Giải pháp phát triển nguồn nhân lực khoa học và công nghệ thông qua hợp tác quốc tế trong giai đoạn hội nhập kinh tế và trong tiến trình toàn cầu hóa

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
____________________________________


LƯU NAM PHƯƠNG

GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ THÔNG QUA HỢP TÁC QUỐC TẾ
TRONG GIAI ĐOẠN HỘI NHẬP KINH TẾ
VÀ TRONG TIẾN TRÌNH TOÀN CẦU HÓA






LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

HÀ NỘI - 2009


1
MỤC LỤC
M U 7
1. Lý do ch tài 7
2. Lch s nghiên cu 7
3. Mc tiêu nghiên cu 8
4. Phm vi nghiên cu 8
5. V nghiên cu 8
6. Gi thuyt nghiên cu 9
7. Lun c chng minh 9
u 9
9. Kt cu ca lu 9
.  LÝ LUN 10
1.1. NHNG KHÁI NIN 10
1.1.1. Khái nim ngun nhân lc KH&CN 10
1.1.2. Phân loi nhân lc KH&CN 12
1.1.3. Phát trin ngun nhân lc KH&CN 16
1.1.4. Khái nim Toàn cu hoá và Hi nhp kinh t quc t và hi nhp quc t
v KH&CN. 18
1.2. VAI TRÒ CA NHÂN LC KH&CN 20
n ca nhân lc KH&CN 20
1.2.2. Vai trò ca nhân lc KH&CN 21
1.3. NHNG KINH NGHIM CA QUC T C TRONG

VIC PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC KH&CN. 23
1.3.1. Kinh nghim c 23
1.3.2. Kinh nghim ca Singapore 23
1.3.3. Kinh nghim ca Hàn Quc 24
1.3.4. Kinh nghim ca Trung Quc 24
Kt lu 25
. THC TRNG PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC KHOA HC
VÀ CÔNG NGH  VIT NAM HIN NAY 26
2.1. THC TRNG NGUN NHÂN LC KH&CN VIT NAM 26
2.2. H THI VI NGUN NHÂN LC KH&CN 29
o, bi c 30
2.2.2. Chính sách s dng và tng phát huy vai trò ca trí thc 31

2
, tôn vinc. 31
C TRANG V NGUN NHÂN LC 33
2.3.1. Nhng thành tc. 33
2.3.2. Nhng bt cp, yu kém ca ngun nhân lc KH& CN. 35
2.3.3. Nhng bt cp, hn ch ca h thng chính sách 37
2.4. HP TÁC QUC T VÀ PHÁT TRIN NHÂN LC TRONG
THI GIAN QUA. 39
n xây dng và phát trin hong HTQT v KH&CN 40
n m rng và phát trin mnh m các quan h hp tác v KH&CN 41
i mi , bu tham gia vào quá trình hi nhp quc t 42
2.5. CÁC HÌNH THC HTQT V KH&CN CA VIT NAM 46
2.5.1. Thông qua các nhim v HTQT v  46
2.5.2. Hình thc HTQT v  47
2.5.3. Hình thc HTQT v  48
o các cán b KH&CN  c ngoài bc 51
c bc ngoài tài tr 54

Kt lu 58
. GII PHÁP PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC KHOA HC
VÀ CÔNG NGH THÔNG QUA HP TÁC QUC T 59
NG PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC VIT NAM 59
3.1.1. Bi cnh quc t n phát trin ngun nhân lc 59
m ch o v phát trin ngun nhân lc ca Vit Nam
 63
3.1.3. Mc tiêu phát trin ngun nhân l 65
3.2. NHI VÀ THÁCH THC CA HI NHP QUC T V KH&CN
I VI VIT NAM. 68
i và thách thc khi hi nhp quc t v KH&CN 70
3.2.2. HTQT giúp nâng cao chng giáo do ngun nhân lc KH&CN 71
3.3. YÊU CU CA PHÁT TRIN KH&CN TRONG BI CNH HI NHP
KINH T QUC T VÀ TOÀN CU HÓA 72
3.4. NHNG GII PHÁP PHÁT TRIN NGUN NHÂN LC KH&CN TRONG
BI CNH HI NHP QUC T VÀ TOÀN CU HOÁ 73
i mn thc v ng tham gia hi nhp quc t 77
i mi hong hp tác quc t v KH&CN 77

3
c hi nhp nhp quc t ca ngun nhân lc KH&CN
Vic khi tin hành HTQT. 78
ng trang b n thông tin hii 78
y mnh quan h ca cán b khoa hc Vit Nam vi cng
KH&CN quc t 78
ng s dng các chuyên gia, các nhà khoa hc ngoài 78
3.4.7. Yêu cu các t chc phi xây dng chic HTQT 78
y mnh các hong hp tác quc t v KH&CN 79
3.4.9. Phát trin ngun nhân lc phc v hi nhp quc t v KH&CN 80
3.4.10. Có chính sách mnh, thoáng thu hút và tng thun l trí thc

Vit kiu và trí thc ngoài tham gia các hong KH&CN 81
3.4.11. Nâng cao chng ngun nhân lc thông qua hp tác quc t 82
KT LUN VÀ KHUYN NGH 87
1. KT LUN 87
2. KHUYN NGH 88
TÀI LIU THAM KHO 90



















