Tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải – chi nhánh Hà Nội
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (490.42 KB, 69 trang )
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
MỤC LỤC
CHƯƠNG 1 5
TỔNG QUAN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG
NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 5
!"#
$%&'(!)
$&(*+,*-.%,'/0)
$$&(*+,1%2324'56%!7
$898:;<=97
$>?*@A@,7
$@A@,7
$$BC%D*@A@,E
$$?0F(%A/@A@,E
$$?0F(6%>?/E
$$$?0F(%A>?/E
$$G?0F(*?3%'H(!I
$GJK%L*M*>?C N@A@,O
$GPQR%A/@A@,24'5(!'!%CH6*MO
$G$%SF?%A/>?C N@A@,$
G9TUTPVW898G
G%%XSF?2, Q-@A@,*@,,.*236,/%A/(!
*QY.G
GXSF?2ZG
G$3*[4>?02Z*@,>?C N@A@,)
G$U?02Z'H*46\[,*3]3^6\*,3]3)
G$$U?02Z'H&( ,._'!*@% `&K&a7
GGbQY&&>?C N@A@,I
20
CHƯƠNG 2 21
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG 21
TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM- CN HÀ NỘI 21
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 1
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
$c9UTcdefbg;P9d9h$
$JK"*!'!&**@\%A/%i&L!Cd*/$
$$Y%D?*i%1%^]30^%1%j^'%A/(!b!C
d*/k!3$$
$G"",.*236,/$l
$$m8UTPVW8989b;P9d9hk9
c;9$E
$$K%*@.>?C N@A@,n$E
$$[%n$E
$$$B3&`6\[,*@A@,nGG
$$$4U?C N'!L?*QoUVpq]/,r%%banGl
$$$4U?C N@A@,oUV88qlO
$$$s">?C N@A@,*.%nl$
$$$t6M*>?C2.*2Q_%nl$
$$$$t'D2H'!?0F(nl
?0F(u2M.%M*@,,.*236\[,*@A@,l
*./@S+B/6!3l
CHƯƠNG 3 51
GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG
HẢI VIỆT NAM- CHI NHÁNH HÀ NỘI 51
Gv<w9c8x99w9
GK],%%0M?*4*%232M,.*23%A//@S+B/6
G$ZQ5%*\,.*23%A//@S+B/6k!3*@,*-/*5
$
G$9P9bcby<xUTPVW8989b;P9d9h
k9c;9
G$K%*4*%%]&&jz/@A@,
G$"\?6%!^F%1?&(%6%!2\[5`@/%%
D??@A@,
G$$$(%/,*@"23&'^&{%D*'!2.,21%H&%,%]3
!%|*%}@F'!%]3%A/(!}%?E
G$G%C&&&az/'!&(*@A@,)O
G$lj%Q-6\*@/6\[,*3]3)
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 2
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
G$$j%Q-%%]&&.%M*i*D*6@A@,~C0@/)
GG9•v)$
GGMZ'5!Q5%'!%%B3!%} F>?/)$
GG&A%L,!*>?0*@"~€ N*![C2C]C,^@•*‚*-/
C>?0M*r[Y2\%%(!/%}*?r_n)$
GG$ƒ(0K*4*|S>?4%/%|6/)l
GGGJK*/02i%%%[%%A/!Q5%%L2Q_%%|]4@„@!'!%}*-
/%L*M*2\%?0\2i)
GG$MZ'5n))
GG$%L&4_&'5B3!%,!*'!6{*@QY]/!
*46M*,*+,%?{K%6M*,>?4%*M))
GG$$(%/,%D* Q_,.*23%A/@?*(*|S))
KẾT LUẬN 67
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 68
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 3
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
LỜI MỞ ĐẦU
Hiện nay ở Việt Nam, các Ngân hàng thương mại đang phải chịu áp dụng lực từ
cuộc khủng hoảng tín dụng toàn cầu. Sự sụp đổ của hệ thống tài chính Mỹ và Châu
Âu là bài học cảnh báo về chất lượng kiểm soát rủi ro tín dụng trong hệ thống các
ngân hàng thương mại. Đứng trước tình hình đó, đòi hỏi các ngân hàng thương mại
Việt Nam trong đó có Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam càng phải
nâng cao công tác quản lý rủi ro tín dụng, hạn chế đến mức thấp nhất có thể những
nguy cơ tiềm ẩn gây nên rủi ro.
Bên cạnh đó, trước những thời cơ và thách thức của tiến trình hội nhập kinh tế
quốc tế, vấn đề nâng cao khả năng cạnh tranh của các ngân hàng thương mại trong
nước với các ngân hàng thương mại nước ngoài, mà cụ thể là nâng cao chất lượng tín
dụng, giảm thiểu rủi ro đã trở nên cấp thiết. Mặt khác hoạt động tín dụng cũng tiềm ẩn
nhiều rủi ro, bởi vậy các ngân hàng muốn tồn tại, phát triển thì cần phải có những giải
pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác quản lý rủi ro tín dụng thích hợp.
Xuất phát từ thực tế đó, việc nghiên cứu các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng
công tác quản lý rủi ro tín dụng là hết sức cần thiết. Do vậy,em chọn đề tài “Tăng
cường quản lý rủi ro tín dụng tại ngân hàng Thương mại Cổ phần Hàng hải – chi
nhánh Hà Nội” để nghiên cứu.
Đề tài đi sâu phân tích những cơ sở lý luận về hoạt động tín dụng và quản lý rủi
ro tín dụng tại NHTM và đưa ra những bài học kinh nghiệm về quản lý rủi ro tín dụng
của các quốc gia trên thế giới. Do vậy những cơ sở lý luận được trình bày trong đề tài
nghiên cứu có thể được áp dụng cho các NHTM khác nhau trong công tác quản lý rủi
ro tín dụng.Việc nghiên cứu đề tài gắn liền với thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại
một NHTM cụ thể, do đó những giải pháp đưa ra là có cơ sở thực tiễn. Vì vậy có thể
áp dụng những giải pháp này trong thực tiễn công tác quản lý rủi ro tín dụng của ngân
hàng.
Nội dung luận văn được kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Tổng quan chung về NHTM và rủi ro tín dụng trong NHTM
Chương 2: Thực trạng quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương mại cổ
phần Hàng Hải Việt Nam- Chi nhánh Hà Nội
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 4
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
Chương 3: Giải pháp tăng cường quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng Thương
mại cổ phần Hàng Hải Việt Nam- Chi nhánh Hà Nội
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN CHUNG VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ RỦI RO
TÍN DỤNG TRONG NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1. HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CỦA NHTM
1.1.1. Khái niệm tín dụng
1.1.1.1.Tín dụng là gì?
Tín dụng là một phạm trù kinh tế và nó cũng là sản phẩm của nền kinh tế hàng
hóa. Tín dụng ra đời, tồn tại qua nhiều hình thái kinh tế - xã hội. Quan hệ tín dụng
được phát sinh ngay từ thời kỳ chế độ công xã nguyên thủy bắt đầu tan rã. Khi chế độ
tư hữu về tư liệu sản xuất xuất hiện, cũng là đồng thời xuất hiện quan hệ trao đổi hàng
hóa. Thời kỳ này, tín dụng được thực hiện dưới hình thức vay mượn bằng hiện vật -
hàng hóa. Về sau, tín dụng đã chuyển sang hình thức vay mượn bằng tiền tệ.
Thực chất, tín dụng là biểu hiện mối quan hệ kinh tế gắn liền với quá trình tạo
lập và sử dụng quỹ tín dụng nhằm mục đích thỏa mãn nhu cầu vốn tạm thời cho quá
trình tái sản xuất và đời sống, theo nguyên tắc hoàn trả.
