng minh hoạ hoặc trang trí quần áo để đóng kịch, làm mũ nhân
vật. Trẻ rất yêu thích và hứng thú khi đợc cùng tham gia thể hiện.
3
2. "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với
chữ viết" qua các hoạt động:
a. Hoạt động chung:
Thực hiện đổi mới phơng pháp chăm sóc giáo dục tôi đã áp dụng phơng
pháp tích hợp môn học vào các tiết dạy nh: Toán, giáo dục âm nhạc, làm quen
môi trờng xung quanh
Ví dụ: Khi dạy môn "làm quen môi trờng xung quanh" đề tài "quá
trình phát triển của cây từ hạt" tôi đã vận dụng đa bài thơ "vòng quay luân
chuyển" vào để giới thiệu bài.
"Từ những hạt quýt
Nảy ra mầm non
Mầm thành cây xanh

Ra hoa đầy cành
Hoa lại thành quả
Quýt vàng ngọt lành
Ngời ta ăn quả
Nhả hạt xinh xinh
Từ những hạt ấy
Nảy ra mầm non
Mầm thành cây xanh
Ra hoa đầy cành
Hoa lại ra quả
Quýt vàng ngọt lành
Vòn quay luân chuyển
Tiếp mãi không ngừng"
Và vận dụng cây chuyện "chú đỗ con" để kể cho trẻ nghe ở phần củng cố.
Kết thúc câu chuyện tôi nhấn mạnh cho trẻ biết "chú đỗ con chính là hạt đậu,
đợc ma xuân tới nớc, đợc bác mặt trời sởi ấm đã nảy mầm thành cây đậu đấy".
Khi vận dụng cây chuyện, bài thơ vào tiết học thì tiết học đỡ khô khan và rất sinh
động, trẻ hứng thú học và kết quả trẻ nắm rất vững quá trình phát triển của cây từ
hạt mà theo tôi nghĩ nếu chỉ chắc lời giải của cô thì kết quả cha thể đạt đợc cao
nh mong muốn.
Cũng ở tiết này tôi đã vận dụng cho trẻ làm quen với chữ viết. Dới các bức
tranh hạt - mầm cây - cây có hoa - cây có quả, tôi viết từ tơng ứng ở phía dới.
Quá trình từ quan sát tranh đồng thời cho trẻ đọc từ, trẻ hiểu đợc ý nghĩa của từ
4
đó, đợc nhận biết mặt chữ nhằm phát triển lời nói cung cấp vốn từ và trẻ đợc làm
quen với chữ viết một cách hiệu quả nhất.
Ví dụ: Khi dạy môn giáo dục âm nhạc, bài hát "ông cháu" tôi đã đa bài
thơ "ông em" để giới thiệu dẫn dắt vào bài.
Ông em tóc bạc
Trắng muốt nh tơ

Ông em kể chuyện
Ngày xửa ngày xa
Em ngồi nghe chuyện
Mê mãi, say sa
Ví dụ: Khi dạy môn Toán, đề tài "số 10" tôi đã vận dụng đa câu chuyện
"ai đáng khen nhiều hơn" để dẫn dắt vào bài. Cô kể: "Ngày xa trong khu rừng
nọ có hai anh em thỏ xám sống cùng mẹ, bố thì đa làm xa nên cậu nào cũng
tỏ ra mình là đứa con ngoan nhất, đợc mẹ khen nhiều nhất. Biết đợc chuyện
đó một hôm thỏ mẹ bảo: Các em của mẹ, bvữa nay các con đợc nghỉ học, thỏ
anh lên rừng hái cho mẹ 10 chiếc nấm hơng, thỏ em ra đồng cổ hái cho mẹ 10
bông hoa đồng tiền thật đẹp " bạn nào giỏi xung phong làm thỏ anh, thỏ em
hái hoa và nấm cho mẹ nào ? tôi cho hai trẻ làm thỏ anh thỏ em đi hái hoa và
nấm sau đó cho cả lớp đếm lại. Bằng cách này tiết học thêm sinh động trẻ rất
hứng thú và thiết học toán đỡ khô khan khi đa chuyện kể vào.