4
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
AFTA
ASEAN Free Trade Area
Khu vực Mậu dịch Tự do ASEAN

ANQP
An ninh quc phòng
APEC
Asia-Pacific Economic Cooperation
Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương
ASEAN
Association of Southeast Asia Nations
Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á
CMEA
Council of Mutual Economic Assistance
Hội đồng Tương trợ Kinh tế
CNC
Công ngh cao
CNH-HĐH
Công nghip hóa, hii hóa.
CNSH
Công ngh sinh hc
ĐH&CĐ
i hng
ESCAP
Economic and Social Commission for Asia and the Pacific
Uỷ ban Kinh tế-Xã hội Châu Á-Thái Bình Dương-Liên Hiệp Quốc
EU
European Union
Liên minh châu Âu
ESCAP
Economic and Social Commission for Asia and the Pacific
Ủy ban Kinh tế Xã hội châu Á Thái Bình Dương Liên Hiệp Quốc
FAO
Food and Agriculture Organization of the United Nations

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc
FDI
Foreign Direct Investment
Đầu tư trực tiếp nước ngoài
GDP
Gross Domestic Product
Tổng sản phẩm quốc nội
GD&ĐT
Giáo do
G7
Group of Seven
Bảy nước kỹ nghệ tiên tiến trên thế giới (Canada, Pháp Đức, Ý,
Nhật, Anh và Mỹ)
HTQT
Hp tác quc t.
ILO
The International Labour Organization
Tổ chức Lao động Thế giới
ISCO
The International Standard Classification of Occupations
Tiêu chí quốc tế về phân loại nghề nghiệp

5
IAEA
International Atomic Energy Agency
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc
IMF
International Monetary Fund
Quỹ Tiền tệ quốc tế
ISCED

The International Standard Classification of Education-
Chuẩn đào tạo quốc tế
KH&CN
Khoa hc và Công ngh.
KHKT
Khoa hc k thut
KT-XH
Kinh t - xã hi.
NCKH
Nghiên cu khoa hc.
NĐT
Ngh 
ODA
Oficial Developmet Assistance
Hỗ trợ Phát triển Chính thức
OECD
Organization for Economic Cooperation and Development
Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế
QLNN
Quc
R&D
Research and Development
Nghiên cứu và triển khai
SHTT
S hu trí tu
SNG

Sodruzhestvo Nezavisimykh Gosudarstv
Cộng đồng các Quốc gia Độc lập (Nga, Ukraina, Kazakhstan,
Belarus, Uzbekistan, Turkmenistan, Azerbaijan, Armenia,

Kyrgyzstan, Tajikistan, Moldova.
UNESCO
United Nations Educational Scientific and Cultural Organization
Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc
UNDP
United Nations Development Program
Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc
UNICEF
United Nations International Children's Emergency Fund
Quỹ Khẩn cấp Nhi đồng Quốc tế Liên Hiệp Quốc
UNIDO
United Nations Industrial Development Organization
Tổ chức phát triển công nghiệp Liên Hiệp Quốc
VEF
Vietnam Education Foundation
Quỹ giáo dục Việt Nam
XHCN
Xã hi ch .
WHO
World Health Organization
Tổ chức Y tế Thế giới


6
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bng 1.1
Phân loi nhân l tui
12

Bng 2.1.
S ng hc sinh tt nghip các cp hc c 2007 - 2008
23
Bng 2.2.
T l ng có vi chuyên môn k thut
24
Bng 2.3.
c ti th
kinh t
25
Bng 2.4.
c có thi hn  c ngoài
26
Bng 2.5.
S ng nhim v HTQT v      c
  n 2001-2005 ca 20 B, Ngành và   
thc hin.
43
Bng 2.6.

-2006
49
Bng 2.7.
S ng chuyn tip sinh
50
Bng 2.8.
S i nhn hc bng VEF
51

Bng 3.1.
Mt s ch tiêu ch yu phát trin kinh t thi k 
59
Bng 3.2.
D báo mt s ch   n v phát trin ngun nhân l n

63



7
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Viy mnh công nghip hóa, hi
có th thc hin thành công, Vit Nam cn phát trin ngun nhân lc nói chung,
ngun lc nhân lc KH&CN nói riêng. Hin nay, ngun li trong phát
trin KH&CN c bit, th hing li, chính sách ch
c, trong nhn thc ca nhiu tng lp trong xã hi.
Hi nhp quc t v c hiu là mt quá trình gn kt các hot
c vi th gii và khu vc. Hi nhng
ly s phát trin c; nó thc s 
ngày càng tr thành ni lng lc chính cho phát trin nhanh và bn vng nn
kinh t, góp phm bo ANQP. n nay HTQT v c
chuyn mi và mnh m - i nhp quc t v KH&CN, mc
phát tring HTQT.
Trong xu th toàn cu hóa hin nay, Vi    ng hi nhp vi
m s dng ngun lc là ch yng thi tn dng t
ngun lc t bên ngoài, tt ng HTQT nói chung và hong HTQT

 c KH&CN nói riêng - c bi u này - cn phc
ng vào vic khai thác và s dng mt cách có hiu qu các ngun lc t bên
 xây dng và phát trin các ngun l  ng các yêu cu
cn phát trin.
ánh giá thc trng nhân lc KH&CN  c ta hi tìm ra gii pháp
phát trin ngun nhân lc này ng nghiên cu c tài n
ngun nhân ln hi nhp kinh t t quc
t và trong tin trình toàn c

 c mc tiêu ca Chic phát trin KH&CN ca Vin
 "Tp trung xây dng nng hii và hi
nhp, ph trung bình tiên tin trong khu v
KH&CN thc s tr thành nn tng ly mnh công nghip hoá, hii
  c" thì phi có i mi mnh m   qun lý KH&CN, t c
chuyn bi  n trong qu    ng phù hp vi:   th
ng XHCN; c thù ca hong KH&CN; yêu cu ch ng hi

