SKKN Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7

Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Lời nói đầu
Sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hoá đất nước mở cửa để hội nhập với
cộng đồng thế giới trong nền kinh tế cạnh tranh quyết liệt, đòi hỏi công tác giáo
dục ở nước ta phải có những đổi mới sâu sắc và toàn diện nhằm đào tạo thế hệ trẻ
trở thành những người vừa tiếp thu những tinh hoa văn hóa nhân loại, vừa giữ gìn
và phát huy được bản sắc dân tộc, vừa có khả năng sáng tạo, có tình cảm và thái
độ của con người mới xã hội chủ nghóa.
Ở trường trung học những sự đổi mới đó được thực hiện chủ yếu thông qua
việc dạy học các môn học, trong đó có Vật lý học. Việc đổi mới cần được thực
hiện cả ba mặt: nội dung dạy học, phương pháp dạy học (bao gồm cả tổ chức dạy
học ), và phương tiện dạy học. Cần phải huy động nhiều lực lượng khác nhau của
xã hội để thực hiện sự đổi mới đó. Đối với người giáo viên thì quan trọng nhất là
đổi mới phương pháp dạy học vì giáo viên là người trực tiếp tác động đến học sinh
và sử dụng những phương tiện mà xã hội cung cấp cho nhà trường để thực hiện
thắng lợi mục tiêu dạy học.
Với khí thế sôi nổi của phong trào thi đua dạy và học ở các trường THCS,
mặc dù khả năng còn hạn chế nhưng với sự nhiệt tình động viên giúp đỡ của Ban
giám hiệu và hội đồng khoa học trường, tôi đã mạnh dạn nghiên cứu, ghi nhận để
viết một sáng kiến kinh nghiệm với nội dung “Tổ chức dạy học hoạt động nhóm
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 1
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
trong thí nghiệm và thực hành Vật Lí 7”. Dù cố gắng nhiều nhưng bài viết chắc
hẳn còn nhiều thiếu sót. Kính mong các cấp và q thầy cô thông cảm và có sự
đóng góp để bài viết tốt hơn.
Chương I: ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Việc đổi mới phương pháp dạy học phải căn cứ vào mục tiêu của môn Vật lí
ở trường trung học cơ sở. Một trong những đổi mới của mục tiêu giáo dục phổ
thông là phát triển và hình thành năng lực nhận thức, năng lực hành động, năng
lực thích ứng và tự khẳng đònh mình.

Vật lí học là môn khoa học thực nghiệm. Các khái niệm, đònh luật đều được
xây dựng trên cơ sở khảo sát, phân tích các sự kiện thực nghiệm và kiểm tra bằng
thực nghiệm. Vì vậy trong việc giảng dạy vật lí cấp hai, phương pháp thực nghiệm
có vò trí rất đặc biệt góp phần phát triển năng lực tư duy, xây dựng thế giới quan
khoa học và rèn luyện những kỹ năng cơ bản có tính chất kỹ thuật tổng hợp của
người lao động mới.
Nội dung chương trình vật lí 7 đơn giản, gắn liền với cuộc sống sinh hoạt
hàng ngày của các em, phần lớn thí nghiệm đưa vào sách giáo khoa đều đơn giản,
dễ thực hiện, phù hợp với nhu cầu, năng lực và hứng thú của học sinh nhằm tạo
điều kiện cho số đông học sinh được trải nghiệm ( tự mình làm thí nghiệm, tự mình
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 2
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
quan sát, đo đạc) và rút ra nhận xét, kết luận. Vậy thì làm thế nào để các em tiến
hành thí nghiệm hiệu quả? Rút ra tính chất, kết luận chính xác? Hoạt động nhóm
đồng bộ, mạnh dạn đề xuất ý kiến? Đây là vấn đề mà bản thân tôi muốn nghiên
cứu tìm ra phương pháp khả thi để giúp học sinh hoạt động nhóm tích cực hiệu quả
nhằm nâng cao chất lương học tập của học sinh. Do đó tôi viết sáng kiến kinh
nghiệm “Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành vật lí”.
II. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
Sáng kiến kinh nghiệm này nghiên cứu về quá trình tạo nhóm và hoạt động
nhóm của học sinh khi thí nghiệm và thực hành vật lí.
Tổ chức cho học sinh nắm vững hệ thống cơ bản của tiết học. Từ thí
nghiệm , nhận xét để rút ra kết luận của bài học.
Khả năng đề xuất phương án thí nghiệm, sử dụng dụng cụ thí nghiệm và
các thao tác trong thực hành.
Kỹ năng diễn đạt rõ ràng , chính xác bằng ngôn ngữ vật lí.
III. ĐỐI TƯNG NGHIÊN CỨU – PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Sáng kiến kinh nghiệm nghiên cứu về tổ chức hoạt động thí nghiệm và
thực hành vật lí ở hai lớp 7A và 7B trường THCS Bến Củi, huyện Dương Minh
Châu- Tây Ninh. Các nội dung về Quang Học, Âm Học và Điện Học từ tuần 1 đến

