SKKN MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4

MỘT SỐ KINH NGHIỆM DẠY HỌC
MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4.

A) ĐẶT VẤN ĐỀ:
Việc nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục đạo đức cho học sinh là
yêu cầu thường xuyên của công tác giáo dục, đồng thời cũng là yêu cầu hết sức
cấp thiết trong bối cảnh như hiện nay.
Bởi do ảnh hưởng tiêu cực của kinh tế thị trường nên hiện tượng học sinh
coi thường kỉ luật, coi thường thầy cô giáo, thiếu lễ độ với người trên xuất hiện
ngày càng nhiều. Tình trạng các em lười biếng, trốn học, không chịu khó học
tập, thích quay cóp cũng gia tăng.
Trong khi nền văn hóa dân tộc ngày nay được hoàn thiện thì những hành
vi trái với đạo đức vẫn còn tồn tại (mà tồn ngay trong chính trường học). Có thể
nó sẽ lan rộng ra nếu như chúng ta không kịp ngăn chặn.
Làm thế nào để giáo dục đạo đức cho học sinh một cách có hiệu quả? Đòi
hỏi những người làm công tác giáo dục phải biết chọn cho mình những cách
giảng dạy phù hợp nhất.
Trường tiểu học nhằm trang bị những cơ sở ban đầu cho việc hình thành
và phát triển nhân cách của học sinh hướng các em biết sống, học tập và lao
động trong xã hội với nhiều mối quan hệ và đa dạng. Vì vậy, việc rèn luyện,
giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học là vấn đề có tầm quan trọng đặc biệt.
Thực tế qua nhiều năm giảng dạy, tôi nhận thấy: Ngoài việc giáo dục đạo
đức cho học sinh thông qua các môn học như: Tiếng việt, Lịch sử, Địa lí, Khoa
học còn có một con đường giáo dục đạt hiệu quả, phù hợp với tâm sinh lí lứa
tuổi đó chính là giáo dục trực tiếp qua môn đạo đức. Vì qua môn học này, ta có
điều kiện giáo dục đạo đức cho các em một cách có hệ thống theo chương trình
khá chặt chẽ; giúp hình thành được ý thức đạo đức ở mức độ sơ giản, định
hướng rèn luyện một cách có tự giác những hành vi, thói quen hành vi đạo đức
tương ứng. Thông qua các bài học đạo đức sẽ giúp các em có ý thức học tốt các
môn học khác và tạo tiền đề cho hoạt động đạo đức. Giúp các em có cơ sở cần
thiết để học tốt môn giáo dục công dân ở bậc học tiếp theo.

Do đó, việc giảng dạy tốt môn Đạo đức ở tiểu học nói chung và của lớp 4
nói riêng là yêu cầu hết sức quan trọng.
B) GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. TÌM HIỂU NHỮNG VẤN ĐỀ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN GIẢNG
DẠY TỐT MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4:
1. Tìm hiểu đặc điểm tình hình chung của học sinh khối 4:
Qua những năm làm công tác chủ nhiệm, tôi cùng các bạn đồng nghiệp
có chung nhận xét như sau:
- Các em học sinh khối lớp 4 rất hiếu động và thiếu sự kiềm chế, thích
bắt chước, rất tò mò và ham học hỏi. Tuy trình độ nhận thức của các em có phát
triển hơn so với học sinh ở độ tuổi lớp 2, 3 nhưng kinh nghiệm sống của các em
vẫn còn non nớt, chưa có đủ năng lực nhận thức các chuẩn mực đạo đức trên
bình diện lí luận.
- Khi khảo sát chất lượng về hai mặt giáo dục ở thời điểm đầu năm học,
chúng tôi rất trăn trở vì lớp cũng còn "một số thành viên đặc biệt" cần quan tâm
kịp thời. Dù mỗi một trường hợp đặc biệt có thể khác nhau, song vẫn là tồn tại
những mặt hạn chế cần khắc phục.
2. Thực trạng lớp 4 năm học 2011-2012:
Năm học 2011-2012, tôi được phân công chủ nhiệm lớp 4D, sĩ số lớp là
19 học sinh trong đó 3 nữ, sau khi khảo sát chất lượng đầu năm về cả hai mặt
học lực và hạnh kiểm, tôi cảm thấy lo lắng bởi nhiều nguyên nhân.
Chẳng hạn: Sự bùng nổ của các phương tiện thông tin đã ảnh hưởng rất
nhiều đến môi trường giáo dục cho trẻ. Các em có xu hướng thích vui chơi
nhiều hơn học tập dẫn đến việc một số em chưa có tinh thần vượt khó trong học
tập, thường xuyên vi phạm nội qui trường, lớp Nếu không tìm cách khắc
phục thì chắc chắn kết quả cuối năm sẽ đạt không cao.
3. Tìm hiểu những nguyên nhân ảnh hưởng đến quá trình phát triển toàn
diện của học sinh:
a) Điều kiện, hoàn cảnh gia đình:
Đa số các em đều ở khóm Cái Nai, trong số 19 học sinh có: 5 học sinh