8
nhp kinh t quc t, nhm nâng cao chng, hiu qu hong KH&CN. T
ng và s dng có hiu qu tim lc KH&CN, ch ng hi nhp quc t v
KH&CN là mt trong các bin pháp chi phát trin KH&CN ca Vit Nam.
Có nhiu nghiên cu v phát trin ngun nhân lc nói chung và nhân lc
KH&CN nói riêng  c. Trung Quc có nhi mi m
ro cán b KH&CN, thit lp h thng qun lý mi nh
ng vai trò ca ngun nhân lc KH&CN; Liên minh Châu Âu (EU) và mt s
quc gia phát trin (Nht Bn, Hàn Qu) u và có nhng
o nhân lc, va thu hút ngun nhân lc
 cao t c khác.
 Vi   có các  tài nghiên cu v nhân lc KH&CN, phát trin
ngun nhân lc KH&CN ti mt s    Quy hoch và phát trin

ngun l     i pháp HTQT   o  i hc;
Chính sách thu hút du h  u v  phát trin các
ngun lc KH&CN trong bi cnh hi nhp KTQT và trong tin trình toàn cu hóa
thông qua hong HTQT.
3. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cc trng v phát trin ngun nhân lc KH&CN  Vit
Nam  xut mt s gii pháp phát trin ngun nhân lc KH&CN thông qua hot
ng HTQT trong bi cnh hi nhp kinh t quc t và trong tin trình toàn cu hóa.
4. Phạm vi nghiên cứu
Phm vi ni dung: Nghiên cu các gii pháp phát trin ngun nhân lc
KH&CN trong các t chc KH&CN thông qua hong HTQT.
Phm vi thi gian: Nghiên cn t n nay ti mt s 
qun lý KH& nghiên cu ti phía Bc.
5. Vấn đề nghiên cứu
Thc trng phát trin ngun nhân lc KH&CN hin nay  Vi
nào?
- Hong HTQT nói chung và hong HTQT v KH&CN nói riêng có
th góp phn phát trin ngun nhân lc nào?

9
6. Giả thuyết nghiên cứu
- Nhân lc KH&CN hin nay  Vit Nam hin nay vn còn thiu v s ng
và yu v chng do còn tn ti nhng hn ch trong vic phát trin ngun nhân
lc KH&CN.
- HTQT v KH&CN có th góp phn vào vic phát trin ngun nhân lc
KH&CN thông qua các c: o; Hi ngh/hi tho; Phi hp nghiên cu.
7. Luận cứ chứng minh
- Lun c lý thuyt: S dng các lý thuyt v ph  n NCKH,
qun lý KH&CN, chính sách KH&CN và phát trin ngun nhân lc KH&CN.
K th lý lun hi nhp kinh t quc t c bit là hi nhp

quc t v KH&CN.
- Lun c thc tin: Ch c v hi
nhp kinh t quc t nói chung và hi nhp quc t v KH&CN nói riêng; Thc
trng ca hong HTQT v KH&CN; HTQT và phát trin ngun
nhân lc KH&CN.
8. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cu tài liu: Thu thp thông tin t các ngun tài lic;
Phân tích tài liu; Tng hp tài liu.
Quan sát, tng hc trng v phát trin ngun nhân
lc KH&CN.
9. Kết cấu của luận văn
M u.
 lý lun.
  c trng v ngun nhân lc KH&CN và ho ng HTQT
KH&CN  Vit Nam.
 Gii pháp pháp trin ngun nhân lc KH&CN thông qua HTQT.
Kt lun và khuyn ngh.

10
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN
1.1.1. Khái nim ngun nhân lc KH&CN

Mun có hong KH&CN phi có nhân l xem xét v
nhân l mt khái nim xut phát: ngun lc và ngun nhân lc
KH&CN.
Ngun lc: là toàn b các yu t vt cht ln tinh th to ra
sc mnh cho s phát trin ca mt quc gia, dân tc và trong nh u kin
thích hp thì chính nó s y quá trình ci bin xã hi.

Khái nim ngun lc có phm vi bao quát rng nó không ch bao gm nhng
yu t o ra sc mnh thc t mà còn c nhng yu t tim i dng
tiu cách phân loi ngun lnh tiêu
chí phân loi: theo tiêu chí khái quát có ngun lc vt cht và ngun lc tinh thn;
theo tiêu chí v quan h trong ngoài thì có ngun l i, vn
 vt cht k thut, tài nguyên thiên nhiên, v n
lc bên ngoài (s tr giúp ca các t chc quc t c ngoài v vn, công
ngh quan h ch th, khách th có ngun lc ch quan (con
i) và ngun lu kin t y, có nhi
phân loi ngun lc coi là mt loi ngun lc bit -
ngun nhân lc - có kh  dng mi ngun l to ra sc
mnh cho s phát trin.
Ngun lc KH&CN là mt b phn ca ngun lc, bao gm ngun nhân lc
KH&CN, vt lc, tài lc, tin lc.
Vt l vt cht k thut cho hong KH&CN.
Tài lc: ngun tài chính cho hong KH&CN bao gm ngân sách quc
gia, các ngun vn h tr t các t chc quc t, t chc phi chính ph, các ngun
vng KH&CN ca các t chc doanh nghip.