tuần 20 của năm học 2004-2005.
IV. ÁP DỤNG CỦA ĐỀ TÀI:
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 3
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Sáng kiến kinh nghiệm này không chỉ áp dụng để giảng dạy các bài thí
nghiệm thực hành vật lí trong suốt năm học này mà có thể áp dụng trong suốt quá
trình giảng dạy của giáo viên.
Chương II:
NỘI DUNG ĐỀ TÀI
I. CƠ SỞ LÍ LUẬN:
Dựa vào mục tiêu chung của giáo dục phổ thông nhằm vươn tới, đuổi kòp
và hòa nhập với xu thế phát triển giáo dục trên thế giới.
Dựa vào lí luận kiểu dạy học “hướng tập trung vào học sinh trên cơ sở hoạt
động của học sinh”. Những đổi mới đồng bộ về giáo dục trung học cơ sở theo tư
tưởng tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh đã đặt ra những yêu cầu bức
thiết về đổi mới phương pháp dạy học.
Dựa vào đặc điểm riêng của môn học mà vật lí học có thể thực hiện nhiệm
vụ chung theo cách riêng của mình.
Dựa vào nội dung chương trình vật lí 7 và tình hình thực tế của học sinh
trường trung học cơ sỏ Bến Củi.
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học là một đòi hỏi bức thiết. Trong đó
một trong những hoạt động quan trọng là hướng dẫn học sinh làm thí nghiệm và
thực hành trong bài học vật lí.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 4
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
II. NỘI DUNG ĐỀ TÀI:
1/ Thực trạng bộ môn:
Vật lí là một môn học còn khá mới đối với học sinh cấp hai. Các sự vật, hiện
tượng vật lí tuy gần gũi với cuộc sống hàng ngày ,nhưng đối với học sinh lớp 7 thì
trình độ tư duy của các em còn thấp, kỹ năng hành động nhận thức còn thiếu, vốn

sống thực tế còn nghèo. Do đó các em thường tìm hiểu nội dung một cách qua loa,
không có căn cứ khoa học.
Còn nhiều học sinh và phụ huynh có cách nhìn và thái độ chưa đúng đắn
trong học tập. Học sinh lười học, lười tìm hiểu hoặc không muốn tìm hiểu , thích
ghi chép bài có sẵn, ít làm bài tập.
Nội dung chương trình vật lí lớp 7 tương đối nặng, không có tiết bài tập để
củng cố kiến thức khó.
2./ Các biện pháp thực hiện Sáng Kiến Kinh Nghiệm:
Qua thực tế áp dụng giảng dạy theo phương pháp mới, tôi thấy học sinh tích
cực tham gia các hoạt động đóng góp xây dựng bài tại lớp. Các em sôi nổi, hứng
thú khi được tự mình làm thí nghiệm. Trong các giờ học này thì giáo viên chỉ là
người tổ chức, hướng dẫn. Học sinh tự khám phá và chiếm lónh kiến thức mới.
Giáo viên không chỉ dạy cho học sinh kiến thức mà cả phương pháp học ( chủ yếu
là tự học).
Hầu hết các bài học trong chương trình đều có thí nghiệm. Hình thức chủ yếu
vẫn là học tập theo lớp, cả lớp cùng nghiên cứu một vấn đề, đạt đến cùng một kết
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 5
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
luận. Các thí nghiệm do học sinh tiến hành trên lớp gồm hai nội dung : thí nghiệm
nghiên cứu kiến thức mới và thí nghiệm thực hành.
 Thí nghiệm để hình thành kiến thức mới:
Trong chương trình Vật lí 7, thí nghiệm trực diện phần lớn để hình thành kiến
thức mới. Một số ít thí nghiệm để củng cố kiến thức. Ví dụ: Thí nghiệm để giải
thích ứng dụng về sự truyền thẳng của ánh sáng ( bài 2), thí nghiệm kiểm tra sự
thay đổi vùng bóng tối và bóng nửa tối ( bài 3), thí nghiệm để kiểm tra độ cao của
âm phụ thuộc vào tần số ( bài 11).
Khi dạy các bài có thí nghiệm, giáo viên phải nghiên cứu cách bố trí thí
nghiệm, tiến hành thí nghiệm( để đạt được mục đích thí nghiệm, cần sử dụng các
dụng cụ nào, bố trí thí nghiệm ra sao, tiến hành thí nghiệm theo các bước nào, cần
quan sát gì, đo đạt cái gì?…), không xem nhẹ các dụng cụ thí nghiệm đơn