có cha mẹ làm nghề buôn bán, số cha mẹ các em còn lại làm nghề nông, làm
thuê.
Do điều kiện hoàn cảnh của các em khác nhau nên những mặt hạn chế
cũng khác nhau chẳng hạn: một vài cha mẹ học sinh bận buôn bán, làm ruộng,
làm thuê, chạy xe ôm thì ít có điều kiện theo sát con em trong việc học tập
hàng ngày cũng như quản lý chặt chẽ hoạt động vui chơi từng giờ của các em,
(nếu cha mẹ không qui định cụ thể) hoặc một số trường hợp phụ huynh rất quan
tâm đến việc học tập của con em nhưng vì quan tâm chưa đúng cách nên đã ảnh
hưởng rất nhiều đến quá trình giảng dạy của giáo viên.
Điều kiện về kinh tế đa số học sinh có điều kiện kinh tế khó khăn 1/26
học sinh của lớp được gia đình trang bị máy vi tính (máy đó có thể là của cha
mẹ, anh chị đang sử dụng nhưng các em đã bước đầu biết cách sử dụng), có
15/3 học sinh gia đình đều có ti vi, đầu đĩa.
b) Về sở thích vui chơi của các em:
Các em đang có xu hướng yêu thích nhạc hiphop, nhạc trẻ có nội dung
nói về tình yêu đôi lứa cuồng nhiệt, thích chơi game có nội dung không lành
mạnh thích xem phim hoạt hình và chương trình dành cho thiếu nhi, thích
đọc truyện, sách báo, thiếu nhi, thích được tham gia các hoạt động phong trào.
4. Tìm hiểu chương trình môn đạo đức lớp 4:
Hiện nay, học sinh lớp 4 của cả nước đã được học chương trình sách giáo
khoa mới Qua tìm hiểu cặn kẻ về môn đạo đức tôi tâm đắc và thật sự say mê
giảng dạy môn học này.
a) Về nội dung sách giáo khoa Đạo đức lớp 4:
Chương trình môn đạo đức lớp 4 gồm 14 bài, đề cập đến các chuẩn mực
hành vi trong các mối quan hệ (quan hệ với bản thân; quan hệ với gian đình;
quan hệ với nhà trường; quan hệ với cộng đồng xã hội; quan hệ với môi trường
tự nhiên).
- Mỗi bài học được cấu trúc như sau:
+ Thông tin/ sự kiện / tình huống để đặt vấn đề cho học sinh suy nghĩ.
Câu hỏi: Mỗi bài có từ 2 đến 3 câu hỏi nhằm hướng dẫn học sinh khai

thác, phân tích các thông tin, sự kiện, tình huống để giải quyết, rút ra bài học
đạo đức.
Bài tập: Mỗi bài gồm 5 đến 7 bài tập các dạng bài tập rất phong phú và
đa dạng để giúp học sinh củng cố lại kiến thức, hình thành thái độ, kỉ năng và
hành vi tích cực: Đóng vai, quan sát tranh và kể chuyện tranh, xây dựng phần
kết của câu truyện có kết cục mở, thảo luận, phân tích tình huống, tranh tình
huống, trò chơi có liên quan đến bài học, xứ lí tình huống, điền từ thích hợp vào
chỗ trống, bày tỏ ý kiến, thái độ, hát múa, kể chuyện, đọc thơ, đọc cao dao, tục
ngữ hoặc vẽ tranh về chủ đề đạo đức
Thực hành: Mục đích để hướng dẫn học sinh thực hành bài học trong
cuộc sống thực tiễn và chuẩn bị bài tiếp theo.
b) Về tổng thời lượng dành cho môn đạo đức lớp 4:
Là 35 tiết/năm học được phân bổ như sau:
- 14 bài dạy trong 28 tiết.
- Thực hành kĩ năng giữa kì, cuối năm 4 tiết.
- Đặc biệt có 3 tiết dành cho địa phương .
c) Về quan điểm khi dạy môn đạo đức lớp 4:
Day môn đạo đức là quá trình chuyển tải những giá trị chuẩn mực đạo
đức của xã hội hình thành niềm tin, tình cảm và hành vi đạo đức của học sinh.
Điều đó chỉ có kết quả tốt khi học sinh hứng thú, tích cực chủ động tham gia
vào quá trình dạy học.
III. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý KHI TỔ CHỨC DẠY HỌC
MÔN ĐẠO ĐỨC LỚP 4:
1. Xác định mục tiêu từng bài dạy:
Mục tiêu bài dạy chính là "kim chỉ nam" cho giáo viên khi tiến hành tổ
chức giờ dạy, mục tiêu của từng bài được thực hiện trong 2 tiết.
+ Ở tiết 1: Chủ yếu cung cấp cho học sinh những tri thức về chuẩn mực
hành vi, bao gồm:
. Yêu cầu của chuẩn mực hành vi.
. Ý nghĩa, tác dụng của việc thực hiện

