SKKN Phương pháp dạy tập đọc để khai thác dạy tập làm văn lớp 4 - 5

Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn

Phơng pháp
Dạy tập đọc để khai thác dạy tập làm văn lớp 4 5.
*****
A. Lí do chọn đề tài
1. Trong chng trỡnh tiu hc, Ting Vit (TV) l mụn hc quan trng nht, l
mụn hc cú s tit hc chim t l cao. Nhim v trng tõm ca mụn Tiếng Việt l
cung cp kin thc v rốn luyn kỹ nng s dng Tiếng Việt thnh tho. ú chớnh l
iu kin c bn, bt u cỏc em tip cn vi tri thc ca cỏc b mụn khỏc. Mi
phõn mụn ngoi vic thc hin nhim v ca phõn mụn ú cũn cú nhim v chung ca
mụn Tiếng Việt: Nu phõn mụn Luyện từ và câu l cung cp vn t, m rng vn t,
rốn kỹ nng dựng t, t cõu thỡ phõn mụn Tập đọc (TĐ) cung cp kin thc vn hc,
kin thc i sng v con ngi, thiờn nhiờn. Cỏc bi Tập đọc cng chớnh l nhng
bi vn thuc cỏc th loi vn khỏc nhau .
Nh vy, phõn mụn Tập làm văn l phõn mụn tng hp cỏc phõn mụn ú. Mi
mt bi vn ca cỏc em l kt qu ca mt quỏ trỡnh cht chiu, cúp nht cỏc kin
thc ó hc t cỏc phõn mụn khỏc. Tuy nhiờn, qua thc t dy hc chỳng tụi thy hu
ht hc sinh cha vit c mt bi vn cú b cc y v cht ch theo yờu cu ca
th loi ch cha núi n vit c mt bi vn hay, sinh ng hoc lm xỳc cm
trong lũng ngi c.
2. Nu ch dy theo yờu cu, mc ớch ca mt tit dy tập đọc theo chng
trỡnh mi thỡ khụng th hng dn hc sinh nm bt v hiu ht giỏ tr ngh thut cng
nh ni dung ca vn bn ngh thut trong phõn mụn Tập đọc. Cha núi n l cha
giỳp cỏc em cm th ht cỏi hay, cỏi p ca cỏc bi tập đọc bi mt bi tập đọc chớnh
l mt vn bn ngh thut, l mt bi vn thuc cỏc th loi khỏc nhau v cha giỳp
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
1
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
cỏc em hiu c b cc, trỡnh t t, k ca bi tập đọc cỏc em hc hi v vn
dng khi lm bi tập làm văn (tlv).

õy qu l mt vn m chúng tố,i những ngời giỏo viờn trc tip ging dy
núi chung v giỏo viờn bi dng hc sinh gii mụn Ting Vit núi riờng luụn luụn
quan tõm v trn tr
Với đề tài Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn lp 4 -5
sách giáo khoa lớp 4 và lớp 5 của nhóm các thầy cô giáo Trờng tiểu học Quỳnh Thạch
góp phần nâng cao chất lợng môn Tập làm văn cho tất cả các đối tợng học sinh trong
trờng học .
B. Giải quyết vấn đề
1. Cơ sở lý luận
1.1. TLV l phõn mụn tng hp ca quỏ trỡnh luyn tp cho hc sinh cú nng lc s
dng Ting Vit. Tuy nhiờn mt s giỏo viờn v hc sinh cha chỳ trng vn dng
iu ny vào giảng dạy.
1.2. Trong chng trỡnh mi, gia T v TLV cú mi quan h mt thit vi nhau, cụ
thể nh sau:
Lớp
Tập đọc Tập làm văn
Tên
bài
Dạy
thứ/Tuần
Thể
loại
Tiết 1
Dạy
thứ/Tuần
Tiết 2
Dạy
thứ/Tuầ
n
4

Sầu
riêng
Thứ 2 -
tuần 22
Tả
cây
cối
Cấu
tạo
bài
văn tả
cây
cối
Thứ 6
tuần 21
Luyện tập quan
sát tả cây cối
Thứ 4
tuần 22
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
2
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
5
Quang
cnh
lng
mc
ngy
mựa
Thứ 4

tuần 1
Tả
cảnh
Cấu
tạo
bài
văn tả
cảnh
Thứ 4
tuần 1
So sánh th t
miờu t trong bi
T ú vi bi
vn t cnh
Hong hụn trờn
sụng Hng
Thứ 6
tuần 1

1.3. Thiờn nhiờn v con ngi Vit Nam luụn l đ ti bt tn cho chỳng ta khỏm
phỏ. Vỡ vy, mi th loi vn u cú vụ s bi yờu cu hc sinh vit thnh nhng
bi vn khỏc nhau v t cnh, t ngi, t cõy ci, t vt, con vt . Nhng vi
hc sinh tiu hc, hiu bit ca cỏc em cũn hn ch, s tng tng ca hc sinh cha
phong phỳ, cú nhng cnh cỏc em cha c bit n, cú nhng ngi cỏc em cha
c tip xỳc, cú nhng con vt, cõy ci, vt cỏc em cha c nhỡn thy. Vy
nờn, vic cung cp cho cỏc em hiu v bit c cỏc vn đ ú thụng qua cỏc bi tp
c lm bi TLV l mt vic lm ht sc cn thit.
2. Thực trạng của vấn đề
2.1. V phớa hc sinh
- i vi hc sinh tiu hc, kh nng din t cõu ca cỏc em cũn nhiu sai

sút, nhiu hc sinh núi cha nờn cõu, nờn li. Mt khỏc, kh nng cm th vn hc ca
cỏc em cũn yu nờn cú rt nhiu cõu hi cỏc em ch dng li mc c li ton b
on vn; nhng cõu hi yờu cu phi tr li di dng cm th vn cỏc em khụng tr
li c.
- Nhỡn chung cỏc em hc sinh, nht l hc sinh tiu hc rt ngi hc phõn mụn
TLV vỡ õy l mụn hc ũi hi cỏc em phi dựng ngụn ng vit trỡnh by bi lm
ca mỡnh nhng vn t ng ca cỏc em cũn rt hn ch. Mt khỏc, cỏc em phi hc rt
nhiu th loi vn khỏc nhau nờn nhiu em cha hiu ht b cc v cỏch lm ca tng
thể loại văn.

Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
3
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
- Cỏc em cha cú thúi quen v cha thnh tho trong vic hc tp cỏch s dng
cỏc bin phỏp ngh thut, cỏc t ng giu hỡnh nh v cỏch s dng cõu ca cỏc tỏc
gi cỏc bi TĐ vo bi TLV nờn bi vit ca cỏc em cha cú cm xỳc v cha lụi
cun c ngi c.
- TLV l mt mụn hc ũi hi hc sinh phi thc s cú nng khiu mi cú k
nng vit vn nhng thc t hc sinh rt ớt em cú kh nng ny. Vỡ vy, cỏc em khụng
thớch hc, ch lm cú bi, cha cú tỡnh cm vi mụn hc. Bi vit ca cỏc em cũn
khụ khan, trỡnh t t cũn ln xn, b cc cha cht ch, bi vn cha trng tõm.
2.2. V phớa giỏo viờn:
- Hu ht giáo viờn dy T ch dng li ỳng mc tiờu c bn ca tit dy
l luyn c v tr li cõu hi theo yờu cu sỏch giỏo khoa, cha i sõu vo hng
dn cỏc em cm th ht cỏi hay, cỏi p t cỏc phng din ng phỏp m tỏc gi ó s
dng lm toỏt lờn ni dung ca bi; cha hng dn hc sinh nhn dng xem bi
T ú thuc th loi vn gỡ m cỏc em ó, ang v s hc.
- dy tt phõn mụn TLV, giỏo viờn phi thc s l ngi cú tõm huyt
v nng khiu vỡ giỏo viờn dy v hc sinh hc tt mụn TLV thỡ giỏo viờn phi
thng xuyờn chm v cha bi mt cỏch chu ỏo. Vic ny ũi hi giỏo viờn phi l

ngi gii vn, hiu vn v yờu vn cm nhn ht cỏi hay, cỏi p trong tng bi
lm ca hc sinh bi mi bi vn ca cỏc em l mt tỏc phm vn hc khỏc nhau,
muụn mu muụn v; giỏo viờn phi hiu c vn hc mang tớnh sỏng to, mi bi
vn th hin mt s suy ngh, hiu bit mang m mu sc cỏ nhõn, l nhng sn
phm khụng lp li ca mi hc sinh. ng thi, õy l mt vic lm rt cn nhiu
thi gian, tớnh kiờn trỡ v lũng nhn ni. Vỡ vy, rt nhiu giỏo viờn cha thực sự cú tõm
huyt th nên cũn ngi tỡm hiu để dạy phõn mụn ny.
- Khụng ớt giỏo viờn cha hiu ht tm quan trng ca mụn TV núi chung v
phõn mụn TLV núi riờng m cũn xem nh mụn hc ny. Vỡ vy, trong cỏc bui hc
chớnh khúa cng nh hc tng bui, nhiu giỏo viờn cha thc s u t thi gian v
cht xỏm vo mụn hc ny dy hc sinh trong lỳc ú õy l mụn hc cú nhiu phõn
mụn nht.
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
4
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
- Hiu qu ca vic dy hc khụng ch ph thuc vo ni dung m cũn ph
thuc vo phng phỏp dy hc. Tp c l mụn hc yờu cu giỏo viờn cung cp
cho cỏc em cỏc kin thc v vn hc, cho cỏc em nm c các biện pháp nghệ thuật
(BPNT) v tỏc dng ca nú m tỏc gi ó s dng trong tng bi. c bit TLV l
phõn mụn ũi hi cỏc em tng hp kin thc t cỏc phõn mụn hc khỏc nh T,
LTVC, chính tả, kể chuyện. Bi vy, ngi giỏo viờn phi cú nhim v giỳp cỏc em
hc tt mụn ny t cỏc phõn mụn hc khỏc, trong đó phân môn Tập đọc có một vị
trí quan trọng trong việc hình thành và phát triển khả năng viết văn của các em .
Qua cỏc thc trng trờn, chỳng tụi nhn thy vic khai thỏc bi T dy TLV
rt cn c chỳ trng nờn chỳng tụi mnh dn a ra ti. Phơng pháp khai thác
các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn lớp 4 - lớp 5
3. Các giải pháp tiến hành:

- Xut phỏt t cỏc lớ do v nhng thc trng trờn, chỳng tụi ó s dng cỏc bi
T thuc vn bn ngh thut coi ú l nhng bi vn mu dy hc sinh mt phn

tit mt v phn cũn li bui hc tng v bi dng hc sinh gii.
- Vi khuụn kh ca bi vit này, chỳng tụi ch xin a ra phng phỏp dy
TLV t cỏch khai thỏc cỏc bi T hai th loi vn: Vn t cõy ci lp 4 v t cnh
lp 5 vỡ õy l hai th loi vn chim nhiu thi gian hc, ng thi õy l hai ti
vụ cựng phong phỳ m cỏc nh vn, nh th luụn tỡm tũi, khỏm phỏ. Mt khỏc hai th
loi vn ny cỏc em c hc xuyờn sut t lp hai v mói mói v sau.
Sau õy chỳng tụi xin trỡnh by cỏc vớ d c th v Phơng pháp khai thác các
bài Tập đọc để dạy Tập làm văn lớp 4, lớp 5 gồm các b ớc nh sau :
Tit 1: Khai thỏc bi tp c vn dng lm TLV
Tit 2: Giúp học sinh cảm thụ nghệ thuật và nội dung của bài Tập đọc để vận dụng
trong Tập làm văn .
Tit 3: Thc hnh lm bi vn t cnh cho học sinh năng khiếu .
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
5
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Vớ d 1: Bi: Su riờng (T lp 4)
Tiết 1. Dy T kt hp khai thỏc dy TLV trong tit T theo chng trỡnh bui
dy chớnh khúa
tit ny chỳng tụi thc hin nh sau :
I. Yờu cu ca tit dy :
- c trụi chy v din cm bi vn
- Hiu cỏc t ng trong bi
- Hiu ni dung bi : Ca ngi giỏ tr v v p c sc ca cõy su riờng
II. Cỏc bc tin hnh chớnh:
õy l bi T c hc ngay sau bi TLV cu to bi vn miờu t cõy ci,
vỡ vy chỳng tụi ó tin hnh dy T kt hp khai thỏc dy TLV nh sau:
1. Luyn c
2.Hng dn tỡm hiu bi:
Hot ng ca
giỏo viờn