giản.Giáo viên cần tạo điều kiện để học sinh tự tay làm thí nghiệm, tự mình quan
sát, đo đạt và rút ra nhận xét, kết luận- tức là được trải nghiệm trong thực tế.
Đối với các thí nghiệm đơn giản dựa trên những dụng cụ rẻ tiền, dễ kiếm và có
hiệu quả rõ ràng, giáo viên tổ chức thực hành đồng loạt theo nhóm nhỏ để nhiều
em được tự tay làm, tự mình trải nghiệm.
Ví dụ:
-Thí nghiệm về sự truyền thẳng của ánh sáng. Mỗi nhóm 2 em tự chuẩn bò các
ống nhỏ thẳng và ống cong để quan sát ánh sáng từ đèn pin.(bài 2)
-Thí nghiệm kiểm tra ảnh tạo bởi gương cầu lồi. Mỗi bàn tự chuẩn bò một cái
muôi múc canh bằng inox để quan sát ảnh của vật ở mặt lồi của cái muôi ( bài 7).
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 6
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
-Thí nghiệm bật dây cao su để quan sát dao động của dây và lắng nghe âm
phát ra, gõ vào mặt trống và tìm phương án kiểm tra sự rung động của mặt trống
(bài 10).
-Thí nghiệm bật thước thép để quan sát dao động nhanh hay chậm, mạnh hay
yếu và lắng nghe âm phát ra ( bài 17)…
Khi làm từng thí nghiệm này cần chú ý hướng dẫn học sinh quan sát cụ thể cái
gì và rèn các em dùng thuật vật lí ngữ phù hợp để thu thập những thông tin cần
thiết. Chẳng hạn như khi quan sát dao động nhanh hoặc chậm thì phải dùng thuật
ngữ tương ứng là tần số lớn hoặc nhỏ  âm phát ra cao hoặc thấp ; khi quan sát
dao động mạnh hoặc yếu thì phải dùng thuật ngữ tương ứng là biên độ lớn hoặc
nhỏ

âm phát ra to hoặc nhỏ. Sau khi học xong bài “ Độ to của âm” các em phải
rút ra nhận xét là âm nhỏ cũng có thể cao , âm to cũng có thể trầm. Ví dụ một số
âm tuy nhỏ nhưng làm cho ta sởn gai óc như tiếng cọ xát móng tay vào bảng, hoặc
một số bạn nam tuy nói to nhưng giọng vẫn khàng khàng.
Đối với các thí nghiệm khó thực hiện hơn thì cho các em làm việc theo nhóm
lớn (2 bàn, khoảng 8 đến 10 học sinh). Giáo viên có thể tiến hành thí nghiệm