. Cách thực hiện chuẩn mực hành vi đạo đức.
+ Ở tiết 2: Mục tiêu của bài lên lớp ở tiết 2 cũng cùng mục đích. Mục tiêu
chủ yếu của bài là hình thành cho học sinh những kĩ năng, hành vi để các em có
thể ứng xử đúng đắn trong cuộc sống, sinh hoạt, học tập, lao động ở nhà
trường, gia đình và ngoài xã hội.
Vì vậy, cần xác định rõ: Cần hình thành kĩ năng gì? Chúng sẽ giúp học
sinh ứng xử như thế nào? Ngoài ra, bài lên lớp ở tiết 2 còn góp phần củng cố ý
thức và hình thành thái độ đạo đức cho học sinh.
2. Xem xét nội dung từng bài:
Bước tiếp theo tôi đọc kĩ từng nội dung, kiến thức được thể hiện ở sách
giáo khoa nhằm mục đích xem xét nội dung có phù hợp với lớp chưa? Từ đó có
thể sưu tầm và chọn một truyện, tình huống khác hay thay thế những bài tập
có nội dung gần gủi với thực tế của lớp. Điều quan trọng là căn cứ vào gợi ý
của sách, tính đến hoàn cảnh cụ thể của địa phương mình, lớp mình để đi đến
một quyết định thích hợp với yêu cầu cần (mục tiêu) nội dung, phương pháp,
hình thức tổ chức dạy học cụ thể.
Ví dụ: Nội dung bài "Giữ gìn các công trình công cộng" (SGK Đạo đức
trang 34) có bài tập 2a.
Em hãy cùng các bạn trong nhóm thảo luận về cách ứng xử trong tình
huống sau đây.
- Một hôm, khi đi chăn trâu ở gần đường sắt, Hưng thấy một số thanh sắt
nối đường ray đã bị bọn trộm lấy đi mất. Nếu em là bạn Hưng, em sẽ làm gì khi
đó? Vì sao?
- Khi xem xét nội dung này tôi nghĩ học sinh lớp mình có thể không
tưởng tượng được rõ thanh sắt nối đường ray là gì? Tính nguy hiểm của hành
động trộm cắp mà bọn thanh niên đã làm và các em không thể vận dụng được
nội dung này vào cuộc sống thực của mình, cho nên tôi đã thay tình huống bằng
một dạng khác như sau:
- Trên đường đi học về, Hưng thấy bạn nam đang dùng nạng thung bắn
vào bóng đèn ở cột điện bên đường. Nếu em là Hưng em sẽ làm gì khi đó? Vì

sao?
3. Lựa chọn và vận dụng linh hoạt các phương pháp, hình thức, phương
tiện giảng dạy môn đạo đức lớp 4:
Đây cũng là vấn đề trọng tâm quyết định thành công trong tiết dạy. Vì
vậy, phải cân nhắc khi lựa chọn vận dụng các phương pháp, hình thức, phương
tiện để giảng dạy.
a) Trong tiết 1: Để giải quyết nhận thức cần phải giải quyết tốt 3 bước:
- Cung cấp biểu tượng
- Xây dựng mẫu hành vi
- Ghi nhớ
+ Biểu tượng đạo đức được đưa ra với hình thức: Truyện kể, tình huống,
thông tin để giáo viên hướng dẫn học sinh khai thác, phân tích. Từ đó rút ra bài
học đạo đức.
* Truyện kể: Truyện kể được xem như một loại hình phương tiện đặc
biệt, giúp cho việc chuyển tải những hành vi không phải chỉ có giáo viên mới
thực hiện được mà học sinh cũng có thể tham gia. Tùy theo từng bài, giáo viên
xem xét nội dung nào phù hợp để học sinh "sắm vai theo mẫu hành vi" của
truyện kể
Ví dụ: Trong bài " Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ" (SGK trang 17) có
truyện "Phần thưởng". Truyện này các em có thể tham gia đóng tiểu phẩm nên
tôi đã giao việc cho các em như sau:
- Mỗi tổ sẽ cử các bạn tập sắm vai theo hành vi truyện kể, tuần sau cô sẽ
mời đại diện các tổ bốc thăm xem tổ nào được lên diễn.
Theo dõi, tôi thấy các em rất tích cực và sôi nổi tập luyện để được diễn.
Có nhóm tập lúc đầu giờ, giờ chơi, có nhóm hẹn nhau cùng học nhóm ở nhà
một người bạn nào đó để tập. Hóa ra tôi đã đưa các em đến với một hoạt động
vui chơi giải trí bổ ích mà lại rèn luyện được cho các em sự tự tin, bạo dạn
trước đám đông.
Qua việc tham gia trò chơi, giáo dục cho các em mối quan hệ đạo đức
mang tính nhân ái của các em, mang lại niềm vui nhận thức và khi học sinh