* Tích hợp các môn học để "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với
văn học, làm quen với chữ viết". Tiết học sẽ sinh động, gây hứng thú cho trẻ và
đạt kết quả cao hơn khi cô giáo biết linh hoạt, khéo léo tích hợp các môn học vào
giờ dạy "làm quen với văn học" cô có thể vận dụng môn giáo dục âm nhạc để
giới thiệu dẫn dắt vào câu chuyện kể, bài thơ hoặc chuyển tiếp giữa các phần, vận
dụng môn tạo hình và tiết dạy làm quen với văn học ở phần luyện tập hoặc là vận
dụng các môn học khác nh làm quen với chữ cái, toán vào tiết dạy một cách phù
hợp.
Ví dụ: Khi kể chuyện "Tích chu" tôi đã vận dụng bài hát "cháu yêu bà"
có tác dụng hỗ trợ cho việc giáo dục, yêu thơng, quan tâm đến bà mà nội dung
câu chuyện muốn đề cập tới.
Ví dụ: Khi dạy bài thơ: Trăng ơi từ đâu đến tôi đã vận dụng cho trẻ ôn
luyện chữ cái cho trẻ đọc bài thơ bằng chữ to và cho trẻ lên tìm chữ cái a, ă, â
trong bài thơ nhằm ôn luyện chữ cái đã học, đồng thời trẻ đếm xem đã tìm đợc
bao nhiêu chữ a ? chữ ă ? chữ â ? và so sánh củng cố thêm về toán cho trẻ.
5

Ví dụ: Khi dạy bài thơ: "Hoa kết trái" tôi đã vận dụng đa môn tạo hình để
luyện tập nhằm nâng cao chất lợng của tiết học. Tôi cho trẻ vẽ các loài hoa trong
bài thơ - hoa kết thành quả, nh nội dung bài thơ đã đề cập. Trẻ rất thích thú vẽ,
qua hình ảnh ngộ nghĩnh trẻ vẽ, trẻ cũng đợc củng cố thêm về các loài hoa, các
màu sắc và cảm nhận đợc vẻ đẹp thiên nhiên qua nội dung bức tranh, cũng nh nội
dung bài thơ đề cập tới.
b. Hoạt động góc:
Nh ta đã biết vui chơi là hoạt động chủ đạo trong trờng Mầm non. Trẻ
"học bằng chơi, chơi mà học" vì vậy, để thực hiện tốt "Nâng cao chất lợng cho
trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" qua trò chơi có một ý nghĩa
hết sức to lớn.
Ví dụ: Trong buổi chơi trong trò chơ có đóng kịch, cô giáo vận dụng các
câu chuyện trong chơng trình chăm sóc giáo dục trẻ, cô có thể kể chuyện sang
hoạt cảnh hoặc đóng kịch trẻ rất hứng thú khi tham gia. Trẻ đợc vào vai một cách
tích cực, chủ động, sáng tạo, trẻ tái tạo lại ngôn ngữ, hành động nhân vật một
cách hồn nhiên thông qua vai diễn của mình (chuyện "cáo thỏ gà trống", "củ
cải trắng", "ai đáng khen nhiều hơn", "ba cô gái", "tích chú" ).
Ví dụ: Qua các trò chơi khác nh trò chơi dân gian "Rồng rắn lên mây"
khi tham gia chơi trẻ phải đọc thơ:
Rồng rắn lên mây
Có cây lúc lắc
Có nhà điện biên
Hỏi ông thầy thuốc
Có nhà hay không ?
Và cuộc đối thoại giữ "thầy thuốc" và "rồng rắn" nhằm luyện cơ quan
phát âm và phát triển vốn từ cho trẻ.
Ví dụ: Trò chơi "cáo và thỏ" một trẻ làm cáo, số trẻ còn lại làm thỏ. Các
chú thỏ vừa đi vừa đọc thơ:
Trên bãi cỏ
Những chú thỏ

Tìm rau ăn
Rất vui vẻ
Thỏ nhớ nhé
Có cáo gian
Đang rình đấy
Thỏ nhớ nhé
6
Chạy cho nhanh
Kẻo cáo gian
Tha đi mất
Trẻ vừa chơi vừa đọc thơ, vừa gây hứng thú vừa luyện đọc cho trẻ.
c. Qua các hoạt động khác:
Việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với
chữ viết" là nhiệm vụ chính nh thời gian cho tiết dạy cũng có hạn vì vậy tôi vận
dụng vào các hoạt động khác, ở mọi lúc mọi nơi nhằm ôn luyện các kiến thức đã
học hoặc làm quen với tác phẩm văn học sắp đợc học. Đặc biệt là loại động chiều
có thời gian rất nhiều nên tôi dành thời gian để hớng dẫn trẻ đóng kịch, tập đọc
kể diễn cảm, kể chuyện sáng tạo, biểu diễn rối, làm quen với cách đọc sách, cách
chỉ vào từ, làm quen với chữ viết từ đó việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm
quen với văn học, làm quen với chữ viết" mới đạt kết quả cao.