11
Tin lc: h thng thông tin cho hong KH&CN.
Ngun nhân lc phát trin trên nn tng ca ngun nhân lc.
Nhân lu tàu ca con tàu nhân lc ca mi quc gia trong quá
trình phát trin. Gia ngun nhân lc KH&CN và ngun nhân lc có liên quan tác
ng qua li ln nhau. Mt ngun nhân lc tt s tu kin cho ngun nhân lc
c li có ngun nhân lc KH&CN phát trin s giúp cho ngun nhân
lu kin phát trin toàn din và vng chc.
Có nhiu cách tip ci vi khái nim nhân lc KH&CN:
- Theo UNESCO[44]: nhân lc KH&CN có th nh là tng s i
tham gia trc tip vào hong KH&CN trong mc m và

c tr công cho vic làm ca mình. Nhóm này cn bao gm các nhà khoa hc và
k  thut viên và nhân lc ph tr
- Theo OECD [32]: nhân lc KH&CN bao gm nhc
mu kin sau: (a) t nghi nhnh nào
 mt chuyên môn KH&CN (t công nhân có bng cp tay ngh tr lên hay còn
c g 3 trong h  o chính th
nói  (t ngh  trên, (k
  o tc)
Vit Nam        c v nhân lc KH&CN.
Trong Lut KH&CN, -29/3/2006 ca Chính ph
      c n thut ng  i dng m  
chính th da vào công vic hin tm
nh nh nhân lc KH&CN mà không d
a trên c hai.
Vi các cách tip cn khác nhau s cho các kt qu khác nhau trong vic
thng kê và phân loi ngun nhân lc KH&CN. Vic thng kê nhân lc KH&CN
không chính xác s ng sâu sn vic honh chính sách v nhân lc
KH&Cc KH&CN cn phc tip cn không nhng t 
dio mà còn t n ngh nghip ca h.
Trong luc KH&CN s dng khái nim ca OECD, nhân
lc KH&CN bao gm 05 lng:

12
- (1) Lng NCKH chuyên nghip: có chu sáng to gi
là nhà nghiên cu/ nhà khoa hc, khác nhau v , chc danh, chuyên môn và
làm vic  các t chc NCKH.
- (2) Lng ging dy - o bc cao: có s ng ln t i
hc, cao hc, nghiên cu sinh tr i hc. Ngoài
vic ging dy còn tham gia NCKHng dn hc sinh, sinh viên tham gia NCKH.
- (3) Lng qun lý khoa hc  các loc: là các

nhà khoa hc, các nhà nghiên cu, các nhà qu cao, am hiu v hot
 chuyên môn và kinh nghim qun lý các loi hình hot
ng KH&CN, làm vic  n lý c, Vin nghiên cu, các Phòng -
Ban khoa hc  ng, hc vin và các trung tâm dch v KH&CN.
- (4) L ng dch v KH&CN: là nh     n,
thông tin, b, dch v tiêu chun chng, dch v bn quyn, s
hu trí tu
- (5) L ng thc hin ch     dng và l ng tác
nghip: tp trung vào nh nh, ph bin là tt
nghip trung h, trung hc ph o tr thành công nhân sau
tham gia vào quá trình công ngh, tha hành các công vic giao.
1.1.2. Phân loi nhân lc KH&CN
1.1.2.a. Phân loi nhân l:
Vic phân loi nhân l nh nh cung/cu
v nhng nhóm nhân lc KH&CN khác nhau, phc v cho vic nh tim lc
KH&CN ca qu
- Phân loi theo   k : o k  n nhân lc
c chia thành 2 nhóm: (a)  i hc tr lên: là nhi tt
nghii hc ho    lên v m  c chuyên môn KH&CN
hot nghiv 
vy; (b)  k thut viên: là nhi có bng cp chuyên môn,
ngh nghi i hc, hoc nhi không có bng cp này
 

13
- Phân lo     o:  so sánh quc t v    o,
UNESCO [44] i giáo dc theo chun quc t ISCED. S phân loi
này áp di vi c  l o. Theo ISCED,
c chia thành 6 loi  và h (nhóm tiu hc
- primary; nhóm trung hc - secondary và nhóm cp ba -  cp

ba thuc nhân lc KH&CN và bao gm 3 lo: loi 5A, 5B và 6 trong h

+ Lo tic 
+ Lo i tii hc).
+ Loi 5B: nhi tt nghip ph thông trung hc, có bng cp v
ngh  i hi bng, trung cp,
CNKT cc ta (o ch yu v k  thc hành, tay
ngh)
Nhân l i hc tr lên là lo k
thut viên là loi 5B.
H thng giáo dc  Vit Nam c phân loi theo các cp/ bc:
+ Giáo dc mm non
+ Giáo dc tiu hc
+ Giáo dc ph 
+ Giáo dc ph thông trung hc
+ Dy ngh/trung cp k thut
+ ng
+ i hc
+ i hc
Vit Nam không phân loi theo 3 bc và 6 lo n các hp
phn ca tng lo, thì Viu có các hp phn t tiu hn sau
i hm khác nhau  ch, theo chun quc t, tic xp riêng mt loi
 i hc và th c b túc kin thc sau
i hc xp vào mt lo (5B). Còn  Vii hc xp vào
m, thic xp vào mt nhóm (gi
i hc).

