Rèn luyện kỹ năng sửa lỗi diễn đạt

Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
A Đặt vấn đề
Trong quá trình giảng dạy bộ môn ngữ văn tôi nhận thấy,các kì thi lên lớp
hay chuyển cấp đều thi hai môn văn toán. Thế nhng một thực trạng hiện nay
học sinh lại rất ngại học môn ngữ văn. Vì vậy kĩ năng viết bài của học sinh rất
kém . Nguyên nhân do nhiều yếu tố nhng có một điều cần phải bàn đến là
việc mắc một số lỗi diễn đạt rất phổ biến ở một số bài làm của học sinh. Làm
cho bài văn rời rạc thiếu sự liên kết giữa các câu các ý. Một số lỗi dùng từ
dẫn đến hiểu sai nghĩa câu văn . Một số em không nắm đợc nghĩa của từ dẫn
đến dùng sai từ làm cho câu văn tối nghĩa.lỗi sai về ngữ pháp , về kiến thức, về
chính tả
Từ thực tế trên tôi làm chuyên đề Rèn luyện kĩ năng sửa lỗi diễn đạtth-
ờng gặp trong viết văn và giao tiếp hằng ngày. Để nâng cao hiệu quả trong khi
viết văn và giao tiếp.
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
1
Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
B.Nội dung và ph ơng pháp giải quyết
I. Tình hình chung
1. Về sách giáo khoa
Sách giáo khoa biên soạn mới đã chỉnh sửa cho phù hợp đa một số
tiếtchữa lỗi diễn đạt ở lớp 8,trau dồi vốn từ ở lớp 9 . để rèn luyện kĩ năng diễn
đạt cho học sinh.
2.Về giáo viên
Hầu hết các giáo viên giảng dạy bộ môn ngữ văn đều say sa tâm huyết
với nghề nghiệp . giảng dạy nhiệt tình, tìm tòi đổi mới phơng pháp sao cho các
em tiếp thu bài có hiệu quả. Tuy nhiên một số giáo viên mới vào nghề còn

thiếu kinh nghiệm, vốn sống cha phong phú nên cũng hạn chế trong kĩ năng
chữa lỗi diễn đạt cho các em. Hay việc sửa chữa lỗi diễn đạt không đợc làm th-
ờng xuyên trong tiết trả bài . các em không đợc rút kinh nghiệm và rút ra bài
học cho mình nên lại rất dễ mắc lỗi vào lần sau.
3. Về học sinh
Học sinh ngày nay vẫn còn cha mặn mà với môn văn do nhiều nguyên
nhân : giáo viên cha gây đợc hứng thú cho HS hoặc cũng có thể là môn học
thuộc và đòi hỏi kĩ năng nên các em không thích học. Viết văn kém cả về nội
dung lẫn hình thức ; nội dung sơ sài ,diễn đạt yếu : bí từ lặp từ, dùng từ tối
nghĩa, câu văn dài không biết sử dụng dấu câu,sai ngữ pháp, sai chính tả Vì
vậy nên kết quả môn văn thờng thấp.
II, Những vấn đề cần giải quyết.
Cần rèn luyện kĩ năng diễn đạt cho các em là rất cần thiết. Muốn đạt hiệu
quả cao trong quá trình giảng dạy thầy và trò phải nắm đợc các lỗi thờng mắc
phải sau đây.
1. Lỗi dùng từ
2. Lỗi ngữ pháp
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
2
Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
3. Lỗi sai về kiến thức
4. Lỗi sai về chính tả
5. Lỗi sai về lô gíc
Giáo viên phải phân loại các lỗi diễn đạt,chỉ ra nguyên nhân và cách sửa
đúng cho các em. Luyện tập cho các em chữa lỗi thờng xuyên vào các giờ trả
bài.
III. Ph ơng pháp tiến hành
Các lỗi diễn đạt thờng gặp

1 .Lỗi về dùng từ
a. Lỗi lặp từ
-Đây là hiện tợng dùng đi dùng lại một từ, gây cho câu văn lủng củng
nhàm chán.
-Nguyên nhân :Do bí từ , dùng từ không cân nhắc.
*Ví dụ : Truyện dân gian có nhiều chi tiết tởng tợng, kì ảo nên em rất thích
đọc truyện dân gian.
*Nguyên nhân : Ngời viết dã mắc lỗi lặp từ
*Cách sửa: Bỏ từ truyện dân gian thay bằng truyện này
*Chép lại câu văn đúng: Em rất thích đọc truỵên dân gian vì truyện này có
nhiều chi tiết tởng tợng ,kì ảo.
b.Lẫn lộn các từ gần âm.
Đây là hiện tợng dùng từ không phù hợp với nghĩa của câu ,làm cho câu sai về
ý diễn đạt
* Nguyên nhân do các từ đọc gần giống nhau.
*Ví dụ :Ơ vùng này có nhiều thủ tục nh ma chay cới xin đều làm cỗ bàn linh
đình, ốm không đi viện mà ở nhà cúng bái.
Ngời viết đã dùng sai từ thủ tục do nhầm lẫn với từ hủ tục.
Sửa lại: Thay từ thủ tục bằng hủ tục
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
3
Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
Chép lại: Ơ vùng này có nhiều hủ tục nh ma chay, cới xin đều làm cỗ bàn
linh đình, ốm không đi viện mà ở nhà cúng bái.
c.Lỗi dùng từ không đúng nghĩa
Hiện tợng dùng từ không phù hợp với nghĩa của từ.
Nguyên nhân : Do ngời viết năm nghĩa của từ không chắc chắn.
Ví dụ : Trong cuộc họp lớp tất cả các bạn học sinh nhất trí đề bạt bạn Hùng

