Hòa giải trong giải quyết tranh chấp đất đai

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT



NGUYỄN THỊ HẢO




HÒA GIẢI
TRONG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI




LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC







HÀ NỘI - 2014

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
KHOA LUẬT



NGUYỄN THỊ HẢO




HÒA GIẢI
TRONG GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI

Chuyên ngành : Luật dân sự
Mã số : 60 38 30


LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC




Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Anh Tuấn




HÀ NỘI - 2014

LỜI CAM ĐOAN


Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên
cứu khoa học của riêng tôi. Các số liệu, ví dụ và
trích dẫn trong luận văn đảm bảo độ tin cậy, chính
xác và trung thực. Những kết luận khoa học của
luận văn chưa từng được ai công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN


Nguyễn Thị Hảo





MỤC LỤC



Trang

Trang phụ bìa


Lời cam đoan


Mục lục


Danh mục các từ viết tắt


Danh mục các bảng


MỞ ĐẦU
1

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HÒA GIẢI TRANH
CHẤP ĐẤT ĐAI
5
1.1.
m ci tranh ch
5
1.1.1.
i tranh ch
5
1.1.2.
m ci tranh ch

7
1.2.
i tranh ch
13
1.3.
 ca vinh v i tranh chp

15
1.4.

17
1.4.1.

17
1.4.2.

20

Chương 2: NỘI DUNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM
HIỆN HÀNH VỀ HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
27
2.1.
nh v i tin t ti vi tranh ch
27
2.1.1.
 i vi tranh ch
27
2.1.2.
i tranh chi ng,
th trn

29


2.2.
nh v i tranh ch
38
2.2.1.
nh v phm vi c vii
38
2.2.2.
nh v  th i
40
2.2.3.
Th ti
42

Chương 3: THỰC TIỄN ÁP DỤNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN
THIỆN PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ HÒA GIẢI
TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
52
3.1.
Thc ting nh v i tranh ch
52
3.1.1.
V i tranh ch
52
3.1.2.
V nhng bt cng mi tranh ch
55
3.2.

Mt s kin ngh v i tranh ch
71
3.2.1.
Kin ngh v t
71
3.2.2.
Kin ngh v thc hit
77

KẾT LUẬN
84

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
85





DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

BLTTHS
: B lut t t

: Lu

: Quyn s dt
TAND

TANDTC

i cao
UBND
: 





DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu
bảng
Tên bảng
Trang
3.1
Kt qu gii quy  cp
(t -2013)
53


1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài
Tranh ch bt v l
v quy gi th  Lut
. Tranh ch hin du n mnh m i k lch s
 Luc nh
c s h hc, s hu tp

th  h p v quyn s hu, v quyn -
  dc sang nn kinh t th
 qui ch 
vi nhng quan h kinh t -  Lu 
n ht sng, phc tt ph u
chp. Nhiu quan h c kia b t
c hi v n
i, chuyi, th chp, b
doanh b s d ng ca tranh cht
  n qu d
tranh chc hich v 
Thc t thi gian qua cho thy, tranh cht trong nhng
tranh chp xy ra ph bin, rt phc tu ht phi quyt
bng  n. R hn ch tranh chp, khi tranh chp xy
ra r   gii tranh ch c nhiu cp
t trong nhng biu hi
gii quyt tranh cht v 
gii vi tranh ch thng nh

2

nh c th, t c gii quyt tranh ch
thc t.
Mt v 
nhii t
a, vic ging dn ca
m quyy  p thc  gii
tranh ch  (TAND)
trong nhng nht, vc hiu qu
u v  giu ki

i vng l
lut cc.
u m thnh c
lut v  gii trong gii quyt tranh chc trng gii quyt
  qua  gi   xut nhng kin ngh nh
thit, bm quy
quan trng v mc tin hin nay. Vi nhn th
a chn v "Hòa giải trong giải quyết tranh chấp đất đai" n
th lut hc c
2. Tình hình nghiên cứu
 n th        "Hòa giải trong giải
quyết tranh chấp đất đai"t s u v v 
"Thủ tục hòa giải ở cấp cơ sở đối với tranh chấp đất đai theo quy định của
Luật đất đai năm 2003", TS. Nguyn Minh Hng, T    s
3/2008; "Về hòa giải tranh chấp đất đai", Ph
t, s 11/2009; "Vấn đề hòa giải tranh chấp đất đai tại ủy ban nhân
dân xã, phường, thị trấn", NguyTAND, s 02/2012;
"Hòa giải tranh chấp đất đai theo Điều 135 Luật đất đai và một số vấn đề đặt

3

ra", Mai Th TAND, s 21/2012 v.v 
   ca
ca mt tu
n v  gii trong gii quyt tranh ch c
khi khi kin ti   vic   i quyt.
 k tha nh u cc
 v i tranh ch t,
lut v i tranh ch v 
din, lut thc tin thc hin.