nắm tình tiết của truyện kể đạo đức, tôi tiến hành hướng dẫn học sinh phân tích
truyện đạt yêu cầu rất cao, tiết học càng thêm sinh động.
* Tình huống đạo đức: Một tình huống liên quan đến bài đạo đức đưa ra,
trong đó các nhân vật chưa thực hiện hành vi ứng xử của mình (tình huống mở).
Ví dụ: Trong bài "Trung thực trong học tập" (SGK trang 3) yêu cầu học
sinh giải quyết tình huống sau:
Hôm qua, Long mãi chơi, quên chưa sưu tầm tranh, ảnh phục vụ cho bài
học. Sáng nay đến lớp, Long mới nhận ra và rất lo lắng
Câu hỏi 1: Theo em bạn Long có thể có những cách giải quyết như thế
nào?.
Câu hỏi 2: Nếu em là bạn Long, em sẽ làm gì? Vì sao?
- Để giải quyết những tình huống giả định có vấn đề đạo đức như trên có
thể hướng dẫn học sinh vận dụng phương pháp tổ chức trò chơi, phương pháp
đóng vai, thảo luận nhóm, đàm thoại để giúp các em đoán cách giải quyết riêng
của mình.
- Cần phân biệt hình thức "đóng vai" để giải quyết tình huống khác với
"sắm vai" theo mẫu hành vi có sẵn, để vận dụng phương pháp tổ chức phù hợp
nhất.
+ Cần nhấn mạnh cho người đóng vai hiểu rõ vai của mình để không lạc
đề.
+ Phải dành thời gian phù hợp cho các nhóm chuẩn bị đóng vai, thể hiện
tình huống (có hướng giải quyết).
+ Nên khích lệ cả những học sinh nhút nhác cần tham gia.
+ Giáo viên - học sinh có thể chuẩn bị đạo cụ đơn giản để tăng sự hấp
dẫn khi thể hiện tình huống.
+ Đối với tình huống trong bài trên, giáo viên có thể tổ chức như:
. Chia lớp ra thành các nhóm nhỏ (nhóm 4 học sinh).
. Giáo viên cho các nhóm thảo luận để đóng vai theo tình huống; các
nhân vật gồm: người dẫn truyện, Long và các bạn.
. Các nhóm thảo luận, phân công vai diễn, đưa ra cách giải quyết tình

huống.
. Gọi các nhóm lên diễn (lưu ý thời gian).
Có thể học sinh có nhiều cách giải quyết tình huống khác nhau nhưng dù
sao đó cũng là cách lựa chọn theo suy nghĩ của các em. Từ đó, giáo viên dễ
nhận xét, đánh giá cũng như kịp thời uốn nắn hành vi ứng xử chưa đúng với
chuẩn mực, nhằm rút ra bài học đạo đức cần thực hiện.
Bên cạnh truyện kể, tình huống đạo đức còn có hình thức để xây dựng
biểu tượng đạo đức thật sinh động, hấp dẫn đó là cung cấp thông tin.
* Thông tin: Đây là những thông tin có liên quan chặt chẽ với chuẩn mực
hành vi được giáo dục cho học sinh. Chúng được nêu ra để các em phân tích và
rút ra kết kết luận cần thiết. Từ kết luận này, học sinh có được bài học đạo đức
tương ứng.
- Khâu chuẩn bị để tiến hành hoạt động cung cấp thông tin, phân tích
thông tin có tác dụng rất lớn cho việc tổ chức thành công hoạt động này.
Ví dụ: Khi dạy bài "Tích cực tham gia các hoạt động nhân đạo" (SGK
trang 37).
+ Khâu chuẩn bị: Ở họat động nối tiếp của tiết trước, giáo viên dặn dò
học sinh sưu tầm tranh ảnh, thông tin qua báo đài về các vấn đề có liên quan
đến thông tin trong SGK, đến chủ đề hoạt động nhân đạo. Đầu giờ mang ra trao
đổi để các bạn cùng xem, cùng tìm hiểu những khó khăn do thiên tai, chiến
tranh gây ra. Suy nghĩ xem mình có thể làm gì để giúp đỡ họ.
Do có khâu chuẩn bị tốt nên khi tôi tổ chức cho các em thảo luận nhóm,
cá nhân trình bày những nôi dung cần thiết trong bài học thì lớp tôi rất sôi nổi,
tiết học diễn ra thật tự nhiên.
Chẳng hạn: Các em nêu được những dẫn chứng cụ thể về hậu quả của
thiên tai, chiến tranh gây ra. Tỏ rõ thái độ phản đối chiến tranh mà đề quốc
Mỹ gây ra làm cho hàng trăm nghìn người bị tật nguyền nêu lên được những
biện pháp góp phần giải quyết những khó khăn mà những nạn nhân đang gánh
chịu. Báo cáo được những hoạt động nhân đạo mà địa phương đã làm được.
- Khi vận dụng các phương pháp trong giờ dạy, giáo viên cần lưu ý