14
1.1.2.b. Phân loo
Theo chun phân loi giáo dc quc tc chia thành 12

c chính n tính ngun nhân lc KH&CN thì c KH&CN:
- Khoa hc t nhiên;
- KHKT và k ngh;
- Khoa hc y;
- Khoa hc nông nghip;
- Khoa hc xã ho khoa hc, kinh t,
a lý, khoa hc chính tr, xã hi hc, dân s hc, tâm lý hc, nghiên c
khu vc, lut, báo chí, quan h i ngon, );
-   thut, hi ho, ngh thut kch, phim    
ngh, lch s và trit lý ca ngh thut, );
- c khác (an ninh dân s và quân s, phúc li xã hn ngh
nghip, giáo dc sc kho, nghiên cng, ).
 Vit Nam c:
- Khoa hc t nhiên;
- KHKT;
- Khoa hc;
- Khoa h
- Khoa hc xã h
Vinh ngun nhân lc KH&CN theo    o và chuyên
c áp dng cùng vi nhau bi l s phân chia này
giúp cho vic hoi vng ch yu trong hong
o vnh
nhu cu v nhân lc KH&CN thu khác nhau.
1.1.2.c. Phân loi nhân lc KH&CN theo ngh nghip
Vic phân loi theo ngh nghinh da trên tiêu chí quc t v
phân loi ngh nghip - ISCO cu chnh l
ngh c chia thành 10 nhóm:

15
- Nhóm 0: l

- Nhóm 1: các nhà làm lut, qun lý và công chc cao cp
- Nhóm 2: cán b chuyên môn
- Nhóm 3: k thut viên và bán chuyên môn
- 
- Nhóm 5: công nhân dch v và nhân viên bán hàng
- 
- Nhóm 7: th th i
- Nhóm 8: th lp ráp và vng, nhà máy
- Nhóm 9: các ngh ph
Da trên tiêu chí này, OECD phân nh nhân lc KH&CN ra hai nhóm ln: (1)
Nhóm cán b chuyên môn; (2) Nhóm k thut viên và bán chuyên môn.
Ngoài ra nhóm ngh "lng quc phòng" và nhóm "các nhà làm lut và
qun lý và công chc cao cp" có mt s thuc ngun nhân lc KH&CN. Tu theo
u kin ca t c ngun nhân lc KH&CN
hay không.  Vit Nam, khi thng kê các nhóm nhân l
danh mc ngun nhân lc KH&CN.
1.1.2.c. Phân loi nhân l tui
ng dn tm thi v chun quc t v  tui ca Liên hip quc,
các s liu nhân l tuc chia thành 6 nhóm sau:
Bảng 1.1. Phân loại nhân lực KH&CN theo độ tuổi
Liên hiệp quốc
Việt Nam
Nhóm
Độ tuổi
Nhóm
Độ tuổi
1
i 25 tui;
1
15 - 19 tui

2
25 - 34 tui
2
20 - 24 tui
3
35 - 44 tui
3
25 - 29 tui
4
45 - 54 tui
4
30 - 35 tui
5
55 - 64 tui
5
35 - 59 tui
6
65 tui tr lên
6
60 - 64 tui


7
t 65 tr lên

16
1.1.3. Phát trin ngun nhân lc KH&CN
Phát trin ngun nhân lc là quá trình to ra s bii v s ng và cht
ng ngun nhân lc biu hin  s hình thành và hoàn thin tc v th lc,
kin thc k  và nhân cách ngh nghing nhng nhu cu hot

ng ca cá nhân và s phát trin xã hi. Giáo dc và o là mt mt
xích quan trng ca mt chu trình phát trin ngun nhân lc. Nó to nên s chuy
 cht (kin thc, k  ngh nghip).
Nhân lc KH&CN là mt trong nhng ngun lc then cht cho phát trin
KH&CN. Phát trin nhân lc KH&CN là hình thành và th
to, phân phi, s dng hp lý nhân lc KH&CN nhi hiu qu cao nht
cho s phát trin KH&CN nói riêng và KT-XH nói chung.
Mun phát trin nhân lc KH&CN chúng ta phi bit gn vic phát trin
nhân lc KH&CN vi nhng ni mi trong quá trình phát trin KT-XH.
Phát trin nhân lc KH&CN phi phù hp vi cha h thng các t chc
KH&CN và cui cùng phát trin nhân lc KH&CN phi phù hp vi yêu cu ca
nn KH&CN hii.
Nhân lc KHi ch yu gánh vác công vii
phát minh sáng to, truyn bá và ng dng rng rãi công ngh mi. Lch s phát
trin KH&CN trên th gicho thy: s ng và chng c
lc KH&CN  mt quc gia và t l an so sánh vc trên th gii
có liên quan mt thit v và t phát trin KH&CN ca
v trên th gii. Vì vy, vic phát trin ngun nhân lc KH&CN ca mt quc gia là
mt trong nhng nhim v quan trng nht. Phát trin ngun nhân lc KH&CN
phc hình dung mt cách toàn din, phng b theo nhc
a nhân lc KH&CN và phi gn vi nhi mi trong qun
lý KT-XH. Có nhiu yu t   n phát trin ngun nhân lc KH&CN,
 ngun cung cp nhân lc KH&CN là yu t quan trng nht.
Các t chc giáo d   o là ngun cung cp ch yu nhân lc
KH&CN;  thng dy ngh, trung hc chuyên nghing,