trước toàn lớp kết hợp hướng dẫn học sinh cùng tham gia nhưng không được đưa ra
kết luận trước.
Ví dụ:
- Thí nghiệm để hình thành đònh luật phản xạ ánh sáng (bài 4).Sau khi đọc
thông tin, các em phải biết dùng các dụng cụ thí nghiệm gì? (đèn pin có khe nhỏ,
gương phẳng, thước đo góc),cách tiến hành thí nghiệm ? (cho chùm sáng hẹp đi là
là tờ giấy đến gương), dự đoán kết quả, hiện tượng xảy ra… Ở thí nghiệm này có
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 7
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
thể có nhóm nêu nhận xét sai, giáo viên phải phân tích nguyên nhân và yêu cầu
học sinh cần chú ý cách đặt gương phải vuông góc với mặt tờ giấy, tia sáng tới
phải nằm trên mặt phẳng tờ giấy mới thấy rõ tia phản xạ. Sau đó so sánh góc tới ,
góc phản xạ.Kiểm tra dự đoán : Liệu điều này có đúng cho mọi vò trí của tia tới,
nghóa là với mọi góc tới không? Các nhóm tiến hành thí nghiệm nhiều lần với
nhiều góc tới khác nhau và đo các góc phản xạ tương ứng rồi kết luận chung.
- Thí nghiệm nghiên cứu mối quan hệ giữa dao động nhanh, chậm và tần số dao
động : sau khi xác đònh dao động nhanh chậm của hai con lắc a và b, giáo viên nêu
rõ mục đích tiếp theo của thí nghiệm là đếm số lần dao động của từng con lắc
trong 10 giây.Phân công một học sinh theo dõi và thông báo thời gian cho từng con
lắc dao động một học sinh khác thực hiện thả cho con lắc dao động,hướng dẫn cả
lớp đếm đồng thanh số lần dao động của nó.Mỗi nhóm tự tính tần số của mỗi con
lắc, so sánh và kết luận.
- Thí nghiệm về sự truyền âm trong chất rắn.Trước khi làm thí nghiệm giáo
viên nêu rõ mục đích , phân công và hướng dẫn cụ thể công việc phải làm: em A
áp tai xuống bàn, em B đứng bình thường để tai trong không khí. Cả hai em này
không nhìn thấy thao tác của em C ở đầu bàn kia. Em C gõ nhẹ xuống bàn vài lần,
hai bạn kia nêu số lần mà bạn C đã gõ  nhận xét âm truyền trong gỗ tốt hơn
truyền trong không khí.
- Thí nghiệm về hai loại điện tích ( bài 18).Mỗi nhóm đọc thông tin. Gọi vài em
nêu phương án thí nghiệm.Bước 1: khi chưa cọ xát  không có hiện tượng xảy ra.

Bước 2 : cọ xát hai thanh nhựa giống nhau vào vải khô  quan sát, nhận xét:
chúng đẩy nhau.Tương tự cọ xát thanh nhựa vào vải, thanh thủy tinh vào lụa khi
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 8
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
đưa lại gần nhau thì chúng hút nhau. Khi làm thí nghiệm này giáo viên cần theo
dõi thao tác các nhóm (phải cọ xát theo một chiều như nhau với số lần như nhau,
đặt nhanh thanh nhựa lên giá nhọn, đưa thanh thủy tinh lại gần ) và giúp đỡ các
nhóm gặp khó khăn sao cho kết quả thí nghiệm là chính xác.
Các thí nghiệm với các dụng cụ có sẵn không quá phức tạp , việc bố trí và tiến
hành thí nghiệm với các dụng cụ này cũng không quá khó đối với học sinh, các
hiện tượng vật lí diễn ra trong thí nghiệm dễ quan sát, không quá phức tạp. Có thể
sử dụng những dụng cụ dễ kiếm, quen thuộc trong đời sống hàng ngày. Nhờ sự
quen thuộc này mà học sinh có thể đề xuất được những phương án thí nghiệm chứ
không chỉ máy móc tiến hành thí nghiệm do giáo viên đưa ra. Các thí nghiệm này
không đòi hỏi nhiều thời gian trong việc bố trí và tiến hành thí nghiệm.
Các thí nghiệm có tác dụng to lớn trong việc phát triển năng lực hoạt động
nhận thức của học sinh nhưng do khó khăn về dụng cụ thí nghiệm về thời gian, về
trình độ học sinh, về kỹ thuật thí nghiệm nên không phải tất cả các thí nghiệm
đều tiến hành đồng loạt được. Ví dụ: thí nghiệm hình 11.3 nghiên cứu về mối quan
hệ giữa dao động nhanh chậm và độ cao của âm phát ra. Trường hợp này giáo
viên chỉ làm biểu diễn cho cả lớp quan sát.
 Các yêu cầu trong việc chuẩn bò thí nghiệm:
Đối với giáo viên:
- Vì thí nghiệm trực diện là một bộ phận của bài học nên giáo viên cần phải
chuẩn bò phương án thí nghiệm ngay khi soạn bài. Cần dự đoán các phương án thí
nghiệm mà học sinh có thể đề xuất. Phân tích được những ưu điểm, nhược điểm
của mỗi phương án để chọn một phương án phù hợp với điều kiện cụ thể. Giáo
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 9
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
viên có thể huy động sự đóng góp của học sinh bằng các dụng cụ tự làm , tự tìm

