Cơ cấu tổ chức của Quốc Hội

LỜI MỞ ĐẦU
Tất cả các nước trên thế giới đều có một tổ chức chính phủ lãnh đạo về
đường lối kinh tế, chính trị…Nhằm đáp ứng nhu cầu của đất nước và đảm bảo
cho nhà nước đi đúng hướng. Và đứng đầu tổ chức chính phủ đó chính là
Quốc hội - cơ quan cao nhất của một Nhà nước.
Ở Việt Nam Quốc hội chính là cơ quan tối cao nhất, có quyền đưa ra
hiến pháp, bác bỏ hiến pháp và thay đổi nó cho phù hợp với từng giai đoạn
lịch sử của nước nhà.
Trải qua mấy nghìn năm lịch sử, nhân dân Việt Nam lao động cần cù
sáng tạo, chiến đấu anh dũng để dựng nước và giữ nước, đã hun đúc truyền
thống đoàn kết, nhân nghĩa, kiên cường bất khuất của dân tộc và xây dựng
nền văn hiến Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc.
Từ năm 1930, dưới sự lãnh đạo của Đảng CSVN do Hồ Chí Minh sáng
lập và rèn luyện nhân dân ta tiến hành cuộc đấu tranh cách mạng lâu dài, đầy
gian khổ hy sinh, làm cho Cách mạng Tháng 8 thành công. Đánh dấu lớn nhất
chính là sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ cộng hoà (6 -1 -1946) đánh
dấu sự ra đời của một tổ chức chính phủ tự do và bầu ra Quốc hội đầu tiên của
nước ta.
Từ đó đến nay Quốc hội nước ta trải qua bao gian nan, cùng toàn dân
lãnh đạo đất nước tiến lên CNXH và thống nhất đất nước. Và nay Quốc hội
chính là tổ chức, đưa ra đường lối phát triển đất nước, nhằm đạt đến những
mục tiêu đặt ra đưa đất nước tiến lên công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước,
vững bước trên con đường CNXH.
Sau khi học xong môn Luật Hiến pháp Việt Nam tôi xin chọn đề tài
"Cơ cấu tổ chức của Quốc Hội" để viết bài tiểu luận của mình.
Bài tiểu luận này viết với mục đích tìm hiểu và phân tích cơ cấu tổ chức
của Quốc hội nước ta. Nhằm để hiểu rõ hơn về cách tổ chức và cơ cấu của
Quốc hội. Để xây dựng lên bài tiểu luận này tôi chủ yếu sử dụng thực tế của
1 1
một công dân để đánh giá và tìm hiểu nhằm nói chân thực nhất về cơ cấu tổ
chức của Quốc hội và đặc biệt là sự nhìn nhận vấn đề của một sinh viên

Ngành Luật. Bài tiểu luận này được trình bày với các phần sau:
Phần I: Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Quốc hội (khái quát nhất về cơ cấu)
Phần II: Cơ cấu cụ thể và chức năng của từng bộ phận.
1. Uỷ ban Thường Vụ Quốc hội.
2. Hội đồng Dân tộc.
3. Các Uỷ ban Quốc hội.
2 2
PHẦN I:
SƠ ĐỒ CƠ CẤU TỔ CHỨC QUỐC HỘI
Quốc hội
UB Thường vụ QH
Hội đồng Dân tộc
Các uỷ ban
UB Đối ngoại
UB Pháp luật
UB Kinh tế và Ngân sách
UB Quốc phòng và An ninh
UB Văn hoá - GD thanh niên, TN, NĐ
UB các vần đề xã hội
UB khoa học công nghệ và môi trường
- UB Thường trực
- UB Lâm thời
Sơ đồ cơ cấu tổ chức Quốc hội
3
- UB Thường trực
- UB Lâm thời
3
PHẦN II
CƠ CẤU CỤ THỂ VÀ CHỨC NĂNG CỦA TỪNG BỘ PHẬN
Ở phần này chúng ta sẽ thấy rõ được cơ cấu tổ chức của Quốc hội, qua