17
i hc và các vin NCKH. Trong nhong xu th m ca, hi
nhp khu vc và quc t, cùng vi vic phát trin kinh t hàng hóa nhiu thành
phn, v th ng, có s qun lý cc, các ngun cung

cp nhân lc m ro không ch hn hp trong cáng
i h phát trin các hình tho mo theo hp
ng ký kt gi sn xut v , các khoá
o ngn h
hình thc truyn thng, xut hin nhiu hình tho mo l
to qua vic làm thc ti kinh nghim, hi tho t o qua
báo chí, truyn hình, tt c các hình thc trên góp phn cung cp và nâng cao s
ng và chng ngun nhân lc KH&CN.
Quan h quc t v KH&CN là mt hình tho nhân lc KH&CN rt
có hiu qu, bng các hình thc HTQT a
các chính ph, tranh th t  ca các t chc quc t, s ng h t qu
ho ca các t chc phi chính ph, t chc xã hi và t thin
khích và m rng các hình thc h o gia các t chc khoa
hc vc ngoài, phát trin hình thc t o 
c ngoài vi ngun kinh phí ca cá nhân.
&CN l

. Vic thu hút nhân
lc KH&CN này to nên dòng di chuyn nhân lc KH&CN gi
chc KT-XH, gia các thành phn kinh t, gia các vùng lãnh th trong ni b quc
gia và di chuyn ra khi lãnh th quc gia. Di chuyn nhân l
li ngun li l      chc, qu    n nhân lc di
chuyn, h , o vi chng cao mà
không mo.
&CN 



18
.[40]. Ni dung qun lý nhân

lc KH&CN bao gm 3 mt:
- Phát trin nhân lc KH&CN (ch yo),
- S dng nhân lc KH&CN
- Nng hong cho nhân lc KH&CN.
 hot hiu qu cn nm vng và vn dng linh hoc
m cng NCKH   ra nhng bin pháp qun lý mn
nhm phát huy tio ca nhân lc KH&CN.
S thành bi ca công tác qun lý nhân lc KH&CN  mt phm vi rt ln, có
th phát trin hay kìm hãm ngun nhân lc KH&CN ca mt t chc hay mt quc
 qun lý ngun nhân lc KH&CN vn mang nng sc thái qun lý nhân s
n nay s làm gim c v ng và cht ca nhân lc KH&CN.
1.1.4. Khái nim Toàn cu hoá và Hi nhp kinh t quc t và hi nhp
quc t v KH&CN.
Toàn cu hoá xut hic nói ti nhiu t thp k 70 th k 20, song
n nay vn còn nhim khác nhau v ni hàm ca khái nim, v c
n chng h qu tt yu ca nó. Nguyên nhân không ch do
tính phc tng và bii ca nó, mà còn
do s khác nhau v lp cn v. Có rt nhiu
cách hiu v toàn c hiu khái ni t cách
chung nhu hoá là mng nhng mi
liên h và quan h ràng bung ln nhau, ph thui vi tt c
các yu t ci sng xã hi, din ra trong tt c c, các quc gia, dân tc
trên toàn th gii, t y sinh hàng lot kh u kin mi.
Liên quan trc tin quá trình toàn cu hoá là quá trình khu vc hoá và
hi nhp quc t. Hi nhp quc t c ht là hi nhp kinh t quc tlà
quá trình các nn kinh t th gii liên kt li vi nhau thành mt th ng chung
thng nh c t chc cht ch vi nhng nguyên tc, chun m  ng
chung mang tính ch và trách nhim phi tuân th  ng ti
t s phi hng mang tính toàn cu.