kiếm cho đủ số lượng dụng cụ cần thiết cho bài học.
- Chia nhóm cho học sinh nhằm rèn luyện phương pháp làm việc tập thể.
- Để giảm bớt ghi chép của học sinh trên lớp, giáo viên cần soạn một bảng
hướng dẫn học sinh trong đò chỉ rõ những hành động trí óc và hành động chân tay
chủ yếu cần thực hiện, những số liệu cần thu thập , các câu hỏi cần giải đáp với
những chỗ trống ( ) để học sinh điền vào khi làm việc , thảo luận và phát cho
từng nhóm học sinh vào đầu giờ học.
Đối với học sinh: Các hóm học sinh thực hiện nhiệm vụ mà giáo viên đã
giao cho như tìm kiếm, làm các dụng cụ đơn giản, tìm hiểu bài học trước.
 Các yêu cầu trong việc tổ chức và hướng dẫn hoạt động tự lực của học sinh
trong thí nghiệm:
Phải đảm bảo mọi học sinh trong nhóm đều tích cực, tự lực hoạt động trong giờ
học như quan sát, bố trí thí nghiệm, tiến hành thí nghiệm, đo đạc, ghi chép, xử lí
kết quả, rút ra kết luận.
Phối hợp hình thức làm việc cá nhân, làm việc theo nhóm và làm việc chung
toàn lớp dưới sự hướng dẫn của giáo viên sao cho vừa phát huy tính chủ động tự
lực của từng học sinh vừa tạo điều kiện cho sự giúp đỡ nhau, biết phân công, phối
hợp công việc của các nhóm học sinh.
Trong thí nghiệm, giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn và trọng tài. Sự
hướng dẫn của giáo viên cần phải đúng lúc, đúng chỗ và chỉ với mức độ cần thiết.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 10
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Để đảm bảo tiến độ làm việc chung giáo viên cần bao quát hành động của các
nhóm, giúp đỡ kòp thời các nhóm gặp khó khăn.
 Thí nghiệm thực hành :
Là loại thí nghiệm do học sinh thực hiện mà sự tự lực làm việc của học sinh
cao hơn.
Thực hành để hình thành kiến thức mới: Loại bài này các em phải thực
hành đo đạc đònh lượng dựa vào tài liệu hướng dẫn sẵn rồi viết báo cáo thực hành.
Ví dụ: Thực hành đo hiệu điện thế và cường độ dòng điện đối với đoạn