từng phần cụ thể của các cơ quan trong Quốc hội, chức năng và quyền hạn
của từng cơ quan.
Khi nói đến cơ cấu của Quốc hội chúng ta thấy rõ nhất vẫn là Uỷ ban
Thường vụ Quốc hội, chính là cơ quan thường trực của Quốc hội.
Khi nhìn vào sơ đồ ta thấy Quốc hội được tổ chức của các cơ quan
trong Quốc hội gồm: Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Hồi đồng dân tộc và các
Uỷ ban của Quốc hội.
Phần này chúng ta không chỉ thấy rõ chức năng cơ cấu tổ chức của các
uỷ ban, cơ quan Quốc hội, mà ta còn thấy được cách tổ chức các kỳ họp và
quyền hạn trách nhiệm của đại biểu Quốc hội.
Đầu tiên ta hãy tìm hiểu về các cơ quan của Quốc hội.
1. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội
Theo hiến pháp năm 1959, trong tổ chức của Quốc hội có Uỷ ban
Thường vụ Quốc hội là cơ quan thường trực của Quốc hội. Nhưng theo quy
định của Hiến pháp 1980 thì Uỷ ban Thường vụ Quốc hội được thay thế bằng
Hồi Động Nhà nước vừa là cơ quan cao nhất hoạt động thường xuyên của
Quốc hội, vừa là Chủ tịch tập thể của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam. Việc định ra thiết chế Hội Đồng Nhà nước đã bộc lộ những hạn chế làm
cho nó không phát huy hết vai trò của mình. Bởi vì Hội đồng Nhà nước vừa
phải làm nhiệm vụ thường trực Quốc hội, vừa phải đảm nhiệm công việc của
Nguyên Thủ Quốc gia. Việc Hội đồng Nhà nước ban hành pháp lệnh về tất cả
mọi lĩnh vực, quyết định một số nhiệm vụ, quyền hạn thuộc thẩm quyền của
Quốc hội đã nảy sinh vấn đề liên quan đến yêu cầu tập trung quyền lực, nhất
là quyền lập pháp vào Quốc hội. Giữa hai kỳ họp Quốc hội thẩm quyền của
hội động Nhà nước rất rộng lớn, nhưng trong kỳ hợp Quốc hội, thẩm quyền
của Hội đồng Nhà nước lại hầu như không được thể hiện. Mặt khác, Hội đồng
4 4
Nhà nước là Chủ tịch tập thể nên vai trò của Nguyên thủ quốc gia không được
thể hiện rõ. Hơn nữa chức năng nhiệm vụ giao cho Hội đồng Nhà nước rất
nặng nề nhưng cơ cấu thành viên của Hội đồng Nhà nước hầu hết lại là những

người kiêm nghiệm.
Để khắc phục những hạn chế đó, Hiến pháp 1992 đã phân định chức
năng, nhiệm vụ của Hội đồng Nhà nước cho hai cơ quan khác nhau, chức
năng Nguyên thủ quốc gia do Chủ tịch nước đảm nhiệm, còn Uỷ ban Thường
vụ Quốc hội được xác định là cơ quan Thường vụ của Quốc hội. Uỷ ban
thường vụ Quốc hội gồm có:
- Chủ tịch Quốc hội
- Các phó chủ tịch Quốc hội
- Các uỷ viên
Số thành viên của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội do Quốc hội quyết định.
Để đảm bảo cho hoạt động giám sát của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội được
khách quan, Hiến pháp 1992 còn quy định: thành viên của Uỷ ban Thường vụ
Quốc hội không thể đồng thời là thành viên của Chính phủ.
Nhiệm vụ, quyền hạn của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội được quy định
trong Điều 91 của Hiến pháp 1992 và cụ thể hoá trong Luật tổ chức Quốc hội.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội công bố và chủ trì việc bầu cử đại biểu
Quốc hội; tổ chức việc chuẩn bị triệu tập và chủ trì các kỳ họp Quốc hội; giải
thích hiến pháp, luật, pháp lệnh về những vấn đề được Quốc hội giao.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giám sát việc thi hành Hiến pháp, Luật,
Nghị quyết của Quốc hội, Pháp lệnh, Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc
hội, giám sát hoạt động của Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm
sát nhân dân tối cao, đình chỉ thi hành các văn bản của Chính phủ, Thủ tướng
Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao trái với
Hiến pháp, Luật, Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội.
Hiến pháp năm 1992 đã quy định vai trò tích cực của Uỷ ban Thường
vụ Quốc hội trong việc thúc đẩy hoạt động của các Hội đồng và Uỷ ban của
5 5
Quốc hội cũng như các đại biểu Quốc hội. Uỷ ban Thường vụ Quốc hội chỉ
đạo, điều hoà, phối hợp hoạt động của Hội đồng dân tộc và các Uỷ ban của
Quốc hội, hướng dẫn và bảo đảm điều kiện hoạt động của các đại biểu Quốc