3. Khâu chuẩn bị của cô giáo để thực hiện tốt chuyên đề "Nâng cao
chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết":
Muốn thực hiện tốt việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học,
làm quen với chữ viết" thì cô giáo phải có một sự chuẩn bị chu đáo, chuẩn bị trớc
tiên là phải nghiên cứu kỹ nội dung tác phẩm, việc thông hiểu nội dung tác phẩm
sẽ định ra tính cách, hành động, ngữ điệu của nhân vật, nắm đợc t tởng bao trùm
của chủ đề, bài thơ, câu chuyện, từ đó xác lập thái độ, cử chỉ, điệu bộ, giọng đọc,
kể một cách phù hợp.
Trong khâu chuẩn bị, mọi việc rất cần thiết đó là chuẩn bị đồ dùng dạy
học. Đối với môn "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học" việc

chuẩn bị đồ dùng có tầm quan trọng đặc biệt vì đồ dùng vừa đòi hỏi tính sáng tạo
lại vừa có tính nghệ thuật và thẩm mỹ. Nếu nh nội dung câu chuyện hay mà bức
tranh cô vẽ xấu thì khi kể cũng giảm hứng thú của trẻ và để nâng cao chất lợng
cho tiết dạy thì giờ đây không chỉ kể và xem tranh mà đòi hỏi phải tiết học có sử
dụng rối. Vì vậy việc chuẩn bị của cô phải có rối các nhân vật, sân khấu, cảnh
nền và đòi hỏi có tinh quyết định đó là sự điều khiển con rối làm sao cho có hồn.
Muốn đạt đợc cô phải tập điều khiển, hớng dẫn một số trẻ cùng điều khiển rối và
một số chuyện cô phải tập cho trẻ đóng kịch cho các bạn xem, khi đóng kịch thì
phải chuẩn bị trang phục, mũ nhân vật, một số cảnh đơn giản để bố trí theo nội
dung vở kịch Muốn thực hiện tốt, đòi hỏi ở cô giáo có một sự chuẩn bị kỹ lợng.
Sự chuẩn bị tốt góp phần rất lớn cho thành công của tiết dạy.
4. Tuyên truyền với phụ huynh về chuyên đề: "Nâng cao chất lợng cho
trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết".
7
Để tổ chức tốt chuyên để, công tác tuyên truyền với phụ huynh hết sức
quan trọng. Phải làm sao cho phụ huynh hiểu tầm quan trọng của chuyên đề từ đó
phối kết hợp với phụ huynh trong việc dạy trẻ. Khi phụ huynh nhận thức đợc thì
sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cô giáo. Cụ thể nh khi phát động su tầm tranh ảnh,
chuyện thơ lứa tuổi mẫu giáo phụ huynh đã hết lòng ủng hộ, đã đóng góp các loại
tranh truyện thơ thay phù hợp với lứa tuổi, và phong phú thêm góc sách của lớp.
Hoặc là khi Ban phát động cuộc thi sáng tạo chuyên đề "làm quen với văn
học" tôi đã trao đỏi với phụ huynh về nội dung cuộc thi, phối hợp đã hết lòng
ủng hộ, phụ huynh có cháu dự thi thì cũng lo lắng chuẩn bị cho cháu, phụ huynh
cùng tham gia đóng kịch thì cùng cô và cháu tập luyện để dự thi. Chỉ khi phụ
huynh hiểu thì mới quan tâm, ủng hộ, tạo điều kiện giúp đỡ cho cô giáo một cách
nhiệt tình nh vậy. Tuyên truyền cho phụ huynh trớc hết là cuộc họp phụ huynh
đầu năm, cô giáo phải nêu đợc chuyên đề chính trong năm, nói cho phụ huynh
hiểu ý nghĩa to lớn của việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học,
làm quen với chữ viết" những nội dung cơ bản cần thiết chuyên đề, những yêu
cầu mà trẻ cần đạt đợc để phụ huynh nắm. Sau nữa là tuyên truyền hàng ngày qua

những dịp tiếp xúc với phụ huynh khi đa đón trẻ, cô giáo trao đổi với phụ huynh,
có thể là trao đổi về câu chuyện bài thơ đang học hoặc trao đổi về khả năng của
cháu.