mạch nối tiếp và đoạn mạch song song (bài 27, 28). Sau khi đọc thông tin các
nhóm lựa chọn dụng cụ phù hợp và mắc mạch điện theo sơ đồ. Giáo viên quan
sát, theo dõi và chỉ dẫn các nhóm yếu. Sau khi kiểm tra hoàn chỉnh mạch điện các
nhóm đóng khóa , quan sát và ghi kết quả. Thông qua hai bài thực hành này các
em rút ra kiến thức mới về hiệu điện thế và cường độ dòng điện trong đoạn mạch
nối tiếp và đoạn mạch song song.
Thực hành để rèn luyện một loại kó năng chuyên biệt : Về hình thức tổ
chức dạy học phần này cũng giống như các tiết thí nghiệm khác .
Ví dụ : Bài thực hành “ Quan sát và vẽ ảnh cuả một vật tạo bởi gương phẳng”
( Bài 6). Thông qua thực hành học sinh tự nhận biết được khái niệm vùng nhìn
thấy của gương phẳng . Trong bài thực hành này, mỗi nhóm học sinh dùng chung
một bộ thí nghiệm, nhưng mỗi học sinh phải làm một báo cáo riêng . Không cần
thống nhất ý kiến trong nhóm nên không cần thảo luận nhóm . Thông qua kết qủa
thực hành chung , cá nhân học sinh làm việc độc lập, nhòp độ làm việc của các em
có thể khác nhau . Sau khi phân phát dụng cụ cho mỗi nhóm, giáo viên nêu hai
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 11
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
nội dung của bài thực hành và nhấn mạnh nội dung thứ hai là xác đònh vùng nhìn
thấy của gương phẳng . Nội dung này chưa được nằm trong các bài trước học sinh
phải tự xác đònh lấy . Khi thực hành các em căn cứ vào tài liệu hướng dẫn – Đây
cũng là một cách tập cho học sinh thu lượm thông tin qua tài liệu . Để cá nhân học
sinh vẽ ảnh chính xác và xác đònh xem mắt nhìn thấy ảnh của điểm nào ở trước
gương thì mỗi học sinh phải nắm vững tính chất của ảnh tạo bởi gương phẳng là
bằng vật và đối xứng với vật qua gương . Qua đó rèn kó năng vẽ ảng tạo bởi
gương phẳng cho học sinh .
 Các yêu cầu trong việc chuẩn bò thí nghiệm thực hành
Đối với giáo viên:
Cần tìm hiểu kỹ các bài thí nghiệm thực hành trong sách giáo khoa để xác
đònh rõ ràng các nhiệm vụ giao cho học sinh và cách kiểm tra đánh giá việc thực
hiện các nhiệm vụ đó.

Chuẩn bò đầy đủ và kiểm tra chất lượng từng dụng cụ thí nghiệm cần thiết
cho nhóm học sinh.
Phải làm thử các thí nghiệm trước để dự kiến những khó khăn mà học sinh
có thể gặp khi thực hành và cách hướng dẫn, giúp đỡ để học sinh vượt qua khó
khăn đó.
Đối với học sinh:
Nghiên cứu trước nội dung bài thực hành trong sách giáo khoa và chuẩn bò
báo cáo thực hành theo mẫu để nắm rõ mục đích thực hành và ôn tập các kiến
thức có liên quan, trả lới các câu hỏi trong bài thực hành.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 12
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Vào đầu buổi thực hành , giáo viên cần kiểm tra sự chẩn bò của nhóm, cá
nhân. Hướng dẫn cách sử dụng những dụng cụ mà học sinh chưa quen.
Nhắc nhở học sinh bảo quản cẩn thận dụng cụ và tiến hành trên nguyên tắc
an toàn.
Sau khi thực hành xong, cần yêu cầu các em tháo rời các chi tiết đã lắp ráp.
Sắp xếp các dụng cụ gọn gàng như ban đầu. Tùy theo nội dung bài thực hành mà
việc hoàn thành công việc của học sinh, giáo viên có thể yêu cầu các em nộp báo
cáo thực hành tại lớp hoặc cho về nhà hoàn chỉnh tiếp, nộp sau.
III. SƠ LƯC QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM :
Trải qua quá trình giảng dạy Vật lí lớp 7 từ năm học 2003 - 2004, bản thân
tôi không ngừng tìm hiểu, lựa chọn để có một phương pháp giảng dạy phù hợp với
bộ môn, phù hợp với trình độ của học sinh vùng nông thôn . Nếu trong năn học
2003 – 2004 giáo viên còn lúng túng khi tạo nhóm, khi hướng dẫn học sinh làm
thí nghiệm ; học sinh còn ồ ào mất trật tự khi thực hành và hầu hết các bài dạy
đều “bò cháy giáo án” thì trong năm học 2004 – 2005 đã có bước tiến khả quan
hơn. Thời gian được đảm bảo và phân bố hợp lí, không mất nhiều thời gian khi
sắp xếp thí nghiệm, thu gọn dụng cụ . Ngay từ tiết học đầu tiên giáo viên cần uốn
nắn để các em phát triển hoàn thiện hình thức làm việc theo nhóm . Cụ thể :
- Phân công nhận và thu dọn dụng cụ thí nghiệm của nhóm.