hội.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội giám sát và hướng dẫn hoạt động của Hội
đồng nhân dân; bãi bỏ các nghị quyết sai trái của Hội đồng nhân dân tỉnh,
thành phố trực thuộc TW; giải tán Hội đồng nhân dân tỉnh thành phố trực
thuộc TW trong trường hợp Hội đồng nhân dân đó làm hại nghiêm trọng đến
lợi ích của nhân dân.
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội quyết định tổng động viên hoặc động viên
cục bộ, ban bố tình trạng khẩn cấp trong cả nước hoặc từng địa phương; thực
hiện quan hệ đối ngoại của Quốc hội, tổ chức trưng cầu dân theo quyết định
của Quốc hội.
Do Quốc hội không hoạt động thường xuyên nên Hiến pháp còn quy
định cho Uỷ ban Thường vụ Quốc hội được giải quyết một vấn đề thuộc thẩm
quyền của Quốc hội, đó là trong trường hợp Quốc hội không thể họp được,
quyết định việc tuyến bố tình trạng chiến tranh khi nước nhà bị xâm lược và
báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định tại kỳ họp gần nhất của Quốc hội.
Để Uỷ ban Thường vụ Quốc hội thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ
quyền hạn được giao, Luật tổ chức Quốc hội còn quy định các thành viên của
Uỷ ban Thường vụ Quốc hội phải làm việc theo chế độ chuyên trách.
Theo như quy định chung của Quốc hội, tại chương I: Những quy định
chung của Luật tổ chức Quốc hội
Điều 1.
Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của nhân dân, cơ quan quyền lực
Nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Quốc hội là cơ quan duy nhất có quyền lập Hiến pháp và Lập pháp
Quốc hội quyết định những chính sách cơ bnr về đối nội, đối ngoại,
nhiệm vụ kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh của đất nước những nguyên
6 6
tắc chủ yếu về tổ chức và hoạt động của bộ máy Nhà nước, về quan hệ xã hội
và hoạt động của công dân.
Quốc hội thực hiện quyền giám sát tối cao đối với toàn bộ hoạt động

của Nhà nước.
Điều 2:
Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:
1. Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật quyết
định chương trình xây dựng Luật, Pháp lệnh.
2. Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, Luật và
Nghị quyết của Quốc hội.
Xem xét báo cáo hoạt động của Chủ tịch nước, Uỷ ban Thường vụ
Quốc hội, Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối
cao.
3. Quyết định kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội đất nước.
4. Quyết định chính sách tài chính, tiền tệ Quốc gia; quyết định dự toán
Nhà nước; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế.
5. Quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo Nhà nước.
6. Quy định tổ chức hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, chính phủ,
Toà án nhân dân, Viện Kiểm sát nhân dân và chính quyền địa phương
7. Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, phó chủ tịch nước, Chủ
tịch Quốc hội và các phó chủ tịch Quốc hội và các Uỷ viên ban Thường vụ
Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án toà án nhân dân tối cao, Viện
trưởng viện kiểm sát nhân dân tối cao; phê chuẩn đề nghị của Thủ tướng
Chính phủ về việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức phó thủ thướng, Bộ
trưởng và các thành viên khác của chính phủ; phê chuẩn đề nghị của Chủ tịch
nước về danh sách thành viên Hội đồng Quốc phòng và An ninh, bỏ phiếu tín
nhiệm đối với những người giữa các chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê
chuẩn.
7 7
8. Quyết định thành lập, bãi bỏ các bộ, các cơ quan ngang bộ của Chính
phủ, thành lập mới, nhập, chia, điều chỉnh địa giới tỉnh, thành phố trực thuộc
TW, thành lập hoặc giải đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
9. Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội,

Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát
nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, Luật và Nghị quyết của Quốc hội.
10. Quyết định Đại sá.
11. Quy định hàm, cấp trong lực lượng vũ trang nhân dân, hàm cấp
ngoại giao và những hàm cấp Nhà nước khác; quy định huân chương, huy
chương và danh hiệu vinh dự Nhà nước.
12. Quyết định vấn đề chiến tranh và hoà bình, quy định về tình trạng
khẩn cấp, các biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh Quốc
gia.
13. Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại, phê chuẩn hoặc bãi bỏ
điều ước Quốc tế khác do Chủ tịch nước trực tiếp ký; phê chuẩn hoặc bãi bỏ
các điều ước Quốc tế khác nhau đã được ký kết hoặc gia nhập theo đề nghị
của Chủ tịch nước.
14. Quyết định việc trưng cầu ý dân.
Điều 3:
Nhiệm kỳ của mỗi Quốc hội là 5 năm, kể từ kỳ họp thứ nhất của Quốc
hội khoá đó đến kỳ họp Quốc hội thứ nhất của khoá sau.
Trong trường hợp đặc biệt, nếu được ít nhất hai phần ba tổng số đại
biểu Quốc hội biểu quyết tán thành thì Quốc hội quyết định rút ngắn hoặc kéo
dài nhiệm kỳ của Quốc hội.
Điều 4:
Quốc hội tổ chức hoạt động theo nguyên tắc tập chung dân chủ; làm
theo chế độ hội nghị và quyết định theo đa số.
Hiệu quả hoạt động của Quốc hội được bảo đảm bằng hiệu quả của các
kỳ họp Quốc hội, hoạt động của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội. Hoạt động của
8 8