Hot ng ca
hc sinh
Giỏo viờn ging
Tp c
Hng dẫn dy
Tp lm vn
Cõu hi 1:
Su riờng l c
sn ca vựng no?
H: L bi vn t
cõy ci thỡ cõu
ny thuc phn
no v cu to ca
bi vn ?
Vy cõy su riờng
c tỏc gi t
nh th no ta
sang cõu hi 2
Cõu hi 2 :
Da vo bi vn,
- Ca min
Nam.
- Phn m bi
- Tho lun
+ Cõu u tiờn ca bi
tỏc gi gii thiu cho
chỳng ta bit cõy su
riờng l mt loi cõy
c trng min nam
v qu su riờng l mt

loi trỏi quý
cõu hi ny chỳng
tụi hng dn hc sinh:
+ Đ miờu t c
nhng nỏt c sc ca
hoa, qu v dỏng cõy
sầu riêng, trc ht cỏc
em cn phi c k
1. cõu hi ny,
chỳng tụi giỳp hc
sinh hiu: õy l cõu
gii thiu bao quỏt
v cõy su riờng.
õy chớnh l ni
dung phn m bi
ca bi vn t cõy
ci
2. lm bi vn t
cõy ci trc ht cỏc
em phi quan sỏt tht
k cõy cần t bng tt
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
6
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
hóy miờu t nhng
nột c sc
a. Hoa su riờng ?
b. Qa su riờng ?
c. Dỏng cõy su
riờng ?

nhúm ụi v
tr li

tng cõu vn xem tỏc
gi ó t cỏc b phn
ca cõy bng nhng
giỏc quan no. Sau ú
chỳng tụi cho HS thy
c kt cu tng on
vn trong phn thõn bi
v kt cu tng cõu
trong mi on vn:
Bng cỏc cõu m on
ca tng phn t sầu
riêng l một loi trỏi
quý. Hoa sầu riêng tr
vo cui nm. ng
ngm cõy sầu riêng tỏc
gi ó cho ta thy rừ
trỡnh t t sầu riêng
õy rt c th: on 1
t qu sầu riêng, on 2
t hoa v on 3 t cõy
sầu riêng .
+ Trong tng on t :
qu, hoa, cõy sầu riêng,
cỏc cõu cú s liờn kt
vi nhau rt cht ch:
on t hoa, trc ht
tỏc gi t c im

chung ca hoa u
tng chùm, mu trng
c cỏc giỏc quan ca
mỡnh cm nhn ht
v p v hỡnh dỏng,
mu sc, hng v
ca tng b phn.
Tip theo, cỏc em
hỡnh thnh v xõy
dng trỡnh t t phự
hp tng b phn
hay tng thi kỡ phỏt
trin ca cõy). Sau
ú, bng cm nhn v
tỡnh cm ca mỡnh
cỏc em s thy c
v p ca cõy v lt
t v p ca cõy ú.
Lu ý: phn thõn
bi, cỏc em xõy dng
trỡnh t t nh th no
thỡ phi th hin ngay
cõu u cỳa tng
on t (cõu m on.
Cỏc ý trong tng
on t ú cn sp
xp theo mt trỡnh t
hp lớ t khỏi quỏt
n c th hay ngc
li t c th n khỏi

quỏt) Trong mi
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
7
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Vy tỡnh cm m
tỏc gi ó gi
gm vo cõy sầu
riêng nh th no
ta sang cõu hi 3
Cõu 3: Tỡm nhng
cõu vn th hin
tỡnh cm ca tỏc
gi i vi cõy sầu
riêng ?

- Hc sinh tr
li
ng. Sau ú t c th
theo th t cỏnh,
nhy, cung.Cỏc cõu
trong on vn ny
cựng tp trung t v
hoa. Cỏc cõu t c
sp xp t khỏi quỏt
n c th.Cỏc t ng
c s dng to ra
s liờn kt gia cỏc cõu
trong on vn l hoa
sầu riênghoa u
tng chựm cỏnh hoa

nhy hoa mi
cung hoa hay on t
cõy, cõu u tiờn tỏc
gi gii thiu dỏng
cõy kỡ l sau ú t ln
lt thõn, cnh, lỏ.
Cỏc cõu t c sp
xp t khỏi quỏt n c
th, liờn kt vi nhau
cht ch. Cỏc t ng
c s dng liờn
kt cỏc cõu trong on
vn l cõy su
riờng dỏng cõy thõn
cõy nh ngang lỏ
nh
on t cn cú s
liờn kt cỏc cõu
trong tng on t
theo ni dung chớnh
ca tng on t ú.
Nu t hoa, v ni
dung v ý ngha, cỏc
cõu trong on vn
ny cựng tp trung t
v hoa .Nu t cõy
cn tp trung t thõn ,
cnh, lỏ. õy l cỏch
kt cu tng cõu
trong on vn rt