19
Trên th gi Vit Nam có nhiu cách lý gii v hi nhp kinh t quc
tm chung là gn vi quá trình toàn cu hóa nn kinh t th gii. Các
chuyên gia OECD cho ru hóa kinh t là s vng t do ca các yu t sn
xut nhm phân b tc trên phm vi toàn cTheo IMF thì cho rng
toàn cu hóa là s ng các lung mu dch, vn k thut vi qui mô và
hình th ph thuc ln nhau gia các nn kinh t trên th gii.
Vi tt c s ng trong cách tip cn và lý gii v toàn cu hóa kinh t và
hi nhp kinh t quc t  trên, có th nhn thy ba ht nhân làm nên s
a toàn cu hóa kinh t và hi nhp kinh t quc t là:
1) s vng t do ca các yu t, các ngun lc kinh t trên phm vi toàn cu;
2) s ph thuc ln nhau gia các nn kinh t trên th gii;
3) li ích ln lao có th khai thác và chia s.
Hong KH&CN là mt b phn cu thành ca nn kinh t. Do vy, hi
nhp v KH&CN là mt b phn không th tách ri ca hi nhp kinh t quc t,
chu s chi phi mnh m ca quá trình hi nhp kinh t quc t.
Cùng vi c kinh t, n ra quá trình toàn
cu hoá mnh m cun hút các hong KH&CN ca các quc gia trên th gii tham
gia hi nhp. Nt nhân ca quá trình toàn cu hoá kinh t và hi nhp kinh t
quc t là s vng t do ca các yu t, các ngun lc kinh t, s ph thuc ln
nhau gia các nn kinh t và li ích có th khai thác, chia s, thì ht nhân ca toàn cu
hoá thì hi nhp m nhng ny, là s vng t
do ca các yu t, các ngun lc KH&CN, s ràng buc cht ch v , trách
nhim trong hong KH&CN và li ích to ln có th khai thác, chia s.
Hi nhp quc t v KH&CN là quá trình hong KH&CN trên th gii
liên kt li vi nhau to thành mt b phn, thành phn ha hi nhp kinh t
quc t vi nhng nguyên tc, chun mng vào phc v cho s vn
ng t do và thun li ca các hong kinh t - i trên phm vi toàn cu;

có tính toàn c ng và tuân th i nhp quc t

v KH&CN là nn trình phát trin các hong KH&CN,

20
không ch là hp tác. Hp tác trong Hi nh 
i s ràng buc, ph thuc ln nhau nhinh.
Trong xã hi, hong KH&CN có mi liên h cht ch vi hong kinh
t. Các hong hi nhp kinh t quc t, bao gm c i nhu có
ni dung liên quan ti hi nhp quc t v KH&CN. S ng ca các mi liên
quan này trong hi nhu quy chiu, hi t c hot
ng KH&CN ch yu là: (1) S hu trí tu; (2) Tiêu chung chng và
(3) Dch v KH&CN. Theo quan nim quc t trong hi nhp kinh t quc t thì
hong nghiên cu th nghim, nghiên cu ng dc xp vào loi dch v
h tr phát trin kinh doanh.
Mt trái ca quá trình hi nhp quc t là ngun nhân lc KH&CN s
chuyn dch nhanh t các qun, kém phát trin các quc gia
nlà nhc giàu thuc t chc OECD s mua ngun nhân lc
KH&CN vi giá rt cao nhm khai thác cht xám vào mc tiêu phát trin kinh t
ca hu này s làm cho các qut Nam s rt khó
qun lý, phát trin ngun nhân l phc v mc tiêu phát trin KT-XH
cc cc cnh tranh trong bi cnh toàn cu hóa.
1.2. VAI TRÒ CỦA NHÂN LỰC KH&CN
n ca nhân lc KH&CN
Nhân lc KH&CN ch yng trí óc, có m:
- (1) là long phc tp và có tính sáng to cao (lang càng phc tp
i li cao và nhiu v m t do, yêu co.)
- (2) ng sáng to ca tng cá nhân (vi bn sc, cá tính, phong cách
riêng, không d trn ln, không d hoà tan tuyi vào cái chung) chi vi
h không th ng nht máy móc k lung vi k lut gi gic, trong thc t
u long khoa hi nghiêm ngt v k lut gi gic (gi
ging cng, gi trc cnh vi

- (3) i vi các nhà khoa hc bii vi nhu ngành
vng khoa ht thiên chc xã hng ngh
nghip r cao, coi tri vi bn thân h i va

21
xã hi. Nhà khoa hc thng nhi mình cùng mt lúc hai v th: V
th công dân cc, ca xã hi và v th khoa hc sáng to ngh nghip
ng ngh nghip là biu hing chính tr -
xã hi ca h. Yêu T quc, yêu nhân dân, i vi nhà khoa hc chân chính là biu
hin  tình yêu thii vi khoa hc phng s li ích chung
- (4) nhân lc khoa hc là nhi tip cn nhanh nht các lung thông tin
ngh nghip  quy mô th gii và khu vi cao v giao tip, dân ch 
ng. H có th c lp sáng t bo v danh d c, nhân loi; t s ít
có th d  mt ba mình, tôn th các thành tu và giá tr cc có nn
kinh t, khoa hc công ngh phát trin, khó hong vng nghic.
Bm nêu trên cho thy, các bin pháp và chính sách qui vi
nhà khoa hc và hong khoa hc phi ht sc thn trng, tinh ti x
thô bo, gii vi h.
1.2.2. Vai trò ca nhân lc KH&CN
Ho


: (Nhà bác h); n tài là
nguyên khí ca quc gia. Nguyên khí thnh thì th c mnh ri lên cao, nguyên khí
suy thì th c yu ri xung thp. Cho nên các bc thánh ng ai
không ly vic bng nhân tài, kén chn k ng nguyên khí làm viu
 s hc Thân Nhân Trung n thit cn có nhân tài. Nhân tài 
u lu chúng ta khéo la chn, khéo phân phi,
khéo dùng thì nhân tài càng ngày càng phát trin càng thêm nhi tch H
Chí Minh). 