3. Mục đích nghiên cứu
V  a cha
lung ti vi
din hiu qu ca vic  gii tranh chc t
thit v  xu 
hiu qu ca  gii tranh chm t
t tng tranh chp v 
4. Nhiệm vụ, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
Nhim v u c  ch y
- i nhng v  n chung v tranh ch i
quyt tranh chi.
- nh c
nh cc trnh v i
trong gii quyt tranh ch
-  xut mt s gin
t v i trong gii quyt tranh ch c ta.
4.2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4

u c :
- nh hi i tranh chn t tng

- Thc tinh hiv i trong gii quyt
tranh ch
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
  
u lu dng mt s 
 u khoa hc duy vt lch s ca ch

- 
 dng mt s 
cu c th:
- n, din gich sc s
du tng quan nhng v n v tranh
chi quyt tranh chi trong gii
quyt tranh ch
- t hc s
dnh cc tr
dt v i trong gii quyt tranh ch
-   ng hc s dng 
u v t v i trong gii
quyt tranh ch
6. Kết cấu của luận văn
 n m u, kt lu     u tham kho, ni
dung ca lu
Chương 1: Mt s v n v i tranh ch

5

Chương 2: Nnh ct Vit Nam hi
i tranh cht 
Chương 3: Thc tit s kin ngh t
Vit Nam v i tranh ch
Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN
VỀ HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI

1.1. KHÁI NIỆM, ĐẶC ĐIỂM CỦA HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
1.1.1. Khái niệm hòa giải tranh chấp đất đai

Trong bt k  i
vn quynh s n phn vinh ca mi quc gia.
i s n ca sn xui sng, nhu cu s dt ca con
ng  l
ti ct
c s d u ch m to
lp mnh cho ho dt
hu qu.
Quyn s dt  c cht loi
t ghi nho h
p v quyi st nhi
dc tp. Do vy, ving   p nhm
gii quyt mm du qu p vu
kin kinh t - i ca Vip thit. Mt trong nh 
gii quyt tranh chc  gi  
  gii tranh chn ph nhn
dic bn ch 

6

 gii tranh cht c ht cn ph nhn
ding tranh ch  gip.
Kt qu n cho thy, tranh cht hing
i xy ra trong bt k  - 
tranh chu hin s n, bng trong vinh quyn
qun chim hu, quyn s di vc tip
hoc qu dp, tranh
ch th tham gia quan h 
Lu v quy  d
Lu ci hc Lu"Tranh chp

 bt v l quy
v gi th  Lu" [47, tr. 455].
nh ti Khou 4 Lu s
tranh chc hi"tranh chp v quy ci
s dt, gia hai hoc nhi " [27]
t c hin
m: Tranh chp v vip hp
ng chuy i, chuy        a k
 chp hoc bn b m vi
ca lu gii tranh chc hi gii
n .
V bn cht ca  gii, theo T n ting Vi    
"thuyt phm dt hon
tha" [54, tr.  c
giu t n cht, n th ca
i.
Trong T n Pa hip
gip, mng b m7, tr. 410].

7

 n Lut hc ca Black cho r can thip; s 
  i th 
tranh chp nhm thuyt php hoc tranh chp gia h [56, tr. 152].
c bn cht c
 c 
c phc trong T n Lut hc ca Black.
T nhu t: thứ nhất, phi
p githứ hai,  thng nh
gii quyt tranh chng b ca mthứ ba, trong

i ph tham gia c ba trung l
vng thn th tp.
N tham gia c ba thc g
ng gi
y, hòa giải tranh chấp đất đai là biện pháp pháp lý giải quyết
các tranh chấp liên quan đến QSDĐ, theo đó bên thứ ba độc lập giữ vai trò
trung gian trong việc giúp các bên có tranh chấp tìm kiếm những giải pháp
thích hợp cho việc giải quyết các tranh chấp về quyền, lợi ích liên quan đến
QSDĐ và thương lượng với nhau về việc giải quyết quyền lợi của mình.
1.1.2. Đặc điểm của hòa giải tranh chấp đất đai
 t dc bit ca tranh ch
sng ca tranh ch. Do vnh nhc
m chung ca  gii tranh ch c  gii tranh ch
        ng ca tranh chp gn lin vi
 c  ging ph  hoc  n
tranh chp ting ca tranh ch tri qua nhiu bing
theo thi gian vy, ni dung ca
tranh chng phc ti  gii phi nm vng ngun gc,
 dt v ng thi k

8

lch s.
- Việc hòa giải được tiến hành tại địa bàn nơi có đất tranh chấp
Tranh chn lin vi  c  ging
phc tin tranh chng t  gii,
c   u kin
tt nh u v ngun gc, lch s n trc
t cn tranh chp. Do v th  u kin tt nh
ti gii mu qu.