không nên quá bám theo sách giáo viên mà tổ chức giờ dạy.
Ví dụ: Khi dạy bài "Tôn trọng luật giao thông" (SGK trang 40) sau phần
cung cấp thông tin nói về tai nạn giao thông thì tiếp theo sau là một số câu hỏi
phân tích những thông tin.
+ Phần này không nên áp dụng phương pháp hoạt động thảo luận nhóm,
cho học sinh ghi ra những kết quả thảo luận, trình bày kết quả thảo luận, trình
bày kết quả sau khi thảo luận.
Qua thực dạy, tôi thấy cho các em hoạt động cá nhân sẽ đạt được hiệu
quả cao hơn. Các em mỗi người một ý hiểu về hậu quả, nguyên nhân cũng như
nêu những việc cần làm để tham gia giao thông an toàn.
Nếu cho các em thao luận rồi báo cáo sẽ có nhiều ý trùng lắp hoặc các
nhóm bạn đã báo cáo "hết ý" của nhóm mình tìm ra cho nên các em không có gì
mới để báo cáo kịp thời (bị giới hạn thời gian). Rồi thời gian để học sinh và
giáo viên nhận xét sẽ kéo dài. Những hiệu quả chưa chắc đạt cao hơn so với
cách tổ chức hoạt động cá nhân. Chẳng hạn:
Tai nạn giao thông để lại những hậu quả gì? (người chết, người bị
thương, bị tàn tật, xe hư, giao thông bị ngưng trệ tổn thương về người và
của).
Tại sao lại xảy ra tai nạn giao thông ? (do lái xe nhanh, vượt ẩu, lái xe
trong tình trạng say rượu, chạy hàng đôi, hàng ba, đánh võng trên đường, vượt
đèn đỏ, xe bị trục trặc về kỉ thuật không chấp hành tốt luật lệ giao thông).
Có thể nói, học sinh lớp 4 có những kinh nghiệm nhất định về cách ứng
xử (tuy chưa sâu) cho nên, giáo viên cần vận dụng tốt những phương pháp dạy
học tích cực, tạo điều kiện cho các em được nói nhiều hơn.
- Chuẩn mực hành vi ở lớp 4 mang tính tổng hợp mà mỗi truyện kể, tình
huống thông tin chỉ nêu lên một khía cạnh của hành vi. Bởi vậy, từ khía cạnh
được nêu lên, giáo viên phải khéo léo gợi mở, dẫn dắt phù hợp để xây dựng
một mẫu hành vi theo yêu cầu đạo đức phù hợp với năng lực đạo đức của các
em.
Ví dụ: Trong bài "Hiếu thảo với ông bà, cha mẹ" (SGK trang 17) từ tấm

gương của Hưng biết biếu bà cái bánh xốp mềm và thơm. Giáo viên cần giúp
học sinh nêu ra những việc làm phổ biến để thể hiện lòng hiếu thảo với ông bà,
cha mẹ như; hàng ngày làm vui lòng ông bà, cha mẹ qua các việc đi xin phép,
về chào hỏi giữ yên lặng cho ông bà, cha mẹ nghỉ ngơi, lễ phép vâng lời, biết
giúp ông bà, cha mẹ bằng những việc mình có thể làm. Khi ông bà, cha mẹ đau
yếu cần quan tâm thăm hỏi, chăm sóc
* Ghi nhớ: Trong mỗi bài đạo đức lớp 4 đều đưa ra nội dung cần ghi nhớ,
nhiệm vụ của giáo viên là giúp học sinh hiểu được mục đích của ghi nhớ và tạo
ra những tâm thế thích hợp để nhắc nhở các em thực hiện chuẩn mực đạo đức
vừa học xong.
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh ghi nhớ của bài "Biết ơn thầy giáo, cô
giáo" (SGK trang 20) phải giúp học sinh hiểu được:
- Chuẩn mực hành vi là gì?
- Chuẩn mực hành vi ấy như thế nào?
- Vì sao phải thực hiện chuẩn mực hành vi đó?
Không nên dùng phương pháp giáo dục nặng nề về thuyết giáo như bắt
học sinh học thuộc lòng những tri thức đạo đức. Mà biến trí thức đạo đức thành
niềm tin và tình cảm đạo đức, đồng thời chú trọng việc học tập hành vi đạo đức
và xây dựng thói quen đạo đức. Muốn vậy, ta phải tìm mọi cách tác động vào
tình cảm, ý chí, sự học tập thái độ hàng ngày của các em. Việc tổ chức cho học
sinh tiếp xúc với người thực, việc thực sẽ có hiệu quả hơn nhiều so với lý
thuyết khô khan.
Ví dụ: Khi dạy bài "Kính trọng biết ơn người lao động" (SGK trang 27)
lúc kiểm tra bài, ta không nên ép học sinh phải thuộc làu làu tri thức được tóm
tắt trong phần ghi nhớ mà phải chú trọng việc học tập chuẩn mực.
+ Giáo viên có thể yêu cầu học sinh:
. Em hãy nêu một ví dụ về bản thân trong việc thực hiện "kính trọng biết
ơn người lao động?"
. Vì sao em thực hiện được tốt như thế ?.
Nếu học sinh biết xác định và giải thích tức học sinh đã nắm được tri