Ví dụ: "Em thấy cháu kể chuyện cáo thỏ và gà trống ở lớp rất là hay,
chị về động viên cháu để cháu kể cho cả nhà cùng nghe". Hoặc là: "câu
chuyện này cháu đợc thuộc, đã kể đợc nhng cháu cha mạnh dạn lắm chị về
động viên cháu kể thê" nh vậy trẻ đợc lyện tập ở mọi lúc mọi nơi và phụ
huynh nh cô giáo thứ 2 trong việc dạy trẻ ở nhà. Tuyên truyền với phụ huynh qua
góc tập trung "góc văn học" "Vờn cổ tích" góc tuyên truyền có tầm quan trọng
rất lớn trong việc tuyên truyền với phụ huynh, với các đoàn thể, với các cháu, vì ,
lớp tôi phụ trách là lớp lẻ ở khối, lớp học và là nơi các cháu học tập, vừa là nơi
hội họp và sinh hoạt văn hoá của khối cho nên việc xây dựng góc tuyên truyền để
tuyên truyền với phụ huynh và mọi ngời biết rất phù hợp và rất có hiệu quả. ở
góc tuyên truyền chuyên đề văn học tôi đã bố trí các câu chuyện bài thơ trẻ đang
học, ngoài ra còn có các hình ảnh nhân vật, nội dung câu chuyên qua "vờn cổ
tích", các câu chuyện bằng tranh vẽ để trẻ kể chuyện sáng tạo, trng bày các nhân
vật rối, các sản phẩm cô và trẻ cùng làm, các câu chuyện tranh đã su tầm, qua
góc tuyên truyền chuyên đề văn học và chữ viết phụ huynh và mọi ngời biết đợc
chơng trình, nội dung học của các cháu, từ đó phụ huynh có cách nhìn, cách nghĩ
đúng đắn hơn về công tác chăm sóc giáo dục trẻ Mầm non.
8
5. "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với
chữ viết" qua các phơng tiện: Đài, ti vi, tạp chí "giáo dục Mầm non" gia
đình và bé":
Ngày nay các phơng tiện nh báo, đài, ti vi và băng đĩa rất là sẵn. Tôi đã su
tầm mua các băng kể chuyện mẫu giáo để mở cho trẻ những giờ nh hoạt động
chiều, đón trả trẻ theo dõi lịch phát sóng ti vi để hớng trẻ về nhà xem chơng
trình biểu diễn rối của các trờng Mầm non, hớng dẫn phụ huynh mua băng đài,
đĩa về các câu chuyện thơ lứa tuổi mẫu giáo. Qua theo dõi tôi thấy nhiều gia đình
đã có và đến lớp trẻ kể cho cô và các bạn nghe ở nhà trẻ đã xem và nghe kể câu

chuyện gì, trẻ kể cho cô và bạn nghe câu chuyện đó
Hoặc là trong tạp chí chuyên ngành Mầm non nh "giáo dục Mầm non"
"gia đình và bé" có những câu chuyện rất vui, rất ngộ ngĩnh dành cho trẻ lứa
tuổi Mầm non. Tôi cho trẻ xem và đọc ở hoạt động góc, ở mọi lúc mọi nơi, lúc
đầu cô đọc cho trẻ nghe, vừa đọc vừa chỉ vào từ tơng ứng ở dới tranh, dần dần khi
trẻ thuộc trẻ sẽ tự "đọc" bằng biện pháp này trẻ đợc làm quen với tác phẩm văn
học, biết cách đọc và đợc làm quen với viết.
III. kết quả:
Qua ba năm thực hiện chuyên đề "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen
với văn học, làm quen với chữ viết" qua áp dụng các biện pháp trên tôi đã thu đ-
ợc một kết quả sau:
1. Kết quả ở trẻ:
- Hình thành ở trẻ khả năng cảm thụ văn học. Trẻ đã bộ lộc cảm xúc của
mình khi nghe kể chuyện, đọc thơ. Trẻ thích đợc nghe kể chuyện, đọc thơ, đồng
giao, ca dao, thích xem biểu diễn rối đồng thời thích đợc kể lại chuyện, đọc thơ,
diễn kịch cho mọi ngời cùng nghe.
- Hình thành ở trẻ lòng yêu quê hơng đất nớc, yêu bố mẹ ông bà, yêu cảnh
vật gần gũi xung quanh trẻ, yêu những việc làm tốt, phê phán những việc làm
xấu ở lứa tuổi này trẻ đặc biệt nhạy cảm trớc những vấn đề tình cảm, bởi vậy t
tởng bao trùm của nhiều bài thơ, câu chuyện đem đến cho trẻ lòng yêu thơng con
ngời, yêu thiên nhiên đất nớc.
Ví dụ: Qua bài thơ "trăng ơi từ đâu đến" trẻ cảm nhận đợc vẻ đẹp của
thiên nhiên trong đêm trăng sáng, cảm nhận đợc vẻ đẹp của trăng qua các không
gian khác nhau: Từ cánh đồng xa, từ biển xanh diệu kỳ, từ một sân chơi từ đó
khơi gợi ở trẻ lòng yêu thiên nhiên và tình yêu thiên nhiên vốn là khởi điểm của
tình yêu Tổ quốc.
9
Những câu chuyện kể, những bài thơ đã giúp trẻ xác lập một thái độ đối
với các hiện tợng của đời sống xung quanh trẻ. Khi nghe một câu chuyện, trẻ
sống hoà mình vào nhân vật đồng tình với các thiện, lên án các ác. Trẻ yêu các

nhân vật chính diện trong các câu chuyện kể, các nhân vật đó bao giờ cũng chăm
chỉ lao động, sống chính trực, giàu lòng nhân ái, biết yêu thơng mọi ngời, đó là
cô Tấm trong truyện "Tấm Cám" anh nông dân trong truyện "Cây tre trăm
đốt", gà trống trong truyện "cáo, thỏ, gà trống" chú dê đen trong truyện "chú
dê đen"
- Rèn luyện kỹ năng đọc kể diễn cảm, cung cấp vốn từ, và phát triển lời nói
cho trẻ: Khi tiếp xúc với tác phẩm văn học trẻ sẽ đợc rèn luyện kỹ năng đọc và kể
diễn cảm, trẻ đợc làm quen với hình tợng ngôn ngữ trong sáng, tiểu cảm, học đợc
nhiều lời hay ý đẹp của tiếng mẹ đẻ qua văn học, vì ngôn ngữ của dân tộc nào thể
hiện cái tinh hoa của dân tộc, của Tổ quốc đó.
- Rèn luyện khả năng nhận biết chữ cái, nhận biết từ và phát triển cơ quan
phát âm phát triển lời nói cho trẻ. Qua ba năm thực hiện chuyên đề tôi nhận thấy
việc "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ
viết" đã giúp trẻ phát âm chuẩn hơn qua đọc thơ kể chuyện giúp trẻ nói năng
mạnh lạc hơn, diễn đạt rõ ràng hơn.
Ví dụ: Sửa lỗi phát âm sai N, L cho trẻ. Trẻ bé rất hay phát âm sai N, L tôi
đã dạy trẻ phát âm đúng qua bài thơ:
Nuôi lợn nái
Lứa lợn này
Nom lớn lắm
Lợn lúc lắc
Lúc no nê
Nó lặc lè
Nằm lăn lóc
Luyện đọc nhiều lần, trẻ đã phát âm N, L chuẩn phát hơn.
- Phát triển lời nói và cung cấp vốn từ cho trẻ: ở lớp tôi có cháu Thu Thảo
mới đầu vào học còn nói ngọng, vốn từ ít, diễn đạt câu ngắn 2 - 3 từ. Qua quá
trình dạy cháu áp dụng nhiều biện pháp: Tập phát âm, sửa lỗi phát âm, kể chuyện
cho cháu nghe để cung cấp vốn từ cho cháu đến nay cháu phát âm đã chuẩn
hơn nói rõ ràng hơn, vốn từ nhiều hơn nên diễn đạt lời nói tốt hơn. Trớc đây cháu

nói công ha - giờ cháu nói bông hoa. Trớc đây cháu nói con me Phơn - giờ cháu
nói con mẹ Phơng.
10
- Trớc đây chỉ đọc bài thơ có 3 tiếng nh "cây dây leo" giờ cháu đã đọc đợc
bài thơ dài hơn, có nhiều tiếng hơn nh bài "ông mặt trời" "trăng sáng".