- Việc hòa giải tranh chấp đất đai phải do các chủ thể am hiểu pháp
luật về đất đai, nắm vững nguồn gốc, quá trình sử dụng đất và nguyên nhân
tranh chấp giữa các bên tiến hành.
Tranh chp v  ln, quyn
s d c dch chuyn qua nhiu ch thn gc phc tp
 tranh chng quyt lit, do vy, ch th trung gian ti
 gii phi am hiLu 
quan, nm vng ngun g dp
gi
- Chủ thể tiến hành hòa giải tranh chấp đất đai có thể là tổ hòa giải,
Ủy ban nhân dân (UBND) hoặc Tòa án
Tranh ch  gn v, nh
 vic  giu qu  ng hp
 gi c trao cho c
 quan trn phi thit l chuyn 
gia kt qu  gi
 c hi ng ch 
Khi tranh chc x 
phi s dtự hòa giải ng. Thc ch

9

vip tip gi, tha thun v t
c ti bt v lm gii quyt n
tha v vic bit c  tham gia ca
i th  t ni b can
thi y, t i ch 
thc s ng l
n tht, tinh thng np
s m bc gii quyt tranh chp

u qu m tm quy 
git bic khuyc hin. Nu
 tha thuc gii quyt tranh ch
c thc hii ti t .
Hòa giải ở tổ hòa giải cơ sở thc chc  gii ci
din c ging d, thuyt phc
c tha thun, t nguyn gii quyt vi nhau nhng
tranh chp nh
c thi   c thc hit
ng ca t i hoc bng s tham gia c ch
c tu kic hin, nhm b
huy t u qu ca ho
Hòa giải của UBND xã, phường, thị trấnng h
ch  ng, th tr
     c  gi      thc hin nhm
i quyt nhng bng trong ni b  i
n s trc tip qut qu 
gi t c
Hòa giải tranh chấp đất đai trong tố tụngc 
gii ti TAND, c bit cc

10

t qu  gic   
t.  m ti giu
kin thun l  tha thun vi nhau v vic gii quyt tranh
chnh ct t t. Trong ho
gii,  t hii v
i t chc, b  ng, tha thun vi nhau.
V  hic quyn,

 n tranh chp ci. Ho
git th tc t tc bt buc ca   
thm. Tuy vy, tm, ti c p
 tha thuc vi nhau v vic gii quyt v 
  n s tha thut qu i do  n
 c
 n s tha thun c),  theo
ng hp s   ng ch    p tc
 tc t tnh.
- Hòa giải tranh chấp đất đai do UBND xã, phường, thị trấn tiến hành
trong một số trường hợp được coi là một giai đoạn tiền giải quyết tranh chấp đất
đai của cơ quan hành chính nhà nước hoặc của Tòa án nhân dân có thẩm quyền
i tranh ch
ng, th trn thc hi hin tp trung  nh sau:
- i tranh chi UBND cng, th trn 
t trong nhu ki  m quy
i quyt tranh ch
- G i tranh chc hin biu hin 
ch c m quy i vi kt qu 
gii tranh chp. c bii vng h
i hin trng v ranh gii, ch s dng,

11

th trn gn Png, S 
 p quynh vic
i ranh gii thp mi giy chng nhn .
Cn phi nhn mnh rng, vii tranh ch
thc hic gii quyt tranh ch
m quyn.  ng, th trt cp gii

quyt tranh ch ,
ng dc tha thun, x i quyt n tha
tranh chp.
i tranh ch a
UBND ct cp gii quyt tranh ch t  
nhim ca c  m quyn gii quyt tranh ch 
n cho vit hiu qu n.
- Hòa giải tranh chấp đất đai được coi là một thủ tục tố tụng bắt buộc
trong quá trình giải quyết vụ án dân sự tại Tòa án
Ho ng gii quyt tranh ch   a    
nht t t nh. Tng
n ca B lut t t (BLTTDS) nh v 
gii trong t tm ca  m
  tha thun vi nhau.
Theo truyn thng t t  Vit
buc phi tic khi m m, tr nhng v 
c tii ho n t tng
tip theo nu th  i.
t t t p
m ca  c T c hi
i quyt v , nhm b thc hin quyn t