cht ch m cỏc em
cn phi hc tp
3. Trong bi vn t
cõy ci , cỏc em cú
th bc l cm xỳc,
tỡnh cm ca mỡnh
bng cỏch nờu li ớch
ca cõy, n tng c
bit ca cõy hoc tỡnh
cm ca mỡnh vi cõy
phn kt bi ng
thi phi gi gm tỡnh
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
8
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Da vo cu to phn
kt bi ca bi vn t
cõy ci m cỏc em va
hc xong ,chỳng tụi
hng dn cỏc em tr
li cõu hi ca bi T
ny nh sau:
Nhng cõu vn th
hin tỡnh cm ca tỏc
gi l nhng cõu cú th
nờu li ớch ca cõy ,n
tng c bit hoc
tỡnh cm ca ngi t
vi cõy .
cm ca mỡnh vo

trong tng chi tit t
phn thõn bi.
Nhận xét :
tit ny chúng tụi ó kt hp dy TLV trờn c s dy T v hng dn hc sinh:
- Xỏc nh cỏc phn mở bài, thân bài, kết bài ca bi vn t cõy ci .
- Cỏch quan sỏt cỏc chi tit v trỡnh t t cõy ci .
- Bit cỏch nờu cm xỳc trong bi t.
- Nm chc kt cu tng phn t trong phn thõn bi v kt cu tng cõu trong
tng on vn ( tng phn t ) phn thõn bi.
Sau khi chúng tôi dạy xong tiết Tập đọc Sầu riêng, khi học tiết TLV Luyn tp
quan sỏt cõy ci vi yờu cu :
c li 3 bi vn t cõy ci mi hc: Su riờng, bói ngụ, cõy go v nhn xột :
a. Tỏc gi mi bi vn quan sỏt cõy theo trỡnh t nh th no?
b. Tỏc gi quan sỏt cõy bng nhng giỏc quan no ?
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
9
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Qua tìm hiểu câu hỏi theo yêu cầu, hc sinh ó nhn ra c cỏch t ca mi tỏc
gi trong mi bi vn ú v ó bit c trong tng cõy m tỏc gi ó quan sỏt bng
nhng giỏc quan khỏc nhau.
Tiết 2 : Giúp học sinh cảm thụ nghệ thuật và nội dung của bài Tập đọc để vận
dụng trong Tập làm văn .
I. Mc tiờu ca tit dy:
- Luyn cho hc sinh c hiu bi T
- Hng dn hc sinh cm th ni dung ca bi
II. Cỏc bc tin hnh chớnh :
a. Luyn c
b. Hng dn hc sinh cm th bi:
H ca giỏo viờn H hc sinh GV ging T
Hng dn dy

TLV
Gi hS c bi
+ Bi vn ny
thuc th loi vn
gỡ ?
+ Em hóy nờu
phn mở bài
(MB), thân bài
(TB) v kết bài
(KB) ca bi vn?
+ Cõu MB tỏc gi
cho em bit iu
gỡ ?
+ Phn TB tỏc gi
t theo trỡnh t
- 1em c
- T cõy ci
- HS nờu
- Gii thiu bao
quỏt v cõy
- Tng b phn ca
*õy chớnh l
cỏc ni dung từng
phn ca cu to
bi vn t cõy ci
1. T õy, chỳng tụi
hng dn hs hiu
c b cc ca bi
vn t cõy ci gm 3
phn:

a. M bi: gii thiu
bao quỏt cõy t.
b. Thõn bi: Tả từng
bộ phận của cây hoặc
tả từng thời kỳ phát
triển của cây.
c. Kết bài: Nêu ích lợi
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
10
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
no ?
+ Cõu cui cựng
cho em bit iu
gỡ ?
+ Th hin tỡnh
cm ca ngi t
i vi cõy l ni
dung ca phn no
trong cu to ca
bi vn t cõy ci?
Cõu hi 1:
+ Trỏi su riờng
c tỏc gi t
nh th no ?
cõy
- Th hin tỡnh cm
ca tỏc gi i vi
cõy su riờng

- Phn kt bi

- L một loi trỏi
quý, trỏi him ca
min Nam
Hng dn tỡm
hiu bi di
dng cm th:
Trong bi su
riờng ,Mai Vn
To ó t tht
hay, tht gi cm
nhng nột c sc
ca hoa su
riờng , qu su
riờng v dỏng cõy
su riờng. Vy vỡ
sao tỏc gi t hay
v gi cm n
nh th ,chỳng ta
cựng tỡm hiu k
hn bi T ny
Khi nói về trái
sầu riêng, tác giả
đã sử dụng cõu
vn cha ng
bit bao nhiờu tỡnh
cm yờu quý t
ho ca tỏc gi i
hoặc tình cảm của ng-
ời tả đối với cây.
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch

11
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
+ Hng v su
riờng c Mai
Vn To t ra sao?


+ Vỡ sao tỏc gi li
cm nhn c
hng v ca su
riờng 1 cỏch c th
nh vy ?
Cõu hi 2 :
on vn th 2
tỏc gi núi v hoa
su riờng, vy tỏc
gi t hoa v trỏi
Su riờng nh th
no ?
- Rt c bit: thm
m, bay rt xa, lõu
tan trong khụng khớ,
thm mựi thm,bộo
cỏi bộo
- Vỡ tỏc gi ó quan
sỏt bng nhiu giỏc
quan
- Cỏnh hoa nh nh
vy cỏ hao hao
ging cỏnh sen con

Trỏi su riờng nh
vi quờ hng
mỡnh
- Hng v su
riờng c tỏc gi
cm nhn vi tt
c cỏc giỏc quan
khu giỏc, v giỏc,
th giỏc v tõm
hn ca mỡnh. Tỏc
gi rt tinh t khi
t v so sỏnh
hng v su riờng
vi cỏc hoa trỏi
khỏc nh mớt
chớn ,trng g.
Hoa bi v c
mt ong gi hn
na
- Việc quan sát
bằng nhiều giác
quan đã giúp tác
giả cảm nhận và
lột tả hết hơng vị
đặc biệt, cụ thể
của sầu riêng.
GV ging : Bng
BPNT so sỏnh, tỏc
gi ó cho ta thy
c hỡnh dỏng c