1.1.1.2.Hoạt động tín dụng của Ngân hàng Thương mại
Khái niệm:
Thực hiện chức năng là một trung gian tài chính hoạt động trên thị trường kinh
doanh vốn và tiền tệ, hoạt động huy động vốn và sử dụng vốn luôn là 2 hoạt động
quan trọng và đóng vai trò chủ yếu trong hoạt động của bất kỳ một ngân hàng thương
mại nào. Theo chức năng đó, ngân hàng sử dụng nguồn vốn huy động được từ những
nguồn tiền nhàn rỗi hoặc sử dụng chưa hiệu quả chuyển đến những nơi có nhu cầu
vốn. Khi tài trợ cho các nhu cầu đó, ngân hàng chuyển tạm thời quyền sử dụng vốn
cho khách hàng và nhận được cam kết sẽ hoàn trả quyền sử dụng đó bao gồm số tiền
gốc và lãi sau một thời gian nhất định. Đó là hoạt động tín dụng của ngân hàng.
Tín dụng là hoạt động tài trợ của ngân hàng cho khách hàng,là hoạt động
cung ứng vốn của ngân hàng trực tiếp cho các nhu cầu sản xuất, tiêu dùng trên cơ
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 5
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
sở thỏa mãn các điều kiện vay vốn của ngân hàng. Tín dụng là hoạt động truyền
thống của ngân hàng thương mại và đến nay vẫn được coi là nghiệp vụ sinh lời
chủ yếu của ngân hàng.
Đặc trưng hoạt động tín dụng của NHTM:
Hoạt động tín dụng ngân hàng có các đặc trưng sau:
- Tài sản trong quan hệ tín dụng ngân hàng là tiền.
- Xuất phát từ nguyên tắc hoàn trả, vì vậy ngân hàng khi chuyển giao tài sản
cho người đi vay sử dụng phải có cở sở để tin rằng người đi vay sẽ trả đúng hạn. Đây
là yếu tố hết sức cơ bản trong quản trị tín dụng, là lý do mà ngân hàng phải thực hiện
phân tích kỹ lưỡng trước khi quyết định cho vay.
- Giá trị hoàn trả thông thường phải lớn hơn giá trị lúc cho vay, hay nói các
khác là người đi vay phải trả thêm phần lãi ngoài phần vốn gốc.
- Trong quan hệ tín dụng ngân hàng, tiền vay được cấp trên cơ sở cam kết hoàn
trả vô điều kiện. Về khía cạnh pháp lý, những văn bản xác định quan hệ tín dụng như
hợp đồng tín dụng, khế ước…thực chất là lệnh phiếu, trong đó bên đi vay cam kết
hoàn trả vô điều kiện cho ngân hàng khi đến hạn thanh toán.
1.1.2.Các nghiệp vụ tín dụng ngân hàng
Phân loại tín dụng là việc sắp xếp các khoản cho vay theo từng nhóm dựa trên một
số tiêu thức nhất định. Việc phân loại này có ý nghĩa là tiền đề để thiết lập các quy
trình tín dụng thích hợp và nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng. Sau đây là một
số loại hình tín dụng mà ngân hàng thương mại thực hiện:
1.1.2.1.Tín dụng phân theo thời hạn cho vay
Căn cứ vào thời hạn cho vay, hoạt động tín dụng có thể chia thành:
- Tín dụng ngắn hạn: là loại hình cho vay có thời hạn đến 12 tháng để bù đắp
sự thiếu hụt vốn lưu động của doanh nghiệp và nhu cầu chi tiêu ngắn hạn của cá nhân.
- Tín dụng trung hạn: là loại hình cho vay có thời hạn từ trên 12 tháng đến 60
tháng (có thể khác nhau ở mỗi nước). Tín dụng trung hạn chủ yếu được sử dụng để
đầu tư mua sắm tài sản cố định, cải tiến hoặc đổi mới thiết bị, công nghệ, mở rộng sản
xuất kinh doanh, xây dựng các dự án mới có quy mô nhỏ và thời gian thu hồi vốn
nhanh…
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 6
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
- Tín dụng dài hạn: là loại hình cho vay có thời hạn từ trên 60 tháng (5 năm),
có thể kéo dài đến 20-30 năm hoặc thậm chí lâu hơn. Tín dụng dài hạn được cung cấp
để đáp ứng các nhu cầu dài hạn như xây dựng nhà ở, các thiết bị, phương tiện vận tải
có quy mô lớn, xây dựng các xi nghiệp mới
1.1.2.2.Tín dụng phân theo mức độ tín nhiệm đối với khách hàng
Căn cứ vào mức độ tín nhiệm đối với khách hàng, hoạt động tín dụng có thể chia
thành:
- Tín dụng không có bảo đảm: Là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm
cố hoặc bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay chỉ dựa vào uy tín của bản thân
khách hàng. Loại hình cho vay này thường chỉ được áp dụng đối với một số khách
hàng tốt nhất và đã có quan hệ tín dụng lâu năm với ngân hàng.
- Tín dụng có bảo đảm: Là loại hình cho vay mà ngân hàng yêu cầu khách hàng
phải có bảo đảm như thế chấp cầm cố tài sản hoặc phải có sự bảo lãnh của người thứ
ba. Loại hình cho vay này thường áp dụng đối với các khách hàng không có uy tín cao
đối với ngân hàng. Sự bảo đảm này là căn cứ pháp lý để ngân hàng có thêm nguồn thứ
hai bổ sung cho nguồn thu nợ thứ nhất thiếu chắc chắn.
1.2.RỦI RO TÍN DỤNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.2.1.Khái quát rủi ro tín dụng
1.2.1.1.Khái niệm rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng :là khả năng xảy ra những tổn thất mà Ngân hàng phải chịu
do khách hàng vay không trả đúng hạn,không trả,hoặc không trả đầy đủ vốn và lãi.
Rủi ro tín dụng là kết quả của việc ngân hàng cấp tín dụng cho khách hàng và
ngân hàng nhận được sự cam kết của khách hàng là sẽ thanh toán đầy đủ cả gốc và lãi
đầy đủ, đúng hạn cho ngân hàng. Tại thời điểm cấp tín dụng, ngân hàng đã thừa nhận
khả năng thanh toán đầy đủ và đúng hạn của khách hàng với xác suất cao, còn xác
suất mất khả năng thanh toán của khách hàng là thấp hơn nhiều. Trong trường hợp
người vay không bị phá sản, ngân hàng sẽ thu được cả gốc và lãi từ khoản cho vay của
mình. Ngược lại nếu người vay bị phá sản thì ngân hàng không thu được lãi vay thậm
chí bị mất cả một phần hoặc toàn bộ số tiền gốc đã cho vay tùy thuộc vào khả năng
tiếp cận đối với tài sản của khách hàng trong việc giải quyết các vấn đề phá sản và
giải thể.
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 7
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
1.2.1.2.Bản chất rủi ro tín dụng
Rủi ro tín dụng gắn liền với hoạt động quan trọng nhất,có quy mô lớn nhất
của Ngân hàng thương mại-hoạt động tín dụng.Khi thực hiện một hoạt động cụ
thể,ngân hàng cố gắng phân tích các yếu tố của người vay sao cho độ an toàn là cao
nhất.Và nhìn chung ngân hàng chỉ quyết định cho vay khi thấy rủi ro tín dụng sẽ
không xảy ra.Tuy nhiên,không một nhà kinh doanh ngân hàng tài ba nào có thể dự
đoán chính xác các vấn đề sẽ xảy ra.Khả năng hoàn trả tiền của khách hàng có thể
thay đổi do nhiều nguyên nhân.Hơn nữa,nhiều cán bộ cán bộ ngân hàng không có khả
năng thực hiện phân tích tín dụng thích đáng.Do vậy,trên quan điểm quản lý toàn bộ
ngân hàng rủi ro tín dụng là không thể tránh khỏi,là khách quan.Nhiều quan điểm
nhất trí rằng,rủi ro tín dụng là bạn đường trong kinh doanh,có thể đề phòng hạn chế
chứ không thể loại trừ.Do vậy,rủi ro dự kiến luôn được xác định trong chiến lược hoạt
động chung của ngân hàng.