12

t cc hic tn dng t
ng tu qu ho, th hi
nhim cc trong vic bo v quy
ng thc trong vic cng c 
 t cng.
S t ca  i khnh v g gian ca

 i tranh chu hi
i trong t tng v tng h
 t i, c th 
+ Trong t t i do   ng t chc c
tip tham gia v t tha thu
 t 
ch th   thc hii do
 ng h t tha thung hp
 t tha thu ng, tha thu
 tham gia ca  
+ Kt qu c Thn, n
tha thuc vi nhau v  ni dung v t
n s tha thun cng h
t u  p tc gii quy  ra
quy vic gii quyt v 
- Hòa giải tranh chấp đất đai được tiến hành trên cơ sở tôn trọng
quyền định đoạt của các đương sự có tranh chấp
Mi tranh cht hong do t  gii
ho ho bn chi vn
 tha thun c. Ch  p m
quyn tha thung vi nhau v tt c nhng v n

13

gii quyt trong v  n l 
hi hoc tranh chp. H i hi ai hn c.
i tranh ch
ng, tha thun v gii quyt nhng bng v
quyn li c t do, t nguya thun. Mi s 
ng t n c u b 

lun. T  gi ho
t bu tha thun vi nhau v gii quyt
nhn, tranh chp gia h.
1.2. Ý NGHĨA CỦA HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
i tranh cht bim do, linh ho
hiu qu nht ging nh
 nhn, bng trong tranh ch  s t
nguyn, t tha thun.
Trong hong gii quyt tranh ch
tm quan trc bit. N p s kt
ng hn ch c s phi
m bi vi  p v
c, gi m bt
trong ni b ng th s hi
 i dy ca H Ch tch:
"  t". V
Lu   t
i quyt tranh ch
 mang lho  
s i vi trt t i.
- Ý nghĩa đối với Tòa án:

14

Thc t cho thy tranh ch Vit Nam trong nhn
t lit, vic gii quyt tranh ch
i tri qua nhiu c. Do vy, nu tranh chc 
gi  m bc nhiu thc cho
vic gii quyt v c bit ni gian chun b 
x   i m  i ti

 t tip theo; n   phi
thc hi c thm. M
t s  ca  p m
gim xu   m m
rt, hiu qu     kinh
t t quan trng trong vi
         c     
ng hi tranh ch u
kin nm vng ni dung tranh chnguyn vng c  
ng l i quyt v 
- Ý nghĩa đối với các đương sự:
i tranh ch hiu bim
v c ln kt gia h gii quyt
tranh chp vi tinh thn ci m, gim ba ti ph
ngun gc t tranh chng hi
 ngi li vi nhau,
hi 
  phc tin ch bn.
t c
qua vic git ca   s
phnh ct v v  chp.
T  hi quynh v vic gii quyt tranh chp,
nh ct.

15

- Ý nghĩa đối với trật tự xã hội:
i, nhiu tranh chc gii quy
n m . Ngi
 hi cm bt hoc kim

ch i tranh chc gi
t t n 
bng mnh lc thuyt ph c
i.
M hiu bit v t
 

1.3. CƠ SỞ CỦA VIỆC XÂY DỰNG CÁC QUY ĐỊNH VỀ HÒA GIẢI
TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI
- Tranh chấp đất đai về bản chất là một dạng tranh chấp dân sự, vì
vậy, các quy định về hòa giải tranh chấp đất đai phải được xây dựng trên cơ
sở tôn trọng sự tự do, tự nguyện của các chủ thể có tranh chấp, tôn trọng
quyền định đoạt của các bên đương sự.
Mt trong nhc quan trng trong quan h  
trng quyn t do, t nguyn cam kt, tha thun c ng
t t quyn t   cao. Do vy, vic
nh v i trong gii quyt tranh chi th
hi nh tham gia thc hic quyn
t do, t nguyn cam kt, tho thu t cci ra, xut
  t quy t tha nh th
ca quan h tranh ch th n li trong v vi 
ng, tha thu  tr ca m
c lnh v i trong gii quyt tranh chp
i th hic vic  gii c c lng ti

16

vim mt tha thun gi
vi phu cm ci.
- Hòa giải tranh chấp đất đai được xây dựng trên cơ sở nguyên tắc

hòa giải trong quan hệ dân sự và nguyên tắc trách nhiệm hòa giải của Tòa án
trong tố tụng dân sự.

 


 
  

nh v  gii tranh chc xng
n tng cc  gii trong quan h  c
m  gii ca   t.
- Quy định hòa giải tranh chấp đất đai là cần thiết trong bối cảnh
ngày càng có nhiều tranh chấp đất đai phải giải quyết










 

17

- Hòa giải tranh chấp đất đai phù hợp với mong muốn, nhu cầu trong
văn hóa ứng xử của người Việt Nam nói chung



 







  

 


 

1.4. LƢỢC SỬ CÁC QUY ĐỊNH VỀ HÒA GIẢI TRANH CHẤP ĐẤT ĐAI


         

 



18


1.4.1. Thời kỳ trƣớc khi ban hành hiến pháp năm 1980


 
 
 :
 

             
 trong  




"
 
"
 


 
 "T
 
 
" [7, ]. Hay:

