Quyền bào chữa của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Quyền bào chữa của người bị tạm giữ, bị can, bị cáo là một quyền quan trọng
của công dân khi tham gia tố tụng với tư cách là người bị tạm giữ, bị can, bị cáo.
Đảm bảo quyền bào chữa cho bị can, bị cáo là một nguyên tắc Hiến định, được
ghi nhận tại Điều 132 Hiến pháp 1992: “Quyền bào chữa của bị cáo được bảo
đảm. Bị cáo có thể tự bào chữa hoặc nhờ người khác bào chữa cho mình”. Đây là
một nguyên tắc rất quan trọng của tố tụng hình sự, được ghi nhận tại Điều 11 Bộ
luật tố tụng hình sự năm 2003 (BLTTHS năm 2003). Bị can, bị cáo có thể tự bào
chữa cho mình nếu họ có khả năng làm việc đó như có kiến thức, có sự hiểu biết
nhất định về pháp luật, biết sử dụng các quyền mà pháp luật cho phép để bác bỏ
sự buộc tội hoặc làm giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho họ. Tuy nhiên, như
chúng ta đã biết, không phải bất kỳ bị can, bị cáo nào cũng có khả năng thực
hiện quyền bào chữa bằng cách này. Vì vậy, để đảm bảo quyền bào chữa cho
người bị buộc tội, pháp luật tố tụng hình sự cho phép bị can, bị cáo có quyền nhờ
người bào chữa. Trong bài viết sau đây, chúng ta sẽ cùng đi sâu phân tích về địa
vị pháp lý của người bào chữa trong tố tụng hình sự và việc hoàn thiện pháp luật
nhằm nâng cao hiệu quả việc tham gia tố tụng của người bào chữa.
B. NỘI DUNG
I. Địa vị pháp lý của người bào chữa trong tố tụng hình sự
1. Khái niệm
Hiện nay, trong khoa học pháp lý và thực tiễn tố tụng có những cách hiểu
khác nhau về người bào chữa. Có một số quan điểm cho rằng: “Người bào chữa
là người tham gia tố tụng với trách nhiệm bảo vệ lợi ích hợp pháp của người bị
tạm giữ, bị can, bị cáo, họ được phép sử dụng mọi biện pháp do luật định để làm
sáng tỏ những tình tiết xác định người bị tạm giữ, bị can, bị cáo vô tội, những tình
tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo, đồng thời giúp đỡ bị can, bị
1
cáo về mặt pháp lý để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của họ
1
”. Một ý kiến
khác lại cho rằng: “Người bào chữa trong tố tụng hình sự là người tham gia tố

tụng để chứng minh sự vô tội hoặc làm giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của người
bị buộc tội, giúp người bị buộc tội về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợi ích
hợp pháp của họ, thông qua đó góp phần bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa
2
”.
Một khái niệm khác là: “Người bào chữa là người được các cơ quan tiến hành tố
tụng chứng nhận, tham gia tố tụng để đưa ra những tình tiết -->