1.2.2.Nguyên nhân của rủi ro tín dụng
1.2.2.1.Nguyên nhân khách quan
Những nguyên nhân bất khả kháng tác động tới người vay,làm họ mất khả năng
thanh toán cho ngân hàng. Do khách hàng chịu sự tác động của môi trường kinh
doanh không thuận lợi, không lường trước được, ví dụ sự thay đổi về giá cả, lãi suất,
nhu cầu thị trường, sự thay đổi trong chính sách điều hành của Chính phủ dẫn đến
việc khách hàng không xoay sở được và gặp khó khăn về tài chính, vì thế dù khách
hàng có thiện chí trả nợ nhưng cũng không có cách nào.
1.2.2.2.Nguyên nhân chủ quan
Do trình độ quản lý của khách hàng yếu kém dẫn đến khả năng sử dụng vốn vay
kém hiệu quả hoặc thất thoát vốn sẽ làm ảnh hưởng đến khả năng trả nợ của khách
hàng. Thêm nữa, có thể do họ chủ động lừa đảo cán bộ ngân hàng,có nhiều khách
hàng thiếu thiện chí trong việc trả nợ trong khi biện pháp xử lý thu hồi nợ của ngân
hàng kém hiệu quả.Rất nhiều người vay sẵn sàng mạo hiểm với kỳ vọng thu được lợi
nhuận cao.Để đạt được mục đích của mình,họ sẵn sàng tìm mọi thủ đoạn ứng phó với
ngân hàng như cung cấp thông tin sai,mua chuộc, Nhiều ngưởi vay đã không tính
toán kỹ lưỡng hoặc không có khả năng thích ứng và khắc phục khó khăn trong kinh
doanh.Trong trường hợp còn lại,người vay kinh doanh có lãi song vẫn không trả nợ
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 8
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
cho ngân hàng đúng hạn.Họ chây ì với hi vọng có thể quỵt nợ hoặc sử dụng vốn vay
càng lâu càng tốt.
1.2.2.3.Nguyên nhân thuộc về Ngân hàng
• Do khả năng đánh giá rủi ro tín dụng khi thẩm định hồ sơ đề nghị cấp tín
dụng của khách hàng kém: Quá trình phân tích và thẩm định tín dụng về bản chấp bao
gồm xác minh tính trung thực và đầy đủ của thông tin, trên cơ sở đó đánh giá khả
năng chấp nhận việc cho vay hay không. Nếu việc đánh giá được thực hiện có chất
lượng tốt, ngân hàng có thể ngăn ngừa được những rủi ro ngay từ đầu bằng cách từ
chối cho vay hoặc yêu cầu các biện pháp bảo đảm an toàn hiệu quả. Tuy nhiên nếu
việc đánh giá không được thực hiện nghiêm túc, có sự móc nối, cấu kết nhằm tư lợi cá
nhân hoặc là sự cẩu thả, thiếu thận trọn hay năng lực thẩm định yếu kém sẽ dẫn đến
sai lầm trong quyết định cho vay. Có thể đưa ra một ví dụ cho trường hợp này như
sau: khi thẩm định phương án, dự án vay vốn, ngân hàng thường “áp đặt” ý kiến chủ
quan của mình đối với khách hàng. Khách hàng vay vốn đề nghị vay một khoản tiền
10 tỷ đồng với thời hạn 09 tháng để bù đắp nguồn vốn lưu động thiếu hụt tạm thời;
nhưng sau khi thẩm định phương án vay vốn và các điều kiện khác của ngân hàng, vì
mục tiêu hạn chế rủi ro cho phía mình, ngân hàng chỉ đồng ý cho vay 7 tỷ đồng trong
thời hạn 06 tháng. Những điều kiện mới này do ngân hàng đưa ra hầu như được khách
hàng chấp thuận mặc dù khác hàng chưa cân đối được số tiền 3 tỷ đồng còn lại nếu
ngân hàng không chấp thuận cho vay thì sẽ bù đắp như thế nào và 3 tháng bị rút ngắn
khách hàng sẽ quay vòng vốn ra sao, bởi lẽ trong lúc đó khách hàng đang rất cần vốn
để duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh của mình. Trong khi đó, ngân hàng cho vay
cũng không phân tích thẩm định, liệu với số tiền cho vay và thời hạn cho vay bị rút
ngắn có làm cho khách hàng bị rủi ro trong quá trình sử dụng vốn vay không? Chính
yếu tố này là nguyên nhân làm phát sinh các trường hợp rủi ro trong một số Ngân
hàng thương mại, mà nguồn gốc là khách hàng có thể thiếu vốn đầu tư và phải cân đối
vốn để trả trước hạn so với dự tính ban đầu.
• Do thiếu sự kiểm tra, giám sát sau cho vay dẫn đến khách hàng sử dụng vốn
vay không đúng mục đích, không hiệu quả nhưng ngân hàng không phát hiện ra để
ngăn chặn kịp thời. Thông thường sau khi cho vay, ngân hàng phải thực hiện kiểm tra
việc sử dụng vốn vay của khách hàng định kỳ theo tháng hoặc theo quý tùy đối tượng
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 9
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
khách hàng, thậm chí đối với nhiều khách hàng phải kiểm tra đột xuất. Nếu việc kiểm
tra, giám sát này không được thực hiện nghiêm túc mà chỉ làm qua loa, cho có thủ tục
sẽ dẫn đến việc ngân hàng không kiểm soát được tình hình sử dụng vốn của khách
hàng và có thể dẫn đến không đánh giá được rủi ro trong khả năng trả nợ của khách
hàng nếu như khách hàng sử dụng vốn sai mục đích hoặc không hiệu quả.
• Tài sản đảm bảo không đủ khả năng thu hồi vốn vay: do khi thẩm định tài
sản đảm bảo, ngân hàng định giá tài sản cao hơn so với giá trị thực của nó. Trong
nhiều trường hợp ngân hàng áp dụng chính sách ưu đãi đối với khách hàng nên chỉ
yêu cầu khách hàng duy trì một tỷ lệ phần trăm nhất định tài sản đảm bảo trên tổng dư
nợ tùy theo mức độ tín nhiệm của ngân hàng với khách hàng. Khi có rủi ro xảy ra
khiến khách hàng không có nguồn trả nợ buộc ngân hàng phải xử lý tài sản đảm bảo,
trong khi đó giá trị của tài sản không đủ để thanh toán toàn bộ dư nợ của khách hàng
do khi xét duyệt cho vay ngân hàng chỉ yêu cầu khách hàng đảm bảo một tỷ lệ phần
trăm nhất định trên tổng dư nợ vay.
1.2.3.Sự cần thiết quản lý rủi ro tín dụng
Quản lý rủi ro là một nội dung quan trọng gắn liền với mọi hoạt động của ngân
hàng thương mại. Kiểm soát rủi ro tín dụng không có nghĩa là né tránh rủi ro mà là
việc xác định một mức rủi ro có thể chấp nhận được, trên cơ sở đó đưa ra các biện
pháp để đảm bảo rủi ro tín dụng của ngân hàng không vượt quá mức xác định trước
đó.
1.2.3.1.Ảnh hưởng của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng và cả nền kinh tế
Đối với ngân hàng thương mại:
- Rủi ro làm giảm uy tín của ngân hàng.
Một khi một ngân hàng có mức độ rủi ro của các tài sản có là cao thì ngân hàng
đó thường đứng trước nguy cơ mất uy tín của mình trên thị trường. Không một ai muốn
gửi tiền vào một ngân hàng mà ngân hàng đó có tỷ lệ nợ quá hạn và nợ xấu vượt quá
mức cho phép, có chất lượng tín dụng không tốt và gây ra nhiều vụ thất thoát lớn.
Thông tin về việc một ngân hàng có mức độ rủi ro cao thường được báo chí nêu lên và
lan truyền trong dân chúng, điều này sẽ khiến cho việc huy động vốn của ngân hàng gặp
rất nhiều khó khăn. Bên cạnh đó, việc giảm uy tín còn ảnh hưởng đến khả năng cạnh
tranh của ngân hàng đó, càng làm cho hoạt động của ngân hàng gặp nhiều khó khăn
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 10
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
hơn.
- Rủi ro làm ảnh hưởng tới khả năng thanh toán của ngân hàng.
Hoạt động chủ yếu của ngân hàng là nhận tiền gửi và cho vay, nếu các khoản
tín dụng gặp rủi ro thì việc thu hồi nợ vay sẽ gặp nhiều khó khăn trong khi đó các
khoản tiền gửi vẫn phải thanh toán đúng hạn. Trong lúc không huy động được vốn do
mất uy tín, người rút tiền ngày càng tăng lên kết quả là ngân hàng gặp khó khăn trong
khâu thanh toán.
- Rủi ro làm tăng chi phí có tính hiệu ứng
Hoạt động tín dụng chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu hoạt động kinh doanh ngân
hàng, đi kèm đó là thu nhập từ hoạt động tín dụng chiếm tỷ trọng cao (khoảng 50-
60%) thì hiệu quả hoạt động tín dụng quyết định hiệu quả hoạt động kinh doanh của
mỗi ngân hàng. Khi rủi ro tín dụng xảy ra thì ngân hàng sẽ khó hoặc không thu được
nợ trong khi vẫn phải thanh toán lãi huy động vốn. Đồng thời các chi phí khác có liên
quan dẫn đến kết quả kinh doanh thua lỗ.
- Rủi ro làm giảm lợi nhuận của ngân hàng.
Rủi ro tín dụng xảy ra làm cho ngân hàng không thu được gốc và lãi theo đúng
thời hạn trong hợp đồng tín dụng, thậm chí còn làm mất vốn của ngân hàng. Từ đó, rủi
ro tín dụng sẽ làm giảm tốc độ quay vòng vốn của ngân hàng dẫn tới làm giảm hiệu
quả sử dụng vốn, giảm khả năng thanh toán của ngân hàng. Hoạt động tín dụng có liên
quan mật thiết với nhiều hoạt động khác, ví dụ như các dịch vụ của ngân hàng, do đó
rủi ro tín dụng xảy ra không chỉ làm giảm thu nhập của ngân hàng từ hoạt động tín
dụng, mà còn làm giảm thu nhập từ các hoạt động khác. Bên cạnh đó, rủi ro tín dụng
cao dẫn đến ngân hàng phải tăng trích lập dự phòng rủi ro và điều này khiến cho lợi
nhuận còn lại càng thấp
- Rủi ro có thể làm phá sản ngân hàng
Rủi ro tín dụng xảy ra thường tạo cho ngân hàng những tổn thất về tài chính,
nhưng những thiệt hại về uy tín, về mất lòng tin của xã hội là những tổn thất còn lớn
hơn nhiều. Vấn đề giữ uy tín là điều tối quan trọng, chỉ cần mất niềm tin vào ngân
hàng thì người gửi tiền sẽ có thể kéo đến ngân hàng rút tiền. Nếu rủi ro xảy ra ở mức
độ ngân hàng không có khả năng ứng phó thì sẽ gây phản ứng dây chuyền trong dân
chúng, dân chúng sẽ đổ xô đến ngân hàng rút tiền gửi. Đối với những khoản cho vay
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 11
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
dài hạn ngân hàng không thể thu hồi vốn ngay, đồng thời rủi ro tín dụng đã làm mất
một phần vốn của ngân hàng, như vậy ngân hàng không còn khả năng thanh toán và
sẽ đi đến phá sản.
Chính vì vậy mỗi ngân hàng thương mại đều phải kiểm soát rủi ro tín dụng,
nâng cao chất lượng công tác kiểm soát rủi ro tín dụng nhằm ngăn ngừa và hạn chế rủi
ro tín dụng.
Đối với nền kinh tế:
Hoạt động của ngân hàng có tính chất xã hội hoá cao, nó liên quan đến nhiều ngành
nghề. Ngân hàng thương mại được coi là trung gian tài chính quan trọng của
nền kinh tế có quan hệ trực tiếp và thường xuyên với tất cả các tổ chức kinh
tế và mọi thành phần trong nền kinh tế. Do đó khi rủi ro tín dụng xảy ra có
thể gây tổn thất lan truyền đến mọi tổ chức kinh tế và cá nhân khác. Người
gửi tiền sẽ bị mất tiền, người vay tiền sẽ gặp khó khăn trong việc huy động
vốn dẫn tới tăng chi phí huy động vốn hoặc thiếu vốn cho quá trình sản xuất
kinh doanh dẫn tới thua lỗ, phá sản. Từ đó ảnh hưởng tới lợi ích kinh tế xã
hội, nạn thất nghiệp tăng lên kéo theo một loạt các tệ nạn xã hội khác.
Các doanh nghiệp làm ăn kém hiệu quả, khó có thể thanh toán nợ vay sẽ ảnh
hưởng tới cả nền kinh tế cũng như với các ngân hàng khác mà doanh nghiệp
đó vay vốn. Như vậy, sự đổ vỡ của một ngân hàng có thể kéo theo sự sụp đổ
của toàn bộ hệ thống ngân hàng, gây mất lòng tin ở dân chúng và có thể dẫn
tới khủng hoảng của cả nền kinh tế.Có thể thấy rủi ro tín dụng là đầu mối
của nhiều cuộc khủng hoảng tài chính hoặc khủng hoảng kinh tế- xã hội. Sự
tác động này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế của các nước có liên
quan mà còn ảnh hưởng đến nền kinh tế toàn thế giới. Như vậy có thể thấy
kiểm soát rủi ro tín dụng cũng như nâng cao chất lượng công tác kiểm soát
rủi ro tín dụng không chỉ cần thiết với ngân hàng, với khách hàng mà còn vô
cùng quan trọng đối với việc duy trì nền kinh tế ổn định, phát triển bền
vững.
1.2.3.2.Mục tiêu của quản lý rủi ro tín dụng
Việc quản lý rủi ro tín dụng phải được quan tâm và đáp ứng các yêu cầu sau:
-Tạo lập được một danh mục tín dụng hợp lý, có khả năng sinh lời cao, ít rủi ro
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 12
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
và khi cần thiết có thể chứng khoán hoá để hỗ trợ thanh khoản.
-Tạo sự chủ động, nâng cao tinh thần trách nhiệm của các bộ phận tác nghiệp
nhằm tìm kiếm các khoản vay có khả năng sinh lời cao và ít rủi ro.Có những quy định
để thực hiện thống nhất, minh bạch các bước công việc trong quá trình cho vay; có
các quy định hợp lý về cơ cấu, tỷ lệ.
-Đảm bảo phản ảnh minh bạch, chính xác chất lượng danh mục tín dụng, trích
đủ dự phòng để bù đắp những rủi ro phát sinh trong quá trình cho vay.Có hệ thống
kiểm tra, kiểm soát thích hợp để phát hiện, ngăn ngừa và xử lý kịp thời các rủi ro phát
sinh đối với danh mục tín dụng.
1.3.NỘI DUNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG
1.3.1. Các chỉ tiêu đo lường rủi ro tín dụng trong hoạt động kinh doanh của Ngân
hàng thương mại
1.3.1.1.Chỉ tiêu định tính
Chúng ta có thể chia chỉ tiêu định tính thành các nhóm sau:
* Nhóm 1: Các chỉ tiêu liên quan tới mối quan hệ với ngân hàng, cụ thể
Mức độ vay thường xuyên gia tăng, chậm thanh toán các khoản nợ gốc và lãi,
thường xuyên yêu cầu ngân hàng cơ cấu nợ, yêu cầu các khoản vay vượt quá nhu cầu
dự kiến.Xu hướng của các tài khoản của khách hàng: Khó khăn trong thanh toán
lương, giảm sút số dư tài khoản tiền gửi, thường xuyên yêu cầu hỗ trợ vốn lưu động,
gia tăng khoản nợ thương mại, …
Khách hàng thường xuyên sử dụng các khoản tài trợ ngắn hạn cho các hoạt
động dài hạn, chấp nhận sử dụng các nguồn tài trợ đắt nhất, đồng thời là dấu hiệu về
việc vốn điều lệ của khách hàng đang có xu hướng giảm sút, …
* Nhóm 2: Các dữ liệu xử lý thông tin về tài chính kế toán:
Biểu hiện đầu tiên là việc khách hàng cố tình giả mạo các số liệu kế toán nhằm
làm đẹp cho các báo cáo tài chính trình ngân hàng, làm gia tăng giá trị thực của các tài
sản khác. Hoặc trì hoãn việc trình các chứng từ tài chính liên quan theo yêu cầu của
ngân hàng. Bên cạnh đó còn có các dấu hiệu phi tài chính khác như sự suy giảm uy
tín, đạo đức của các bộ phận trong bộ máy của khách hàng.
* Nhóm 3: Các chỉ tiêu liên quan đến quản lý khách hàng:
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 13
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
Thể hiện đầu tiên là việc thay đổi thường xuyên chính sách quản lý khách hàng,
thay đổi cán bộ quản lý một cách bất hợp lý, các chi phí phát sinh trong quá trình quản
lý không chính xác, các cán bộ có trình độ yếu kém không theo kịp sự phát triển của
khách hàng, …Chính từ những thay đổi và sự bất hợp lý trong quản lý khách hàng là
một dấu hiệu khá rõ ràng trong việc làm phát sinh các rủi ro tín dụng trong hoạt động
tín dụng của ngân hàng thương mại.
* Nhóm 4: Các chỉ tiêu về ưu tiên trong kinh doanh
Do ngân hàng quá chú trọng về các hợp đồng lớn mà bỏ qua các bước cần thiết
trong thẩm định hay xem xét kỹ lưỡng trong quá trình ký hợp đồng tín dụng, hoặc rút
ngắn thời gian thẩm định một cách quá bất cẩn, …Đây chính là mối đe doạ lớn nhất
thể hiện khả năng rủi ro tín dụng rất cao của ngân hàng.
* Nhóm 5: Các chỉ tiêu kỹ thuật và thương mại:
Biểu hiện cụ thể như: Sự thay đổi lãi suất, tỷ giá, thị hiếu trên thị trường, sự bất
ổn định trên thị trường trong thời gian gần đây, việc Việt Nam gia nhập vào tổ chức
WTO làm tăng tính cạnh tranh, xuất hiện nhiều đối thủ lớn, hoặc có thể thấy sự ảnh
hưởng rõ rệt từ những thay đổi chính sách của nhà nước mà đặc biệt là chính sách
thuế, sự không ổn định trong hệ thống pháp luật cũng dẫn đến rủi ro cho cả khách
hàng và cho cả Ngân hàng thương mại.
1.3.1.2.Chỉ tiêu định lượng
* Tỷ lệ nợ quá hạn:
Nợ quá hạn được hiểu là các khoản nợ mà người vay không có khả năng thanh
toán đầy đủ và đúng hạn như hợp đồng tín dụng. Khi đáo hạn món nợ này sẽ được
chuyển sang nợ quá hạn.
* Tỷ lệ nợ xấu:
Theo quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 24/4/2005 của Thống đốc
NHNN “V/v ban hành quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử
lý rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng của TCTD” đã đánh giá chính xác hơn
chất lượng tín dụng của các TCTD qua chỉ tiêu tỷ lệ nợ xấu.Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư
nợ càng cao thì chất lượng tín dụng càng kém và ngược lại. Nếu tỷ lệ nợ xấu nhỏ hơn
5% thì chấp nhận được và tỷ lệ này càng nhỏ hơn 5% càng tốt.Theo quyết định 493 thì
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 14
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
dư nợ trong ngân hàng thương mại được chia làm 5 nhóm và chỉ có nhóm nợ 3,4 và 5
được đưa vào nợ xấu.
Nhóm 1: Nợ đủ tiêu chuẩn:
Các khoản nợ trong hạn, có khả năng thu hồi đủ cả gốc và lãi đúng thời hạn.
Các khoản nợ của khách hàng trả đầy đủ nợ gốc và lãi theo kỳ hạn đã được cơ cấu lại
tối thiểu trong vòng 1 năm đối với các khoản nợ trung và dài hạn, 3 tháng đối với các
khoản nợ ngắn hạn và các kỳ hạn tiếp theo được đánh giá là có khả năng trả đầy đủ nợ
gốc , lãi đúng hạn theo thời hạn đã được cơ cấu lại thì phân loại vào nợ nhóm 1.
Nhóm 2: Nợ cần chú ý:
Các khoản nợ quá hạn dưới 90 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ
trong hạn theo thời hạn trả nợ đã cơ cấu lại được đánh giá là có khả năng trả nợ đầy
đủ, đúng hạn.
Nhóm 3: Nợ dưới tiêu chuẩn:
Các khoản nợ quá hạn từ 90 ngày đến 180 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại có
thời hạn trả nợ quá hạn dưới 90 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại
Nhóm 4: Nợ nghi ngờ:
Nợ quá hạn từ 181 ngày đến 360 ngày; các khoản nợ cơ cấu lại thời hạn trả nợ
quá hạn từ 90 ngày đến 180 ngày.
Nhóm 5: Nợ có khả năng mất vốn:
Các khoản nợ quá hạn trên 360 ngày; các khoản nợ chờ xử lý; các khoản nợ cơ
cấu lại thời hạn trả nợ quá hạn trên 180 ngày theo thời hạn đã cơ cấu lại.
Công thức tính:
* Tỷ lệ nợ mất vốn:
Đây là tỷ lệ của nhưng khoản nợ có khả năng mất vốn vì vậy để đảm bảo cho
hoạt động ngân hàng thì cần phải trích lập quĩ dự phòng tín dụng cho những khoản
vay thuộc nhóm này và phải luôn chú ý để tỷ lệ này ở mức thấp nhất có thể để tránh
RRTD. Công thức tính:
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 15
ư
Tỷ lệ nợ xấu
ư
=
ư
Tổng dư nợ nhóm 3,4 và 5
ư
Tổng dư nợ
ư
x 100%
ư
Tỷ lệ nợ mất vốn
ư
=
ư
Dư nợ mất vốn
ư
Tổng dư nợ
ư
x 100%
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
* Tỷ lệ trích lập dự phòng RRTD:
Dự phòng rủi ro tín dụng là khoản tiền đã trích lập để dự phòng cho những tổn
thất có thể xảy ra do khách hàng hoặc đối tác của ngân hàng thương mại không thực
hiện nghĩa vụ theo cam kết. Tỷ lệ này càng cao chứng tỏ chất lượng tín dụng của ngân
hàng không tốt và rủi ro mà ngân hàng có thể gặp phải càng cao. Công thức:
NHTM thực hiện trích lập và duy trì dự phòng chung bằng 0,75% tổng giá trị
các khoản nợ từ nhóm 1 đến nhóm 4 qui định tại điều 6 hoặc điều 7 Quyết định 493 để
đảm bảo an toàn trong hoạt động tín dụng của ngân hàng.
* Tỷ lệ bù đắp rủi ro:
Theo quyết định 493/2005/QĐ-NHNN trích lập và sử dụng dự phòng để xử lý
RRTD trong hoạt động ngân hàng thì các trường hợp sau được sử dụng quỹ dự phòng
để xử lý RRTD:
- Khách hàng vay là tổ chức, doanh nghiệp bị giải thể, phá sản theo qui định
của pháp luật, cá nhân bị chết hoặc mất tích.
- Các khoản nợ thuộc nhóm 5 được qui định tại điều 6 và điều 7 quyết định
493.
Công thức tính:
1.3.2.Một số quy định trong quản lý rủi ro tín dụng
1.3.2.1.Quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ
Việc xây dựng một hệ thống kiểm soát nội bộ hiệu quả là một yêu cầu cấp thiết
để đảm bảo hoạt động ngân hàng được an toàn, hạn chế rủi ro, từ đó tăng cường khả
năng cạnh tranh của các ngân hàng Việt Nam trong bối cạnh hội nhập. Vì thế ngay từ
khi Luật Các TCTD có hiệu lực, NHNN đã ban hành nhiều quyết định để nâng cao
năng lực kiểm soát nội bộ và ngăn chặn rủi ro, cả rủi ro thị trường lẫn rủi ro hoạt
động.Ngày 01/6/2006 Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định số 36/2006/QĐ-
NHNN về “Quy chế về kiểm soát nội bộ của TCTD” và Quyết định số 37/2006/QĐ-
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 16
ư
Tỷ lệ DPRR đã trích lập
ư
=
ư
Dự phòng RR đã trích lập
ư
Tổng dư nợ
ư
x 100%
ư
Tỷ lệ bù đắp rủi ro
ư
=
ư
Dự phòng RR đã bù đắp
ư
Tổng dư nợ
ư
x 100%
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
NHNN về “Quy chế về kiểm toán nội bộ của TCTD”. Theo Quyết định số
36/2006/QĐ-NHNN, hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ là tập hợp các cơ chế, chính
sách, quy trình, quy định nội bộ và cơ cấu tổ chức của TCTD được thiết lập trên cơ sở
phù hợp với quy định pháp luật hiện hành và được tổ chức thực hiện nhằm đảm bảo
phòng ngừa, phát hiện, xử lí kịp thời các rủi ro và đạt được các mục tiêu mà TCTD đã
đặt ra. Mục đích tối thiểu được đặt ra đối với hệ thống kiểm soát nội bộ là: 1) Hiệu
quả và an toàn trong hoạt động; 2) Bảo đảm hệ thống thông tin tài chính và thông tin
quản lí trung thực, hợp lí, đầy đủ và kịp thời; 3) Bảo đảm tuân thủ pháp luật và các
quy chế, quy trình, quy định nội bộ.
Để hỗ trợ thực hiện các yêu cầu trên, hệ thống kiểm toán nội bộ được thành lập
và hoạt động theo Quyết định 37/2006/QĐ-NHNN. Theo quyết định này, kiểm toán
nội bộ của TCTD là hoạt động kiểm tra, rà soát, đánh giá một cách độc lập, khách
quan đối với hệ thống kiểm tra, kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính thích hợp
và sự tuân thủ các chính sách, thủ tục quy trình đã được thiết lập trong TCTD, thông
qua đó đơn vị thực hiện kiểm toán nội bộ đưa ra các kiến nghị, tư vấn nhằm nâng cao
hiệu lực, hiệu quả hoạt động của các hệ thống, các quy trình, quy định, góp phần đảm
bảo TCTD hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật.
1.3.2.2. Quy định về phân loại nợ và trích lập dự phòng
Ngày 22/4/2005, Thống đốc NHNN đã ban hành Quyết định 493/2005/QĐ-NHNN
ban hành Quy định về phân loại nợ, trích lập và sử dụng dự phòng để xử lí rủi ro tín
dụng trong hoạt động ngân hàng của TCTD” .Quyết định này được đánh giá là tương
đối phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, theo đó, các khoản nợ của TCTD được phân
loại thành 5 nhóm với mức độ tăng dần của rủi ro. Hàng quý, ít nhất một lần TCTD
phải xếp hạng lại các khoản nợ cho phù hợp với tình hình thực tế. Tỉ lệ trích lập dự
phòng đối với các nhóm tương ứng là 0%, 5%, 20%, 50% và 100% so với giá trị
khoản nợ sau khi đã trừ đi giá trị của tài sản bảo đảm. Ngoài việc trích lập dự phòng
cụ thể, TCTD cũng phải trích lập dự phòng chung bằng 0,75% tổng dư nợ từ nhóm 1
đến nhóm 4.
1.3.2.3. Quy định về các tỉ lệ bảo đảm an toàn
Các tỉ lệ đảm bảo an toàn được NHNN quy định với mục đích đảm bảo cho
TCTD có khả năng chống đỡ được các rủi ro trong hoạt động ngân hàng.Quyết định
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 17
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
số 457/2005/QĐ-NHNN ngày 19/4/2005 ban hành Quy định về tỉ lệ bảo đảm an toàn
trong hoạt động của TCTD (được sửa đổi, bổ sung bởi Quyết định số 03/2007/QĐ-
NHNN ngày 19/1/2007). Các tỉ lệ bảo đảm an toàn được yêu cầu TCTD tuân thủ gồm:
- Tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu;
- Giới hạn tín dụng đối với khách hàng;
- Tỉ lệ về khả năng chi trả;
- Tỉ lệ tối đa của nguồn vốn ngắn hạn được sử dụng để cho vay trung hạn và dài
hạn;
- Giới hạn góp vốn, mua cổ phần.
Điểm đáng chú ý của Quyết định 457/2005/QĐ-NHNN là ở chỗ, quyết định
này yêu cầu các TCTD phải đảm bảo tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu ở mức 8% (là tỉ lệ giữa
vốn tự có và tổng tài sản Có đã nhân với hệ số rủi ro) là phù hợp với chuẩn mực quốc
tế. Tuy nhiên, trong quyết định này chỉ xác định các hệ số rủi ro ở các mức 0%, 20%,
50% và 100%. Quyết định 03/2007/QĐ-NHNN đã bổ sung nhiều nội dung về các
nhóm tài sản “có”, đồng thời bổ sung hệ số rủi ro 150% cho một số khoản cho vay
chứng khoán, các khoản vay dành cho doanh nghiệp mà TCTD nắm quyền kiểm soát,
các khoản góp vốn, mua cổ phần vào các doanh nghiệp, quỹ đầu tư, dự án đầu tư, trừ
phần đã khấu trừ ra khỏi vốn tự có theo quy định. Tuy nhiên, theo đánh giá của các
chuyên gia, việc nâng hệ số rủi ro như vậy đã làm cho các TCTD hiện nay hầu như
chưa đáp ứng được tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu. Chính vì vậy đòi hỏi các TCTD phải có
những giải pháp kinh doanh hợp lí và hiệu quả, cũng như phải thực hiện việc huy
động vốn sở hữu nhằm đảm bảo tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu theo quy định của pháp luật.
1.3.2.4.Quy định về hoạt động giám sát của NHNN
Hiện nay, hoạt động giám sát của NHNN chủ yếu do Thanh tra NHNN thực
hiện. Theo Nghị định số 91/1999/NĐ-CP ngày 4/9/1999 thì “mục đích hoạt động của
thanh tra ngân hàng là nhằm góp phần bảo đảm an toàn hệ thống các TCTD, bảo vệ
quyền và lợi ích hợp pháp của người gửi tiền, phục vụ việc thực hiện chính sách tiền
tệ quốc gia”.
Trong Thông tư số 04/2000/TT-NHNN3 của NHNN hướng dẫn Nghị
định 91/1999/NĐ-CP nói trên có quy định cụ thể về nội dung giám sát của Thanh tra
NHNN là: “Thực hiện giám sát thường xuyên việc thực hiện các quy chế an toàn
trong hoạt động của các TCTD bằng phương pháp giám sát từ xa theo quy định của
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 18
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
Thống đốc Ngân hàng Nhà nước”. Những hoạt động giám sát của Thanh tra NHNN
còn được ghi nhận trong Quy chế tổ chức và hoạt động của thanh tra ngân hàng được
ban hành kèm theo Quyết định 1675/2004/QĐ-NHNN ngày 23/12/2004 của Thống
đốc NHNN.Để đảm bảo cho hoạt động giám sát của NHNN thực hiện có hiệu quả, cần
thiết phải sớm xây dựng khung pháp lí riêng về hoạt động giám sát bằng Luật giám sát
an toàn hoạt động ngân hàng như trong “Đề án phát triển ngành ngân hàng Việt Nam
đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020” ban hành kèm theo Quyết định
112/2006/QĐ-TTg ngày 24/5/2006 của Thủ tướng Chính phủ đã xác định.