2. Qua õy, chỳng tụi
hng dn hc sinh
lm c bi
vn t cõy ci trc
ht cỏc em phi quan
sỏt tht k cỏc b
phn ca cõy bng tt
c cỏc giỏc quan ng
thi phi gi gm c
tõm hn v tỡnh cm
ca mỡnh i vi cõy
mi thy ht v p
ca cõy.
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
12
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn

H: on vn ny
tỏc gi ó s dng
bin phỏp ngh
thut gỡ ? Bin
phỏp ngh thut
ú cú tỏc dng gỡ ?
Cõu hi 3 :
Cõy su riờng cú
hỡnh dỏng nh th
no ?
t kin lng lng
di cnh
- HS tr li

- So sỏnh
- Kỡ l, thiu dỏng
cong,d ỏng nghiờng,
chiu qun, chiu
ln ca cõy xoi,
cõy nhón
th ca hoa v qu
su riờng. BPNT
so sỏnh cú tỏc
dng lm cho vic
miờu t c th hn
v sinh ng hn .
õy l BPNT m
cỏc tỏc gi ó
dựng xuyờn sut
trong bi vn t
cõy ci .
- GV ging: Di
ngũi bỳt sc so
v ti hoa ca nh
vn Mai Vn To,
hỡnh dỏng ca cõy
su riờng c t
rt ti tỡnh. Tỏc gi
ó dựng BPNT
núi trỏnh tỏc
gi khụng núi cõy
su riờng thng
ut, khụng cong,
khụng ln,

khụng p nh
cõy xoi, cõy nhón
m núi thiu
khụng lm ngi
c b hng ht v
3. T ú chỳng tụi
giỳp hc sinh hiu
c Bin phỏp
ngh thut chớnh l
phng tin cỏc
nh vn, nh th
truyn ti ni dung.
Vỡ vy, khi lm vn
t cõy ci cỏc em
cn s dng cỏc bin
phỏp ngh thut
nht l bin phỏp so
sỏnh lm ni bt
hỡnh dỏng, mu sc
v hng v ca cõy.
Da vo õy chỳng
tụi hng dn hc
sinh:
+ Bin phỏp núi trỏnh
l bin phỏp ngh
thut to cm hng
liờn tc cho ngi
c ,khụng lm giỏn
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
13

Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
hỡnh dỏng khụng
p ca cõy. Vic
miờu t hỡnh dỏng
khụng p ca cõy
su riờng nh vy
trỏi ngc vi
hoa, qu ca nú
lm ni bt hng
v ngt ngo ca
qu su riờng chớn,
ú l cỏch tng
phn m khụng
phi bt c ngũi
bỳt ca nh vn
no cng th hin
c.
on v mt tỡnh cm
ca ngi c i vi
bi t
+ Bin phỏp ngh
thut tng phn cú
tỏc dng lm ni bt
v p ca tng chi
tit t. Vỡ vy, khi
lm một bi vn cỏc
em cn phi a cỏc
bin phỏp ngh thut
ny vo bi t ca
mỡnh.

Nhận xét:
Trong tit hc ny chỳng tụi ó kt hp dy TLV trờn c s dy T l :
- Giúp hc sinh nm chc b cc ca bi vn t cnh v ni dung ca tng
phn ú
- t c cõy ci phi quan sỏt cỏc b phn bng tt c cỏc giỏc quan v
tỡnh cm ca mỡnh
- Bit tỏc dng ca BPNT núi trỏnh, so sỏnh, tng phn v i lp a
vo bi t v hiu c cỏi hay, cỏi p v ni dung v ngh thut v so sỏnh l
BPNT m cỏc tỏc gi dựng xuyờn sut trong bi vn t cõy ci.
- Phộp so sỏnh v nhõn húa l hai BPNT chớnh xuyờn sut trong cỏc bi vn
t cõy ci núi riờng v bi vn miờu t núi chung.
Tit 3 : Thc hnh lm bi vn t cõy ci cho học sinh năng khiếu .
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
14
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
I. Mc tiờu :
Hng dn hc sinh lm c bi vn t cõy ci m em thớch.
II. bi :
Trờn sõn trng em cú rt nhiu loi cõy (cõy hoa, cõy búng mỏt, cõy ly g ).
Em hóy t li mt loi cõy m em thớch nht
III. Hng dn hc sinh lm bi :
* Gi hc sinh c
* H : - bi yờu cu gỡ ?
- t c ,trc ht chỳng ta phi lm gỡ ?
Hng dn õy l bi m nờn cỏc em ch cn chn mt cõy t, khụng t
nhiu loi cõy.
- Cỏc em cn quan sỏt tht k bng tt c cỏc giỏc quan t cỏc b phn ca cõy
nhng cỏc em cn chỳ ý :
+ Nu t cõy búng mỏt thỡ trng tõm l t cnh v lỏ.
+ T cõy hoa cỏc em cn t c th cỏc b phn ca hoa.

+ T cõy ly g lu ý t thõn cõy l ch yu.
(B phn no l trng tõm thỡ cỏc em t tht k cỏc b phn ca phn ú) .
Kết luận:
Qua phng phỏp dy nh trờn thỡ sau tit hc chớnh khúa v bui hc bi dng,
chỳng tụi thy hc sinh ó lm c bi vn t cõy ci cú nhng u im c bn sau :
- Bi vit cú b cc rừ rng , cht ch , trỡnh t t phự hp
- Cỏc em ó vit c bi vn vi tỡnh cm hn nhiờn , ngõy th v chõn thc
- Bng tỏc dng ca cỏc bin phỏp ngh thut, cỏc em ó lm ni bt c v
p trong tng b phn ca cây.
- Cỏc em ó bit cỏch s dng cỏc t gi t, gi cm trong bi t nờn bi vit
sinh ng v lụi cun trong lũng ngi c
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
15
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Vớ d 2
Quang cnh lng mc ngy mựa (T lp 5)
Tiết 1. Dy T kt hp khai thỏc dy TLV trong tit T theo chng trỡnh bui dy
chớnh khúa.
I. Yờu cu ca tit dy :
- Bit c din cm mt on trong bi, nhn ging cỏc t ng t mu vng ca
cnh vt.
- Hiu ni dung bc tranh lng quờ vo ngy mựa rt p
2. Cỏc bc tin hnh chớnh
a. Luyn c
b. Hng dn tỡm hiu bi :
Hot ng ca
GV
Hot ng ca HS GV ging T Kt hp dy TLV
* Trc khi cho
hc sinh tr li