- ci là vn quý nht; s phát trin xã hi qui

22
ti cùng là phng vào mc tiêu phát trii. Trong các chic phát
trin KT-XH, yu t t vào ví trí trung tâm, va là mc
tiêu phát trin vn có tính cht quy thc hin mc tiêu.
1.2.2.a. Nhân lc KHCN là ngun tài sn ln nht to nên s giàu có ca quc gia
Ngân hàng Th gi xp loi giàu có ca mt
qun nhân lc chim 2/3 ngun tài sn to nên s giàu có ca mt
c [34]. Ngày nay quá trình toàn cu hoá và hi nhp quc t din ra mt cách nhanh
chóng, tài nguyên khoáng s nên cn kit, ch có tri thi là
ngun lc ngày càng phát sinh, phát trin. Quá trình phát trin ca xã hi nhìn tng góc
 ca tng quc gia và toàn cc sp xp li da trên trí tu i.
Nh tin b KH&CN    i to ra, ph  ng chân tay
trong sn phm ngày mt gi. Nhu ca th k 20 t l này là
9/10, nh l m xung ch ng sn phm
p 50 ln so v c. D n t
l ng chân tay trong sn phm ch còn là 1/10 [38]. Các nhà khoa hc nghiên
cu kinh nghim thành công c  c công nghip mi hu h ng ý vi
nhn xét rng s thành công v kinh t ca h là do bit kt hp hu hiu các nhân
t ni lc và yu t khách quan thun li bên ngoài. Trong các nhân t ni lc thì
ngun lc bit là ngun nhân lc
khoa hc công ngh.
1.2.2.b. Nhân lc khoa hc công ngh là ct lõi ca KH&CN.
Nhân t i là nhân t quynh ca các nhân t to ra và thc hin

công ngh, cho dù có nhc thit b ng s
dng thì thit b  nên vô dng.
1.2.2.c. Nhân lc khoa hc công ngh là nhân t quy nh trong vic thu dn
khong cách phát trin gic này vc khác
Nh có nhân lc khoa hc và hong NCKH mà công ngh i mi,
sn xut phát trin kéo theo s phát trin ca xã hi. S chênh lch gic ngày
nay ch yu do s chênh lch ca tri thc, c KH&CN i, mun rút ngn
khong chênh lch này phi, ngun nhân lc khoa hc thc hin;
to ra cho mình mt ngun nhân lc khoa hc thích hp, s có th kh i kp.

23
1.2.2.d. Nhân lc khoa hc là nhân t n bm gi c lp ch quyn
quc gia và an ninh xã hi
Th git trong tình trng luôn luôn có nhng him nguy rình rp,
chin tranh; hu hong; ma tuý; bnh t gii quyt các him
ho k trên không th không có s tham gia ca ngun nhân lc khoa hc công ngh.
Nn tranh chp tri thc (chy máu chng minh tm quan trng ca
nhân lc khoa h Pháp ch ánh thu thu nhp quá cao
(54% so vc khác 20-i di tn
c M và nhi chit các nhà khoa hc ca
 cho nhp quc tch d  thu hút
nhân tài kim li cho mình. Gi c ngun lc KHCN quu kin
quan tr gi c an ninh và ch quyn quc gia.
1.3. NHỮNG KINH NGHIỆM CỦA QUỐC TẾ VÀ TRONG NƯỚC
TRONG VIỆC PHÁT TRIỂN NGUỒN NHÂN LỰC KH&CN.
1.3.1. Kinh nghim c
 

. 
và


. t


().
1.3.2. Kinh nghim ca Singapore
Singapore t thành công trong vi d
b KH&CN; Singapore luôn tìm cách b ngun nhân lc cn thit h tr
nn kinh t tri thc bng vic ng các hc bng, hc bng nghiên cu sinh và
n ngun nhân lc  h tr phát tri
R&D u t m gii. Singapore t mc tiêu phát hin, bng

24
và xây dng ngun nhân l th gii, cng c và gieo gic
ng có tính chic, có kh nh tranh trên toàn cu. Chính sách
nhân tài ca Singapore: Chú tr     c - o (chim khong
20% tng chi ngân sách quy mnh vic thu hút các chuyên gia gii ca
c ngoài ti làm vic ti Singapore); Phát trin k i.
1.3.3. Kinh nghim ca Hàn Quc
T nhing vic honh và thc thi
các bin pháp, chính sách, chic phát trin ngun nhân lc phù hp vi yêu
cu phát trin tn lch sc bin vic không ngng
ci ma s phát tric.
Hàn Qu ra chic phát trin ngun nhân lc:
- Phát trin kh c cao nht cho mi dân Hàn Quc.
- Phát trin tri thc và ngun nhân lc - ng lc trc tip quy
ng kinh t và phát tric.
- a hiu qu vic s dng và qun lý các ngun nhân lc.
- ng xây d h tng cn thit cho s phát trin ngun
nhân lc.

- y mnh vic xây dng, cng c và hoàn thành tu t chc b
n lý và thc thi thành công các mc tiêu phn
 a chic phát trin ngun nhân lc.
1.3.4. Kinh nghim ca Trung Quc
HTQT v KHCN là mt b phn cu thành quan trng trong công tác
KH&CN ca Trung Quc. Trung Quc ng gii pháp:
- Xây dng ch án trm HTQT v KH&CN, thành lp qu
HTQT v KH&CN
- Xây dng mHTQT v  cao
- Xây d KH&CN quan trng: mô hình hp
     - investement), phi hp trin khai R&D và cùng chia s
thành qu nghiên cu c áp dng rng rãi.