- Kết quả trên trẻ còn thể hiện ở các tiêu chí sau:
Những kỹ năng hình thành trên trẻ
Trớc khi có
biện pháp
Sau khi thực hiện
các biện pháp
Trẻ hứng thú nghe đọc kể tác phẩm 65 - 70% 90 - 95%
Trẻ mạnh dạn tham gia trên tiết học 60 - 65% 90 - 95%
Trẻ phát âm rõ ràng mạch lạc 60 - 70% 90 - 95%
Khả năng t duy, khả năng ngôn ngữ, khả năng diễn
đạt có logíc
50 - 55% 85 - 90%
Biết cách đọc, chỉ vào từ tơng ứng 30 - 40% 90 - 95%
Khả năng đọc, kể diễn cảm và tham gia nghệ thuật
nh: Đóng kịch, rối
50 - 60% 85 - 90%
2. Về khả năng của cô giáo:
Qua ba năm thực hiện chuyên đề "Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen
với văn học, làm quen với chữ viết" tôi đã trau dồi thêm cho mình nhiều kiến
thức và kinh nghiệm trong giảng dạy Bộ môn văn học, luôn suy nghĩ tìm tòi để
có phơng pháp nghệ thuật lên lớp phù hợp và đạt hiệu quả cao hơn. Tích luỹ đợc
các kinh nghiệm trong khâu chuẩn bị cho tiết dạy nh nắm đợc nghệ đọc, kể diễn
cảm. Phơng tiện chủ yếu trong việc đem văn học đến với trẻ và giọng đọc, kể của
cô. Việc nắm đợc thủ thuật đọc và kể cơ bản sẽ giúp cô giáo sử dụng sắc thái của
giọng mình để truyền đạt tác phẩm đến với trẻ một cách có hiệu quả nhất.

Qua thực hiện các biện pháp tôi đã nắm đợc một số yếu tố dẫn đến thành
công của tiết dạy nh nắm vững thanh điệu cơ bản của tác phẩm, nắm đợc ngữ
điệu, biết ngắt giọng đúng chỗ, thể hiện nhịp điệu, cờng độ giọng đọc và t thế, cử
chỉ nét mặt Lúc đọc kể tác phẩm văn học.
- Khả năng của cô giáo trong ciệc làm đồ dùng sáng tạo để dạy học: Trớc
đây khi cha thực hiện chuyên đề giáo viên chủ yếu là sử dụng đồ dùng tranh
minh hoạ có sẵn, trong khi dạy cha chú trong cho trẻ làm quen với chữ viết, với
từ, cha tạo môi trờng cho trẻ làm quen với chữ viết. Sau khi thực hiện chuyên đề
tôi đã suy nghĩ tìm tòi nghiên cứu để làm đồ dùng dạy học có tính nghệ thuật và
thẩm mỹ cao: Nghiên cứu làm và đa vào sử dụng rối tay, rối dẹt làm mũ nhân vật
để trẻ đóng kịch, diễn rối, làm mô hình để kể chuyện, nghiên cứu vẽ tranh để trẻ
kể chuyện sáng tạo
3. Về nhận thức của phụ huynh:
Trớc đây một số phụ huynh cha quan tâm đúng mức đến việc chăm sóc
giáo dục trẻ. Đặc biệt là cha hiểu, cha đánh giá đúng tầm quan trọng của việc
11
"Nâng cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết".
Nay phụ huynh đã hiểu ý nghĩa to lớn của chuyên đề đối với sự hình thành khả
năng cảm thụ văn học, giáo dục về mặt tình cảm đạo đức, rèn luyện và phát triển
ngôn ngữ, lời nói, làm quen với chữ viết để chuẩn bị ho trẻ vào lớp 1. Từ đó
trong nhận thức, trong việc làm phụ huynh đã thể hiện sự quan tâm đến việc học
tập của cháu ở lớp cũng nh ở nhà. Phụ huynh đã kết hợp với cô giáo trong việc
dạy trẻ, có những phụ huynh rất có năng khiếu về kể chuyện, đọc thơ, ở nhà đã
kể chuyện, đọc thơ cho trẻ nghe nhằm mở rộng tầm hiểu biết cho trẻ. Có phụ
huynh quan tâm bằng cách mua sách truyện thơ, băng đĩa kể chuyện văn học
cho trẻ xem ở nhà. Có phụ huynh mua tặng lớp các tập tranh truyện rất đẹp, hay,
phù hợp với lứa tuổi Mầm non.
Qua cuộc thi "Cùng làm quen với văn học trẻ thơ" và cuộc thi "Sáng tác
chuyên đề văn học" phụ huynh đã rất quan tâm và ủng hộ, đã cùng tham gia dự
thi một cách nhiệt tình.