cõu hi mt tụi
gi hs c to
cõu u ca bi
vn .
- Sau ú tụi hi:
Cõu vn ny cho
em bit iu gỡ?
*Cõu hi 1 :
K tờn nhng s
vt trong bi cú
mu vng v t
ch mu vng
ú?
*Cõu hi 2: Hóy
- Cõu vn ny tỏc
gi gii thiu mu
sc bao trựm cnh
lng quờ ngy mựa
l mu vng
- Hc sinh nờu ni
tip
- Mi hc sinh chn
mt s vt, tng
tng s vt ú
v tr li
- S khỏc nhau ca
sc vng cho ta nhng
cm nhn riờng v c
im ca tng cnh
vt. õy chớnh l mt

1. õy chớnh l
phn m bi ca
vi vn miờu t .
2. T õy, giỏo
viờn hng dn hc
sinh: " cú mt
bi vn chõn thc,
ta phi bit cỏch
quan sỏt tht t m
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
16
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
chn mt t ch
mu vng trong
bi v cho bit
t ú gi cho
em cm giỏc gỡ?
*Cõu hi 3:
Nhng chi tit
no v thi tit
v con ngi ó
lm cho bc
tranh lng quờ
thờm p v sinh
ng?
- Nhng chi tit
no v thi tit
ó lm cho bc
tranh lng quờ
thờm p v sinh

ng?
- Nhng chi tit
no v con
ngi ó lm
cho bc tranh
lng quờ thờm
p v sinh
ng?
*Cõu hi 4:
Bi vn th
hin tỡnh cm gỡ
- Hc sinh tr li
cỏc chi tit theo
tng cnh t?
- Tỏc gi rt yờu
lng quờ Vit
Nam
trong nhng yờu cu
ca cỏch lm bi vn
miờu t .
Bi ny tỏc gi t cnh
ng quờ vo ngy
mùa theo tng phn
ca cnh t.
tng cnh t, cm
nhn s vt bng
nhiu giỏc qua:
xỳc giỏc, th giỏc
v ụi khi l s
liờn tng

3. T õy, chỳng
tụi cung cp cho
hc sinh kin thc
tp lm vn:
+ Phn thõn bi ca
bi vn miờu t ta
cú th t tng phn
ca cnh hoc s
thay i ca cnh
theo thi gian
+ T cnh bao gi
cng phi cú con
ngi, thi tit,
con vt. Hot ng
ca con ngi, thi
tit chim muụng s
lm cho cnh vt
thờm p v sinh
ng hn
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
17
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
ca tỏc gi i
vi quờ hng?
c. Luyn c
din cm
d. Củng c:
H: õy l bi
vn miờu t, vy
ai cú th cho bit

bi vn ny t
cnh gỡ?

- T cnh lng quờ
vo ngy mựa.
õy l bi vn t
quang cnh lng mc
ngy mựa. Phn m
bi chớnh l cõu u
ca bi tp c. Phn
thõn bi tỏc gi t
cnh lng mc ngy
mựa theo tng phn
ca cnh (t cỏc mu
vng rt khỏc nhau
ca cnh, ca vt; t
thi tit; t hot ng
ca con ngi) Phn
kt bi tỏc gi ó lng
cm xỳc ca mỡnh vo
tng cnh t.
4." lm c
mt bi vn miờu
t trc ht cỏc em
phi thc s yờu
cnh t, t ú quan
sỏt cnh t tht c
th bng tỡnh cm
ca mỡnh v khi
lm bi phi th

tõm hn v tỡnh
cm mỡnh vo tng
cnh t ú cỏc
phn MB, TB v
KB hoc nờu nhn
xột v cm ngh
ca mỡnh phn
kt bi
T õy, chỳng tụi
gii thiu m: "õy
chớnh l bi vn t
cnh, mt th loi
vn m chỳng ta
c hc nhiu
nht chng trỡnh
TLV lp 5, m
chỳng ta s hc vo
sỏng th 4
Nhận xét :
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
18
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
Qua việc vận dụng phng phỏp dy T kt hp dy TLV sang tiết học tập làm
văn. chúng tôi yêu cầu học sinh:
a. Bài tập 1: Xác định phần MB của bài Quang cảnh làng mạc ngày mùa.
Hc sinh ó nhn ra c:
- õu l phn m bi ca bi vn v ni dung ca phn m bi l gii thiu bao
quỏt cỏch t.
- lm bi vn miờu t trc ht phi quan sỏt tht t m cỏch t bng tt c cỏc
giỏc quan.