1.3.3.Phương pháp quản lý rủi ro tín dụng
Thực hiện đúng các quy định của pháp luật về cho vay,bảo lãnh,cho thuê tài
chính,chiết khấu bao thanh toán và đảm bảo tiền vay. Xem xét và quyết định việc cho
vay có bảo đảm bằng tài sản hoặc không có bảo đảm bằng tài sản, cho vay có bảo đảm
bằng tài sản hình thành từ vốn vay, tránh các vướng mắc khi xử lý tài sản bảo đảm để
thu hồi nợ vay. Đặc biệt chú trọng thực hiện các giải pháp nâng cao chất lượng tín
dụng, không để nợ xấu gia tăng. Phải tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành
các nguyên tắc, thủ tục cho vay và cấp tín dụng khác, tránh xảy ra sự cố gây thất thoát
tài sản; sắp xếp lại tổ chức bộ máy, tăng cường công tác đào tạo cán bộ để đáp ứng
yêu cầu kinh doanh ngân hàng trong điều kiện hội nhập quốc tế. Xây dựng hệ thống
xếp hạng tín dụng nội bộ phù hợp với hoạt động kinh doanh, đối tượng khách hàng,
tính chất rủi ro của khoản nợ của tổ chức tín dụng. Thực hiện chính sách quản l. rủi ro
tín dụng, mô hình giám sát rủi ro tín dụng, phương pháp xác định và đo lường rủi ro
tín dụng có hiệu quả, trong đó bao gồm cách thức đánh giá về khả năng trả nợ của
khách hàng, hợp đồng tín dụng, các tài sản bảo đảm, khả năng thu hồi nợ và quản l. nợ
của tổ chức tín dụng. Thực hiện các quy định bảo đảm kiểm soát rủi ro và an toàn hoạt
động tín dụng:
Xây dựng và thực hiện đồng bộ hệ thống các quy chế, quy trình nội bộ về quản lý
rủi ro; trong đó đặc biệt chú trọng việc xây dựng chính sách khách hàng vay vốn, sổ
tay tín dụng, quy định về đánh giá, xếp hạng khách hàng vay, đánh giá chất lượng tín
dụng và xử lý các khoản nợ xấu.
Mở rộng tín dụng trung và dài hạn ở mức thích hợp, đảm bảo cân đối thời hạn cho
vay với thời hạn của nguồn vốn huy động.
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 19
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
Thực hiện đúng quy định về giới hạn cho vay, bảo lãnh, cho thuê tài chính, bao thanh
toán đối với một khách hàng và các tỷ lệ an toàn hoạt động kinh doanh. Đối với các
trường hợp chây ỳ nhận nợ và trả nợ vay, các tổ chức tín dụng cần áp dụng các biện
pháp kiên quyết, đúng pháp luật để thu hồi nợ vay, kể cả việc xử lý tài sản thế chấp,
cầm cố và bảo lãnh, khởi kiện lên cơ quan tòa án.Phân tán rủi ro trong cho vay: không
dồn vốn cho vay quá nhiều đối với một khách hàng hoặc không tập trung cho vay quá
nhiều vào một ngành, lĩnh vực kinh tế có rủi ro cao.Thực hiện tốt việc thẩm định
khách hàng và khả năng trả nợ trước khi quyết định.
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 20
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ RỦI RO TÍN DỤNG
TẠI NGÂN HÀNG TMCP HÀNG HẢI VIỆT NAM- CN HÀ NỘI
2.1. KHÁI QUÁT VỀ NHTM CỔ PHẦN HÀNG HẢI VIỆT NAM
2.1.1. Sự hình thành và phát triển của NHTM cổ phần Hàng Hải Việt Nam
Là một trong những ngân hàng thương mại cổ phần đầu tiên tại Việt Nam,
Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (Maritime Bank) chính thức thành lập theo
giấy phép số 0001/NH-GP ngày 08/06/1991 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt
Nam. Ngày 12/07/1991, Maritime Bank chính thức khai trương và đi vào hoạt động
tại Thành phố Hải Phòng, ngay sau khi Pháp lệnh về Ngân hàng Thương mại, Hợp tác
xã Tín dụng và Công ty Tài chính có hiệu lực. Đó là kết quả có được từ sức mạnh tập
thể và ý thức đổi mới của các cổ đông sáng lập: Cục Hàng Hải Việt Nam, Tổng Công
ty Bưu chính Viễn thông Việt Nam, Cục Hàng không Dân dụng Việt Nam…
Sau 19 năm hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tiền tệ, với số vốn điều lệ ban
đầu 40 tỷ đồng, Ngân hàng Hàng Hải đã liên tục tăng vốn điều lệ và đạt mức 3.196 tỷ
đồng, tổng tài sản đạt 65.000 tỷ đồng vào thời điểm 31/12/2009 hiện nay đã lên tới
84.000 tỷ đồng. Nguồn nhân sự tăng đều qua các năm từ 30-60%, từ 483 nhân viên
năm 2005 lên 2.000 nhân viên năm 2009. Số lượng các điểm giao dịch tăng mạnh từ
16 điểm giao dịch năm 2005 lên 110 điểm giao dịch vào cuối năm 2009 và lên 130
điểm vào giữa năm 2010.Trong gần 20 năm phát triển Maritime Bank đã góp phần
tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế, kiềm chế lạm phát, ổn định tiền tệ, thúc đẩy
tăng trưởng kinh tế đất nước. Cùng với quyết định thay đổi toàn diện, từ định hướng
kinh doanh, hình ảnh thương hiệu, thiết kế không gian giao dịch tới phương thức tiếp
cận khách hàng… đến nay, Maritime Bank đang được nhận định là một Ngân hàng có
sắc diện mới mẻ, đường hướng hoạt động táo bạo và mô hình giao dịch chuyên
nghiệp, hiện đại nhất Việt Nam.
Hiện nay hoạt động kinh doanh chính của Ngân hàng Hàng Hải bao gồm:
- Hoạt động huy động vốn: Nhận tiền gửi, phát hành các chứng chỉ tiền gửi, vay
vốn của các tổ chức tín dụng…
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 21
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
- Hoạt động sử dụng vốn: Hoạt động cho vay, chiếu khấu thương phiếu và các
giấy tờ có giá khác, hùn vốn tham gia đầu tư vào tổ chức kinh tế…
- Các hoạt động kinh doanh khác: Hoạt động thanh toán trong và ngoài nước, các
hoạt động ngân quỹ, kinh doanh ngoại hối…
Với mục tiêu phát triển của Ngân hàng Hàng Hải: xây dựng Ngân hàng Hàng
Hải là một trong những Ngân hàng thương mại cổ phần lớn hàng đầu Việt Nam, có
thương hiệu uy tín, phát triển bền vững, an toàn và lợi nhuận cao.
2.1.2. Cơ cấu tổ chức, bộ máy, chức năng, nhiệm vụ của Ngân hàng TMCP Hàng
Hải Việt Nam- Chi nhánh Hà Nội
Tên giao dịch quốc tế: Vietnam Maritime Joint Stock Bank - Ha Noi Branch.
Tên đầy đủ bằng tiếng Việt: Ngân hàng thương mại cổ phần Hàng Hải- Chi
nhánh Hà Nội.
Tên viết tắt: Maritime Bank Hà Nội
Địa chỉ: Số 71 Hai Bà Trưng- Quận Hoàn Kiếm- Thành phố Hà Nội.
Maritime Bank- Chi nhánh Hà Nội (sau đây gọi tắt là Maritime Bank Hà Nội)
được thành lập ngày 15/04/1998, đóng vai trò là một tổ chức kinh doanh trong lĩnh
vực ngân hàng.