4. Đã tích cực hoá hoạt động của trẻ:
Trớc đây mặc dù môn "Làm quen với văn học" trẻ rất thích những kết
quả của tiết học cha cao trẻ tiếp thu một cách thụ động. Nhng nay qua 3 năm
thực hiện chuyên đề, qua áp dụng các biện pháp kết quả cho thấy trẻ rất hứng
thú say mê trong giờ học và trẻ đợc hoạt động nhiều, trẻ vừa chú ý lắng nghe cô
kể vừa theo dõi biểu diễn rối hoặc xem tranh vừa phải suy nghĩ "để trả lời" các
câu hỏi nâng cao của cô. Trẻ đợc tham gia kể chuyện đọc thơ, kể chuyện sáng
tạo, diễn kịch, biểu diễn rối trẻ đợc tích cực hoá hoạt động, chủ động sáng tạo
trong việc học tập nên phát triển ở trẻ một cách toàn diện về t duy, ngôn ngữ, t t-
ởng, trí nhớ đặc biệt là trong việc phát triển lời nói, cung cấp vốn từ để mở rộng
tầm hiểu biết của trẻ và là bớc chuẩn bị vững chắc cho trẻ vào lớp 1.
5. Về phơng tiện đồ dùng dạy học:
Nhận thức đợc tầm quan trọng của đồ dùng dạy học trong việc "Nâng cao
chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, với chữ viết" tôi đã suy nghĩ tìm tòi để
tạo ra các loại đôd dùng mới mà khi đa vào sử dụng gây hứng thú cho trẻ đồng
thời có tác dụng khởi gợi sự tìm tòi sáng tạo ở trẻ. Qua nghiên cứu để làm rối tay,
rối dẹt cũng nh đặt vẽ mà giờ đây lớp tôi đồ dùng dạy môn làm quen văn học đã
phong phú, đa dạng hơn cả về số lợng lẫn chất lợng.
VI. Bài học kinh nghiệm:
Qua áp dụng các biện pháp, tôi đã thu đợc một số kết quả khả quan, từ đó
tôi rút ra đợc bài học kinh nghiệm sau:
12
1.Trớc khi dạy trẻ làm quen với văn học, cô giáo phải có sự chuẩn bị
hết sức chu đáo. Chuẩn bị ở đây bao gồm nhiều mặt:
- Thứ nhất: Phải nghiên cứu kỹ nội dung tác phẩm để tìm đại ý, tóm tắt cốt
chuyện tìm chủ đề, t tởng của chủ đề, phân tích các khía cạnh của chủ đề, nắm đ-
ợc hình thức diễn đạt tác phẩm. Xác định đợc giọng đọc lời kể diễn cảm phù hợp
với câu chuyện bài thơ đó.
- Thứ hai: Phải chuẩn bị đồ dùng phù hợp có tính thẩm mỹ và sáng tạo, có
thể là tranh minh hoạ, có thể là rối tay, rối dẹt, mô hình, có thể là mũ nhân vật để

trẻ đóng kịch có thể là các bức tranh, rối để trẻ kể chuyện sáng tạo.
- Thứ ba: Chuẩn bị tâm thế cho trẻ gây niềm say mê hứng thú, háo hức đợc
nghe cô kể chuyện, đọc thơ.
- Thứ t : Chuẩn bị bố trí chỗ ngồi của trẻ phù hợp, gần gũi với cô giáo để
trẻ đợc nghe và giao lu với cô giáo, trẻ thấy rõ đợc ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ lời
nói của cô giáo giúp trẻ cảm nhận đợc nội dung, tác phẩm, cảm nhận đợc hành
động, tính cách của nhân vật qua cử chỉ thái độ của cô.
2. Xây dựng góc văn học, vờn cổ tích:
Để tuyên truyền cho phụ huynh và mọi ngời, cho trẻ, nắm bắt đợc các nội
dung cơ bản của môn học. Ngoài ra cô giáo phải su tầm truyện tranh, thơ để làm
phong phú góc đọc sách của trẻ. ở góc tuyên truyền cần bố trí nội dung các câu
chuyện bài thơ bằng hình ảnh ngộ nghĩnh, xây dựng vờn cổ tích có hình ảnh nhân
vật trong các câu chuyện trẻ đã và đang học. Các tranh, hình ảnh cô cần viết từ để
tạo môi trờng cho trẻ làm quen với chữ viết. Qua góc tuyên truyền, tuyên truyền
cho phụ huynh, các đoàn thể trong khối, Ban cán sự khối hiểu rõ tầm quan trọng
của chuyên đề để từ đó tạo điều kiện cho cô giáo thực hiện mục đích của mình.