- Cú th t cnh theo tng phn hoc s thay i theo thi gian.
- T cnh cn xen t hot ng ca con ngi lm cho cnh vt thờm p v sinh
ng hn
- Phi yờu cnh t thỡ bi vit mi bc l ht v p ca cnh
- B cc ca bi vn t cnh
Sau khi chúng tôi dạy xong tiết Tập đọc Quang cnh lng mc ngy mựa th ỡ
khi học tiết TLV sỏng th 4 "Cu to ca bi vn t cnh, chỳng tụi rt vui mng vì
ngay bi tp 1: c v tỡm cỏc phn m bi, thõn bi, kt bi ca bi vn Hong
hụn trờn sụng Hng hc sinh ó tỡm ỳng cỏc phn ca bi vn.
b. Bi tp 2: Th t miờu t trong bi vn trờn cú gỡ khỏc vi bi "Quang cnh lng
mc ngy mựa? T hai bi vn ú, hóy rỳt ra nhn xột v cu to ca bi vn t cnh?
Hc sinh ó tr li ỳng th t miờu t ca tng tỏc gi trong tng bi vn ú nh
sau:
- Bi Quang cnh lng mc ngy mựa "t tng b phn ca cnh" theo th t:
+ Gii thiu mu sc bao trựm lng quờ ngy mựa l mu vng.
+ T cỏc mu vng rt khỏc nhau ca cnh, ca vt.
+ T thi tit.
+ T hot ng ca con ngi.
- Bi Hong hụn trờn sụng Hng, chỳng tụi hng dn cỏc em nhn ra bi ny
t s thay i ca cnh theo thi gian
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
19
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
- T ú cỏc em ó rỳt ra c nhn xột v cu to ca bi vn t cnh thng cú ba
phn:
Mở bài : Gii thiu bao quỏt v cnh t.
Thân bài: T tng phn ca cnh hoc s thay i ca cnh theo thi gian
Kết bài: Nờu cm ngh ca ngi vit
Tiết 2 : Giúp học sinh cảm thụ nghệ thuật và nội dung của bài Tập đọc để vận
dụng trong Tập làm văn .

I. Mc tiờu: Giỳp hs:
- Nm li cu to ca bi T v bi TLV t cnh .
- Bit cỏc phng din ng phỏp.
- Hiu sõu ni dung ca bi T nh cỏc phng din ng phỏp m tỏc gi ó
s dng hs bit cỏch vn dng khi lm bi vn t cnh.
II. Lờn lp:
1. Phõn tớch cu to ca bi vn t cnh
GV HS
- Gi hs c li bi T - 1 em c, c lp theo dừi
+ Bi ny l th loi vn gỡ? - T cnh
+ Thuc kiu bi gỡ? - T cnh vt
+ Phn m bi õu? - L cõu u ca bi
+ Phn thõn bi tỏc gi t theo
trỡnh t no? - T tng phn ca cnh
+ Bi vn th hin tỡnh cm gỡ ca
tỏc gi i với quờ hng? - Th hin tỡnh yờu tha đi vi cnh vt
v con ngi ca tỏc gi.
2. Hng dn hs hiu cỏc phng din ng phỏp v tỏc dng ca mi phng
din ú:
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
20
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
- Cú 4 phng din ng phỏp:
+ Phng din ng õm nh vn, iu, cỏch gieo vn, ip thanh, ip vn, vn trc
nghiệm, vn bng, cú tỏc dng to dng hỡnh nh c th trong tng cnh t v to nờn
hiu qu ngh thut.
+ Phng din t vng l chỳ ý n cỏi hay, cỏi p ca t nh danh t, ng t,
tớnh t, t c dựng hiu theo ngha chuyn.
+ Chỳ ý n cỏc phng thc tu t nh n d, so sỏnh, nhõn húa, hoỏn d, ip t,
ip ng, tng phn, núi tng, núi gim, liờn tng, i lp, cỏc t tng thanh,

tng hỡnh, t lỏy,
+ Phng din ng phỏp phi chỳ ý n nhng hin tng c bit trong trong cu
trỳc cõu nh cõu n, cõu o ng, cõu di, cõu hi, cõu cm,
+ Hỡnh tng vn hc l hng dn hc sinh thụng qua lp ngụn t bit c cỏc
chi tit to hỡnh v t ú hin lờn cỏc s vt, phong cnh, con ngi, quan h xó hi
trong tng tỏc phm m tỏc gi xõy dng trờn cỏc hỡnh tng khỏc nhau nh t hỡnh
nh ca thiờn nhiờn xõy dng hỡnh tng ca con ngi.
- GV giỳp hs bit c cỏc phng din ng phỏp cỏc em hiu cỏc bi vn, bi
th trong chng trỡnh T mt cỏch thu ỏo bi õy l phng tin cỏc nh vn,
nh th truyn ti ni dung.Khi nm c iu ny cỏc em s bit cỏch vn dng vo
bi lm ca mỡnh.
- T vic hiu cỏch dựng cỏch phng din ng phỏp ú, chỳng tụi hng dn hs
khai thỏc cỏc phng din m cỏc tỏc gi ó s dng trong tỏc phm.
3. Tỡm v phõn tớch cỏc phng din ng phỏp m tỏc gi ó s dng lm
ni bt v p ca cnh t bi T bng h thng cỏc cõu hi di dng cm
th nh sau:
H GV Hot ng ca GV ging T Kt hp dy TLV
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
21
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
HS
* Nờu tờn
nhng s vt
trong bi cú
mu vng v
t ch mu
vng ú?

* Phõn tớch
cỏch dựng vi

t ch mu
vng thy
tỏc gi quan
sỏt tinh t v
dựng t rt
gi cm?
*Ngoi mu
vng, tỏc gi
cũn núi ti
mu sc gỡ

- Nờu ni tip.
- 2-3 hs nờu
- Mu
+ õy tỏc gi ó s
dng mt lot t ng
ngha ch cỏc mu
vng khỏc nhau ca s
vt nhm lm ni bt
quang cnh lng mc
ngy mựa ng thi lm
cho vic miờu t rt a
dng v phong phỳ,
õy chớnh l ngh thut
dựng t c t lm
mt bi vn m cỏc em
cn phi hc tp.
+ Nhng bc l c
s a dng v phong
phỳ nh th, tỏc

gi ó quan sỏt rt c
th cnh t mi thy
c v p khỏc nhau
ca tng mu vng c
th .
Ngoi ra, tỏc gi ó
dựng t rt gi cm
nh:" vng giũn"gi t
ht thúc ó c phi
khụ,"vng mt" gi
lờn s bộo tt,mt m
ca g v chú
1. Cõu hi ny chỳng
tụi hng dn hs: "
bi vn t cnh c
sinh ng v gi cm
cỏc em cn s dng
cỏc t ng ngha
gi t cỏc mu sc v
hỡnh dỏng khỏc nhau
ca s vt nhm lm
ni bt sc thỏi riờng
ca tng cnh t".
Trong vn miờu t cỏc
em phi dựng t c
t tp trung lm ni
bt trng tõm cnh t