thức bài học.
b) Trong tiết 2: Cần chú trọng việc hình thành kỉ năng hành vi và thói
quen đạo đức trong cuộc sống tập cho các em giải quyết vấn đề về những tình
huống giả định trong thực tế.
Trong sách giáo khoa, những bài tập đạo đức đưa ra nhằm giúp học sinh
phát hiện ra tri thức mới, bày tỏ thái độ và vận dụng bài học để hình thành kỉ
năng, hành vi tương ứng.
Ví dụ: Trong bài "Kính trọng và biết ơn người lao động" có hệ thống bài
tập thật đa dạng và phong phú.
Muốn cho các tri thức được thắm sâu bền vững, ta cần phải tổ chức ôn
luyện nhiều lần thông qua các hình thức luyện tập, luyện tập bằng trò chơi, sắm
vai, trò chơi vận động, trò chơi trí thức, nêu gương
Ví dụ: Khi dạy bài "Tiết kiệm tiền của" (SGK trang 11) giáo viên có thể
liên hệ trong thực tế, gần gủi, nêu gương những em đã gom góp những tờ giấy
còn thừa của năm trước đóng thành tập để làm nháp, những bạn mượn sách của
anh chị năm trước để sử dụng vì muốn cha mẹ đỡ tốn kém.
Hay khi dạy bài "Vượt khó trong học tập" (SGK trang 5) giáo viên gợi ý
cho học sinh nêu lên những tấm gương vượt khó trong học tập của lớp, của
trường mình hay những tấm gương vượt khó mà các em đã được biết qua báo,
đài, qua các bài tập đọc, kể chuyện.
Chẳng hạn: Thầy giáo Nguyễn Ngọc Ký dù bị tàn tật nhưng nhờ lòng
quyết tâm cao nên thầy đã thành đạt. Một số bạn có hoàn cảnh nghèo, tàn tật
nhưng đã vượt mọi khó khăn, sớm bươn chải mà vẫn đến trường học giỏi.
+ Giáo viên chỉ dành ít phút để gợi mở, dẫn chứng những tấm gương; sẽ
tác động mạnh mẽ đến những suy nghĩ của các em, chỉ cho học sinh thấy các
em là những người may mắn được cha mẹ lo lắng, có đầy đủ những điều kiện,
phương tiện học tập. Vì thế các em hãy nổ lực học tập hơn nữa, không nên
chùng bước khi gặp phải khó khăn.
Việc giảng dạy môn đạo đức nói riêng cũng như việc giáo dục đạo đức
cho học sinh nói chung gói gọn trong phạm vi nhà trường chưa đủ. Vì thời gian

học tập ở lớp còn ít mà thời gian các em hoạt động nhiều ở gia đình và bên
ngoài xã hội. Vì thế việc kết hợp chặt chẽ ba môi trường giáo dục là việc làm
hết sức quan trọng.
4. Kế hợp chặt chẽ ba môi trường giáo dục:
a) Trao đổi với phụ huynh:
- Ngay từ đầu năm, nhà trường đã tổ chức cho giáo viên và phụ huynh
gặp gỡ nhau qua buổi họp phụ huynh.
+ Ngoài việc báo cáo về đặc điểm, tình hình lớp, tôi còn gợi ý với phụ
huynh nhiều biện pháp hỗ trợ cho các em học tốt: như trang trí góc học tập, lập
thời gian biểu cụ thể cho các em, góp ý với phụ huynh những hạn chế cho các
em tiền tiêu sài. Tránh trường hợp các em tự ý thuê băng đĩa, phim bạo lực hay
tìm đến tiệm geme để chơi game
Tập cho các em có thói quen làm việc theo thời gian biểu, tránh trường
hợp các em ngồi hàng giờ để xem phim hay những trò chơi khác. Động viên
phụ huynh có điều kiện cho các em đọc báo nhi đồng, truyện thiếu nhi
- Thường xuyên liên lạc với phụ huynh qua điện thoại, gặp gỡ trực tiếp
khi có những vấn đề cần trao đổi.
b) Hướng dẫn học sinh học tập, vui chơi ở nhà:
- Ngoài việc đề nghị phụ huynh lập thời gian biểu cụ thể cho từng em
(tùy theo điều kiện, hoàn cảnh), tôi còn hướng dẫn các em mượn sách, báo của
thư viện trường. Nếu em nào có điều kiện mua thì chuyền tay cho các bạn cùng
nhau đọc, cùng nhau sưu tầm những gương tốt, mở rộng tầm hiểu biết.
- Học sinh lớp 4 của trường tôi học buổi sáng, cho nên tôi đã giới thiệu
cho các em những chương trình dành cho thiếu nhi.
Ví dụ:+ Đài CTV1:5 giờ 30 phút có trương trình dành cho thiếu nhi
- Hướng dẫn học sinh tiếp nhận thông tin một cách " có chọn lọc" tổ chức
cho các em vui chơi lành mạnh sẽ có tác dụng rất hiệu quả đối với việc giáo dục
các em. Giúp các em học tập mẫu hành vi đạo đức, làm phong phú vốn văn học
cho các em.
- Do điều kiện của các em điều ở vùng nông thôn nên việc tổ chức cho

các em học nhóm ở tại gia đình của một số em rất khó khăn.
+ Tùy theo bài đạo đức, tôi gợi ý hướng dẫn cho các em cùng sưu tầm
thông tin, hình ảnh từ báo, đài, hay gương người thật việc thật có ở những nơi
các em ở khâu chuẩn bị này tốt đã giúp cho tiết dạy môn đạo đức của tôi
càng sinh động, đạt hiệu quả. Vì hầu hết các bài đạo đức trong phần bài tập đều
có yêu cầu sưu tầm
Ví dụ: Bài " Vượt khó trong học tập" (SGK trang 5)
Câu 5: Sưu tầm và kể lại một tấm gương vượt khó mà em thấy cảm phục.
Bài: "Biết bày tỏ ý kiến" (SGK trang 8)
Câu 4: Em hãy viết, vẽ, kể chuyện cùng các bạn trong nhóm xây dựng
một tiểu phẩm về quyền được tham gia ý kiến của trẻ em.
Bài: "Tiết kiệm thời giờ" (SGK trang 14)
Câu 6: Em hãy lập thời gian biểu và trao đổi với các bạn về thời gian
biểu của mình.
Bài ": "Biết ơn thầy giáo, cô giáo" (SGK trang 20)
Câu 4: Em hãy viết, vẽ, kể chuyện hoặc cùng các bạn trong nhóm xây
dựng một tiểu phẩm về chủ đề kính trọng, biết ơn thầy giáo, cô giáo.
Câu 5: Sưu tầm các bài hát, thơ, truyện, ca dao, tục ngữ nói về công lao
của các thầy giáo, cô giáo.
c) Hướng dẫn các em về những hoạt động phong trào nhằm rèn đạo đức
cho các em :
Ví dụ:
- Phong trào "Quyên góp để tặng cho các bạn nghèo, các bạn gặp thiên
tai" hay "Quyên góp sách tặng cho các bạn lớp dưới" nếu các em tích cực
tham gia tức là các em hiểu được tinh thần tương thân, tương ái.
- Phong trào "Đôi bạn cùng tiến" rèn cho các em ý thức quan tâm giúp đỡ
bạn.
Khi day từng bài đạo đức, tôi thường kết hợp vận động các phong trào.
+ 75,5% học sinh đăng ký cuối năm góp sách cũ cho thư viện trường tặng
các bạn khó khăn.