3. Cô giáo phải tổ chức chủ tạo điều kiện:
"Nâng cao chất lợng co trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ
viết" qua hoạt động chung, hoạt động góc, ở mọi hoạt động, trẻ đợc làm quen với
nội dung tác phẩm văn học một cách nhẹ nhàng. Trẻ đợc ôn luyện và thực hành
nhiều hơn nhằm khơi gợi và phát triển ở trẻ lòng yêu văn học một cách có hiệu
quả mà trẻ không bị gò bó, áp đặt nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng
tạo của trẻ. Đối với làm quen với chữ viết, trẻ đợc tiếp xúc với các chữ viết ở các
đồ dùng, các góc, các từ ở dới tranh. Giúp cho trẻ một số kỹ năng cần thiết cho
học đọc viết ở lớp 1.
4. Cô giáo phải tích hợp các môn học:
Vào giờ học "làm quen với văn học" và dạy trẻ "làm quen với văn học"
thông qua các tiết học một số linh hoạt sáng tạo, phù hợp và có hiệu quả. Phơng
13
pháp tích hợp không những gây hứng thú cho trẻ mà còn khắc sâu cho trẻ những

kiến thức đã và đang học. Đặc điểm t duy của trẻ là dễ nhớ chóng quên phơng
pháp tích hợp nhằm củng cố những kiến thức đã học của các bộ môn, ngoài giờ
học chính khi học các môn khác mà có điều kiện cô giáo cũng nên lồng vào
nhằm củng cố cho trẻ.
5. Cô giáo phải tạo môi trờng cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học
và làm quen với chữ viết:
Đặc điểm t duy của trẻ là trực quan hình tợng nên ở trong lớp ngoài góc
tuyên truyền ra cô tận dụng các khoảng trống để treo tranh các bài thơ trẻ đang
học hoặc hình ảnh các nhân vật trong các câu chuyện để trẻ làm quen. Các đồ
dùng đồ chơi đều viết tên để trẻ đợc làm quen chữ viết, các bức tranh phía dới
đều có từ để giới thiệu cho các cháu biết, hớng dẫn trẻ cách đọc nói cho trẻ biết
cấu trúc, ý nghĩa của từ đó. Dần dần trẻ hiểu đợc cách viết từ tơng ứng, ý nghĩa
của từ và cấu trúc của từ gồm bao nhiêu tiếng, mối tiếng có mấy chữ cái ghép lại,
đó là chữ cái nào.
* Những bài học kinh nghiệm trên cần áp dụng một cách đồng bộ để kết
quả đạt cao hơn.
V. Đề xuất:
Qua thực tế trực tiếp giảng dạy và qua 3 năm thực hiện chuyên đề "Nâng
cao chất lợng cho trẻ làm quen với văn học, làm quen với chữ viết" tôi có một số
đề xuất sau:
1. Đầu t hơn nữa về cơ sở vật chất, mua sắm thêm trang thiết bị đồ dùng để
dạy và học môn làm quen với văn học. ở các lớp khối cha có sân khấu để biểu
diễn rối nên việc đa nội dung kể bằng rối gặp khó khăn.
2. Tạo điều kiện hơn nữa cho giáo viên đợc học tập kinh nghiệm các tiết
dạy mẫu về chuyên đề "Nâng cao chất lợng co trẻ làm quen với văn học, làm
quen với chữ viết" ở các trờng điểm.
3. Có tài liệu thể hiện sang kịch bản sân khấu để cô giáo thuận tiện cho trẻ
đóng kịch và biểu diễn rối. Tổ chức lớp dạy về nghệ thuật biểu diễn rối và đóng
kịch để các cô giáo đợc học tập trau dồi thêm kiến thức về bộ môn đòi hỏi tính
nghệ thuật này.

Trên đây là một số biện pháp, kết quả, bài học kinh nghiệm và những đề
xuất của bản thân qua 3 năm thực hiện chuyên đề. Tuy cha đợc đầy đủ nhng tôi
mong đóng góp một số ý kiến nhỏ của bản thân, xin nêu ra và đề cập đến và đồng
nghiệp cùng tham khảo, góp ý kiến cho bản sáng kiến kinh nghiệm này đợc đầy
đủ hơn.
14
Ngµy 15 th¸ng 4 n¨m 2005
15