làm lớp trởng.
Ngời viết đã dùng sai từ đề bạt
Sửa lại: Thay từ đề bạt bằng từ bầu cử hoặc bầu
d. Bài tập vận dụng
* Bài 1.Xác định lỗi sai và sửa lại cho đúng.
a. Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện ấy, chúng tôi ai cũng thích nhân vật
trong câu chuyện này vì những nhân vật ấy đều là những nhân vật có phẩm
chất đạo đức tốt đẹp.
Lỗi sai : Lặp từ nhân vật và câu chuyện
Sửa lại :Sau khi nghe cô giáo kể câu chuyện , chúng tôi ai cũng thích nhân vật
trong câu chuyện này vì họ đều là những ngời có phẩm chất đạo đức tốt đẹp.
b. Tiếng Viêt có khả năng diễn tả linh động mọi trạng thái của con ngời.
Lỗi sai :Dùng nhầm từ linh động
Sửa lại :Tiếng Việt có khả năng diễn tả sinh động mọi trạng tháiv của con ng-
ời.
c. Quá trình vợt núi cao cũng là quá trình con ngời trởng thành lớn lên.
Lỗi sai: dùng nhầm từ cũng làvà thừa từ lớn lên
Sửa lại: Quá trình vợt núi cao cũng nh quá trình con ngời trởng thành .
d. Chúng ta có nhiệm vụ giữ gìn những cái tinh tú của văn hoá dân tộc.
Lỗi sai: Dùng nhầm từ tinh tú
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
4
Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
Sửa lại : chúng ta có nhiệm vụ giữ gìn những cái tinh hoa của văn hoá dân tộc.
e. Làm sai cần thực thà nhận lỗi không bao biện .
Lỗi sai: Dùng nhầm từ thực thựcthay bằng từ thật thà
Sửa lại : Làm sai cần thật thà nhận lỗi không bao biện.
g. Anh em công nhân đã nhận đầy đủ tiền bù lao của mấy ngày làm thêm ca.

Lỗi sai: Dùng nhầm từ bù lao thay bằng thù lao
Sửa lại:Anh em công nhân đã nhận đầy đủ tiền thù lao của mấy ngày làm thêm
ca.
h. Một kĩ s ngời Nga là cha ruột của súng AK.
Lỗi sai : dùng nhầm từ cha ruột thay bằng từ cha đẻ
Sửa lại: Một kĩ s ngời Nga là cha đẻ của súng AK.
i.Ơ đây có nhiều chỗ để đón tiếp khách ngoại lai đến.
Lỗi sai: dùng thừa từ đến
Sửa lại : Ơ đây có nhiều chỗ để đón tiếp khách ngoại lai.
*Bài 2. Phân biệt các từ dễ lẫn sau đây: bàng quan bàng quang, chuyện
truyện, hiệu quả- hậu quả, nguyên thủ tớng- cố thủ tớng, phong thanh- phong
phanh, vô giá- vô giá trị.
Đây là những từ gần âm nên HS rất dễ nhầm lẫn , cần phải phân biệt nh sau:
a. Bàng quan là chỉ cách nhìn thờ ơ trớc cuộc đời, với mọi ngời.
Ví dụ: Anh ấy rất bàng quan trớc cuộc đời.
-Bàng quang: là một bộ phận trong cơ thể (cái bóng đái trong cơ thể).
Đặt câu: Nó bị viêm bàng quang.
b.Chuyện: là một động từ , ví dụ : trò chuyện, kể chuyện, nói chuyện.
-Truyện :là danh từ chỉ một tác phẩm văn học, ví dụ:Truyện dân gian, Truyện
ngắn, Truyện cổ tích, Truyện Kiều của Nguyễn Du
c.- Hiệu quả: chỉ kết quả đạt đợc cao (tốt).
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
5
Sáng kiến kinh nghiệm

Nguyễn Thị Thuý
-Hậu quả : Chỉ kết quả xấu.
d. Nguyên thủ tớng: Chỉ một ngời đã từng lkàm chức vụ thủ tớng, nay đã
nghỉ.
-Cố thủ tớng: Chỉ ngời thủ tớng đã quá cố.

e. Phong thanh: Là chỉ âm thanh nghe không rõ. Ví dụ tôi nghe phong
thanh nó đỗ vào THPT với số điểm rất cao.
-Phonh phanh : chỉ ăn mặc .Vídụ: hôm nay trời rét nó ăn mặc rất phong
phanh.
g.Vô giá: Có giá trị rất cao. Ví dụ : Bức tranh này vô giá.
Vô giá trị: là không có giá trị.
2 .Lỗi sai về ngữ pháp
a. Lỗi về câu
Câu sai thiếu các bộ phận ( thiếu chủ ngữ, thiếu vị ngữ , thiếu cả chủ ngữ
và vị ngữ)
Nguyên nhân do ngời viết lầm tởng câu đã đày đủ thành phần.
Ví dụ :Trong Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật đã
sáng tạo một hình ảnh độc đáo những chiếc xe không kính.
-Lỗi sai : Thiếu chủ ngữ
Cách sửa có 3 cách:
Cách 1. Bỏ từ trong
Cách 2. Bỏ từ của thay bằng dấu phẩy
Cách 3. Thêm từ tác giả đứng trớc từ đã
Chép lại đáp án đúng:
Bài thơ về tiểu đội xe không kính của Phạm Tiến Duật /đã sáng
CN
một hình ảnh độc đáo những chiếc xe không kính.
Trờng THCS thị trấn Khoái Châu Năm học 2008-2009
6