-Bố trí dụng cụ thí nghiệm, bảo quản cẩn thận trong suốt tiết học.
- Phân công công việc cụ thể cho từng thành viên để không mất nhiều thời
gian.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 13
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
-Mạnh dạn đề xuất ý kiến, trao đổi thống nhất ý kiến .
- Thí nghiệm dễ nên sắp xếp để mỗi thành viên trong nhóm đều được làm thí
nghiệm . Tránh trường hợp dựa dẫm, lấy sẵn kết quả cuả bạn.
- Báo cáo kết quả của nhóm mình.
- Cá nhân làm báo cáo thực hành ( Đối với bài thực hành ).
IV. KẾT QUẢ :
Phải khẳng đònh đổi mới phương pháp dạy học theo tinh thần tích cực hóa
hoạt động học tập của học sinh đã tạo ra môi trường học tập sôi động , mọi người
cùng nhau xây dựng nhận thức mới . Nó thúc đẩy con người linh hoạt, sáng tạo
trong việc giải vấn đề và khám phá cái mới. Đây không phải là việc nhận thức
một chiều nên việc nắm kiến thức của học sinh được diễn ra theo khả năng biểu lộ
tính tích cực của trí tuệ và lòng ham hiểu biết của học sinh .
Khi chưa thực hiện phương pháp mới : Giờ học giáo viên làm việc là chủ
yếu, thuyết trình nhiều. Học sinh ghi chép nhiều, ít nói, thụ động, lười soạn bài,
hiệu quả mỗi tiết học không cao.
Khi thực hiện phương pháp mới : không khí sôi động, thoải mái hơn. Các
em mạnh dạn đề xuất ý kiến của mình, chủ động học bài, chuẩn bò bài và nắm bài
ngay tại lớp, thao tác thí nghiệm thành thạo, lập luận có căn cứ khoa học.Cụ thể:
KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH LỚP 7A VÀ 7B HỌC KÌ I:
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 14
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
THỜI
ĐIỂM
TSHS

GIỎI KHÁ T.BÌNH YẾU
SL TL SL TL SL TL SL TL
Đầu năm 73 04 5.5 16 21.9 42 57.5 11 15.1
Giữa HK1 73 09 11.8 32 43.7 24 34.2 08 10.3
Học kỳ 1 73 13 17.8 34 46.6 20 27.4 06 8.2
V. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ CỦA ĐỀ TÀI:
Qua thực hiện phương pháp dạy học mới, nhờ sự nổ lực của bản thân giáo
viên, học sinh đã có thá độ học tập đúng đắn, yêu thích bộ môn, nắm bắt kiến thức
tốt. Ngoài ra còn rèn cho học sinh một số kỹ năng cơ bản cần thiết như: kỹ năng
thu thập thông tin (quan sát, lắp ráp thí nghiệm, đo lường ), kỹ năng xử lí thông
tin, kỹ năng diễn đạt rõ ràng chính xác bằng ngôn ngữ vật lí.
Tuy nhiên do điều kiện cơ sở vật chất hiện tại nên có một số bài dạy tôi
chưa áp dụng phương pháp mới một cách triệt để. Đó là điều kiện khách quan. Ví
dụ như bàn ghế không đúng cách cho việc tạo nhóm, dụng cụ thí nghiệm không
chất lượng, không có phòng chức năng khi dạy bài thực hành.
Tôi thấy muốn thực hiện đổi mới phương pháp dạy học phải có điều kiện để
thực hiện từ nhiều phía :
- Cơ sở vật chất phải đảm bảo.
- Trò phải có mục đích và động cơ học tập đúng đắn, phải chuẩn bò từng bài
chu đáo.
- Thầy phải suy nghó, thiết kế bài soạn, tìm hiểu đối tượng và mục tiêu để có
kế hoạch cho phù hợp.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 15
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
V. KIẾN NGHỊ VÀ ĐỀ XUẤT :
1. Với trường : Tạo điều kiện để giáo viên được dự giờ học hỏi kinh nghiệm lẫn
nhau. Tham mưu với các ngành có liên quan để trang bò cơ sở vật chất phục vụ
việc dạy và học.
2. Với ngành : Cần đầu tư thỏa đáng cho việc trang bò các thiết bò phục vụ cho tiết
dạy như : có phòng chức năng, bàn ghế và dụng cụ thí nghiệm đủ cho hoạt động cá