Các chi nhánh chịu sự quản lý trực tiếp của Maritime Bank Việt Nam, Maritime
Bank Hà Nội chỉ quản lý các Phòng Giao dịch. Các Phòng Giao dịch này thực chất là
các cơ sở giao dịch được thành lập làm tăng khả năng quy mô hoạt động của ngân
hàng. Hoạt động mang tính “phát triển” của Maritime Bank Hà Nội được thể hiện chủ
yếu qua tín dụng ngân hàng. Trong những năm qua tín dụng ngân hàng đã góp phần
không nhỏ trong sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế tại địa bàn, giảm sự phân hoá giàu
nghèo giữa nội thành và ngoại thành.Maritime Bank Hà Nội là một trong những chi
nhánh quan trọng của Maritime Bank Việt Nam, đóng vai trò tạo lập nguồn vốn, cung
cấp các hình thức dịch vụ ngân hàng, đáp ứng nhu cầu tín dụng của các thành phần
kinh tế trên địa bàn, góp phần thực hiện định hướng phát triển kinh doanh của
Maritime Bank, qua đó góp phần vào công cuộc công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước.
Trong sự phát triển đầy tiềm năng của nền kinh tế đất nước vững tin vào năng
lực của chính mình, Maritime Bank Hà Nội tiếp tục đạt được những thành công, góp
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 22
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
phần lớn vào thành công chung của Maritime Bank Việt Nam- xứng đáng là ngân
hàng thương mại cổ phần đầu tiên tại Việt Nam đi đầu trong sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước, ngân hàng đáng tin cậy của mọi khách hàng trong và ngoài
nước.Maritime Bank Hà Nội có các chức năng chính sau đây:
- Nhận tiền gửi tiết kiệm, tiền gửi không kỳ hạn, có kỳ hạn, tiền gửi
thanh toán
của tất cả các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước bằng đồng
Việt Nam và ngoại tệ.
- Phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, kỳ phiếu, tín phiếu ngân hàng và các
hình thức huy động vốn khác.
- Cho vay ngắn hạn, trung hạn và dài hạn bằng đồng Việt Nam và
ngoại tệ đối
với các tổ chức kinh tế, các cá nhân, hộ gia đình thuộc mọi thành phần kinh tế.
- Chiết khấu các loại giấy tờ có giá.
- Cho vay tài trợ chương trình dự án vì mục tiêu nhân đạo, văn hoá, xã hội.
- Thực hiện nghiệp vụ cho thuê tài chính.
- Thực hiện nghiệp vụ thanh toán L/C cho khách hàng, bảo lãnh, tái bảo lãnh tín
dụng, bảo lãnh đấu thầu cho các doanh nghiệp, các tổ chức tín dụng trong và ngoài
nước hoạt động tại Việt Nam.
- Kinh doanh tiền tệ tín dụng và dịch vụ ngân hàng đối ngoại.
- Hoạt động kinh doanh các dịch vụ: Đại lý ngân hàng, bảo hiểm, thanh toán giữa
các khách hàng, tư vấn về kinh doanh tiền tệ, thông tin tín dụng và phòng ngừa rủi ro,
thông tin điện toán, đào tạo nghiệp vụ ngân hàng két sắt, cất giữ,
bảo quản và quản lý
các chứng khoán có giá và các tài sản quí của khách
hàng.
- Thực hiện nghiệp vụ cầm cố bất động sản.
Về mô hình tổ chức, hiện nay ngân hàng được tổ chức theo sơ đồ như sau
Sơ đồ 2.1: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam- Chi
nhánh Hà Nội:
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 23
NH
TMCP
Hàng
Hải-CN
Hà Nội
GIÁM
ĐỐC
PHÓ
GIÁM
ĐỐC
Phòng hành chính tổng hợp
Phòng công nghệ thông tin
Phòng khách hàng DN
Các phòng Giao dịchTổ bảo vệ,vệ sinh,bếp ăn
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
2.1.3. Tình hình hoạt động kinh doanh
Về kết quả kinh doanh, Ngân hàng thương mại cổ phần hàng hải Việt Nam- CN
Hà Nội luôn dẫn đầu toàn hệ thống với dư nợ tín dụng, lợi nhuân luôn tăng trong thời
gian qua. Trong tổng thu nhập thuần, thu nhập lãi từ hoạt động tín dụng chiếm tỷ
trọng cao nhất, luôn ở mức >80% (năm 2007: 86,87%, năm 2008: 86,09% và năm
2009: 90,25%). Như vậy, hoạt động tín dụng vẫn đem lại phần lớn thu nhập cho chi
nhánh.
Bảng 2.1: Kết quả kinh doanh của Maritime Bank Hà Nội giai đoạn 2007-
2009
Đơn vị: Tỷ đồng
STT Chỉ tiêu Năm 2007 Năm 2008 Năm 2009
I
Tổng thu thuần từ hoạt
động kinh doanh
48.068.861.73
6
74.154.344.33
9
87.613.962.869
1 Thu nhập từ lãi thuần 41.756.817.702 63.836.552.466 79.070.491.186
2
Thu nhập từ hoạt động
kinh doanh dịch vụ
5.676.436.110 8.713.978.426 7.743.939.376
3
Thu nhập từ hoạt động
kinh doanh ngoại hối
635.607.924 1.603.813.447 799.532.307
II Chi phí hoạt động 10.197.913.86 13.223.242.22 14.045.072.659
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 24
Phòng kế toán-tài chính
Phòng khách hàng cá nhân
Phòng Dịch vụ khách hàng
Báo cáo chuyên ðề thực tập Giáo viên hýớng dẫn Th.S.Ðặng Anh Tuấn
3 8
1
LN thuần từ hoạt động
kinh doanh trước chi phí
dự phòng rủi ro tín dụng
37.870.947.873 60.931.102.111 73.568.890.210
2 CF dự phòng rủi ro tín TD 2.417.040.000 11.196.159.289 11.433.090.000
III Tổng LN trước thuế
35.453.907.87
3
49.734.942.82
2
62.135.800.210
IV ROA 1,46% 1,56% 1,37%
2.1.2.1. Hoạt động huy động vốn:
Hoạt động huy động vốn luôn được Maritime Bank Hà Nội chú trọng quan tâm.
Nguồn vốn huy động liên tục tăng qua các năm, đảm bảo nguồn vốn bổ sung cho nhu
cầu thanh khoản. Có được kết quả đó là do ngân hàng đã đa dạng hoá nguồn vốn bằng
việc thực hiện các hình thức, biện pháp, kênh huy động vốn có hiệu quả bên cạnh các
sản phẩm huy động vốn truyền thống như: Tiết kiệm dự thưởng, phát hành giấy tờ có
giá ngắn hạn dưới hình thức kỳ phiếu, phát hành giấy tờ có giá dài hạn dưới hình thức
chứng chỉ tiền gửi dài hạn và trái phiếu 03 đến 05 năm và đặc biệt là phát hành thành
công trái phiếu dài hạn tăng vốn cấp 2… Mặt khác, kể từ năm 2007 đến nay ngân
hàng đã mở rộng mạng lưới huy động vốn, nâng cao chất lượng thanh toán, mở rộng
dịch vụ ATM, tổ chức nhận tiền gửi, chi trả và phục vụ thanh toán qua ngân hàng
thuận tiện cho khách hàng với nhiều sản phẩm đa dạng chất lượng cao.
Bảng 2.2: Cơ cấu nguồn vốn huy động 2007-2009
Đơn vị: Tỷ đồng
STT Chỉ tiêu
Năm
2007
Năm
2008
Năm
2009
Tổng cộng nguồn vốn
2.423 3.184 4.351
1 Tiền gửi của KBNN và TCTD khác 0,03% 0,03% 3,58%
2 Tiền gửi của các tổ chức kinh tế, cá nhân 96,14% 96,14% 93,09%
3 Phát hành các giấy tờ có giá 0,78% 0,78% 0,82%
4 Tài sản nợ khác 1,59% 1,59% 1,08%
5 Vốn và các quỹ 1,46% 1,46% 1,43%
Nguồn vốn chủ sở hữu của ngân hàng trong những năm qua cũng có xu hướng
tăng trưởng liên tục. Điều này góp phần vào việc tăng tỉ lệ an toàn vốn tối thiểu, nâng
Vũ Thị Hồng Thoa-CQ492597 25