+ 100% học sinh của lớp tích cực quyên góp tiền cho các bạn ở vùng bị
thiên tai, bão lụt.
+ Tham gia thăm hỏi một số bạn gặp khó khăn của lớp, của trường
Tóm lại: Muốn giảng dạy tốt môn đạo đức phải biết kết hợp các phương
pháp giáo dục và phải đảm bảo tính thực tế và bền vững
III. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC:
Khi xác định "Môn đạo đức định hướng cho các môn học khác và tạo tiền
đề cho các hoạt động đạo đức " tôi đã chọn cho mình phương pháp giảng dạy
như đã nêu trên và vận dụng sự hiểu biết của bản thân đồng thời phối hợp nhịp
nhàng trong các tiết lên lớp kết hợp giáo dục rèn luyện kỹ năng cho học sinh
dẫn đến kết quả mỗi năm học đạt được kết quả khả quan không phụ lòng tôi
mong đợi.
Đó chính là nhờ sự nhiệt tình giảng dạy tốt của giáo viên dẫn đến học
sinh học tập tốt. Có ý thức học tập và phấn đấu ngày một cao hơn.
Qua quá trình thực hiện phương pháp dạy học phát huy tính tích cực,
sáng tạo của học sinh đa số học sinh rất hứng thú học, không thụ động, không
có thời gian trống, học sinh làm được liên tục và yêu cầu học sinh phải tư duy,
có tính nhanh nhẹn, nhạy bén, học sinh phát huy năng lực học tập, năng lực
nhận xét, đánh giá và sửa chữa bạn.
- Về môn đạo đức: Học xong chương trình môn đạo đức các em đã được
trang bị đầy đủ kiến thức của môn học, các em đã hoàn thành các nhận xét đủ
cơ sở để đánh giá, xếp loại học lực môn đạo đức.
Cụ thể năm học như sau:

Năm
học
2009
-2010
Tổng
số

học
sinh
XẾP LOẠI


Đạt
Chưa đạt
Năm
học
2010-
2011
Tổng số
h
ọc sinh
XẾP LOẠI


Đạt Chưa đạt
Đầu
năm
26 92,30 %
7,70
%
Đầu
năm
30 93,33 6,77%
Cuối
học
kì 1
26 96,15 % 3,85 %

Cuối
học kì
1
30 96,66
44%
Cuối
năm
26 100 %
Cuối
năm
30 100%

* Kết quả học tập có sự tiến bộ rõ rệt qua từng thời kì:
Năm học
2009-
2010
Tổng số
học sinh
XẾP LOẠI


Giỏi TT
Năm
học
2010-
2011
Tổng số
học sinh
XẾP LOẠI

Giỏi TT

Đầu
năm
30 4 8 Đầu năm 30 4 9

Cuối
học kì 1
30 3 7
Cuối học
kì 1
30 5 11

Cuối
năm
30 4 5
Cuối
năm
30 6 13

So với năm học trước kết quả giữa học kỳ 1 năm học 2010 - 2011 cụ thể
như sau:
+ Học lực: Số lượng học sinh khá, giỏi so với đầu năm tăng lên đáng kể,
tinh thần, ý thức học tập có sự chuyển biến rõ nét. Vì thế, chất lượng học tập
của các em đã được nâng dần.
+ Hạnh kiểm: Các em rất ngoan, năng động, có ý thức trong học tập, biết
cách cư xử đúng mức với mọi người, biết quan tâm chia xẻ, giúp đỡ bạn bằng
những việc làm cụ thể, biết ủng hộ những điều đúng, những điều tốt đẹp và
tránh xa những hành vi đạo đức trái với những chuẩn mực quy định.

IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
Trước tiên, người giáo viên muốn thành công trong việc xây dựng niềm
tin đạo đức cho các em thì bản thân phải không ngừng tu dưỡng đạo đức. Bởi
"tấm gương bao giờ cũng có giá trị hơn lời giáo huấn". Điều này nhắc nhở giáo
viên chúng ta phải hết sức thẳng thắn, công bằng trong cách đối xử với các em.
- Đối với học sinh ở lứa tuổi lớp 4, tình cảm có giá trị đặc biệt vì nó là
khâu trọng yếu gắn liền nhận thức với hành động, tình cảm tích cực không chỉ
kích thích các em nhận thức mà còn thúc đẩy các em hoạt động. Muốn vậy,
giáo viên phải khéo léo, tế nhị, nắm được nhu cầu, thị hiếu, nguyện vọng cũng
như hoàn cảnh riêng của các em. Từ đó chọn lựa được cách thích hợp nhất để
tác động đến các em.
Khi tác động, phải thể hiện sự ân cần, cởi mở bằng cả tấm lòng tâm phúc,
nhưng phải công nghiêm. Tránh ánh mắt lạnh lùng, lời lẽ nặng nề, hành vi áp
đặt gây nên phản ứng tiêu cực, các em sẽ rất sợ sệt, xa lánh và có ác cảm, điều
đó ảnh hưởng rất lớn đến quá trình giảng dạy môn đạo đức.
- Khi giảng dạy môn đạo đức lớp 4, giáo viên cần xác định rõ nhiệm vụ
của bộ môn. Nắm vững nội dung, cấu trúc chương trình để từ đó lựa chọn và
vận dụng các phương pháp, phương tiện dạy học phù hợp nhất.
+ Có thể chọn những tình huống, truyện kể đạo đức sao cho sinh động,
hấp dẫn gây được cảm xúc sâu sắc ở các em.
+ Tập thói quen cho các em biết lý giải rõ ràng, thuyết phục với những ví
dụ minh họa, lấy từ cuộc sống thực gần gũi với các em.
+ Cho các em liên hệ với những hành vi của mình và tự phân tích đúng -
sai, tốt - xấu.
+ Nêu gương của bản thân các em và của những người khác
+ Liên hệ với các môn học có nôi dung hỗ trợ tốt cho tiết dạy đạo đức.
- Thói quen đạo đức chỉ được hình thành và bền vững thông qua các hoạt
động bổ ích. Vì vậy, ta cần động viên học sinh thi đua phát huy vốn kinh
nghiệm đã có và vận dụng những tri thức vừa học để giải quyết tình huống
trong thực tế để các em phân tích, phê phán, cổ vũ và cuối cùng đi đến kết luận,

cách làm này có sức khoan sâu, lắng động vào tâm hồn trẻ.
- Cần chú ý động viên khen ngợi, khuyến khích kịp thời trước mỗi hành
vi đúng của các em.
- Kết hợp chặt chẽ mối quan hệ gia đình - nhà trường - xã hội để giáo dục
các em một cách toàn diện và bền vững.
+ Ngăn ngừa những ảnh hưởng tiêu cực qua các phương tiện thông tin.
+ Hướng dẫn học sinh sưu tầm, học tập qua báo đài, gương người thật
việc thật hay những sự kiện có liên quan đến nội dung các bài đạo đức.
+ Hướng dẫn các em vào hoạt động phong trào bổ ích
Riêng bản thân giáo viên phải biết tôn trọng, học hỏi đồng nghiệp, lĩnh
hội kịp thời những kiến thức mới để áp dụng giảng dạy thật hiệu quả.
Tóm lại:
Không có phương pháp hay hình thức nào là “vạn năng” cả. Khi tham dự
lớp bồi dưỡng phương pháp giảng dạy theo chương trình sách giáo khoa mới từ
lớp 1 đến lớp 5, tôi rất tâm đắc với tinh thần giảng dạy mới. Tùy theo điều kiện
chúng ta có thể sắp xếp tổ chức từng giờ dạy, miễn sao tiết dạy nhẹ nhàng, sinh
động, kích thích học sinh hoạt động tự chiếm lĩnh kiến thức dưới sự hướng dẫn
của giáo viên. Giáo viên có thể linh hoạt vận dụng vào các phương pháp phù
hợp. Qua thực dạy theo chương trình mới, tôi và quý đồng nghiệp đã phần nào
thấy được những ưu điểm nổi bật cũng như thấy được những hạn chế cần được
khắc phục kịp thời đối với từng môn học, chúng tôi đã đóng góp ý kiến và
mong rằng hiệu quả giáo dục sẽ ngày càng tiến triển và hoàn thiện hơn. Như
trên đã trình bày, môn đạo đức lớp 4 có nội dung rất phong phú phù hợp với
tâm sinh lí lứa tuổi của các em, cộng với phương pháp giảng dạy linh hoạt, tôi
tin rằng với sự nỗ lực không ngừng của mỗi giáo viên, hiệu quả giáo dục sẽ đạt
như mong muốn.
C) KẾT THÚC VẤN ĐỀ:
Mỗi học sinh tiểu học là mỗi nhân cách đang hình thành, khả năng phát
triển còn bỏ ngỏ, cùng với gia đình, xã hội - nhà trường có trách nhiệm chăm lo
giáo dục đạo đức cho các em. Giảng dạy tốt môn đạo đức lớp 4 là góp phần

hình thành nhân cách tốt cho các em; giúp các em phát triển lành mạnh, đúng
hướng; nâng cao nhận thức; biến tri thức thành ý thức biết tự học, tự rèn và tự
nhận thức.


Năm Căn ngày 05/12/2011
Người viết




Trần Thị Như Hoa