nhân, hoạt động nhóm. Xem đây là việc cấp bách nhằm nâng cao chất lượng dạy
và học.
Mở chuyên đề về đổi mới phương pháp dạy học môn Vật lý, để giáo viên
trong huyện có dòp trao đổi và học hỏi kinh nghiệm lẫn nhau.
3. Với đồng nghiệp : Rất mong được sự thông cảm, đóng góp để sáng kiến kinh
nghiệm hoàn chỉnh hơn.
Chương III : KẾT LUẬN
Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đã trở thành một đòi hỏi bức thiết
không thể trì hoãn. Song một chủ trương mới dù tiến bộ đến đâu thì khi đi vào thực
tế cũng vấp phải những khó khăn. Không ai phủ nhận tính tích cực của yêu cầu đổi
mới, nhưng biến nó thành hiện thực thì không phải là chuyện có thể hoàn thành
trong một sớm một chiều. Và trên thực tế đã đặt ra không ít câu hỏi với kiểu dạy
học " hướng tập trung vào học sinh ": Vò trí và vai trò của người thầy như thế nào?
Làm thế nào để thanh toán thói quen xấu đã hình thành trong nếp học cũ của học
sinh ?…và bao câu hỏi khác nữa. Vì thế vai trò người giáo viên có những thay đổi
quan trọng. Bên cạnh là người truyền đạt kiến thức, thầy còn là người tổ chức,
người hướng dẫn, người cố vấn cho học sinh trong việc học tập
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 16
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Đổi mới là cả một quá trình liên tục, không thể đòi hỏi mới là mới ngay
được và cũng không nên đối lập một cách cực đoan với cái gọi là cũ, mà phải tùy
điều kiện mà phát huy cái cũ trên tinh thần cái mới.
Thí nghiệm, thực hành chỉ là một trong nhiều phương pháp dạy học Vật lý.
Nếu ta chỉ sử dụng một phương pháp thì không thể thành công. Vậy cả lý thuyết
và thực hành đều quan trọng như nhau trong chất lượng kiến thức của học sinh.
Trong quá trình thực hiện phương pháp thí nghiệm và thực hành Vật lý tôi
thấy các em học sinh có những chuyển biến rõ rệt. Các em luôn chủ động sáng
tạo, giờ học sôi nổi. Học sinh làm việc có ý thức và tự giác. Chính trong quá trình
hoạt động một cách tích cực, chủ động để chiếm lónh tri thức các năng lực và phẩm
chất nhân cách của học sinh được hình thành và phát triển. Để duy trì và phát huy

những
hiệu quả đã đạt được, bản thân tôi cần không ngừng học tập và tìm
hiểu để từng bước nâng cao chất lượng bộ môn. Sáng kiến kinh nghiệm này chắc
hẳn còn nhiều thiếu sót rất mong được sự đóng góp trao đổi của đồng nghiệp để
tiết học đạt hiệu quả cao hơn, góp phần vào việc hình thành tri thức cho học sinh
trong công cuộc đào tạo con người mới trong xã hội mới.
Người thực hiện
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 17
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
NGUYỄN THỊ DIỄM THÚY
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 18
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Vật lý – 7. Nhà xuất bản giáo dục.
2. Sách giáo viên Vật lý – 7 . Nhà xuất bản giáo dục.
3. Phương pháp dạy học Vật lý. Đại học Sư phạm Huế.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 19
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
MỤC LỤC
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 20
Tổ chức dạy học hoạt động nhóm trong thí nghiệm và thực hành Vật lý 7
Lời nói đầu Trang 01.
Chương I : ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài Trang 02.
2. Nhiệm vụ nghiên cứu Trang 03.
3. Đối tượng nghiên cứu – Phạm vi nghiên cứu Trang 03.
4. Áp dụng của đề tài Trang 03.
Chương II : NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận Trang 04.
2. Nội dung đề tài Trang 04.

3. Sơ lược quá trình thực hiện SKKN Trang 12.
4. Kết quả Trang 13.
5. Đánh giá kết quả của đề tài Trang 13.
6. Kiến nghò – Đề xuất Trang 14.
Chương III : KẾT LUẬN
Trang 15.
Trường trung học cơ sở Bến Củi Trang . 21