2. T õy chỳng tụi
hng dn hs:" bc

l v p cnh t trong
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
22
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
na ca cnh
vt?
*Cỏch vit
nh th cú
hay khụng v
hay ntn?
*Ngoi vic
miờu t bng
th giỏc, tỏc
gi cũn miờu
t s vt bng
nhng giỏc
quan no?
*Nhng chi
tit v thi
tit v con
ngi lm
cho bc tranh
lng quờ tht
p v sinh
ng nh th
no?
*Vỡ sao cú
th núi bi
vn th hin
- Rt hay, gi lờn

v nhiu mu sc
- Cm giỏc: tt c
m mt "mu
vng trự phỳ"
Khu giỏc: hi th
ca t tri, mt
nc thm thm,
nhố nh ngy
khụng nng,
ờm khụng ma.

- Mi ngi tr
dy l ra ng
ngay .
- Tỏc gi quan sỏt
- GV ging:
Cỏch vit nh th
khụng nhng rt hay m
cũn gi lờn v p
muụn mu ca s vt
ng thi th hin mt
bỳt phỏp ngh thut ti
hoa phi sc (phi hp
cỏc mu sc khỏc nhau)
lm cho bc tranh
"Quang cnh lng mc
ngy mựa"mang v p
rc r,ti sỏng v vụ
cựng hp dn .
- GV ging: Cnh t v

thi tit v con ngi
giỳp ta cm nhn c
bc tranh lng mc
ngy mựa rt hu tỡnh
(thi tit p,con ngi
siờng nng)gi lờn cnh
lng quờ tht m no v
trn tr sc sng
- GV ging: Phi thc
s thit tha yờu cnh t
thỡ tỏc gi mi say sa
bi vn t cnh cỏc em
cn s dng cỏc t
tng thanh, tng
hỡnh khỏc nhau
miờu t c th v p
ca tng cnh vt"
3. Chỳng tụi hng
dn hs: "Khi quan sỏt
cnh t, cỏc em cn
quan sỏt bng tt c
cỏc giỏc quan miờu
t ht v p ca cnh
vt"
4. T õy chỳng tụi
cung cp cho hs:
"Thi gian, thi tit v
con ngi gúp phn
lm cho bi t sõu
hn . Vỡ vy, khi lm

bi vn t cnh vt cỏc
em cn xen t hot
ng ca con ngi v
thi tit lm cho bi
t thờm p v sinh
ng ng thi lm
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
23
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
tỡnh yờu tha
thit ca tỏc
gi i vi
quờ hng?


v t cnh ngy
mựa rt p.


quan sỏt v dựng nhng
t ng chớnh xỏc,nhng
hỡnh nh p nht khi
miờu t quang cnh lng
mc ngy mựa p nh
vy.Tỏc gi khụng ch
thớch thỳ ngm nhỡn
cnh p ca quờ hng
m cũn lm ni bt c
tớnh siờng nng,cn cự
ca b con lng quờ.

cho bi vn giu sc
thỏi biu cm
5- Cõu hi ny chỳng
tụi hng dn hs"
lm bi vn t cnh
thnh cụng, trc ht
cỏc em phi yờu cnh
t,quan sỏt cnh t tht
c th bng tt c tm
lũng v tỡnh cm ca
mỡnh ng thi phi
th "hn" mỡnh vo
trong tng cnh t"
Nhận xét :
Qua phng phỏp dy T kt hp dy TLV bui hc tng ny chỳng tụi ó hng
dn hc sinh :
- Nm chc cu to ca bi vn t cnh v ni dung ca tng phn trong cu to ú.
- Hiu c cỏc phng din ng phỏp v tỏc dng ca cỏc phng din ó.
- Bit cỏch s dng cỏc t ng ngha, t tng thannh, t tng hỡnh gi cỏc cnh
vt.
- Khi quan sỏt cnh t cn quan sỏt bng tt c cỏc giỏc quan miờu t ht v p
ca cnh.
- Thi gian, thi tit lm cho bi t sõu hn ,p hn v sinh ng hn.
- bi t thnh cụng cn phi yờu cnh t v th hn mỡnh vo trong tng cnh t
Tit 3. Thc hnh lm bi vn t cnh cho học sinh năng khiếu .
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
24
Phơng pháp khai thác các bài Tập đọc để dạy Tập làm văn
I. Mc tiờu :
Hng dn hc sinh vit c bi vn t cnh da vo ni dung ca on th cho

trc
II . bi :
Mt tri cng lờn t
Bụng lỳa chớn thờm vng
Sng treo u ngn c
Sng li cng long lanh
Bay vỳt tn tri xanh
Chin chin cao ting hút
Ting chim nghe thỏnh thút
Vng vng khp cỏnh ng
ng chng cuc em trụng
Em thy lũng phn khi
Da vo ni dung ca on th trờn, em hóy vit li bi vn t cnh cỏnh ng lỳa
chớn quờ em.
III. Hng dn hc sinh lm bi.
a. Trc ht cỏc em phi c k on th xem :
- Ni dung ca on th l gỡ?
- on th t cnh gỡ ?
- Tỏc gi on th quan sỏt cnh t bng cỏc giỏc quan no v t chỳng ra sao ?
- Trỡnh t t ca on th nh th no ?
- Tỏc gi ó s dng cỏc phng din ng phỏp no t ?
- Tỡnh cm m tỏc gi ó gi gm vo bi th th hin rừ cõu th no?
b. Sau ú, bng s hiu bit ca mỡnh kt hp vi ni dung ca on th, cỏc em vit
thnh một bi vn t cnh cỏnh ng lỳa chớn quờ em.
c. Lu ý:
Trờng Tiểu học Quỳnh Thạch
25